Bromek sodu

Bromek sodu (NaBr, łac. Natrii bromidum) – nieorganiczny związek chemiczny z grupy bromków, sól kwasu bromowodorowego i sodu. Jest to bezbarwne, krystaliczne ciało stałe o wysokiej temperaturze topnienia. Jest wykorzystywany jako źródło jonów bromkowych, Br⁻.

Bromek sodu

Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) bromek sodu Inne nazwy i oznaczenia farm. Natrii bromidum
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	NaBr
Masa molowa	102,89 g/mol
Wygląd	biały lub prawie biały proszek lub małe, bezbarwne, przezroczyste lub matowe kryształy[1]
Identyfikacja
Numer CAS	7647-15-6
PubChem	253881
InChI InChI=1S/BrH.Na/h1H;/q;+1/p-1 InChIKey JHJLBTNAGRQEKS-UHFFFAOYSA-M
Właściwości Gęstość 3,2 g/cm³[2]; ciało stałe Rozpuszczalność w wodzie 488 g/l[2] w innych rozpuszczalnikach etanol: rozpuszczalny Temperatura topnienia 753–755 °C[3][2] Temperatura wrzenia 1393–1396 °C[3][2]
Budowa Układ krystalograficzny regularny Moment dipolowy 2,92 D[2]
Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Substancja nie jest klasyfikowana jako niebezpieczna według kryteriów GHS (na podstawie podanej karty charakterystyki). Europejskie oznakowanie substancji oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne Substancja nie jest klasyfikowana jako niebezpieczna według europejskich kryteriów (na podstawie podanej karty charakterystyki). Temperatura zapłonu 800 °C[2] Numer RTECS VZ3150000 Dawka śmiertelna LD50 2900 mg/kg (szczur, podskórnie)
Podobne związki
Inne aniony	chlorek sodu
Inne kationy	bromek potasu, kwas bromowodorowy
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)

Reakcje chemiczne i zastosowania

• NaBr jest stosowany w syntezie organicznej jako nukleofil do przemiany zawierających chlor związków organicznych w ich bromopochodne, bardziej przydatnych ze względu na swoją selektywną reaktywność w dalszej syntezie.

NaBr + RCl → RBr + NaCl

• Bromek sodu może być wykorzystywany jako źródło bromu. Pierwiastek ten można uzyskać np. przepuszczając gazowy chlor przez wodny roztwór NaBr. HBr może być utleniony do Br₂ także przez tlenek manganu(IV) MnO₂ lub stężony kwas siarkowy H₂SO₄:

Cl₂ + 2 Br^- → Br₂ + 2 Cl⁻

• W reakcji bromku sodu z silnymi kwasami nieutleniającymi tworzy się bromowodór, HBr, np.^[4]:

NaBr + H₃PO₄ → HBr↑ + NaH₂PO₄

• W fotografii.

Zastosowania medyczne

Od drugiej połowy XIX wieku był używany w medycynie jako lek przeciwpadaczkowy, uspokajający i nasenny, ze względu na zawartość farmakologicznie aktywnego jonu bromkowego. Po opracowaniu skuteczniejszych i selektywniejszych leków w latach 60. XX w. jego wykorzystanie znacznie spadło. W badaniach klinicznych nie stwierdzono wpływu przyjmowania NaBr na poziom hormonów płciowych^[5]. Wchodzi w skład mieszanek takich jak Mixtura Nervina, Sal Erlenmayeri i Mixtura sedativa.

Przykładowa recepta preparatu stosowanego u ludzi:

Rp.
   Natrii bromati               6,0
   Tinct. Valerianae simplicis  4,0
   Aq. destill.               200,0
   M.f. mixt.
   DS. 1 łyżka stołowa 3 razy dziennie

Bromek sodu jest stosowany także w medycynie weterynaryjnej jako lek przeciwpadaczkowy.

Bezpieczeństwo

Bromek sodu jest szkodliwy, gdy zostanie połknięty lub wdychany w dużych ilościach. Wpływa na ośrodkowy układ nerwowy, mózg i oczy. Związek wywołuje też podrażnienie skóry (acne bromata)^[6], oczu i układu oddechowego.

Przypisy

1. Farmakopea Polska VIII, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2008, s. 3491, ISBN 978-83-88157-53-0.
2. Department of Chemistry, The University of Akron: Sodium bromide. [dostęp 2012-04-13]. (ang.).
3. Sodium bromide (nr 460591) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski.
4. Stanisław Tołłoczko, Wiktor Kemula: Chemia nieorganiczna z zasadami chemii ogólnej. Warszawa: PWN, 1954, s. 232.
5. B. Sangster, JL. Blom, VM. Sekhuis, JG. Loeber i inni. The influence of sodium bromide in man: a study in human volunteers with special emphasis on the endocrine and the central nervous system. „Food Chem Toxicol”. 21 (4), s. 409-419, 1983. DOI: 10.1016/0278-6915(83)90095-9. PMID: 6684622.
6. Wojciech Kostowski, Zbigniew S. Herman: Farmakologia – podstawy farmakoterapii: podręcznik dla studentów medycyny i lekarzy. Wyd. 3 poprawione i uzupełnione. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2006, s. 1569. ISBN 83-200-3352-7.

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Kontrola autorytatywna (rodzaj indywiduum chemicznego):

• GND: 4319652-4