AI tools

Konstytucja

zbiór najważniejszych praw państwa Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Konstytucja

Konstytucja (od łac. constituo „urządzać, ustanawiać, regulować”) – akt prawny, określany także jako ustawa zasadnicza, który zazwyczaj ma najwyższą moc prawną w systemie źródeł prawa w państwie.

Ten artykuł dotyczy aktu prawnego. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.
Thumb
Konstytucja kwietniowa uchwalona 23 kwietnia 1935

W skład materii konstytucyjnej mogą wchodzić różne zagadnienia. Konstytucja może więc określać: podstawy ustroju społeczno-gospodarczego państwa, ponadto organizację, kompetencje i sposób powoływania najważniejszych organów państwowych, oraz podstawowe prawa, wolności i obowiązki obywatela.

Podręczniki prawnicze określają konstytucję jako ustawę zasadniczą charakteryzującą się specjalnym, wyjątkowym procederem jej zmieniania (według art. 235). Na straży konstytucji stoi głowa państwa, często nad jej przestrzeganiem czuwa specjalny trybunał. Konstytucja jest najwyższym aktem normatywnym.

Inne znaczenia

Niektóre organizacje nazywają konstytucją główny zestaw reguł, którymi kierują się w działalności.

W Polsce w czasach do konstytucji 1791 określenie konstytucja sejmowa było synonimem zwykłej ustawy, gdyż sejm wydawał wówczas tzw. constitutiones, czyli konstytucje.

W Kościele katolickim podstawowym aktem prawnym (porównanym do ustawy) jest konstytucja apostolska, wydawana przez papieża.

Klasyfikacja

Konstytucje można dowolnie klasyfikować. W doktrynie prawa konstytucyjnego najczęstsze klasyfikacje to podział ze względu na:

Dodatkowo stosuje się podział na konstytucje proste i złożone (gdy całość regulacji zawarta jest w jednej lub kilku ustawach).

Przykłady konstytucji

Obowiązujące

Więcej informacji Data uchwalenia, Odnośnik do tekstu konstytucji ...
KonstytucjaData uchwaleniaOdnośnik do tekstu konstytucji
Konstytucja Austrii1 października 1920Tekst Konstytucji (pol.)
Konstytucja Albanii21 października 1998Tekst Konstytucji (pol.)
Konstytucja Algierii1996Wikiźródła (arab.)
Konstytucja Andory2 lutego 1993Tekst Konstytucji (ang.)
Konstytucja Argentyny1853Wikiźródła (hiszp.)
Konstytucja Armenii5 sierpnia 1995
Konstytucja Belgii7 lutego 1831Wikiźródła (fr.)
Konstytucja Białorusi15 marca 1994Tekst Konstytucji (ang.)
Układ w Dayton (Bośnia i Hercegowina)[a]14 grudnia 1995Tekst konstytucji (ang.)
Konstytucja Brazylii5 października 1988
Konstytucja Bułgarii12 lipca 1991
Konstytucja Chile11 września 1980Wikiźródła (hiszp.)
Konstytucja Chińskiej Republiki Ludowej4 grudnia 1982
Konstytucja Chorwacji22 grudnia 1990[b]Tekst konstytucji (pol.)
Konstytucja Czarnogóry19 października 2007
Konstytucja Czech16 grudnia 1992Tekst konstytucji (pol.)
Konstytucja Danii5 czerwca 1849Tekst konstytucji (pol.)
Konstytucja Dżibuti15 września 1992
Konstytucja Estonii28 czerwca 1992
Konstytucja Egiptu18 stycznia 2014[c]
Konstytucja Finlandii11 czerwca 1999Wikiźródła (pol.)
Konstytucja Francji4 października 1958Wikiźródła (fr.)
Konstytucja Grecji1975[d]
Konstytucja Gruzji24 sierpnia 1995
Konstytucja Indii26 listopada 1949
Konstytucja Iraku15 września 2005
Konstytucja Iranu24 października 1979
Konstytucja Irlandii29 grudnia 1937
Konstytucja Islandii17 czerwca 1944
Konstytucja Izraelakonstytucja materialna
Konstytucja Japonii6–7 października 1946[potrzebny przypis]
Konstytucja Hiszpanii31 października 1978Wikiźródła (hiszp.)
Konstytucja Japonii3 listopada 1946
Konstytucja Kanady25 marca 1982
Konstytucja Korei Północnejkwiecień 2009[e]Tekst konstytucji (ang.)
Konstytucja Libanu23 maja 1926
Konstytucja Liberii26 lipca 1847
Konstytucja Liechtensteinu5 października 1921
Konstytucja Litwy6 listopada 1992Tekst konstytucji (pol.)
Konstytucja Luksemburga1868Tekst konstytucji
Konstytucja Łotwy15 lutego 1922[f]Tekst konstytucji (pol.)
Konstytucja Macedonii8 września 1991Tekst konstytucji (pol.)
Konstytucja Meksyku5 lutego 1917
Konstytucja Monako17 grudnia 1962
Konstytucja Mongolii12 lutego 1992
Konstytucja Nauru31 stycznia 1968
Konstytucja Niemiec23 maja 1949Wikisource (niem.)
Konstytucja Norwegii16 maja 1814Tekst konstytucji (pol.)
Konstytucja Polski2 kwietnia 1997Wikiźródła
Konstytucja Portugalii24 kwietnia 1976
Konstytucja Republiki Południowej Afryki8 maja 1996
Konstytucja Federacji Rosyjskiej12 grudnia 1993[g]Wikiźródła (ros.)
Konstytucja Rumunii18 marca 1990Tekst konstytucji (pol.)
Konstytucja San Marinokonstytucja materialna
Statut San Marino – 8 października 1600
Deklaracja Praw Obywatela – 12 lipca 1974
Konstytucja Serbii8 listopada 2006
Konstytucja Słowacji1 września 1992Tekst konstytucji (pol.)
Konstytucja Stanów Zjednoczonych17 września 1787Wikiźródła (ang.)
Konstytucja Szwajcarii18 grudnia 1998[h]Tekst konstytucji (pol.)
Konstytucja Szwecjikonstytucja materialna
Konstytucja Turcji1982
Konstytucja Ukrainy28 czerwca 1996Tekst konstytucji (pol.)
Prawo Fundamentalne Watykanu26 listopada 2000Tekst ustawy (pol.)
Konstytucja Węgier18 kwietnia 2011Tekst Konstytucji (pol.)
Konstytucja Wielkiej Brytaniikonstytucja materialna
Konstytucja Włoch22 grudnia 1947Tekst konstytucji (pol.)
Zamknij

Historyczne

Więcej informacji Data uchwalenia, Lata obowiązywania ...
KonstytucjaData uchwaleniaLata obowiązywaniaOdnośnik do tekstu konstytucji
Konstytucja Korsyki17551755–1769
Konstytucja 3 Maja 3 maja 1791 1791–1793
Konstytucja Królestwa Francji z 1791 roku3 września 17911791–1792
Konstytucja roku I, Republiki Francuskiej – Konstytucja jakobińska24 czerwca 1793Nie weszła w życie
Konstytucja roku III, Republiki Francuskiej – Konstytucja dyrektorialna22 sierpnia 17951795–1799
Konstytucja roku VIII, Republiki Francuskiej – Konstytucja konsularna24 grudnia 17991799–1815
Konstytucja roku X, Republiki Francuskiej[i]2 sierpnia 1802
Konstytucja roku XII, Cesarstwa Francuskiego – Konstytucja cesarska[i]18 maja 1804
Karta Konstytucyjna Francji Ludwika XVIII4 czerwca 18141814–1830
Akt dodatkowy do konstytucji cesarstwa22 kwietnia 1815
Konstytucja Chile z 1823 roku29 grudnia 18231823–1824
Karta konstytucyjna Francji 1830 roku14 sierpnia 18301830–1848
Konstytucja Chile z 1833 roku25 maja 18331833–1925
Konstytucja II Republiki Francuskiej4 listopada 18481848–1852
Konstytucja marcowa Cesarstwa Austriackiego4 marca 1849[j]1849–1851[k]
Patent lutowy Cesarstwa Austriackiego26 lutego 18611861–1865-1867[l]
Konstytucja grudniowa Cesarstwa Austriackiego21 grudnia 18671867–1918
Konstytucja Królestwa Hiszpanii z 186915 stycznia 18691869–1876
Konstytucja Niemiec z 187116 kwietnia 18711871–1919
Konstytucja Królestwa Hiszpanii z 187630 czerwca 18761876–1931
Konstytucja Japonii 188911 lutego 18891889–1946
Konstytucja Rosji z 191810 lipca 1918
Konstytucja weimarska11 sierpnia 19191919–1945
Konstytucja Wolnego Miasta Gdańska17 listopada 19201920–1939Tekst Konstytucji (pol. • niem.)
Konstytucja ZSRR z 192430 grudnia 1922/19241924–1936
Konstytucja Chile z 1925 roku30 sierpnia 1925 roku1825–1973-1981[m]
Konstytucja Republiki Hiszpańskiej z 1931 roku9 grudnia 19311931–1939
Konstytucja ZSRR z 19365 grudnia 19361936–1977
Konstytucja Słowacji z 193921 lipca 19391939–1945
Konstytucja Węgier z 194918 sierpnia 19491949–2012Tekst Konstytucji (pol.)
Konstytucja ZSRR z 19777 października 19771977–1991
Zamknij

Polskie historyczne

Więcej informacji Data uchwalenia, Lata obowiązywania ...
KonstytucjaData uchwaleniaLata obowiązywaniaOdnośnik do tekstu konstytucji
Prawa kardynalne (mające charakter ustawy zasadniczej)1767–17681767–1791, 1793–1795Wikiźródła
Konstytucja 3 maja3 maja 17911791–1793Wikiźródła
Konstytucja Księstwa Warszawskiego22 lipca 18071807–1815Wikiźródła
Konstytucja Królestwa Polskiego27 listopada 18151815–1832Wikiźródła
Konstytucja Wolnego Miasta Krakowa i jego okręgu z 18153 maja 18151815–1818
Konstytucja Wolnego Miasta Krakowa i jego okręgu z 181811 września 18181818–1833Wikiźródła
Konstytucja Wolnego Miasta Krakowa z 183329 lipca 18331833–1846
Statut Organiczny dla Królestwa Polskiego14/26 lutego 1832Wikiźródła
Statut Krajowy Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim26 lutego 18611861–1918
Mała Konstytucja z 191920 lutego 19191919–1921Wikiźródła
Statut Organiczny Województwa Śląskiego15 lipca 19201920–1945Wikiźródła
Konstytucja marcowa17 marca 19211921–1935[n]
1945–1952		Wikiźródła
Nowela sierpniowa2 sierpnia 19261926–1935Wikiźródła
Konstytucja kwietniowa23 kwietnia 19351935–1945-1990[o]Wikiźródła
Mała Konstytucja z 194719 lutego 19471947–1952Wikiźródła
Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej22 lipca 19521952–1997Wikiźródła
Mała Konstytucja z 199217 października 19921992–1997Wikiźródła
Zamknij

Inne

Więcej informacji Data uchwalenia, Odnośnik do tekstu konstytucji ...
Konstytucje państw nieuznawanych i terytoriów niesamodzielnych
KonstytucjaData uchwaleniaOdnośnik do tekstu konstytucji
Konstytucja Abchazji26 listopada 1994
Konstytucja Hesji1 grudnia 1946
Konstytucja Kosowa15 czerwca 2008
Konstytucja Naddniestrza24 grudnia 1995
Zamknij
Więcej informacji Data uchwalenia, Odnośnik do tekstu konstytucji ...
Konstytucje organizacji międzynarodowych
KonstytucjaData uchwaleniaOdnośnik do tekstu konstytucji
Karta Narodów Zjednoczonych26 czerwca 1945Tekst Karty (pol.)
Konstytucja dla Europy29 października 2004[p]Tekst Konstytucji (pol.)
Zamknij

Zobacz też

Szybkie fakty
Informacje w projektach siostrzanych
 Multimedia w Wikimedia Commons
 Cytaty w Wikicytatach
 Definicje słownikowe w Wikisłowniku
Zamknij

Uwagi

  1. [a]
    Treść konstytucji Bośni i Hercegowiny została ustalona jako załącznik nr 4 do układu pokojowego z Dayton.
  2. [b]
    Zmodyfikowana w 1999 i 2001 roku.
  3. [c]
    Data wejścia w życie.
  4. [d]
    Nowelizacje w 1986, 2001 i 2008.
  5. [e]
    Poprzednie wersje konstytucji były przyjmowane w 1948, 1972, 1992 i w 1998 roku.
  6. [f]
    Po odzyskaniu niepodległości przywrócono obowiązywanie konstytucji łotewskiej z 1922 roku.
  7. [g]
    Data przyjęcia w referendum.
  8. [h]
    18 kwietnia 1999 poddana pod referendum.
  9. [i]
    Traktowana najczęściej jedynie jako nowelizacja konstytucji konsularnej z 1799.
  10. [j]
    Sporządzona w marcu 1849, ogłoszona 7 marca, nosiła oficjalną datę 4 marca 1849.
  11. [k]
    Formalnie obowiązywała do 31 grudnia 1851, faktycznie przez cały ten okres zawieszonej (nigdy nie weszła w życie).
  12. [l]
    W 1865 zawieszony, obowiązywał de facto do 1867.
  13. [m]
    Od 1973 zawieszona, de facto obowiązywała do 1981.
  14. [n]
    Konstytucja kwietniowa pozostawiła w mocy niektóre przepisy konstytucji marcowej.
  15. [o]
    Na uchodźstwie obowiązywała do 1990.
  16. [p]
    Data podpisania.

Linki zewnętrzne

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.