Kwas klawulanowy

Kwas klawulanowy – organiczny związek chemiczny pochodzenia naturalnego o strukturze oksapenamowej, a więc zawierający pierścień β-laktamowy, tak samo jak antybiotyki β-laktamowe^[2] (oparte na strukturze penamu). Inhibitor β-laktamaz. Podawany razem z antybiotykami β-laktamowymi (na ogół w jednej postaci leku) w celu ich uchronienia przed rozkładem i unieczynnieniem przez bakteryjne β-laktamazy.

Kwas klawulanowy

Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) kwas (2R,5R,Z)-3-(2-hydroksyetylideno)-7-okso-4-oksa-1-azabicyklo[3.2.0]heptano-2-karboksylowy Inne nazwy i oznaczenia łac. acidum clavulanicum (INN)
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C8H9NO5
Masa molowa	199,16 g/mol
Identyfikacja
Numer CAS	58001-44-8
PubChem	5280980
DrugBank	DB00766
SMILES C1C2N(C1=O)C(C(=CCO)O2)C(=O)O
InChI InChI=1S/C8H9NO5/c10-2-1-4-7(8(12)13)9-5(11)3-6(9)14-4/h1,6-7,10H,2-3H2,(H,12,13)/b4-1-/t6-,7-/m1/s1 InChIKey HZZVJAQRINQKSD-PBFISZAISA-N
Niebezpieczeństwa Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Wiarygodne źródła oznakowania tej substancji według kryteriów GHS są niedostępne. Dawka śmiertelna LD50 7936 mg/kg (szczur, doustnie)[1]
Klasyfikacja medyczna
ATC	J 01 CR 02 (w połączeniu z amoksycyliną)
Stosowanie w ciąży	kategoria B
Farmakokinetyka Okres półtrwania 1 h Wydalanie 30-40% – nerki
Uwagi terapeutyczne Drogi podawania doustnie, dożylnie

Preparat złożony (amoksycylina + kwas klawulanowy)

Obecnie stosuje się połączenia kwasu klawulanowego z amoksycyliną (Amoksiklav, Augmentin) i z tikarcyliną (Timentin).

Historia

Kwas klawulanowy został odkryty w 1974/75 roku, przez brytyjskich naukowców pracujących dla firmy farmaceutycznej Beecham. Jego nazwa pochodzi od nazwy gatunkowej, wytwarzającego go, promieniowca: Streptomyces clavuligerus^[3].

Mechanizm działania

Kwas klawulanowy łącząc się z miejscem aktywnym β-laktamaz, uniemożliwia im wejście w interakcję z cząsteczką antybiotyku. Wiązanie kwasu klawulanowego z β-laktamazą jest bardzo wolno hydrolizowane, dlatego też kwas klawulanowy jest uważany za nieodwracalny inhibitor β-laktamaz^[4].

Zakres działania

Kwas klawulanowy, podobnie jak inne inhibitory β-laktamaz, hamuje β-laktamazy należące do grupy II według klasyfikacji Karen Bush, nie działa natomiast na chromosomalną cefalosporynazę AmpC i metalo-β-laktamazę^[2]. Ponadto większą aktywność wykazuje wobec β-laktamaz kodowanych plazmidowo, niż kodowanych chromosomalnie^[5].

Kwas klawulanowy ma również sam w sobie aktywność przeciwbakteryjną, jednak w stężeniach, które nie są osiągalne podczas terapii^[2].

Zobacz też

Inne inhibitory β-laktamaz:

• sulbaktam
• tazobaktam

Przypisy

1. Clavulanic acid, [w:] ChemIDplus [online], United States National Library of Medicine [dostęp 2010-07-09] (ang.).
2. Danuta Dzierżanowska: Antybiotykoterapia praktyczna. Wyd. V. α-medica press, 2009, s. 48, 44, 86. ISBN 978-83-7522-048-3.
3. Tahlan K, Park HU, Wong A, Beatty PH, Jensen SE. Two sets of paralogous genes encode the enzymes involved in the early stages of clavulanic acid and clavam metabolite biosynthesis in Streptomyces clavuligerus. „Antimicrob. Agents Chemother.”. 48 (3), March 2004. 930–9. PMID: 14982786. PMCID: PMC353097.
4. Wojciech Kostowski i Zbigniew S. Herman: Farmakologia. Wyd. III. T. 2. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2010, s. 309. ISBN 978-83-200-4164-4.
5. Ernst Mutschler: Farmakologia i toksykologia. Wyd. II. MedPharm Polska, 2010, s. 847. ISBN 978-83-60466-81-0.

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Kontrola autorytatywna (rodzaj indywiduum chemicznego):

• GND: 4406836-0