Fluorek sodu

Fluorek sodu – nieorganiczny związek chemiczny z grupy fluorków, sól kwasu fluorowodorowego i sodu. Występuje w przyrodzie jako minerał villiaumit^[2].

Fluorek sodu

Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) fluorek sodu Inne nazwy i oznaczenia farm. łac. natrii fluoridum inne sól sodowa kwasu fluorowodorowego
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	NaF
Masa molowa	41,99 g/mol
Wygląd	bezbarwne sześcienne bądź tetragonalne kryształy[1][2] lub biały, bezwonny proszek[3]
Minerały	villiaumit
Identyfikacja
Numer CAS	7681-49-4
PubChem	5235
DrugBank	DB09325
SMILES [F-].[Na+]
InChI InChI=1S/FH.Na/h1H;/q;+1/p-1 InChIKey PUZPDOWCWNUUKD-UHFFFAOYSA-M
Właściwości Gęstość 2,78 g/cm³[1][2]; ciało stałe Rozpuszczalność w wodzie 4,13 g/100 g[1] 4,22 g/100 ml (18 °C)[2] w innych rozpuszczalnikach kwas fluorowodorowy[2] nierozpuszczalny w etanolu[1][2] Temperatura topnienia 993–996 °C[1][2] Temperatura wrzenia 1695–1704 °C[1][2] Lepkość 1,05 cP (1160 °C)
Budowa Układ krystalograficzny regularny lub tetragonalny[1][2]
Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI[4] Niebezpieczeństwo Zwroty H H301, H315, H319, EUH032 Zwroty P P301+P310, P305+P351+P338[5] Europejskie oznakowanie substancji oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI[4] Toksyczny (T) Zwroty R R25, R32, R36/38 Zwroty S S1/2, S22, S36, S45 NFPA 704 Na podstawie podanego źródła[6] 0 3 0   Temperatura zapłonu niepalny Numer RTECS WB0350000 Dawka śmiertelna LD50 52 mg/kg (doustnie, szczur)[7] LDLo 71–75 mg/kg (doustnie, człowiek)[7]
Podobne związki
Inne aniony	NaCl, NaBr, NaI
Inne kationy	LiF, KF, RbF, CsF
Podobne związki	NaHF2
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Klasyfikacja medyczna
ATC	A01AA01, A12CD01
Farmakokinetyka Metabolizm wątrobowy Wydalanie głównie z moczem, częściowo z kałem i potem[3]

Otrzymywanie

NaF otrzymuje się w wyniku neutralizacji kwasu fluorowodorowego, będącego produktem ubocznym podczas produkcji superfosfatu. Do neutralizacji stosuje się wodorotlenek lub węglan sodu:

HF + NaOH → NaF + H
2O

2HF + Na
2CO
3 → 2NaF + H
2O + CO
2↑

Otrzymany roztwór zatęża się, dodając czasem alkohole w celu wytrącenia produktu. Z roztworów zawierających kwas fluorowodorowy wytrąca się wodorofluorek sodu, który w wyniku ogrzania rozpada się z wytworzeniem NaF i HF:

NaHF₂ → NaF + HF↑

Właściwości

Jest to bezbarwne, krystaliczne ciało stałe o wysokiej temperaturze topnienia. Fluorek sodu jest powszechnie stosowanym źródłem jonu fluorkowego F−
.

Właściwości termochemiczne

[1][2]	wartość	jednostka
ΔHof	-576,6	kJ/mol
ΔGof	-546,3
So	51,1	J/mol·K
Cp	46,9

Zastosowanie

Stosowany w szkłach i emalii, do impregnowania drewna, jako środek bakteriobójczy w przemyśle fermentacyjnym i do odgazowywania stali, powszechnie stosowany jako dodatek do past do zębów zapobiegający próchnicy. Wykorzystywany do produkcji pestycydów oraz jako insektycyd i akarycyd. Również we fluoryzacji wody, dezynfekcji aparatury destylacyjnej i w otrzymywaniu innych soli fluoru^[2].

Zagrożenia

Fluorek sodu, podobnie jak inne rozpuszczalne związki fluoru, jest substancją toksyczną o wielokierunkowym działaniu na organizm, jednak ilości tego związku zawarte w produktach powszechnych w gospodarstwach domowych są bardzo małe. Zawartość we fluorowanej wodzie oraz środkach stosowanych w profilaktyce przeciwpróchniczej jest na tyle mała, że nie powoduje szkodliwych skutków^[3]. Zatrucia fluorkiem sodu zdarzają się zazwyczaj w wyniku przypadkowego spożycia pestycydów zawierających ten związek. W takim przypadku najbardziej narażony na uszkodzenia jest przewód pokarmowy. Po wchłonięciu do organizmu fluorek sodu zaburza równowagę elektrolitów, co może prowadzić do hiperkaliemii, hipomagnezemii i hiperkalcemii, a w rezultacie do napadów padaczkowych. Fluorek sodu hamuje działanie acetylocholinoesterazy, w wyniku czego występuje ślinotok, wymioty i biegunka. W ciężkich zatruciach może wystąpić niewydolność wielonarządowa i śmierć z powodu paraliżu układu oddechowego, arytmii lub niewydolności serca^[8]. Fluorek sodu przenika przez łożysko i potencjalnie do mleka matki^[3]