Lista leków podstawowych Światowej Organizacji Zdrowia

Lista leków podstawowych Światowej Organizacji Zdrowia (ang. WHO Model List of Essential Medicines, fr. Listes modèles OMS des médicaments essentiels, ros. Примерные перечни ВОЗ основных лекарственных средств) – lista leków wybranych na podstawie dowodów naukowych przy uwzględnieniu istotności z punktu widzenia zdrowia publicznego, skuteczności, bezpieczeństwa oraz analizy kosztów-efektywności, publikowana od 1977 roku przez Światową Organizację Zdrowia (WHO). Lista jest aktualizowana co 2 lata. Od 2007 publikowana jest również wersja pediatryczna listy leków podstawowych Światowej Organizacji Zdrowia przeznaczona dla dzieci poniżej 12 roku życia. Krajowe wersje listy zostały wdrożone w co najmniej 156 krajach, w tym w Polsce od 1991 roku.

40 lat listy leków podstawowych Światowej Organizacji Zdrowia

Historia

Historia listy leków podstawowych rozpoczyna się w 1975 roku, kiedy Światowe Zgromadzenie Zdrowia wystąpiło do Światowej Organizacji Zdrowia z wnioskiem o przygotowanie listy leków, zapewniających dobrą jakość przy odpowiednim koszcie^[1]. W 1977 zostało opublikowane 1. wydanie zawierające 216 pozycji, w tym 204 substancje czynne^[2]. W 1978 podczas konferencji w Ałmaty w końcowej deklaracji z Ałma Aty lista została uznana za jeden z ośmiu podstawowych elementów podstawowej opieki zdrowotnej^[1]. Najistotniejszymi zmianami wprowadzonymi na liście w stosunku do jej pierwszego wydania były: zmiana struktury listy (1979), wprowadzenie leków złożonych (1998), leków przeciwretrowirusowych (2003), szczepionek nowej generacji (2007)^[3], kategoryzacja antybiotyków (2017)^[4] oraz zdecydowano o zastąpieniu ogólnej informacji o istnieniu leków o podobnym działaniu do leku wpisanego na listę ich szczegółowym wykazem (2021)^[5]. W latach 2000–2001 zmieniono podejście do kwalifikacji leków na listę z rekomendacji ekspertów oraz przemysłu farmaceutycznego na wynikające z zasad medycyny opartej na faktach^[1]. W 2007 opublikowana została po raz pierwszy wersja listy leków podstawowych Światowej Organizacji Zdrowia przeznaczona dla dzieci poniżej 12 roku, której 8. wydanie ukazało się w marcu 2021 roku^[6].

Liczba substancji czynnych na liście leków podstawowych
Źródło: WHO^{[uwaga 1]}

Lista leków podstawowych na świecie

W momencie kiedy pojawiają się nowe leki pozwalające na bezpieczne leczenie chorób społecznych, konieczne jest zapewnienie dostępu do nich każdemu, kto ich potrzebuje. Umieszczenie leku na liście leków podstawowych Światowej Organizacji Zdrowia jest pierwszym krokiem w tym kierunku.

Margaret Chan, dyrektor generalny Światowej Organizacji Zdrowia^[7]

W 1977 lista leków podstawowych została wprowadzona w mniej niż 12 krajach^[8]. Obecnie 156 krajów przyjęło krajowe wersje listy leków podstawowych^[8], a trzynaście krajów ma wzmiankę w konstytucji o prawie dostępu do leków, w tym siedem przyjęło pośrednio prawo do dostępu do podstawowej listy leków: Boliwia, Czechy, Dominikana, Egipt, Ekwador, Filipiny, Kuba, Meksyk, Niger, Panama, Paragwaj, Portugalia oraz Syria (2016)^[9]. Fundusz Narodów Zjednoczonych na Rzecz Dzieci (UNICEF), Wysoki komisarz Narodów Zjednoczonych do spraw uchodźców (UNHCR) oraz Fundusz Ludnościowy Narodów Zjednoczonych (UNFPA) opierają swoją pomoc lekową na liście leków podstawowych^[10].

Lista leków podstawowych w Polsce

W Polsce lista leków podstawowych została po raz pierwszy wprowadzona w 1991 roku^[11][12][13] i zawierała 367 substancji czynnych^[12]. W ogłoszonym w 2004 roku dokumencie Ministerstwa Zdrowia wprowadzającym politykę lekową na lata 2004–2008 uznano, iż lista leków podstawowych Światowej Organizacji Zdrowia powinna być podstawą umieszczania leków na listach refundacyjnych^[14]. W kolejnych latach nie ogłaszano polityki lekowej w Polsce^[15]. Lista leków podstawowych została zastąpiona w 2011 roku kategorią leków dostępnych w aptekach na podstawie recepty lekarskiej w całym zakresie zarejestrowanych wskazań i przeznaczeń oraz we wskazaniu określonym stanem klinicznym^[16][17], która w zakresie leków bezpłatnych oraz leków o odpłatności ryczałtowej odpowiada liście leków podstawowych^[17][18]. W dniu 1 stycznia 2023 roku zawierała 367 substancji czynnych^[19].

Lista leków podstawowych Światowej Organizacji Zdrowia

Z tym tematem związana jest kategoria: Leki z listy leków podstawowych Światowej Organizacji Zdrowia.

Dodatkowe oznaczenia w tabeli      produkt leczniczy dopuszczony do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej      produkt leczniczy nie dopuszczony do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej      lek z listy leków uzupełniających

Anestetyki

Nazwa leku[20]	Droga podania[20]	Wskazanie i uwagi wg WHO[20]	Rok wpisu na listę[20][21][22][23][24][2]	Rejestracja w Polsce (2022)[25]
1.1 Leki do znieczulenia ogólnego oraz tlen
1.1.1 Leki do podawania wziewnego
halotan	wziewnie		1997	Nie
izofluran	wziewnie		2011	Tak
podtlenek azotu	wziewnie		1977	Tak
tlen	wziewnie	gaz medyczny	1979	Tak
1.1.2 Leki do podawania we wstrzyknięciach
ketamina	wstrzyknięcie		1985	Tak
propofol	wstrzyknięcie	propofol może zostać zastąpiony tiopentalem, zależnie od krajowej dostępności oraz kosztów leczenia	2011	Tak
1.2 Środki do znieczulenia miejscowego
bupiwakaina[uwaga 2]	wstrzyknięcie, dokanałowo		1977	Tak
lidokaina[uwaga 2]	wstrzyknięcie, dokanałowo, zewnętrznie		1977	Tak
lidokaina z adrenaliną	wstrzyknięcie		1979	Tak
efedryna[uwaga 3]	wstrzyknięcie	stosowany w zapobieganiu hipotensji przy blokadzie centralnej podczas porodu	1998	Tak
1.3 Leki do premedykacji oraz do krótkotrwałej sedacji
atropina	wstrzyknięcie		1988	Tak
midazolam[uwaga 2]	wstrzyknięcie, doustnie	w postaci zawiesiny nie powinien być stosowany u dzieci	2011	Tak
morfina	wstrzyknięcie		1988	Tak
1.4 Gazy medyczne
tlen	wziewnie	w leczeniu niedotlenienia, do rozpoczynania resuscytacji noworodków urodzonych przed 32 tygodniem ciąży powinien być użyty tlen w stężeniu nie wyższym niż 30%	2017	Tak

Analgetyki oraz leki stosowane w medycynie paliatywnej

Nazwa leku[20]	Droga podania[20]	Wskazanie i uwagi wg WHO[20]	Rok wpisu na listę[20][21][22][23][24][2]	Rejestracja w Polsce (2022)[25]
2.1 Nieopioidowe i niesteroidowe leki przeciwzapalne
kwas acetylosalicylowy	doustnie, doodbytniczo		1977	Tak
ibuprofen	doustnie	nie powinien być stosowany u dzieci poniżej 3 miesiąca życia	1977	Tak
paracetamol	doustnie, doodbytniczo	lek nie jest zalecany jako lek przeciwzapalny, ze względu na brak udowodnionego efektu przeciwzapalnego	1977	Tak
2.2 Opioidy
kodeina	doustnie		1985	Tak
fentanyl	przezskórnie	w leczeniu bólu nowotworowego	2017	Tak
morfina[uwaga 2]	wstrzyknięcie, doustnie	alternatywnie mogą być stosowane jedynie hydromorfon oraz oksykodon	1977	Tak
metadon[uwaga 3]	doustnie	w leczeniu bólu nowotworowego	1998	Tak
2.3 Leki stosowane przy innych częstych objawach w opiece paliatywnej
amitryptylina	doustnie		2011	Tak
butylobromek hioscyny	wstrzyknięcie		2013	Tak
cyklizyna	wstrzyknięcie, doustnie	nie powinna być stosowana u dzieci	2011	Nie
deksametazon	wstrzyknięcie, doustnie	tabletki 2 mg nie powinny być stosowane u dzieci	2011	Tak
diazepam	wstrzyknięcie, doustnie, doodbytniczo		2011	Tak
dokuzynian sodu	doustnie		2011	Tak
fluoksetyna	doustnie	może być stosowany u dzieci powyżej 8 roku życia	2011	Tak
haloperydol	wstrzyknięcie, doustnie		2013	Tak
hydrobromek hioscyny	wstrzyknięcie, przeskórnie	nie powinien być stosowany u dzieci	2017	Nie
laktuloza	doustnie	nie powinna być stosowana u dzieci	2011	Tak
loperamid	doustnie		2013	Tak
metoklopramid	doustnie		2013	Tak
midazolam	wstrzyknięcie, doustnie	w postaci zawiesiny nie powinien być stosowany u dzieci	2011	Tak
ondansetron	wstrzyknięcie, doustnie	może być stosowany u dzieci powyżej 1 miesiąca życia, alternatywie mogą być stosowane dolasetron, granisetron, palonosetron i tropisetron	2011	Tak
senes	doustnie		2011	Tak

Leki przeciwalergiczne oraz leki stosowane w anafilaksji

Nazwa leku[20]	Droga podania[20]	Wskazanie i uwagi wg WHO[20]	Rok wpisu na listę[20][21][22][23][24][2]	Rejestracja w Polsce (2022)[25]
deksametazon	wstrzyknięcie		1985	Tak
adrenalina	wstrzyknięcie		1988	Tak
hydrokortyzon	wstrzyknięcie		1988	Tak
loratadyna[uwaga 2]	doustnie	istnieją wskazania w których mogą być stosowane leki przeciwhistaminowe I generacji, alternatywnie mogą być stosowane cetyryzyna lub feksofenadyna	2013	Tak
prednizolon[uwaga 2]	doustnie	alternatywnie może być stosowany prednizon	1985	Tak

Odtrutki oraz inne substancje stosowane w leczeniu zatrucia

Nazwa leku[20]	Droga podania[20]	Wskazanie i uwagi wg WHO[20]	Rok wpisu na listę[20][21][22][23][24][2]	Rejestracja w Polsce (2022)[25]
4.1 Substancje nieswoiste
węgiel aktywny	doustnie		1977	Tak
4.3 Substancje swoiste
acetylocysteina	wstrzyknięcie, doustnie		2000	Tak
atropina	wstrzyknięcie		2000	Tak
azotyn sodu	wstrzyknięcie		1979	Nie
błękit metylenowy	wstrzyknięcie		1985	Tak
błękit pruski	doustnie		1985	Nie
glukonian wapnia	wstrzyknięcie		1998	Tak
nalokson	wstrzyknięcie		1983	Tak
penicylamina	doustnie		1985	Tak
tiosiarczan sodu	wstrzyknięcie		1977	Tak
deferoksamina[uwaga 3]	wstrzyknięcie		1979	Tak
dimerkaprol[uwaga 3]	wstrzyknięcie		1977	Nie
fomepizol[uwaga 3]	wstrzyknięcie		2013	Nie
sukcymer[uwaga 3]	doustnie		2011	Nie
wersenian wapniowo-disodowy[uwaga 3]	wstrzyknięcie		1979	Nie

Leki przeciwpadaczkowe oraz przeciwdrgawkowe

Nazwa leku[20]	Droga podania[20]	Wskazanie i uwagi wg WHO[20]	Rok wpisu na listę[20][21][22][23][24][2]	Rejestracja w Polsce (2022)[25]
diazepam	doodbytniczo		1977	Tak
fenobarbital	wstrzyknięcie, doustnie		1977	Tak
fenytoina	wstrzyknięcie, doustnie		1977	Tak
karbamazepina	doustnie		1988	Tak
kwas walproinowy	doustnie	nie należy stosować podczas ciąży oraz u kobiet i dziewcząt w wieku rozrodczym ze względu na wysokie ryzyko wystąpienia wad wrodzonych oraz rozwojowych, poza sytuacjami kiedy inne leki są nieskuteczne lub źle tolerowane	1979	Tak
lamotrygina	doustnie	leczenie skojarzone opornych na leczenie napadów częściowych i uogólnionych	2017	Tak
lorazepam[uwaga 2]	wstrzyknięcie	alternatywnie mogą być stosowane diazepam oraz midazolam we wstrzyknięciach	2009	Tak
midazolam	śluzówki nosogardzieli	postać dożylna może być stosowana do podania podpoliczkowego tylko w przypadku niedostępności roztworu przeznaczonego do podawania na śluzówki nosogardzieli	2015	Tak
siarczan magnezu	wstrzyknięcie	stosowany jedynie w rzucawce oraz ciężkim stanie przedrzucawkowym	2003	Tak
etosuksymid[uwaga 3]	doustnie		1977	Tak
kwas walproinowy[uwaga 3]	wstrzyknięcie	nie należy stosować podczas ciąży oraz u kobiet i dziewcząt w wieku rozrodczym ze względu na wysokie ryzyko wystąpienia wad wrodzonych oraz rozwojowych, poza sytuacjami kiedy inne leki są nieskuteczne lub źle tolerowane	2015	Tak

Leki stosowane w zakażeniach

Nazwa leku[20]	Droga podania[20]	Wskazanie i uwagi wg WHO[20]	Rok wpisu na listę[20][21][22][23][24][2]	Rejestracja w Polsce (2022)[25]
6.1 Leki przeciwrobacze
6.1.1 Leki przeciwko pasożytom jelitowym
albendazol	doustnie		1990	Tak
iwermektyna	doustnie		2017	Nie
lewamizol	doustnie		1988	Nie
mebendazol	doustnie		1977	Tak
niklozamid	doustnie		1977	Nie
prazykwantel	doustnie		1985	Nie
pyrantel	doustnie		1983	Tak
6.1.2 Leki przeciwko nicieniom
albendazol	doustnie		1990	Tak
dietylokarbamazyna	doustnie		1977	Nie
iwermektyna	doustnie		1988	Nie
6.1.3 Leki przeciwko schistosomom oraz innym przywrom
prazykwantel	doustnie		1983	Nie
triklabendazol	doustnie		1977	Nie
oksamnichina[uwaga 3]	doustnie	powinna być stosowana jedynie w przypadku niepowodzenia leczenia prazykwantelem	1997	Nie
6.1.4 Leki cystobójcze
albendazol[uwaga 3]	doustnie		2021	Tak
mebendazol[uwaga 3]	doustnie		2021	Tak
prazykwantel[uwaga 3]	doustnie		2021	Nie
6.2 Leki przeciwbakteryjne[uwaga 4]
6.2.1 Grupa antybiotyków podstawowych[uwaga 5]
amikacyna	wstrzyknięcie	antybiotyk I wyboru[mini 1][mini 2], antybiotyk II wyboru[mini 3](niektóre wskazania[uwaga 6])	2002	Tak
amoksycylina	wstrzyknięcie, doustnie[uwaga 6]	antybiotyk I wyboru[mini 4][mini 5][mini 6][mini 7][mini 8][mini 9][mini 10][mini 3][mini 11][mini 12], antybiotyk II wyboru[mini 13] (niektóre wskazania[uwaga 6])	1990	Tak
amoksycylina + kwas klawulanowy	wstrzyknięcie, doustnie[uwaga 6]	antybiotyk I wyboru[mini 5][mini 8][mini 14][mini 11][mini 15][mini 16][mini 17][mini 18], antybiotyk II wyboru[mini 4][mini 5][mini 9][mini 19][mini 20] (niektóre wskazania[uwaga 6])	1998	Tak
ampicylina	wstrzyknięcie	antybiotyk I wyboru[mini 5][mini 7][mini 3][mini 15][mini 21], antybiotyk II wyboru[mini 13] (niektóre wskazania[uwaga 6])	1977	Tak
benzylopenicylina	wstrzyknięcie	antybiotyk I wyboru[mini 5][mini 7][mini 3][mini 22], antybiotyk II wyboru[mini 13] (niektóre wskazania[uwaga 6])	1977	Tak
benzylopenicylina benzatynowa	wstrzyknięcie	ampułki 1,2 mln I.U.[uwaga 6], antybiotyk I wyboru[mini 22], antybiotyk II wyboru[BRAK]	1977	Tak
cefaleksyna	wstrzyknięcie, doustnie	antybiotyk I wyboru[mini 18], antybiotyk II wyboru[mini 8][mini 10]	2009	Tak
cefazolina	wstrzyknięcie	może być stosowany u dzieci powyżej 1 miesiąca życia, przeznaczony do profilaktyki okołooperacyjnej, antybiotyk I wyboru[mini 20], antybiotyk II wyboru[mini 19]	2007	Tak
chloramfenikol	wstrzyknięcie, doustnie	postać pozajelitowa o przedłużonym działaniu powinna być stosowane jedynie w profilaktyce zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych wywołanym przez dwoinkę zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych u dzieci powyżej 2 roku życia oraz dorosłych, antybiotyk I wyboru[BRAK], antybiotyk II wyboru[mini 13]	1977	Nie
doksycyklina	wstrzyknięcie, doustnie	u dzieci poniżej 8 roku życia, tylko w infekcjach zagrażających życiu, w przypadku braku innej możliwości leczenia, antybiotyk I wyboru[mini 23][mini 24], antybiotyk II wyboru[mini 4][mini 8][mini 24] (niektóre wskazania[uwaga 6])	1977	Tak
fenoksymetylopenicylina	doustnie	antybiotyk I wyboru[mini 4][mini 10][mini 12], antybiotyk II wyboru[BRAK]	1977	Tak
gentamycyna	wstrzyknięcie	antybiotyk I wyboru[mini 5][mini 7][mini 3][mini 25][mini 15][mini 21], antybiotyk II wyboru[mini 26][mini 20] (niektóre wskazania[uwaga 6])	1977	Tak
klindamycyna	wstrzyknięcie, doustnie	antybiotyk I wyboru[mini 27], antybiotyk II wyboru[mini 19]	1992	Tak
kloksacylina[uwaga 2]	wstrzyknięcie, doustnie	alternatywnie mogą być stosowane inne antybiotyki z grupy J01CF w klasyfikacji ATC, przy stosowaniu doustnym preferowane są kloksacylina, dikloksacylina, flukloksacylina ze względu na lepszą biodostępność, antybiotyk I wyboru[mini 18][mini 19], antybiotyk II wyboru[mini 3] (niektóre wskazania[uwaga 6])	1977	Tak
kotrimoksazol	wstrzyknięcie, doustnie	antybiotyk I wyboru[mini 14], antybiotyk II wyboru[mini 28]	1977	Tak
metronidazol	wstrzyknięcie, doustnie, doodbytniczo	antybiotyk I wyboru[mini 15][mini 21][mini 29][mini 30][mini 20][mini 27], antybiotyk II wyboru[mini 15]	1979	Tak
nitrofurantoina	doustnie	antybiotyk I wyboru[mini 14], antybiotyk II wyboruBRAK	1979	Nie
penicylina prokainowa[uwaga 5]	wstrzyknięcie	nie jest rekomendowana jako lek pierwszego wyboru w sepsie u noworodków, z wyjątkiem sytuacji kiedy jest podawana przez personel medyczny w miejscach z wysoką śmiertelnością noworodków, w których opieka szpitalna nie jest możliwa, antybiotyk I wyboru[mini 31], antybiotyk II wyboru[mini 22] (niektóre wskazania[uwaga 6])	1983	Tak
spektynomycyna	wstrzyknięcie	antybiotyk I wyboruBRAK, antybiotyk II wyboru[mini 26]	1977	Nie
trimetoprym	doustnie	antybiotyk I wyboru[mini 14], antybiotyk II wyboruBRAK	1977	Tak
6.2.2 Grupa antybiotyków nadzorowanych[uwaga 7]
azytromycyna	doustnie	antybiotyk I wyboru[mini 26][mini 23][mini 24][mini 32][mini 33][mini 34], antybiotyk II wyboru[mini 28][mini 26] (niektóre wskazania[uwaga 6])	2003	Tak
cefiksym	doustnie	antybiotyk I wyboru[BRAK], antybiotyk II wyboru[mini 28][mini 26]	2005	Tak
cefotaksym	wstrzyknięcie	cefalosporyna III generacji z wyboru u hospitalizowanych niemowląt, antybiotyk I wyboru[mini 5][mini 13][mini 15][mini 16][mini 21][mini 1], antybiotyk II wyboru[mini 3][mini 19][mini 35] (niektóre wskazania[uwaga 6])	2009	Tak
ceftriakson	wstrzyknięcie	może być stosowany u dzieci powyżej 41 tygodnia skorygowanego życia płodowego, nie należy podawać z wapniem oraz nie zaleca się podawania u niemowląt z hiperbilirubinemią, antybiotyk I wyboru[mini 5][mini 13][mini 15][mini 16][mini 26][mini 21][mini 1][mini 32][mini 27][mini 36], antybiotyk II wyboru[mini 3][mini 19][mini 28][mini 35] (niektóre wskazania[uwaga 6])	2005	Tak
cefuroksym	wstrzyknięcie	antybiotyk I wyboru[BRAK], antybiotyk II wyboru[mini 20]	2019	Tak
cyprofloksacyna	wstrzyknięcie[uwaga 6], doustnie[uwaga 6]	antybiotyk I wyboru[mini 17][mini 28][mini 35][mini 32], antybiotyk II wyboru[mini 15][mini 24]	1990	Tak
klarytromycyna	wstrzyknięcie, doustnie	stosowana również w leczeniu Helicobacter pylori schematem wielolekowym u dorosłych, w leczeniu ostrego zapalenia gardła w dzieci może być zastosowana erytromycyna, antybiotyk I wyboru[mini 5], antybiotyk II wyboru[mini 10]	2011	Tak
piperacylina + tazobaktam	wstrzyknięcie	antybiotyk I wyboru[mini 16][mini 21][mini 2][mini 27], antybiotyk II wyboru[BRAK]	2017	Tak
wankomycyna	doustnie	antybiotyk I wyboruBRAK, antybiotyk II wyboru[mini 30]	1997	Nie
ceftazydym[uwaga 3]	wstrzyknięcie	antybiotyk I wyboru[mini 36], antybiotyk II wyboruBRAK	1997	Tak
meropenem[uwaga 3]	wstrzyknięcie	zamiast może być zastosowany imipenem z cylastatyną, natomiast meropenem jest lekiem z wyboru w leczeniu zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, antybiotyk I wyboru[BRAK], antybiotyk II wyboru[mini 21][mini 2][mini 25]	2017	Tak
wankomycyna[uwaga 3]	wstrzyknięcie	antybiotyk I wyboru[mini 27][mini 36], antybiotyk II wyboru[mini 2]	1997	Tak
6.2.3 Grupa antybiotyków zastrzeżonych[uwaga 8]
cefiderokol[uwaga 3]	wstrzyknięcie		2021	Tak
ceftazydym + awibaktam[uwaga 3]	wstrzyknięcie		2019	Tak
fosfomycyna[uwaga 3][uwaga 8]	wstrzyknięcie		2017	Tak
kolistyna[uwaga 3]	wstrzyknięcie		2017	Tak
linezolid[uwaga 3]	wstrzyknięcie, doustnie		2017	Tak
meropenem + waborbaktam[uwaga 3]	wstrzyknięcie		2019	Nie
plazomycyna[uwaga 3]	wstrzyknięcie		2019	Nie
polimyksyna B[uwaga 3]	wstrzyknięcie		2019	Nie
6.2.4 Leki stosowane w leczeniu trądu[uwaga 9]
dapson	doustnie		1979	Nie
klofazymina	doustnie		1979	Nie
ryfampicyna	doustnie		1977	Tak
6.2.5 Leki stosowane w leczeniu gruźlicy[uwaga 10][uwaga 11]
etambutol	doustnie	zawiesina[uwaga 6]	1977	Tak
etambutol + izoniazyd + pirazynamid + ryfampicyna	doustnie	275 mg + 75 mg + 400 mg + 150 mg	2000	Nie
etambutol + izoniazyd + ryfampicyna	doustnie	275 mg + 75 mg + 150 mg	2007	Nie
izoniazyd	doustnie	zawiesina[uwaga 6]	1977	Tak
izoniazyd + pyrazynamid + ryfampicyna	doustnie	tabletki rozpuszczalne 50 mg + 150 mg + 75 mg[uwaga 6]	1977	Nie
izoniazyd + ryfampicyna	doustnie	75 mg + 150 mg, 150 mg + 300 mg lub tabletki rozpuszczalne 50 mg + 75 mg[uwaga 6]	1990	Tak
izoniazyd + ryfapentyna	doustnie	300 mg + 300 mg	2021	Nie
moksyfloksacyna	doustnie		2017	Tak
pirazynamid	doustnie	zawiesina[uwaga 6]	1983	Tak
ryfabutyna	doustnie	tylko w leczeniu zakażonych wirusem zespołu nabytego braku odporności (HIV) otrzymujących inhibitory proteaz	2011	Nie
ryfampicyna	doustnie	zawiesina[uwaga 6]	1983	Tak
ryfapentyna	doustnie		2015	Nie
amikacyna[uwaga 3]	wstrzyknięcie		2002	Tak
amoksycylina + kwas klawulanowy[uwaga 3]	doustnie[uwaga 6]	przeznoczona jedynie to stosowania w połączeniu z meropenemem lub imipenemem z cylastatyną	2019	Tak
bedakilina[uwaga 3]	doustnie	może być stosowany u dzieci powyżej 5 roku życia	2015	Nie
cykloseryna[uwaga 3]	doustnie	zamiast może być zastosowany teryzydon	2015	Nie
delamanid[uwaga 3]	doustnie	może być stosowany u dzieci od 3 roku życia	2015	Nie
etionamid[uwaga 3]	doustnie	zamiast może być zastosowany protionamid	2015	Nie
klofazymina[uwaga 3]	doustnie		2017	Nie
kwas p-aminosalicylowy[uwaga 3]	wstrzyknięcie		2002	Tak
lewofloksacyna[uwaga 3]	doustnie		2002	Tak
linezolid[uwaga 3]	wstrzyknięcie, doustnie		2015	Tak
meropenem[uwaga 3]	wstrzyknięcie	zamiast niego może być stosowany imipenem z cylastatyną	2019	Tak
moksyfloksacyna[uwaga 3]	doustnie		2017	Tak
streptomycyna[uwaga 3][uwaga 6]	wstrzyknięcie		2013	Tak
6.3 Leki przeciwgrzybicze
amfoterycyna B	wstrzyknięcie		2003	Tak
flukonazol	wstrzyknięcie, doustnie		2005	Tak
fluorocytozyna	wstrzyknięcie, doustnie		1977	Nie
gryzeofulwina	doustnie	zawiesina[uwaga 6]	1977	Nie
itrakonazol[uwaga 12]	doustnie		2017	Tak
klotrimazol	dopochwowo		2005	Tak
nystatyna	doustnie	zawiesina[uwaga 6]	1979	Tak
worykonazol[uwaga 13]	wstrzyknięcie, doustnie		2017	Tak
jodek potasu[uwaga 3]	doustnie	nasycony roztwór	1997	Tak
mykafungina[uwaga 3]	wstrzyknięcie	alternatywnie mogą być stosowane anidulafungina oraz kaspofungina	2021	Tak
6.3 Leki przeciwwirusowe
6.3.1 Leki przeciw wirusowi opryszczki pospolitej
acyklowir[uwaga 2]	wstrzyknięcie, doustnie	alternatywnie może być stosowany doustny walacyklowir, zawiesina[uwaga 6]	1998	Tak
6.4.2 Leki przeciwretrowirusowe[uwaga 14]
6.4.2.1 Nukleozydowe i nukleotydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy
abakawir (ABC)	doustnie		2002	Tak
fumaran dizoproksylu tenofowiru (TDF)	doustnie	300 mg fumaranu dizoproksylu tenofowiru odpowiada 245 mg dizoproksylu tenofowiru, zalecany w profilaktyce przedekspozycyjnej	2002	Tak
lamiwudyna (3TC)	doustnie		2002	Tak
zydowudyna (ZDV lub AZT)	dożylnie, doustnie		1998	Tak
6.4.2.2 Nienukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy
efawirenz (EFV lub EFZ)	doustnie	może być stosowany u dzieci powyżej 2 roku życia lub powyżej 10 kg m.c.	2002	Tak
newirapina (NVP)	doustnie	może być stosowana u dzieci powyżej 6 tygodnia życia	2000	Tak
6.4.2.3 Inhibitory proteaz[uwaga 15]
atazanawir + rytonawir	doustnie		2017	Nie
darunawir	doustnie	może być stosowany u dzieci powyżej 3 roku życia	2015	Tak
lopinawir + rytonawir (LPV/r)	doustnie		2002	Tak
rytonawir	doustnie		2002	Tak
6.4.2.4 Inhibitory integrazy
dolutegrawir	doustnie	tabletki rozpuszczalne mogą być stosowane u dzieci od 3 kg m.c. oraz powyżej 4 miesiąca życia, tabletki mogą być stosowane u dzieci od 25 kg m.c.	2017	Tak
raltegrawir	doustnie	przeznaczony do stosowania u ciężarnych kobiet oraz w leczeniu drugiego rzutu zgodnie z wytycznymi WHO	2017	Tak
Złożone leki przeciwretrowirusowe
abakawir + lamiwudyna	doustnie	120 mg + 60 mg	2015	Tak
dolutegrawir + lamiwudyna + tenofowir	doustnie	50 mg + 300 mg + 300 mg (300 mg fumaranu dizoproksylu tenofowiru odpowiada 245 mg dizoproksylu tenofowiru)	2019	Nie
efawirenz + emtrycytabina[uwaga 2] + tenofowir	doustnie	600 mg + 200 mg + 300 mg (300 mg fumaranu dizoproksylu tenofowiru odpowiada 245 mg dizoproksylu tenofowiru); alternatywnie może być stosowana emtrycytabina zamiast lamiwudyny	2007	Tak
efawirenz + lamiwudyna + tenofowir	doustnie	400 mg + 300 mg + 300 mg (300 mg fumaranu dizoproksylu tenofowiru odpowiada 245 mg dizoproksylu tenofowiru)	2017	Nie
emtrycytabina[uwaga 2] + tenofowir	doustnie	200 mg + 300 mg (300 mg fumaranu dizoproksylu tenofowiru odpowiada 245 mg dizoproksylu tenofowiru); alternatywnie może być stosowana lamiwudyna zamiast emtrycytabiny, lek złożony zalecany w profilaktyce przedekspozycyjnej	2007	Tak
lamiwudyna + zydowudyna	doustnie	30 mg + 60 mg[uwaga 6], 150 mg + 300 mg	2007	Tak
6.4.2.5 Leki stosowane w profilaktyce zakażeń oportunistycznych związane z zakażeniem HIV
izoniazyd + pirydoksyna + sulfametoksazol + trimetoprym	doustnie	300 mg + 25 mg + 800 mg + 160 mg	2017	Nie
6.4.3 Inne leki przeciwwirusowe
rybawiryna	wstrzyknięcie, doustnie	leczenie gorączki krwotocznej	2007	Tak
walgancyklowir	doustnie	leczenie cytomegalowirusowego zapalenia siatkówki	2015	Tak
oseltamiwir[uwaga 3]	doustnie	ciężkie zachorowanie spowodowane podejrzewanym lub potwierdzonym zakażeniem wirusem grypy u hospitalizowanych pacjentów w ciężkim stanie	2011	Tak
walgancyklowir[uwaga 3][uwaga 6]	doustnie	leczenie cytomegalowirusowego zapalenia siatkówki	2019	Tak
6.4.4 Leki stosowane w wirusowym zapaleniu wątroby
6.4.4.1 Leki stosowane w wirusowym zapaleniu wątroby typu B
6.4.4.1.1 Nukleozydy i nukleotydy – inhibitory odwrotnej transkryptazy
entekawir	doustnie		2015	Tak
tenofowir (TDF)	doustnie		2015	Tak
6.4.4.2 Leki stosowane w wirusowym zapaleniu wątroby typu C[uwaga 16]
6.4.4.2.1 Terapie pangenotypowe o bezpośrednim działaniu przeciwwirusowym[uwaga 2]
daklataswir	doustnie	lek pangetypowy w przypadku stosowania razem z sofosbuwirem	2015	Tak
daklataswir + sofosbuwir	doustnie 60 mg + 400 mg		2021	Nie
glekaprewir + pibrentaswir	doustnie	100 mg + 40 mg	2019	Tak
sofosbuwir	doustnie	lek pangenotypowy w przypadku stosowania z daklataswirem	2015	Tak
sofosbuwir + welpataswir	doustnie	400 mg + 100 mg	2017	Tak
6.4.4.2.2 Terapie genotypowo swoiste o bezpośrednim działaniu przeciwwirusowym
dazabuwir	doustnie		2015	Tak
ledypaswir + sofosbuwir	doustnie	90 mg + 400 mg	2015	Tak
ombitaswir + parytaprewir + rytonawir	doustnie	12,5 mg + 75 mg + 50 mg	2015	Tak
6.4.4.2.3 Inne leki przeciwwirusowe
rybawiryna	wstrzyknięcie, doustnie	w leczeniu skojarzonym wirusowego zapalenie wątroby typu C z bezpośrednio działającymi lekami przeciwwirusowymi	2015	Tak
peginterferon α-2a[uwaga 3][uwaga 17]	wstrzyknięcie	w leczeniu skojarzonym wirusowego zapalenie wątroby typu C z rybawiryną	2015	Tak
peginterferon α-2b[uwaga 3][uwaga 17]	wstrzyknięcie	w leczeniu skojarzonym wirusowego zapalenie wątroby typu C z rybawiryną	2015	Tak
6.5 Leki przeciwpierwotniakowe
6.5.1 Leki stosowane w leczeniu pełzakowicy i giardiozy
diloksanid	doustnie	może być stosowany u dzieci powyżej 25 kg m.c.	1988	Nie
metronidazol[uwaga 2]	wstrzyknięcie, doustnie	alternatywnie może być stosowany tynidazol	1988	Tak
6.5.2 Leki stosowane w leczeniu leiszmaniozy
amfoterycyna B	wstrzyknięcie		2003	Tak
miltefozyna	doustnie		2011	Nie
paromomycyna	wstrzyknięcie		2007	Nie
stilboglukonian sodu	wstrzyknięcie		1988	Nie
antymonian megluminy	wstrzyknięcie		1998	Nie
6.5.3 Leki przeciwmalaryczne
6.5.3.1 Leki stosowane w leczeniu malarii[uwaga 18]
amodiachina	doustnie	leczenie skojarzone z artezunatem	1977	Nie
artemeter	wstrzyknięcie	leczenie ciężkiej malarii	1997	Nie
artemeter + lumefantryna	wstrzyknięcie	nie powinien być stosowany w pierwszym trymestrze ciąży oraz u dzieci poniżej 5 kg m.c.	2002	Nie
artezunat	wstrzyknięcie, doodbytniczo	leczenie skojarzone z amodiachiną, meflochiną lub sulfadoksyną w połączeniu z pirymetaminą; postać pozajelitowa w leczeniu ciężkiej malarii; w postaci doodbytniczej tylko we wstępnym leczeniu ciężkiej malarii przed udzieleniem pomocy specjalistycznej	2002	Nie
artezunat + amodiachina	doustnie	25 mg + 67,5 mg, 50 mg + 135 mg, 100 mg + 270 mg (dopuszczalne są inne połączenia, które zapewniają odpowiednią dawkę taką jak np. 153 mg lub 200 mg w postaci chlorowodorku amodiachiny z 50 mg artezunatu)	2011	Nie
artezunat + meflochina	doustnie	25 mg + 55 mg, 100 mg + 220 mg	2013	Nie
artezunat + pyronarydyna	doustnie	nie powinien być stosowany u dzieci poniżej 5 kg m.c.	2013	Nie
chinina	wstrzyknięcie, doustnie	leczenie ciężkiej malarii w skojarzeniu z doksycykliną	1977	Nie
chlorochina	doustnie	leczenie zakażeń wywołanych przez zarodźca ruchliwego (Plasmodium vivax)	1977	Tak
dihydroartemizyna + piperachina	doustnie	może być stosowany u dzieci powyżej 5 kg m.c.	2017	Tak
doksycyklina	doustnie	leczenie skojarzone z chininą	1997	Tak
meflochina	doustnie	leczenie skojarzone z artezunatem 50 mg	1988	Nie
prymachina	doustnie	tylko w eradykacji zarodźca ruchliwego (Plasmodium vivax) oraz zarodźca owalnego (Plasmodium ovale) przez 14 dni	1977	Nie
sulfadoksyna + pirymetamina	doustnie	leczenie skojarzone z artezunatem 50 mg	1979	Nie
6.5.3.2 Leki stosowane w profilaktyce malarii
amodiachina + sulfadoksyna + pirymetamina[uwaga 6]	doustnie	76,5 mg (chlorowodowek amodiachiny) + 250 mg + 12,5 mg, 153 mg (chlorowodowek amodiachiny) + 500 mg + 25 mg	2019	Nie
chlorochina	doustnie	profilaktyka zakażeń wywołanych przez zarodźca ruchliwego (Plasmodium vivax) w krajach Ameryki Centralnej	1988	Tak
doksycyklina	doustnie	może być stosowana u dzieci powyżej 8 roku życia	2000	Tak
meflochina	doustnie	może być stosowany u dzieci powyżej 3 miesiąca życia lub 5 kg m.c.	1995	Nie
prokwanil	doustnie	leczenie skojarzone z chlorochiną	1988	Nie
sulfadoksyna + pirymetamina	doustnie	250 mg + 12,5 mg[uwaga 6], 500 mg + 25 mg	2019	Nie
6.5.4 Leki stosowane w leczeniu pneumocystozy i toksoplazmozy
pirymetamina	doustnie		1998	Nie
sulfadiazyna	doustnie		1977	Nie
kotrimoksazol	wstrzyknięcie, doustnie		1998	Tak
pentamidyna[uwaga 3]	doustnie		1998	Nie
6.5.5 Leki stosowane w leczeniu trypanosomozy
6.5.5.1 Leki stosowane w leczeniu śpiączki afrykańskiej
feksynidazol	doustnie	leczenie pierwszego i drugiego stadium śpiączki afrykańskiej wywołanego przez świdrowca gambijskiego (Trypanosoma brucei gambiense)	2019	Nie
Leki stosowane w 1. stadium śpiączki afrykańskiej
pentamidyna	wstrzyknięcie	leczenie zakażeń wywołanych przez świdrowca gambijskiego (Trypanosoma brucei gambiense)	1977	Nie
suramina	wstrzyknięcie	leczenie pierwszego rzutu zakażeń wywołanych przez świdrowca rodezyjskiego (Trypanosoma brucei rhodesiense)	1979	Nie
Leki stosowane w 2. stadium śpiączki afrykańskiej
eflornityna	wstrzyknięcie	leczenie zakażeń wywołanych przez świdrowca gambijskiego (Trypanosoma brucei gambiense)	1992	Nie
melarsoprol	wstrzyknięcie		1977	Nie
nifurtymoks	doustnie	tylko leczenie skojarzone z eflornityną zakażeń wywołanych przez świdrowca gambijskiego (Trypanosoma brucei gambiense)	2009	Nie
melarsoprol[uwaga 3][uwaga 6]	wstrzyknięcie		2011	Nie
6.5.5.2 Leki stosowane w leczeniu choroby Chagasa
benznidazol	doustnie		1988	Nie
nifurtymoks	doustnie		1977	Nie
6.6 Leki stosowane w leczeniu pasożytów zewnętrznych
iwermektyna	doustnie		2019	Tak

Leki stosowane w migrenie

Nazwa leku[20]	Droga podania[20]	Wskazanie i uwagi wg WHO[20]	Rok wpisu na listę[20][21][22][23][24][2]	Rejestracja w Polsce (2022)[25]
7.1 Leki stosowane w leczeniu napadów migreny
kwas acetylosalicylowy	doustnie		1988	Tak
ibuprofen[uwaga 6]	doustnie		2007	Tak
paracetamol	doustnie	w postaci roztworu doustnego[uwaga 6] oraz tabletek	1988	Tak
sumatryptan	doustnie		2021	Tak
7.2 Leki stosowane w profilaktyce napadów migreny
propranolol[uwaga 2]	doustnie		1988	Tak

Leki immunomodulujące i przeciwnowotworowe

Nazwa leku[20]	Droga podania[20]	Wskazanie i uwagi wg WHO[20]	Rok wpisu na listę[20][21][22][23][24][2]	Rejestracja w Polsce (2022)[25]
8.1 Leki immunomodulujące stosowane w chorobach innych niż nowotworowe
adalimumab[uwaga 3][uwaga 2]	wstrzyknięcie	alternatywie mogą być stosowane certolizumab pegol, etanercept, golimumab oraz infliksymab, a także leki biopodobne o odpowiedniej jakości	2019	Tak
azatiopryna[uwaga 3]	wstrzyknięcie, doustnie		2002	Tak
cyklosporyna[uwaga 3]	wstrzyknięcie, doustnie		1992	Tak
takrolimus[uwaga 3]	wstrzyknięcie, doustnie		2021	Tak
8.2 Leki przeciwnowotworowe i wspomagające[uwaga 19]
8.2.1 Leki cytostatyczne [uwaga 19]
arabinozyd cytozyny[uwaga 3]	wstrzyknięcie	ostra białaczka szpikowa, ostra białaczka limfoblastyczna, ostra białaczka promielocytowa, chłoniak Burkitta	1979	Tak
asparaginaza[uwaga 3]	wstrzyknięcie	ostra białaczka limfoblastyczna	1995	Tak
bendamustyna[uwaga 3]	wstrzyknięcie	chłoniak grudkowy, przewlekłe białaczki limfatyczne	2015	Tak
bleomycyna[uwaga 3]	wstrzyknięcie	chłoniak Hodgkina, mięsak Kaposiego, nowotwór zarodkowy jajnika, nowotwór zarodkowy jądra	1977	Tak
chlorambucyl[uwaga 3]	doustnie	przewlekłe białaczki limfatyczne	1999	Tak
cisplatyna[uwaga 3]	wstrzyknięcie	rak szyjki macicy, nowotwory głowy i szyi (lek zwiększający wrażliwość tkanek na napromienianie), glejak o niskim stopniu złośliwości, rak jamy nosowo-gardłowej (lek zwiększający wrażliwość tkanek na napromienianie), rak niedrobnokomórkowy płuca, kostniakomięsak, nowotwór zarodkowy jajnika, nowotwór zarodkowy jądra	2015	Tak
cyklofosfamid[uwaga 3]	wstrzyknięcie	przewlekła białaczka limfatyczna, chłoniak rozlany z dużych komórek B, wczesne stadium raka piersi, ciążowa choroba trofoblastyczna, chłoniak Hodgkina, chłoniak grudkowy, mięśniakomięsak prążkowanokomórkowy, mięsak Ewinga, ostra białaczka limfoblastyczna, chłoniak Burkitta, rozsiany rak piersi, szpiczak mnogi, glejak o niskim stopniu złośliwości, guz Wilmsa,	2015	Tak
dakarbazyna[uwaga 3]	wstrzyknięcie	chłoniak Hodgkina	1990	Tak
daktynomycyna[uwaga 3]	wstrzyknięcie	ciążowa choroba trofoblastyczna, mięśniakomięsak prążkowanokomórkowy, guz Wilmsa, mięsak Ewinga	1985	Nie
daunorubicyna[uwaga 3]	wstrzyknięcie	ostra białaczka szpikowa, ostra białaczka limfoblastyczna, ostra białaczka promielocytowa	2000	Nie
docetaksel[uwaga 3]	wstrzyknięcie	wczesne stadium raka piersi, rozsiany rak piersi, rozsiany rak gruczołu krokowego	2011	Tak
doksorubicyna[uwaga 3]	wstrzyknięcie	chłoniak rozlany z dużych komórek B, wczesne stadium raka piersi, chłoniak Hodgkina, mięsak Kaposiego, chłoniak grudkowy, rozsiany rak piersi, kostniakomięsak, mięsak Ewinga, ostra białaczka limfoblastyczna, guz Wilmsa, chłoniak Burkitta, szpiczak mnogi	1977	Tak
etopozyd[uwaga 3]	wstrzyknięcie, doustnie	ostra białaczka limfoblastyczna, ostra białaczka szpikowa, chłoniak Burkitta, mięsak Ewinga, ciążowa choroba trofoblastyczna, chłoniak Hodgkina, guz Wilmsa, rak niedrobnokomórkowy płuca, kostniakomięsak, nowotwór zarodkowy jajnika, siatkówczak, nowotwór zarodkowy jądra	1985	Tak
fludarabina[uwaga 3]	wstrzyknięcie, doustnie	przewlekłe białaczki limfatyczne	2015	Tak
fluorouracyl[uwaga 3]	wstrzyknięcie	wczesne stadium raka piersi, wczesne stadium raka okrężnicy, wczesne stadium raka odbytnicy, rozsiany rak jelita grubego, rak jamy nosowo-gardłowej	1977	Tak
folinian wapnia[uwaga 3]	wstrzyknięcie, doustnie	ciążowa choroba trofoblastyczna, chłoniak Burkitta, wczesne stadium raka okrężnicy, wczesne stadium raka odbytnicy, rozsiany rak jelita grubego, kostniakomięsak	1977	Tak
gemcytabina[uwaga 3]	wstrzyknięcie	rak nabłonkowy jajnika, rak niedrobnokomórkowy płuca	2015	Tak
hydroksykarbamid[uwaga 3]	doustnie	przewlekła białaczka szpikowa	2009	Tak
ifosfamid[uwaga 3]	wstrzyknięcie	chłoniak Burkitta, mięsak Ewinga, guz Wilmsa, nowotwór zarodkowy jajnika, kostniakomięsak, mięśniakomięsak prążkowanokomórkowy, nowotwór zarodkowy jądra	2009	Tak
irynotekan[uwaga 3]	doustnie	rozsiany rak jelita grubego, guz Wilmsa, mięśniakomięsak prążkowanokomórkowy	2015	Tak
kapecytabina[uwaga 3]	doustnie	wczesne stadium raka okrężnicy, wczesne stadium raka odbytnicy, rozsiany rak piersi, rozsiany rak jelita grubego	2015	Tak
karboplatyna[uwaga 3]	wstrzyknięcie	rak szyjki macicy, wczesne stadium raka piersi, rak nabłonkowy jajnika, nowotwory głowy i szyi (lek zwiększający wrażliwość tkanek na napromienianie), glejak o niskim stopniu złośliwości, rak jamy nosowo-gardłowej, guz Wilmsa, rak niedrobnokomórkowy płuca, kostniakomięsak, nowotwór zarodkowy jajnika, siatkówczak, nowotwór zarodkowy jądra	2009	Tak
melfalan[uwaga 3]	wstrzyknięcie	szpiczak mnogi	2019	Tak
merkaptopuryna[uwaga 3]	doustnie	ostra białaczka limfoblastyczna, ostra białaczka promielocytowa	1985	Tak
metotreksat[uwaga 3]	doustnie	ostra białaczka limfoblastyczna, ostra białaczka promielocytowa, chłoniak Burkitta, wczesne stadium raka piersi, ciążowa choroba trofoblastyczna, kostniakomięsak	2021	Tak
oksaliplatyna[uwaga 3]	wstrzyknięcie	wczesne stadium raka okrężnicy, rozsiany rak jelita grubego	2015	Tak
paklitaksel[uwaga 3]	wstrzyknięcie	rak szyjki macicy, rak nabłonkowy jajnika, wczesne stadium raka piersi, rozsiany rak piersi, mięsak Kaposiego, rak jamy nosowo-gardłowej, rak niedrobnokomórkowy płuca, nowotwór zarodkowy jajnika	2011	Tak
pegaspargaza[uwaga 3]	wstrzyknięcie	ostra białaczka limfatyczna (łącznie z lekami biopodobnymi dobrej jakości)	2019	Tak
preparat Realgar–Indigo naturalis[uwaga 3][uwaga 6]	doustnie	ostra białaczka promielocytowa	1979	Tak
prokarbazyna[uwaga 3][uwaga 6]	doustnie	chłoniak Hodgkina	1979	Tak
tioguanina[uwaga 3][uwaga 6]	doustnie	ostra białaczka limfoblastyczna	2011	Tak
tritlenek diarsenu[uwaga 3]	wstrzyknięcie	ostra białaczka promielocytowa	2019	Tak
winblastyna[uwaga 3]	wstrzyknięcie	chłoniak Hodgkina, mięsak Kaposiego, glejak o niskim stopniu złośliwości, nowotwór zarodkowy jajnika, nowotwór zarodkowy jądra	1985	Tak
winkrystyna[uwaga 3]	wstrzyknięcie	ostra białaczka limfoblastyczna, chłoniak Burkitta, chłoniak rozlany z dużych komórek B, mięsak Ewinga, chłoniak grudkowy, ciążowa choroba trofoblastyczna, chłoniak Hodgkina, mięsak Kaposiego, glejak o niskim stopniu złośliwości, guz Wilmsa, siatkówczak, mięśniakomięsak prążkowanokomórkowy	1977	Tak
winorelbina[uwaga 3]	wstrzyknięcie	rak niedrobnokomórkowy płuca, rozsiany rak piersi, mięśniakomięsak prążkowanokomórkowy	2015	Tak
8.2.2 Terapie celowane
bortezomib[uwaga 3]	wstrzyknięcie	szpiczak mnogi	2019	Tak
dasatynib[uwaga 3]	wstrzyknięcie	oporna na leczenie imatynibem przewlekła białaczka szpikowa	2017	Tak
erlotynib[uwaga 3][uwaga 2]	wstrzyknięcie	zaawansowany rak niedrobnokomórkowy płuca z nadekspresją genu receptora EGF, mogą być również stosowane gefitynib i afatynib	2019	Tak
ewerolimus[uwaga 3]	doustnie	gwiaździak podwyściółkowy olbrzymiokomórkowy	2021	Tak
ibrutynib[uwaga 3]	doustnie	wznowa lub nawrotowe przewlekłe białaczki limfatyczne	2021	Tak
imatynib[uwaga 3]	doustnie	przewlekła białaczka szpikowa, nowotwory podścieliskowe przewodu pokarmowego, ostra białaczka limfoblastyczną z obecnością chromosomu Philadelphia	2015	Tak
nilotynib[uwaga 3]	wstrzyknięcie, doustnie	oporna na leczenie imatynibem przewlekła białaczka szpikowa	2017	Tak
rytuksymab[uwaga 3]	wstrzyknięcie	chłoniak rozlany z dużych komórek B, przewlekłe białaczki limfatyczne, chłoniak grudkowy (łącznie z lekami biopodobnymi dobrej jakości)	2015	Tak
trastuzumab[uwaga 3]	wstrzyknięcie	wczesne stadium raka piersi ze stwierdzaną nadekspresją receptora HER2, rozsiany rak piersi ze stwierdzaną nadekspresją receptora HER2	2015	Tak
tretynoina[uwaga 3]	doustnie	ostra białaczka promielocytowa	2015	Tak
8.2.3 Leki immunomodulujące
filgrastym[uwaga 3]	wstrzyknięcie	pierwotna profilaktyka u pacjentów z wysokim ryzykiem gorączki neutropenicznej po mielotoksycznej chemioterapii, wtórna profilaktyka u pacjentów z przebytą neutropenią po mielotoksycznej chemioterapii, umożliwienie podania chemioterapii gęstej dawki (łącznie z lekami biopodobnymi dobrej jakości)	2017	Tak
lenalidomid[uwaga 3]	doustnie	szpiczak mnogi	2019	Tak
niwolumab[uwaga 3][uwaga 2]	wstrzyknięcie	rozsiany czerniak, alternatywnie może być również zastosowany pembrolizumab (łącznie z lekami biopodobnymi dobrej jakości)	2019	Tak
talidomid[uwaga 3]	doustnie	szpiczak mnogi	2019	Tak
8.2.4 Hormony i antagonisty hormonów
abirateron[uwaga 3][uwaga 2]	doustnie	rozsiany rak gruczołu krokowego oporny na kastrację, alternatywnie może być również zastosowany enzalutamid	2019	Tak
anastrozol[uwaga 3][uwaga 2]	doustnie	wczesne stadium raka piersi, rozsiany rak piersi, alternatywnie mogą być stosowane inne inhibitory aromatazy z grupy L02BG w klasyfikacji ATC	2015	Tak
bikalutamid[uwaga 3][uwaga 2]	doustnie	rozsiany rak gruczołu krokowego, alternatywnie mogą być stosowane flutamid oraz nilutamid	2015	Tak
deksametazon[uwaga 3][uwaga 6]	wstrzyknięcie, doustnie	ostra białaczka limfoblastyczna, chłoniak Burkitta, szpiczak mnogi	2003	Tak
hydrokortyzon[uwaga 3]	wstrzyknięcie	ostra białaczka limfoblastyczna, chłoniak Burkitta	2003	Tak
leuprorelina[uwaga 3][uwaga 2]	wstrzyknięcie	wczesne stadium raka piersi, rozsiany rak gruczołu krokowego, alternatywnie mogą być stosowane goserelina lub tryptorelina	2015	Tak
metyloprednizolon[uwaga 3][uwaga 6]	wstrzyknięcie	ostra białaczka limfoblastyczna, chłoniak Burkitta	2011	Tak
prednizolon[uwaga 3][uwaga 2]	doustnie	ostra białaczka limfoblastyczna, chłoniak Burkitta, przewlekłe białaczki limfatyczne, chłoniak rozlany z dużych komórek B, chłoniak grudkowy, chłoniak Hodgkina, rozsiany rak gruczołu krokowego oporny na kastrację, szpiczak mnogi, alternatywnie może być stosowany prednizon	1985	Tak
tamoksyfen[uwaga 3]	doustnie	wczesne stadium raka piersi, rozsiany rak piersi	2011	Tak
8.2.5 Leczenie wspomagające
allopurynol[uwaga 3][uwaga 6]	doustnie	zespół rozpadu guza	2009	Tak
kwas zoledronowy[uwaga 3]	doustnie	zapobieganie powikłaniom kostnym podczas choroby nowotworowej	2017	Tak
mesna[uwaga 3]	wstrzyknięcie, doustnie	chłoniak Burkitta, mięsak Ewinga, guz Wilmsa, nowotwór zarodkowy jajnika, kostniakomięsak, mięśniakomięsak prążkowanokomórkowy, nowotwór zarodkowy jądra	2009	Tak
rasburykaza[uwaga 3]	wstrzyknięcie	zespół rozpadu guza	2021	Tak

Leki przeciwparkinsonowskie

Nazwa leku[20]	Droga podania[20]	Wskazanie i uwagi wg WHO[20]	Rok wpisu na listę[20][21][22][23][24][2]	Rejestracja w Polsce (2022)[25]
biperyden[uwaga 2]	wstrzyknięcie, doustnie	alternatywnie może być stosowany triheksyfenidyl	1977	Tak
lewodopa + karbidopa[uwaga 2]	doustnie	alternatywnie może być stosowany za karbidopę benserazyd	1977	Tak

Leki wpływające na krew i układ krwiotwórczy

Nazwa leku[20]	Droga podania[20]	Wskazanie i uwagi wg WHO[20]	Rok wpisu na listę[20][21][22][23][24][2]	Rejestracja w Polsce (2022)[25]
10.1 Leki stosowane w niedokrwistości
siarczan żelaza(II)	doustnie		1977	Tak
siarczan żelaza(II) + kwas foliowy	doustnie	suplement diety stosowany w ciąży	1985	Tak
kwas foliowy	doustnie	w okresie przedkoncepcyjnym oraz w pierwszych tygodniach ciąży w celu redukcji prawdopodobieństwa wystąpienia wad cewy nerwowej u płodu	1977	Tak
hydroksykobalamina	doustnie		1977	Tak
czynniki stymulujące erytropoezę[uwaga 3][uwaga 2]	wstrzyknięcie	epoetyna alfa, epoetyna beta, epoetyna teta, darbepoetyna alfa, glikol metoksypolietylenowy epoetyny beta oraz odpowiadające im leki biopodobne o odpowiedniej jakości	2017	Tak
10.2 Leki przeciwzakrzepowe i przeciwkrwotoczne
dabigatran[uwaga 2]	wstrzyknięcie	alternatywnie może być stosowany apiksaban, edoksaban lub rywaroksaban	2019	Tak
enoksaparyna[uwaga 2]	wstrzyknięcie	alternatywnie może być stosowana nadroparyna lub dalteparyna	2015	Tak
heparyna	wstrzyknięcie		1977	Tak
fitomenadion	wstrzyknięcie, doustnie		1979	Tak
kwas traneksamowy	wstrzyknięcie		2011	Tak
siarczan protaminy	wstrzyknięcie		1979	Tak
warfaryna[uwaga 2]	doustnie		1977	Tak
desmopresyna[uwaga 3][uwaga 6]	wstrzyknięcie, aerozol donosowy		2015	Tak
heparyna[uwaga 3][uwaga 6]	wstrzyknięcie		2009	Tak
siarczan protaminy[uwaga 3][uwaga 6]	wstrzyknięcie		2009	Tak
warfaryna[uwaga 2][uwaga 3][uwaga 6]	doustnie		2009	Tak
10.3 Leki stosowane w hemoglobinopatiach
deferoksamina[uwaga 3][uwaga 2]	wstrzyknięcie	alternatywnie może być stosowany deferazyroks w postaci doustnej	2011	Tak
hydroksykarbamid[uwaga 3]	doustnie		2011	Tak

Preparaty krwiopochodne pochodzenia ludzkiego i preparaty krwiozastępcze

Nazwa leku[20]	Droga podania[20]	Wskazanie i uwagi wg WHO[20]	Rok wpisu na listę[20][21][22][23][24][2]	Rejestracja w Polsce (2022)[25]
11.1 Preparaty krwiopochodne[uwaga 20]
świeżo mrożone osocze				Tak
osocze bogatopłytkowe				Tak
koncentrat krwinek czerwonych				Tak
krew pełna konserwowana				Tak
11.2 Osoczopochodne produkty lecznicze[uwaga 21]
11.2.1 Ludzkie immunoglobuliny
immunoglobulina anty–Rh0 (D)	wstrzyknięcie		2015	Tak
surowica przeciw wściekliźnie	wstrzyknięcie		2015	Tak
immunoglobulina przeciwtężcowa ludzka	wstrzyknięcie		2015	Tak
immunoglobulina ludzka[uwaga 3]	wstrzyknięcie	w podaniach domięśniowych i podskórnych zalecany w pierwotnych niedoborach odporności. w podaniach dożylnych zalecany w pierwotnych niedoborach odporności oraz chorobie Kawasakiego	2007	Tak
11.2.2 Koncentraty czynników krzepnięcia krwi
koncentrat czynnika VII[uwaga 2][uwaga 3]	wstrzyknięcie		1979	Tak
koncentrat czynnika IX[uwaga 2][uwaga 3]	wstrzyknięcie		1979	Tak
11.2.2 Preparaty krwiozastępcze
dekstran 70	wstrzyknięcie	alternatywnie może być stosowana poligelina	1977	Tak

Leki stosowane w chorobach układu sercowo-naczyniowego

Nazwa leku[20]	Droga podania[20]	Wskazanie i uwagi wg WHO[20]	Rok wpisu na listę[20][21][22][23][24][2]	Rejestracja w Polsce (2022)[25]
12.1 Leki przeciwdławicowe
bisoprolol[uwaga 2]	doustnie	alternatywnie może być stosowany metoprolol lub karwedilol	2011	Tak
nitrogliceryna	podjęzykowo		1977	Tak
diazotan izosorbidu[uwaga 2]	podjęzykowo		1977	Tak
werapamil	doustnie		1983	Tak
12.2 Leki przeciwarytmiczne
bisoprolol[uwaga 2]	doustnie	alternatywnie może być stosowany metoprolol lub karwedilol	2011	Tak
digoksyna	wstrzyknięcie, doustnie		1998	Tak
adrenalina	wstrzyknięcie		1998	Tak
lidokaina	wstrzyknięcie		1977	Tak
werapamil	wstrzyknięcie, doustnie		1988	Tak
amiodaron	wstrzyknięcie, doustnie		2009	Tak
12.3 Leki hipotensyjne
amlodypina[uwaga 2]	doustnie	alternatywnie mogą być stosowane inne pochodne dihydropirydyny z grupy C08CA w klasyfikacji ATC	2005	Tak
bisoprolol[uwaga 2]	doustnie	alternatywnie mogą być stosowane atenolol, metoprolol lub karwedilol, atenolol nie powinien być stosowany jako leczenie pierwszego rzutu w niepowikłanym nadciśnieniu tętniczym u pacjentów powyżej 60 roku życia	2011	Tak
enalapryl[uwaga 2]	doustnie	alternatywnie mogą być stosowane inne inhibitory konwertazy angiotensyny z grupy C09AA w klasyfikacji ATC	2003	Tak
hydralazyna	wstrzyknięcie, doustnie	przeznaczona do stosowania tylko w ciężkim nadciśnieniu tętniczym w ciąży, nie powinna być stosowana w pierwotnym nadciśnieniu tętniczym z powodu udowodnionej większej skuteczności i bezpieczeństwa innych leków	1977	Nie
hydrochlorotiazyd[uwaga 2]	doustnie	alternatywnie mogą być stosowane chlorotiazyd, chlortalidon lub indapamid	1977	Tak
lizynopryl[uwaga 2] + amlodypina[uwaga 2]	doustnie	10 mg + 5 mg, 20 mg + 5 mg, 20 mg + 10 mg, alternatywnie za lizynopryl mogą być stosowane inne inhibitory konwertazy angiotensyny z grupy C09AA w klasyfikacji ATC, natomiast za amlodypinę inne pochodne dihydropirydyny z grupy C08CA w klasyfikacji ATC	2019
lizynopryl[uwaga 2] + hydrochlorotiazyd[uwaga 2]	doustnie	10 mg + 12,5 mg, 20 mg + 12,5 mg, 20 mg + 25 mg, alternatywnie za lizynopryl mogą być stosowane inne inhibitory konwertazy angiotensyny z grupy C09AA w klasyfikacji ATC, natomiast za hydrochlorotiazyd mogą być stosowane chlorotiazyd, chlortalidon lub indapamid.	2019
losartan[uwaga 2]	doustnie	alternatywnie mogą być stosowane inne antagonisty receptora angiotensyny II z grupy C09CA w klasyfikacji ATC	2017	Tak
metyldopa	doustnie	przeznaczona do stosowania tylko w ciężkim nadciśnieniu tętniczym w ciąży, nie powinna być stosowana w pierwotnym nadciśnieniu tętniczym z powodu udowodnionej większej skuteczności i bezpieczeństwa innych leków	1998	Tak
telmisartan[uwaga 2] + amlodypina[uwaga 2]	doustnie	40 mg + 5 mg, 80 mg + 5 mg, 80 mg + 10 mg, alternatywnie mogą być stosowane inne antagonisty receptora angiotensyny II z grupy C09CA w klasyfikacji ATC natomiast za amlodypinę inne pochodne dihydropirydyny z grupy C08CA w klasyfikacji ATC	2019	2019
telmisartan[uwaga 2] + hydrochlorotiazyd[uwaga 2]	doustnie	40 mg + 12,5 mg, 80 mg + 12,5 mg, 80 mg + 25 mg, alternatywnie mogą być stosowane inne antagonisty receptora angiotensyny II z grupy C09CA w klasyfikacji ATC natomiast za hydrochlorotiazyd mogą być stosowane chlorotiazyd, chlortalidon lub indapamid.	2019
nitroprusydek sodu[uwaga 2][uwaga 3]	wstrzyknięcie		1988	Tak
12.4 Leki stosowane w niewydolności serca
bisoprolol[uwaga 2]	doustnie	alternatywnie może być stosowany metoprolol lub karwedilol	2011	Tak
digoksyna	wstrzyknięcie, doustnie		1977	Tak
enalapryl[uwaga 2]	doustnie	alternatywnie mogą być stosowane inne inhibitory konwertazy angiotensyny z grupy C09AA w klasyfikacji ATC	2003	Tak
furosemid[uwaga 2]	wstrzyknięcie, doustnie	alternatywnie mogą być stosowane bumetanid lub torasemid	2005	Tak
hydrochlorotiazyd[uwaga 2]	doustnie	alternatywnie mogą być stosowane chlorotiazyd, chlortalidon lub indapamid	1988	Tak
losartan[uwaga 2]	doustnie	alternatywnie mogą być stosowane inne antagonisty receptora angiotensyny II z grupy C09CA w klasyfikacji ATC	2017
spironolakton	doustnie		2013	Tak
dopamina[uwaga 3]	wstrzyknięcie		1977	Tak
12.5 Leki przeciwzakrzepowe
12.5.1 Leki przeciwpłytkowe
kwas acetylosalicylowy	doustnie		1992	Tak
klopidogrel	doustnie		2015	Tak
12.5.2 Leki trombolityczne
alteplaza[uwaga 3]	wstrzyknięcie		2019	Tak
streptokinaza[uwaga 3]	wstrzyknięcie		1992	Tak
12.6 Leki obniżające poziom lipidów
simwastatyna[uwaga 2]	doustnie	zalecana u pacjentów z grupy wysokiego ryzyka, alternatywnie mogą być stosowane atorwastatyna, fluwastatyna, lowastatyna oraz prawastatyna	2007	Tak

Leki dermatologiczne stosowane zewnętrznie

Nazwa leku[20]	Droga podania[20]	Wskazanie i uwagi wg WHO[20]	Rok wpisu na listę[20][21][22][23][24][2]	Rejestracja w Polsce (2022)[25]
13.1 Leki przeciwgrzybicze
mikonazol[uwaga 2]	zewnętrznie	alternatywnie mogą być stosowane inne pochodne imidazolu i triazolu z grupy D01AC w klasyfikacji ATC	1977	Tak
siarczek selenu	zewnętrznie		1990	Tak
tiosiarczan sodu	zewnętrznie		1992	Tak
terbinafina	zewnętrznie		2011	Tak
13.2 Leki stosowane w zakażeniach
mupirocyna	zewnętrznie		2011	Tak
nadmanganian potasu	zewnętrznie	roztwór wodny 1:10 000	1997	Tak
sól srebrowa sulfadiazyny	zewnętrznie	może być stosowany u dzieci powyżej 2 miesiąca życia	1988	Tak
12.3 Leki przeciwzapalne i przeciwświądowe
beklometazon[uwaga 2]	zewnętrznie	u noworodków jest wskazany hydrokortyzon, alternatywnie mogą być stosowane inne kortykosteroidy o słabym działaniu z grupy D07AC w klasyfikacji ATC	1977	Tak
kalamina[uwaga 2]	zewnętrznie		1983	Tak
hydrokortyzon[uwaga 2]	zewnętrznie	alternatywnie mogą być stosowane inne kortykosteroidy o słabym działaniu z grupy D07AC w klasyfikacji ATC	1977	Tak
13.4 Leki wpływające na różnicowanie i proliferację skóry
nadtlenek benzoilu	zewnętrznie		1990	Tak
dziegieć węglowy	zewnętrznie		1977	Tak
fluorouracyl	zewnętrznie		1990	Tak
kalcypotriol	zewnętrznie	alternatywnie mogą być stosowane kalcytriol oraz takalcytol	2021	Tak
kwas salicylowy	zewnętrznie		1979	Tak
mocznik	zewnętrznie		1997	Tak
żywica Podophyllum[uwaga 2]	zewnętrznie	alternatywnie może być stosowana podofilotoksyna	1985	Tak
13.5 Leki przeciwświerzbowe i przeciwwszawicze
benzoesan benzylu[uwaga 2]	zewnętrznie	może być stosowany u dzieci powyżej 2 roku życia, alternatywnie może być stosowana maść siarkowa	1979	Tak
permetryna[uwaga 2]	zewnętrznie		1977	Tak

Środki diagnostyczne

Nazwa leku[20]	Droga podania[20]	Wskazanie i uwagi wg WHO[20]	Rok wpisu na listę[20][21][22][23][24][2]	Rejestracja w Polsce (2022)[25]
14.1 Leki do testów stosowane w okulistyce
fluoresceina	krople do oczu		1979	Tak
tropikamid[uwaga 2]	krople do oczu		1988	Tak
14.2 Środki kontrastujące
kwas diatrozowy[uwaga 2]	wstrzyknięcie		1977	Tak
siarczan baru	doustnie		1977	Tak
joheksol[uwaga 2]	wstrzyknięcie		1977	Tak
siarczan baru[uwaga 3][uwaga 6]	doustnie		2009	Tak
kwas jotroksowy[uwaga 2][uwaga 3]	doustnie		1985	Nie

Środki antyseptyczne i dezynfekcyjne

Nazwa leku[20]	Droga podania[20]	Wskazanie i uwagi wg WHO[20]	Rok wpisu na listę[20][21][22][23][24][2]	Rejestracja w Polsce (2022)[25]
15.1 Środki antyseptyczne
chloroheksydyna[uwaga 2]	roztwór		1979	Tak
etanol[uwaga 2]	roztwór	alternatywnie może być stosowany propanol	2000	Tak
jodopowidon[uwaga 2]	roztwór	alternatywnie może być stosowana jodyna	1979	Tak
15.1 Środki dezyfekcyjne
alkoholowy płyn do dezynfekcji skóry rąk	roztwór		2015	Tak
środki oparte na chlorze[uwaga 2]	roztwór		1992	Tak
chloroksylenol[uwaga 2]	roztwór	alternatywnie mogą być stosowane inne pochodne fenolu z grupy D08AE w klasyfikacji ATC	1998	Tak
aldehyd glutarowy	roztwór		1992	Tak

Leki moczopędne

Nazwa leku[20]	Droga podania[20]	Wskazanie i uwagi wg WHO[20]	Rok wpisu na listę[20][21][22][23][24][2]	Rejestracja w Polsce (2022)[25]
amiloryd	doustnie		1979	Tak
furosemid[uwaga 2]	wstrzyknięcie, doustnie	alternatywnie mogą być stosowane bumetanid lub torasemid	1977	Tak
hydrochlorotiazyd[uwaga 2]	doustnie	alternatywnie mogą być stosowane chlorotiazyd, chlortalidon lub indapamid	1977	Tak
mannitol	wstrzyknięcie		1988	Tak
spironolakton	doustnie		1977	Tak
hydrochlorotiazyd[uwaga 2][uwaga 3][uwaga 6]	doustnie	alternatywnie mogą być stosowane chlorotiazyd lub chlortalidon	2009	Tak
mannitol[uwaga 3][uwaga 6]	wstrzyknięcie		2009	Tak
spironolakton[uwaga 3][uwaga 6]	doustnie		2009	Tak

Leki stosowane w chorobach przewodu pokarmowego

Nazwa leku[20]	Droga podania[20]	Wskazanie i uwagi wg WHO[20]	Rok wpisu na listę[20][21][22][23][24][2]	Rejestracja w Polsce (2022)[25]
enzymy trzustkowe[uwaga 2][uwaga 3][uwaga 6]	doustnie	skład i dawki poszczególnych składników dostosowane do wieku, zawierające w składzie lipazę, proteazę i amylazę	2009	Tak
17.1 Leki stosowane w chorobie wrzodowej
omeprazol[uwaga 2]	wstrzyknięcie, doustnie	alternatywnie mogą być stosowane inne inhibitory pompy protonowej z grupy A02BC w klasyfikacji ATC	2009	Tak
ranitydyna[uwaga 2]	wstrzyknięcie, doustnie	alternatywnie mogą być stosowane inne antagonisty receptora H2 z grupy A02BA w klasyfikacji ATC	2003	Tak
17.2 Leki przeciwwymiotne
deksametazon	wstrzyknięcie, doustnie		2009	Tak
metoklopramid	wstrzyknięcie, doustnie	nie powinien być stosowany u noworodków	1985	Tak
ondansetron[uwaga 2]	wstrzyknięcie, doustnie	może być stosowany u dzieci powyżej 1 miesiąca życia, alternatywnie mogą być stosowane dolasetron, granisetron, palonosetron oraz tropisetron	2009	Tak
aprepitant[uwaga 3]	doustnie		2019	Tak
17.3 Leki przeciwzapalne
sulfasalazyna[uwaga 2]	doodbytniczo, doustnie	może być stosowany u dzieci powyżej 1 miesiąca życia, alternatywnie może być stosowana mesalazyna	2009	Tak
hydrokortyzon[uwaga 3]	doodbytniczo		1988	Tak
prednizolon[uwaga 3]	doodbytniczo		2021	Tak
17.4 Środki przeczyszczające
senna alexandrina[uwaga 2]	doustnie	alternatywnie może być stosowany bisakodyl	1988	Tak
17.5 Leki stosowane w biegunce
doustny płyn nawadniający + siarczan cynku[uwaga 6]	doustnie	opakowanie zbiorcze zawierające doustny płyn nawadniający w proszku do rozpuszczenia i siarczan cynku 20 mg do bezpośredniego podania doustnego	2019
17.5.1 Nawadnianie doustne
doustny płyn nawadniający	doustnie	Proszek do rozpuszczania w 200 ml, 500 ml, 1000 ml o składzie: glukoza 75 mEq sód 75 mEq chlor 65 mEq potas 20 mEq cytrynian 10 mmol/l osmolarność 245 mOsm/L glukoza 13,5 g/l chlorek sodu 2,6 g/l chlorek potasu 1,5 g/l cytrynian trójsodowy dwuwodny     2,9 g/l cytrynian trójsodowy dwuwodny może zostać zastąpiony przez wodorowęglan sodu (2,5 g/l), jednakże w warunkach strefy międzyzwrotnikowej roztwór taki jest niestabilny i jest zalecany jedynie w sytuacji kiedy jest przygotowywany do natychmiastowego użycia	1977	Tak
17.5.2 Leki przeciwbiegunkowe
siarczan cynku	doustnie	w ostrej biegunce siarczan cynku powinien być stosowany jako uzupełnienie dla doustnego płynu nawadniającego	2005	Nie

Leki stosowane chorobach układu hormonalnego

Nazwa leku[20]	Droga podania[20]	Wskazanie i uwagi wg WHO[20]	Rok wpisu na listę[20][21][22][23][24][2]	Rejestracja w Polsce (2022)[25]
18.1 Naturalne i syntetyczne hormony nadnerczy
fludrokortyzon	doustnie		2009	Tak
hydrokortyzon	wstrzyknięcie		2009	Tak
18.2 Androgeny
testosteron[uwaga 3]	wstrzyknięcie		1977	Tak
18.3 Estrogeny
Kategoria pusta
18.4 Progestageny
medroksyprogesteron[uwaga 2]	doustnie	alternatywnie mogą być stosowanynoretysteron	1995	Tak
18.5 Leki stosowane w cukrzycy
18.5.1 Insuliny
insuliny krótko działające	wstrzyknięcie	łącznie z lekami biopodobnymi dobrej jakości	1977	Tak
insuliny o pośrednim czasie działania	wstrzyknięcie	insulina izofanowa oraz zawiesina insuliny cynkowej (łącznie z lekami biopodobnymi dobrej jakości)	1985	Tak
analogi insuliny o długim czasie działania	wstrzyknięcie	alternatywnie mogą być stosowane insulina degludec, insulina detemir oraz insulina glargine (łącznie z lekami biopodobnymi dobrej jakości)	1977	Tak
18.5.2 Doustne leki stosowane w cukrzycy
empagliflozyna[uwaga 2]	doustnie	alternatywnie mogą być stosowane kanagliflozyna oraz dapagliflozyna	2013	Tak
gliklazyd[uwaga 2]	doustnie	alternatywnie mogą być stosowane inne pochodne sulfonylomocznika z grupy A10BB w klasyfikacji ATC, natomiast glibenklamid nie powinien być stosowany u osób powyżej 60 roku życia	2013	Tak
metformina	doustnie		1998	Tak
metformina[uwaga 3][uwaga 6]	doustnie		2009	Tak
18.6 Leki stosowane w hipoglikemii
glukagon	wstrzyknięcie		2011	Tak
diazoksyd[uwaga 3][uwaga 6]	doustnie		2019	Nie
18.7 Hormony tarczycy oraz leki przeciwtarczycowe
lewotyroksyna	doustnie	tabletki 25 μg[uwaga 6], 50 μg oraz 100 μg	1995	Tak
jodek potasu	doustnie		1979	Tak
propylotiouracyl[uwaga 2]	doustnie	powinien być stosowany jako leczenie pierwszego rzutu tylko w przypadkach kiedy inne leczenie jest nieodpowiednie lub niedostępne oraz w I trymestrze ciąży	1979	Tak
tiamazol[uwaga 2]	doustnie	altrenatywnie może być stosowany karbimazol, zależnie od dostępności	2019	Tak
płyn Lugola[uwaga 3][uwaga 6]	doustnie		2009	Tak
jodek potasu[uwaga 3][uwaga 6]	doustnie		2009	Tak
propylotiouracyl[uwaga 3][uwaga 6]	doustnie	powinien być stosowany jako leczenie pierwszego rzutu tylko w przypadkach kiedy inne leczenie jest nieodpowiednie lub niedostępne	2009	Tak
tiamazol[uwaga 3][uwaga 6]	doustnie	altrenatywnie może być stosowany karbimazol, zależnie od dostępności	2019	Tak

Leki wpływające na układ odpornościowy

Nazwa leku[20]	Droga podania[20]	Wskazanie i uwagi wg WHO[20]	Rok wpisu na listę[20][21][22][23][24][2]	Rejestracja w Polsce (2022)[25]
19.1 Środki diagnostyczne
tuberkulina[uwaga 22]	wstrzyknięcie		1977	Tak
19.2 Antytoksyny oraz przeciwciała[uwaga 23]
antytoksyna jadu	wstrzyknięcie	zgodnie z lokalnymi potrzebami (łącznie z lekami biopodobnymi dobrej jakości)	1977	Tak
antytoksyna błonicza	wstrzyknięcie		1977	Tak
immunoglobulina przeciw wściekliznie	wstrzyknięcie		2021	Tak
przeciwciała monoklonalne przeciw wirusowi wścieklizny	wstrzyknięcie	zgodnie z lokalnymi potrzebami (łącznie z lekami biopodobnymi dobrej jakości)	2021	Tak
19.2 Szczepionki[uwaga 24]
Szczepionki zalecane na całym świecie
Szczepionka BCG			1977	Tak
szczepionka przeciw błonicy			1977	Tak
szczepionka przeciw Haemophilus influenzae typu b			2007	Tak
szczepionka przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B			1977	Tak
szczepionka przeciw wirusowi brodawczaka ludzkiego			2015	Tak
szczepionka przeciw odrze			1977	Tak
szczepionka przeciw krztuścowi			1977	Tak
szczepionka przeciw pneumokokom			2007	Tak
szczepionka przeciw chorobie Heinego i Medina			1977	Tak
szczepionka przeciw rotawirusom			2007	Tak
szczepionka przeciw różyczce			1977	Tak
szczepionka przeciw tężcowi			1977	Tak
Szczepionki zalecane regionalnie
szczepionka przeciw japońskiemu zapaleniu mózgu			2007	Tak
szczepionka przeciw żółtej febrze			1977	Tak
szczepionka przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu			2015	Tak
Szczepionki zalecane dla grup wysokiego ryzyka
szczepionka przeciw cholerze			2007	Tak
szczepionka przeciw dendze			2019	Tak
szczepionka przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu A			2007	Tak
szczepionka przeciw meningokokom			1977	Tak
szczepionka przeciw wściekliźnie			1977	Tak
szczepionka przeciw durowi brzusznemu			1977	Tak
Szczepionki zalecane do programów szczepień
szczepionka przeciw grypie (sezonowo)			2015	Tak
szczepionka przeciw nagminnemu zapaleniu przyusznic			1977	Tak
szczepionka przeciw ospie wietrznej			2007	Tak

Leki zwiotczające mięśnie działające obwodowo oraz inhibitory cholinoesteraz

Nazwa leku[20]	Droga podania[20]	Wskazanie i uwagi wg WHO[20]	Rok wpisu na listę[20][21][22][23][24][2]	Rejestracja w Polsce (2022)[25]
atrakurium[uwaga 2]	wstrzyknięcie		2011	Tak
neostygmina	wstrzyknięcie, doustnie		1977	Tak
suksametonium	wstrzyknięcie		1977	Tak
wekuronium[uwaga 2][uwaga 6]	wstrzyknięcie		1993	Tak
pirydostygmina[uwaga 3]	wstrzyknięcie, doustnie		1979	Tak
wekuronium[uwaga 2][uwaga 3]	wstrzyknięcie		2009	Tak

Leki okulistyczne

Nazwa leku[21]	Droga podania[21]	Wskazanie i uwagi wg WHO[21]	Rok wpisu na listę[21][22][23][24][2]	Rejestracja w Polsce (2022)[25]
21.1 Leki stosowane w zakażeniach oczu
acyklowir	maść oczna		2007	Tak
azytromycyna	krople do oczu	jaglica	2013	Tak
erytromycyna	maść oczna	zakażenia Chlamydia trachomatis oraz Neisseria gonorrhoeae	2017	Tak
gentamycyna[uwaga 2]	krople do oczu	bakteryjne zapalenie powiek oraz bakteryjne zapalenie spojówek, alternatywnie mogą być stosowane amikacyna, kanamycyna, netylmycyna oraz tobramycyna	1990	Tak
natamycyna	krople do oczu	grzybicze zapalenie rogówki	1990	Tak
ofloksacyna[uwaga 2]	krople do oczu	bakteryjne zapalenie spojówek oraz bakteryjne zapalenie rogówki, alternatywnie mogą być stosowane inne fluorochinolony z grupy S01AE w klasyfikacji ATC	2013	Tak
tetracyklina[uwaga 2]	maść oczna	bakteryjne zapalenie powiek, bakteryjne zapalenie spojówek, bakteryjne zapalenie rogówki oraz jaglica, alternatywnie mogą być stosowane chlorotetracyklina oraz oksytetracyklina	1977	Nie
21.2 Leki przeciwzapalne
prednizolon[uwaga 2]	krople do oczu		1990	Nie
21.3 Środki znieczulające miejscowo
tetrakaina[uwaga 2]	krople do oczu	nie powinien być stosowany u wcześniaków, alternatywnie mogą być stosowane inne środki do znieczulenia miejscowego z grupy S01HA w klasyfikacji ATC (z wyjątkiem kokainy i połączeń leków)	1977	Nie
21.4 Leki stosowane w jaskrze i zwężające źrenicę
acetazolamid	doustnie		1977	Tak
latanoprost	krople do oczu		2013	Tak
pilokarpina[uwaga 2]	krople do oczu	alternatywnie może być stosowany karbachol	1977	Tak
tymolol[uwaga 2]	krople do oczu	alternatywnie mogą być stosowane inne leki β-adrenolityczne z grupy S01ED w klasyfikacji ATC (z wyjątkiem połączeń leków)	1985	Tak
21.5 Leki rozszerzające źrenicę
atropina[uwaga 2]	krople do oczu	alternatywnie może być stosowana homatropina lub cyklopentolat (tylko dla dzieci), może być stosowany u dzieci powyżej 3 miesiąca życia	1977	Tak
adrenalina[uwaga 3]	krople do oczu		1979	Nie
21.6 Leki neutralizujące czynnik wzrostu śródbłonka naczyniowego
bewacyzumab[uwaga 3]	wstrzyknięcie	łącznie z lekami biopodobnymi dobrej jakości	2013	Tak

Leki stosowane dla zdrowie reprodukcyjnego i w opiece perinatalnej

Nazwa leku[20]	Droga podania[20]	Wskazanie i uwagi wg WHO[20]	Rok wpisu na listę[20][21][22][23][24][2]	Rejestracja w Polsce (2022)[25]
22.1 Środki antykoncepcyjne
22.1.1 Doustne leki antykoncepcyjne
etynyloestradiol[uwaga 2] + lewonorgestrel[uwaga 2]	doustnie		1979	Nie
etynyloestradiol[uwaga 2] + noretysteron[uwaga 2]	doustnie		1977	Tak
lewonorgestrel	doustnie		1997	Tak
octan uliprystalu	doustnie		2017	Tak
22.1.2 Wstrzyknięcia antykoncepcyjne
cypionat estradiolu + medroksyprogesteron	wstrzyknięcie		2007	Nie
medroksyprogesteron	wstrzyknięcie		1985	Tak
noretysteron	wstrzyknięcie		1985	Tak
22.1.3 Wewnątrzmaciczne systemy antykoncepcyjne
wkładka domaciczna z miedzią			1988	Tak
domaciczny system uwalniający hormon	system terapeutyczny domaciczny	system terapeutyczny domaciczny ze zbiornikiem zawierającym 52 mg lewonorgestrelu	2015	Tak
22.1.4 Barierowe metody antykoncepcji
prezerwatywa			1988	Tak
diafragma			1988	Tak
22.1.5 Implanty antykoncepcyjne
etonogestrel	implantacja podskórna	pojedynczy pręcik zawierający 68 mg etonogestrelu	2015	Tak
lewonorgestrel	implantacja podskórna	system dwóch pręcików zawierających 75 mg lewonorgestrelu (sumaryczna dawka 150 mg)	2007	Nie
22.1.6 Dopochwowe systemy hormonalne
etynyloestradiol + etonogestrel	pier­ścień do­po­ch­wo­wy		1977	Tak
progesteron	pier­ścień do­po­ch­wo­wy	przeznaczony dla kobiet karmiących piersią co najmniej 4 razy dziennie	2007	Nie
22.2 Induktory owulacji
klomifen[uwaga 3]	doustnie		1995	Tak
22.3 Leki nasilające skurcz macicy
ergometryna[uwaga 2]	wstrzyknięcie	alternatywnie może być stosowana metylergonowina	1977	Tak
karbetocyna	wstrzyknięcie		2019	Tak
mifepriston + mizoprostol	doustnie	może być stosowany jedynie w sytuacji kiedy jest dopuszczony przez prawo i kulturowo akceptowalny	2005	Nie
mizoprostol	doustnie, dopochwowo	tabletki są stosowane w farmakologicznej indukcji poronienia w przypadku niekompletnej aborcji lub poronienia oraz w zapobieganiu i leczeniu krwotoku poporodowego w przypadku kiedy oksytocyna jest niedostępna lub nie może zostać bezpiecznie podana, tabletki dopochwowe są stosowane w farmakologicznej indukcji porodu przy dostępności odpowiednich warunków szpitalnych	2005	Tak
oksytocyna	wstrzyknięcie		1977	Tak
22.4 Leki hamujące skurcz macicy
nifedypina	doustnie		2005	Tak
22.5 Leki podawane matce
deksametazon	wstrzyknięcie		2013	Tak
suplement wielomikroelementowy	doustnie	witamina A 800 μg (ekwiwalentu retinolu) witamina C 70 mg witamina D 5 μg (200 UI) witamina E 10 mg (ekwiwalentu tokoferolu) witamina B1 1,4 mg witamina B2 1,4 mg witamina B3 18 mg (ekwiwalent niacyny) witamina B6 1,9 mg kwas foliowy 640 μg (ekwiwalentu dietetycznego kwasu foliowego – 400 μg) witamina B12    2,6 μg żelazo 30 mg jodek potasu 150 μg cynk 15 mg selen 150 μg miedź 2 mg przeznaczony do użytku w konkretnej sytuacji klinicznej zgodnie z aktualnymi wytycznymi WHO	2019	Nie
kwas traneksamowy	wstrzyknięcie		2019	Tak
22.6 Leki podawane noworodkowi[uwaga 6]
cytrynian kofeiny[uwaga 6]	wstrzyknięcie, doustnie		2007	Tak
chloroheksydyna[uwaga 6]	wstrzyknięcie, doustnie	7,4% (diglukonian) uwalniający 4% chlorheksydynę do pielęgnacji pępowiny[uwaga 6]	2013	Tak
ibuprofen[uwaga 2][uwaga 3][uwaga 6]	wstrzyknięcie	alternatywnie może być stosowana indometacyna	2009	Tak
prostaglandyna E[uwaga 2][uwaga 3][uwaga 6]	wstrzyknięcie	alprostadyl (prostaglandyna E1) oraz dinoproston (prostaglandyna E2)	2009	Tak
surfaktant[uwaga 3][uwaga 6]	wstrzyknięcie		2009	Tak

Płyn do dializy otrzewnowej

Nazwa leku[20]	Droga podania[20]	Wskazanie i uwagi wg WHO[20]	Rok wpisu na listę[20][21][22][23][24][2]	Rejestracja w Polsce (2022)[25]
roztwór do dializy otrzewnowej[uwaga 3]		płyn o odpowiednim składzie	1977	Tak

Leki stosowane w zaburzeniach psychicznych i zaburzeniach zachowania

Nazwa leku[20]	Droga podania[20]	Wskazanie i uwagi wg WHO[20]	Rok wpisu na listę[20][21][22][23][24][2]	Rejestracja w Polsce (2022)[25]
24.1 Leki przeciwpsychotyczne
chloropromazyna[uwaga 2]	wstrzyknięcie, doustnie		1977	Tak
flufenazyna[uwaga 2]	wstrzyknięcie		1977	Nie
haloperydol[uwaga 2]	wstrzyknięcie, doustnie		1977	Tak
paliperydon	wstrzyknięcie	alternatywnie może być stosowana postać pozajelitowa rysperydonu	2021	Tak
rysperydon	doustnie		2013	Tak
chloropromazyna[uwaga 3][uwaga 6]	wstrzyknięcie, doustnie		2009	Tak
klozapina[uwaga 3][uwaga 6]	doustnie		2013	Tak
haloperydol[uwaga 3][uwaga 6]	wstrzyknięcie, doustnie		2009	Tak
24.2 Leki stosowane w zaburzeniach afektywnych
24.2.1 Leki stosowane w zaburzeniach depresyjnych
amitryptylina[uwaga 2]	doustnie		1977	Tak
fluoksetyna[uwaga 2]	doustnie	alternatywnie mogą być stosowane citalopram, escitalopram, fluwoksamina, paroksetyna oraz sertralina	1977	Tak
fluoksetyna[uwaga 3][uwaga 6]	doustnie	może być stosowana u dzieci powyżej 8 roku życia	2007	Tak
24.2.2 Leki stosowane w zaburzeniach afektywnych dwubiegunowych
karbamazepina	doustnie		1998	Tak
węglan litu	doustnie		1977	Tak
kwas walproinowy[uwaga 25]	doustnie		1998	Tak
24.3 Leki stosowane w zaburzeniach lękowych
diazepam[uwaga 2]	doustnie		1977	Tak
24.4 Leki stosowane w zaburzeniach obsesyjno-kompulsyjnych
klomipramina	doustnie		1995	Tak
24.5 Leki stosowane w leczeniu uzależnień
bupropion	doustnie		2021	Tak
nikotynowa terapia zastępcza	doustnie, przeskórnie		2009	Tak
wareniklina	doustnie		2021	Tak
metadon[uwaga 2][uwaga 3]	doustnie	zamiennie może być używana buprenorfina, muszą być stosowane jedynie w ramach ustalonych programów substytucyjnej terapii opioidowej	2005	Tak

Leki stosowane w leczeniu chorób układu oddechowego

Nazwa leku[20]	Droga podania[20]	Wskazanie i uwagi wg WHO[20]	Rok wpisu na listę[20][21][22][23][24][2]	Rejestracja w Polsce (2022)[25]
25.1 Leki stosowane w leczeniu astmy oskrzelowej i przewlekłej obturacyjnej choroby płuc
budezonid[uwaga 2][uwaga 6]	inhalacyjnie	alternatywnie mogą być stosowane beklometazon, cyklezonid, flunizolid oraz mometazon	2009	Tak
budezonid[uwaga 2] + formoterol[uwaga 2]	inhalacyjnie	alternatywnie mogą być stosowane beklometazon + formoterol, budezonid + salmeterol, flutykazon + formoterol, furoinian flutykazonu + wilanterol, mometazon + formoterol	2017	Tak
adrenalina	wstrzyknięcie		1977	Tak
bromek ipratropiowy	inhalacyjnie		1998	Tak
salbutamol[uwaga 2]	wstrzyknięcie, inhalacyjnie	alternatywnie może być stosowana terbutalina	1977	Tak
tiotropium	inhalacyjnie	alternatywnie mogą być stosowane bromek aklidyny, bromek glikopironiowy oraz bromek umeklidyniowy	2019	Tak

Płyny korygujące zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej oraz równowagi kwasowo-zasadowej

Nazwa leku[20]	Droga podania[20]	Wskazanie i uwagi wg WHO[20]	Rok wpisu na listę[20][21][22][23][24][2]	Rejestracja w Polsce (2022)[25]
26.1 Doustne
doustny płyn nawadniający	doustnie	Proszek do rozpuszczania w 200 ml, 500 ml, 1000 ml o składzie: glukoza 75 mEq sód 75 mEq chlor 65 mEq potas 20 mEq cytrynian 10 mEq osmolarność 245 mOsm/L glukoza 13,5 g/l chlorek sodu 2,6 g/l chlorek potasu 1,5 g/l cytrynian trójsodowy dwuwodny     2,9 g/l cytrynian trójsodowy dwuwodny może zostać zastąpiony przez wodorowęglan sodu (2,5 g/l), jednakże w warunkach strefy międzyzwrotnikowej roztwór taki jest niestabilny i jest zalecany jedynie w sytuacji kiedy jest przygotowywany do natychmiastowego użycia	1977	Tak
chlorek potasu	doustnie		1977	Tak
26.2 Pozajelitowe
glukoza	wstrzyknięcie		1977	Tak
glukoza + chlorek sodu[uwaga 6]	wstrzyknięcie		1979	Tak
chlorek potasu	wstrzyknięcie		1977	Tak
chlorek sodu	wstrzyknięcie		1977	Tak
wodorowęglan sodu	wstrzyknięcie		1977	Tak
mleczan Ringera	wstrzyknięcie		1977	Tak
26.3 Różne
woda do iniekcji	wstrzyknięcie		1977	Tak

Witaminy i preparaty uzupełniające niedobór składników mineralnych

Nazwa leku[20]	Droga podania[20]	Wskazanie i uwagi wg WHO[20]	Rok wpisu na listę[20][21][22][23][24][2]	Rejestracja w Polsce (2022)[25]
kwas askorbinowy	doustnie		1979	Tak
cholekalcyferol[uwaga 2][uwaga 6]	doustnie	zamiennie może być używany ergokalcyferol	2011	Tak
ergokalcyferol[uwaga 2]	doustnie	zamiennie może być używany cholekalcyferol	1977	Tak
fluorek sodu	zewnętrznie		1979	Tak
jod	doustnie		1990	Tak
nikotynamid[uwaga 2]	doustnie		1977	Tak
pirydoksyna	doustnie		1979	Tak
proszek wielomikroelementowy	doustnie	żelazo 12,5 mg cynk 5 mg witamina A     300 μg może być uzupełniony o inne mikroelementy w zalecanych dziennych dawkach	2019	Tak
retinol	doustnie		1977	Tak
ryboflawina	doustnie		1977	Tak
tiamina	zewnętrznie		1977	Tak
wapń	doustnie		2013	Tak
glukonian wapnia[uwaga 3]	wstrzyknięcie		1998	Tak

Leki stosowane w chorobach uszu, nosa i gardła

Nazwa leku[20]	Droga podania[20]	Wskazanie i uwagi wg WHO[20]	Rok wpisu na listę[20][21][22][23][24][2]	Rejestracja w Polsce (2022)[25]
kwas octowy[uwaga 6]	zewnętrznie, 2% roztwór w alkoholu		2009	Tak
budezonid[uwaga 2][uwaga 6]	donosowo		2009	Tak
cyprofloksacyna[uwaga 2][uwaga 6]	zewnętrznie w kroplach	zamiennie może być stosowana ofloksacyna	2009	Tak
ksylometazolina[uwaga 2][uwaga 6]	donosowo	nie powinna być stosowana u dzieci poniżej 3 miesiąca życia	2009	Tak

Leki stosowane w chorobach stawów

Nazwa leku[20]	Droga podania[20]	Wskazanie i uwagi wg WHO[20]	Rok wpisu na listę[20][21][22][23][24][2]	Rejestracja w Polsce (2022)[25]
29.1 Leki stosowane w leczeniu dny moczanowej
allopurynol	doustnie		1977	Tak
29.2 Leki modyfikujące przebieg choroby stosowane w chorobach reumatycznych
chlorochina	doustnie		1998	Tak
azatiopryna[uwaga 3]	doustnie		1998	Tak
hydroksychlorochina[uwaga 3][uwaga 6]	doustnie		2011	Nie
metotreksat[uwaga 3]	doustnie		1998	Tak
penicylamina[uwaga 3]	doustnie		1998	Tak
sulfasalazyna[uwaga 3]	doustnie		1998	Tak
29.3 Młodzieńcze choroby stawów
kwas acetylosalicylowy	doustnie, doodbytniczo	stosowany doraźnie oraz przewlekle w gorączce reumatycznej, młodzieńczym idiopatycznym zapaleniu stawów i chorobie Kawasakiego	2013	Tak

Preparaty stomatologiczne

Nazwa leku[20]	Droga podania[20]	Wskazanie i uwagi wg WHO[20]	Rok wpisu na listę[20][21][22][23][24][2]	Rejestracja w Polsce (2022)[25]
fluorki	doustnie, doodbytniczo		2021	Tak
cement glasjonomerowy	doustnie, doodbytniczo		2021	Tak
diaminofluorek srebra	doustnie, doodbytniczo		2021	Tak

Wskazania do antybiotyków

1. odmiedniczkowe zapalenie nerek lub zapalenie gruczołu krokowego o ciężkim przebiegu
2. gorączka neutropeniczna wysokiego ryzyka
3. sepsa u niemowląt i dzieci
4. pozaszpitalne zapalenie płuc o lekkim i umiarkowanie ciężkim przebiegu
5. pozaszpitalne zapalenie płuc o ciężkim przebiegu
6. niepowikłane ostre ciężkie niedożywienie
7. powikłane ostre ciężkie niedożywienie
8. zaostrzenie przewlekłej obturacyjnej choroby płuc
9. zapalenie ucha środkowego
10. ostre zapalenie gardła
11. zapalenie zatok przynosowych
12. rozprzestrzeniający się ostry ropnień okołowierzchołkowy
13. ostre bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
14. zakażenie dolnych dróg moczowych
15. powikłane zakażenia wewnątrzbrzuszne o lekkim i umiarkowanie ciężkim przebiegu
16. szpitalne zapalenie płuc
17. gorączka neutropeniczna niskiego ryzyka
18. zakażenia skóry i tkanek miękkich
19. zakażenia kości i stawów
20. antybiotykowa profilaktyka wokółoperacyjna
21. powikłane zakażenia wewnątrzbrzuszne ciężkim przebiegu
22. kiła
23. choroby przenoszone drogą płciową spowodowane Chlamydia trachomatis
24. cholera
25. ostre bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych u niemowląt
26. rzeżączka
27. martwicze zapalenie powięzi
28. ostra biegunka bakteryjna / dyzenteria
29. rzęsistkowica
30. zakażenia Clostridium difficile
31. kiła wrodzona
32. dur brzuszny
33. jaglica
34. malinica
35. odmiedniczkowe zapalenie nerek lub zapalenie gruczołu krokowego o lekkim i umiarkowanie ciężkim przebiegu
36. zapalenie wnętrza gałki ocznej

Uwagi

1. Ilość substancji czynnych na liście leków podstawowych w latach 1977-2011 (listy leków podstawowych nr 1-17) za Comparative Table of Medicines on the WHO Essential Medicines List from 1977- 2011, w roku 2013 (lista leków podstawowych nr 18) za Understanding the Role and Use of Essential Medicines Lists, w roku 2015 (lista leków podstawowych nr 19) The 2015 WHO EML as a global standard: an innovative approach or just an opportunity for new and effective medicines?, w roku 2017 za WHO updates Essential Medicines List with new advice on use of antibiotics, and adds medicines for hepatitis C, HIV, tuberculosis and cancer, w roku 2018 za Report of the WHO Expert Committee on Selection and Use of Essential Medicines, 2019 (including the 21st WHO Model List of Essential Medicines and the 7th WHO Model List of Essential Medicines for Children), w roku 2021 za Executive summary: the selection and use of essential medicines 2021: report of the 23rd WHO Expert Committee on the selection and use of essential medicines
2. Symbol kwadratu (□), użyty w liście leków podstawowych Światowej Organizacji Zdrowia, oznacza lek wybrany jako przykładowy przedstawiciel klasy leków, która zgodnie z zasadami medycyny opartej na faktach jest najbardziej skuteczna i bezpieczna. W części przypadków jest to pierwszy lek zarejestrowany w swojej klasie i nowsze leki mogą być bardziej bezpieczne oraz skuteczne. W przypadku podobnej skuteczności i bezpieczeństwa, powinien zostać wybrany najtańszy lek.
3. Lista uzupełniająca oznacza lek, który jest skuteczny, bezpieczny oraz ma właściwy stosunek kosztów-efektywności, o wysokiej cenie lub dla którego zastosowania konieczny jest specjalistyczny zakład opieki zdrowotnej lub specjalistyczna opieka medyczna.
4. Antybiotyki zostały podzielone na trzy grupy: antybiotyki podstawowe (ang. ACCESS GROUP ANTIBIOTICS), antybiotyki nadzorowane (ang. WATCH GROUP ANTIBIOTICS) oraz antybiotyki zastrzeżone (ang. RESERVE GROUP ANTIBIOTICS). Podział ten ma na celu ułatwienie tworzenia programów ochrony antybiotyków na poziomie lokalnym, narodowym jak i światowym i w efekcie zmniejszenie oporności na antybiotyki.
5. Grupa antybiotyków podstawowych, mających udowodnione szerokie spektrum działania przeciwko powszechnie spotykanym wrażliwym patogenom, wykazująca mniejszy potencjał narastania oporności, niż antybiotyki z pozostałych grup. Należą do niej antybiotyki rekomendowane w leczeniu empirycznym I lub II rzutu w co najmniej jednym wskazaniu, które zostało określone aby zapewnić ich odpowiednią dostępności i upowszechnić ich właściwe stosowanie. Antybiotyki z tej grupy powinny być szeroko dostępne, tanie oraz o gwarantowanej jakości farmaceutycznej.
6. Symbol [c], użyty w liście leków podstawowych Światowej Organizacji Zdrowia, oznacza leczenie wymagające specjalistycznych urządzeń diagnostycznych lub specjalistycznych urządzeń do monitorowania, lub/i specjalistycznej opieki medycznej, lub/i specjalistycznej wiedzy w przypadku leczenia dzieci.
7. Grupa antybiotyków nadzorowanych, składa się z leków, o wyższym ryzyku narastania oporności, najistotniejszch z listy antybiotyków o krytycznym znaczeniu dla zdrowia publicznego (ang. Critically important antimicrobials for human medicine) znajdującej się pod adresem https://apps.who.int/iris/handle/10665/312266 ) oraz o wysokim ryzuku selekcjonowania bakterii antybiotykoopornych. Antybiotyki z tej grupy, powinny być powinny być w pierwszym rzędzie objęte programami ochrony antybiotyków i są rekomendowane w leczeniu empirycznym I lub II rzutu jedynie ściśle w ograniczonych wskazaniach.
8. Grupa antybiotyków zastrzeżonych, składa się z leków oraz grup leków, które powinny zarezerwowane do leczenia wyłącznie infekcji spowodowanych potwierdzonymi lub podejrzewanymi wieloopornymi bakteriami. Do tej grupy zostały wybrane leki o korzystnym profilu skuteczności i tolerancji oraz o udowodnionej skuteczności przeciwko [bakteriom umieszczonym w grupie co do której jest krytyczna lub wysoka potrzeba nowych antybiotyków (np. enterobakterie oporne na karbapenemy, znajdującej się pod adresem https://apps.who.int/iris/handle/10665/311820 ). Antybiotyki z tej grupy powinny być dostępne, jenakże przeznaczone są do stosowania tylko wyjątkowych sytuacjach klinicznych, kiedy wszystkie inne dostępne metody postępowania zawiodły. Antybiotyki z tej grupy powinny być w pierwszym rzędzie objęte programami ochrony antybiotyków oraz bezpośrednim nadzorem nad ich stosowaniem.
9. Leki stosowane w leczeniu trądu powinny być zawsze stosowane w leczeniu skojarzonym, które jest podstawową metodą leczniczą zapobiegającą powstawaniu oporności na leki. Powinno się stosować jedynie blistry terapii wielolekowej (MDT), oznaczone odpowiednimi kolorami, zawierające standardową terapię dwulekową (trąd ubogoprątkowy) lub trzylekową (trąd bogatoprątkowy), dostarczane bezpłatnie przez Światową Organizację Zdrowia.
10. Światowa Organizacja Zdrowia popiera stosowanie leków złożonych, zawierających w swoim składzie leki w zalecanych dawkach oraz tworzenie nowych leków złożonych, zawierających w swoim składzie leki w zalecanych dawkach jak również zmodyfikowanych form dawkowania, leków nie wymagających przechowywania w lodówce, pediatrycznych form dawkowania, o gwarantowanej jakości farmaceutycznej.
11. Leczenie lekami drugiego rzutu, zastrzeżonymi do leczenia gruźlicy wielolekoopornej (MDR-TB), powinno być prowadzone w wyspecjalizowanych ośrodkach, które przestrzegają standardów WHO.
12. Leczenie przewlekłej aspergilozy oskrzelowo-płucnej, histoplazmozy, sporotrychozy, parakokcydioidomikozy, grzybic wywoływanych przez Penicillium marneffei oraz chromoblastomikozy, a także profilaktyki histoplazmozy oraz grzybic wywoływanych przez Penicillium marneffei u pacjentów z zespółem nabytego niedoboru odporności.
13. Leczenie przewlekłej aspergilozy oskrzelowo-płucnej oraz ostrej inwazyjnej aspergilozy.
14. Na podstawie aktualnego stanu wiedzy naukowej oraz doświadczenia na liście leków podstawowych umieszczono te grupy leków antyretrowirusowych, które mają najistotniejsze znaczenie w leczeniu oraz prewencji zakażenia wirusem HIV (profilaktyka zakażenia odmatczynego, profilaktyka poekspozycyjna (w razie istnienia wskazań) oraz profilaktyka poekspozycyjna). Światowa Organizacja Zdrowia podkreśla konieczność prowadzenia leczenia zgodnie ze światowymi oraz krajowymi wytycznymi. Światowa Organizacja Zdrowia zaleca stosowanie leków złożonych, zawierających w swoim składzie leki w zgodnych ze wskazaniami dawkach oraz tworzenie nowych leków złożonych, zawierających w swoim składzie leki w zgodnych ze wskazaniami dawkach dawkach jak również zmodyfikowanych form dawkowania, leków nie wymagających przechowywania w lodówce, pediatrycznych form dawkowania, o gwarantowanej jakości farmaceutycznej. Podzielne tabletki mogą być stosowane w leczeniu dzieci i w związku z tym mogą być umieszczane w wykazie leków doustnych, pod warunkiem dostępności produktów o odpowiedniej jakości.
15. W każdym kraju wybór inhibitorów proteazy z listy leków podstawowych powinien zostać dokonany na podstawie międzynarodowych wytycznych i doświadczeń. Rytonawir jest zalecany wyłącznie jako środek nasilający właściwości farmakokinetyczne innych inhibitorów proteazy, a nie samodzielny lek przeciwretrowirusowy. Wszystkie pozostałe inhibitory proteazy powinny być stosowane wraz ze środkiem nasilającym ich właściwości farmakokinetyczne np. rytonawirem.
16. Pangenotypowe leki o bezpośrednim działaniu przeciwwirusowym powinny być uważane za równoważne dla potrzeb przygotowania zaleceń krajowych.
17. Zalecany jest peginterferon α-2a lub peginterferon α-2b.
18. W leczeniu zakażenia zarodźcem sierpowatym należy stosować terapię wielolekową. Lista zawiera zalecenia zgodne z aktualnymi wytycznymi. Nie wszystkie leki złożone znajdujące się na liście zostały wprowadzone do obrotu farmaceutycznego, WHO w takim przypadku zaleca ich opracowanie i przeprowadzenie badań klinicznych przed wprowadzeniem do obrotu farmaceutycznego. WHO zaleca również opracowanie i przeprowadzenie badań klinicznych postaci doodbytniczych leków przeciwmalarycznych.
19. Leki z tej grupy powinny być stosowane zgodnie ze schematami leczniczymi stosowanymi w określonym schorzeniu.
20. Zgodnie z rezolucją WHA63.12 Światowego Zgromadzenia Zdrowia uznaje, że uzyskanie samowystarczalności, z wyjątkiem wyjątkowych okoliczności uniemożliwiających jej uzyskanie, w zakresie zaopatrzenia w bezpieczne preparaty krwiopochodne pochodzące od honorowych krwiodawców oraz zabezpieczenie tego zaopatrzenia jest ważnym celem w każdym kraju, którego spełnienie zapobiega brakom w zaopatrzeniu w krew oraz zabezpiecza zaopatrzenie w nią wymagających przetoczenia krwi pacjentów. Wszystkie preparaty krwiopochodne powinny spełniać standardy Światowej Organizacji Zdrowia (WHO).
21. Wszystkie osoczopochodne produkty lecznicze powinny spełniać standardy Światowej Organizacji Zdrowia (WHO).
22. Wszystkie tuberkuliny powinny spełniać standardy Światowej Organizacji Zdrowia (WHO).
23. Wszystkie frakcje osocza powinny spełniać standardy Światowej Organizacji Zdrowia (WHO).
24. Zalecenia dotyczące polityki szczepień Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) są publikowane w stanowiskach specjalistów na podstawie rekomendacji zespołu ekspertów ds. immunizacji (SAGE) Światowej Organizacji Zdrowia (WHO). Stanowiska specjalistów są uaktualniane trzy lub cztery razy do roku. Lista szczepionek ujęta w obecnej liście jest oparta na rekomendacji zespołu ekspertów ds. immunizacji (SAGE) Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) i odpowiadającej jej stanowisku specjalistów Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) z dnia 27 lutego 2015 roku. Najnowsze stanowisko specjalistów Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) odpowiadające aktualnemu stanowi wiedzy dotyczącej każdej szczepionki znajduje się na stronie internetowej pod adresem http://www.who.int/immunization/documents/positionpapers/en/index.html . Zalecenia dotyczące szczepionek są określane dla całego świata lub też dla niektórych populacji (regionalne, grupy wysokiego ryzyka oraz programów szczepień). Szczegółowe dane znajdują się w stanowisku specjalistów Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) oraz Zbiorczych Tabelach Zaleceń Rutynowych Szczepień znajdujących się na stronie internetowej pod adresem http://www.who.int/immunization/policy/immunization_tables/en/index.html . Szczegółowy wybór szczepionek w poszczególnych krajach powinien zostać określony na podstawie międzynarodowych zaleceń, sytuacji epidemiologicznej oraz krajowych priorytetów. Wszystkie szczepionki powinny spełniać standardy Światowej Organizacji Zdrowia (WHO). Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) potwierdza konieczność poliwalentnych szczepionek dla dzieci.
25. Nie powinno się stosować kwasu walproinowego u kobiet i dziewcząt w wieku rozrodczym, z wyjątkiem sytuacji kiedy inne leki są nieskuteczne lub źle tolerowane, ze względu na wysokie ryzyko występowania wad wrodzonych u dzieci, poddanych ekspozycji wewnątrzmacicznej na ten lek.

Przypisy

1. R. Laing, B. Waning, A. Gray, N. Ford i inni. 25 years of the WHO essential medicines lists: progress and challenges.. „Lancet”. 361 (9370), s. 1723-1729, 2003. DOI: 10.1016/S0140-6736(03)13375-2. PMID: 12767751.
2. Comparative Table of Medicines on the WHO Essential Medicines List from 1977- 2011. Światowa Organizacja Zdrowia. [dostęp 2017-01-16]. (ang.).
3. Understanding the Role and Use of Essential Medicines Lists.. IMS Health Incorporated, 2015. [dostęp 2017-01-16]. (ang.).
4. Executive summary Selection and Use of Essential Medicines 2017 [online], Światowa Organizacja Zdrowia, 2017 [dostęp 2019-01-28] (ang.).
5. Executive summary: the selection and use of essential medicines 2021 [online], Światowa Organizacja Zdrowia, 2021 [dostęp 2023-01-07] (ang.).
6. WHO Model Lists of Essential Medicines. Światowa Organizacja Zdrowia. [dostęp 2019-11-23]. (ang.).
7. WHO Essential Medicines and Health Products Annual Report 2015. Światowa Organizacja Zdrowia. [dostęp 2017-01-16]. (ang.).
8. The WHO Essential Medicines List (EML): 30th anniversary. Światowa Organizacja Zdrowia, 2007. [dostęp 2017-01-16]. (ang.).
9. S. Katrina Perehudoff, B. Toebes, H. Hogerzeil. Essential Medicines in National Constitutions: Progress Since 2008.. „Health Hum Rights”. 18 (1), s. 141-156, 2016. PMID: 27781006.
10. Essential medicines. Światowa Organizacja Zdrowia. [dostęp 2017-01-16]. (ang.).
11. Ustawa z dnia 27 września 1991 r. o zasadach odpłatności za leki i artykuły sanitarne. (Dz.U. z 1991 r. nr 94, poz. 422)
12. Zarządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 19 listopada 1991 r. w sprawie wykazu leków podstawowych i uzupełniających. (M.P. z 1991 r. nr 40, poz. 285)
13. National Medicines List/Formulary/Standard Treatment Guidelines. Światowa Organizacja Zdrowia. [dostęp 2017-01-16]. (ang.).
14. POLITYKA LEKOWA PAŃSTWA 2004 – 2008 r.. Ministerstwo Zdrowia, 2004-03-18. [dostęp 2017-01-16].
15. Ewa Zygadło. Gdzie się podziała polityka lekowa państwa?. „Menedżer Zdrowia”, s. 45-49, 2015.
16. Ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych. (Dz.U. z 2019 r. poz. 784)
17. Tomasz Bochenek, Krzysztof Urban, Wojciech Giermaziak, Aleksandra Kucharczyk, Melania Brzozowska, Karina Jahnz-Różyk. Zasady refundacji leków w polskim systemie ochrony zdrowia - zarys zmian po wdrożeniu ustawy refundacyjnej i analiza ich wpływu na relacje pomiędzy lekarzem a pacjentem. „Zdrowie Publiczne i Zarządzanie”. 11, s. 1-15, 2013. 1. DOI: 10.4467/20842627OZ.14.001.1539.
18. Agnieszka Gawlik. Niektóre patologie i słabe punkty systemu refundacji leków w Polsce. „Myśl Ekonomiczna i Polityczna”. 49 (2), s. 144-167, 2015. DOI: 10.13140/RG.2.1.1314.6967.
19. Obwieszczenie Ministra Zdrowia z dnia 21 grudnia 2022 r. w sprawie wykazu refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych na 1 stycznia 2023 r.. Minister Zdrowia. [dostęp 2023-01-08].
20. WHO Model List of Essential Medicines 22nd List. Światowa Organizacja Zdrowia, 2021. [dostęp 2023-01-07]. (ang.).
21. WHO Model List of Essential Medicines 21st List. Światowa Organizacja Zdrowia, 2019. [dostęp 2019-11-24]. (ang.).
22. WHO Model List of Essential Medicines 20th List. Światowa Organizacja Zdrowia, 2017. [dostęp 2019-01-28]. (ang.).
23. WHO Model List of Essential Medicines 19th List. Światowa Organizacja Zdrowia, 2015. [dostęp 2017-01-16]. (ang.).
24. WHO Model List of Essential Medicines 18th List. Światowa Organizacja Zdrowia, 2013. [dostęp 2017-01-16]. (ang.).
25. Obwieszczenie Prezesa Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych z dnia 28 listopada 2022 r. w sprawie ogłoszenia Urzędowego Wykazu Produktów Leczniczych Dopuszczonych do Obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Minister Zdrowia. [dostęp 2023-01-08].

Linki zewnętrzne

• Rekomendacje WHO dotyczące szczepionek. Światowa Organizacja Zdrowia. [dostęp 2019-01-28]. (ang.).
• Rekomendacje WHO dotyczące programu szczepień ochronnych. Światowa Organizacja Zdrowia. [dostęp 2019-01-29]. (ang.).

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.