Kwas jotroksowy

Kwas jotroksowy (łac. acidum iotroxicum) – wielofunkcyjny organiczny związek chemiczny, aromatyczny związek jodu o budowie dimerycznej. Stosowany jako jonowy środek cieniujący w diagnostyce obrazowej chorób dróg żółciowych.

Kwas jotroksowy

Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) kwas 3,3'-{oksy-bis[2,1-etanodiiloksy-(1-okso-2,1-etanodiilo)-imino]}-bis[2,4,6-trijodobenzoesowy] Inne nazwy i oznaczenia farm. łac. acidum iotroxicum
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C22H18I6N2O9
Masa molowa	1215,82 g/mol
Identyfikacja
Numer CAS	51022-74-3
PubChem	3740
DrugBank	DB08945
SMILES C1=C(C(=C(C(=C1I)NC(=O)COCCOCCOCC(=O)NC2=C(C=C(C(=C2I)C(=O)O)I)I)I)C(=O)O)I
InChI InChI=1S/C22H18I6N2O9/c23-9-5-11(25)19(17(27)15(9)21(33)34)29-13(31)7-38-3-1-37-2-4-39-8-14(32)30-20-12(26)6-10(24)16(18(20)28)22(35)36/h5-6H,1-4,7-8H2,(H,29,31)(H,30,32)(H,33,34)(H,35,36) InChIKey JXMIBUGMYLQZGO-UHFFFAOYSA-N
Klasyfikacja medyczna
ATC	V08AC02
Stosowanie w ciąży	kategoria D[1]
Farmakokinetyka Okres półtrwania 80 min[1] Wiązanie z białkami osocza i tkanek 60–90%[1]
Uwagi terapeutyczne Drogi podawania dożylnie

Budowa i mechanizm działania

Jest pozytywnym środkiem cieniującym pochłaniającym promieniowanie rentgenowskie silniej od tkanek^[2]. Podawany jest dożylnie w postaci soli z megluminą (aminoalkoholem z grupy aminocukrów)^[3]. W środowisku wodnym sól ta dysocjuje dając roztwór o wysokiej osmolalności^[2], jednak niższej niż preparaty monomerycznego kwasu diatrozowego, dzięki czemu jest od nich bezpieczniejszy^[3]. W organizmie przechodzi do żółci^[3]. Jest wydalany na drodze transportu aktywnego z naczyń włosowatych do dróg żółciowych na poziomie hepatocytów^[1][4][2].

Zastosowanie

Stosowany jest do cholangiografii i cholecystografii^[4], w przypadkach kiedy cholecystografia po doustnych środkach jest niewystarczająca^[1].

Znajduje się na wzorcowej liście podstawowych leków Światowej Organizacji Zdrowia (WHO Model Lists of Essential Medicines) (2017)^[5]. Nie jest dopuszczony do obrotu w Polsce (2018)^[6].

Działania niepożądane

Może powodować następujące działania niepożądane u ponad 4% pacjentów: nieprzyjemny smak w ustach, nudności oraz wymioty^[1].

Przypisy

1. Jan K. Podlewski, Alicja Chwalibogowska-Podlewska: Leki współczesnej terapii. T. 2. Warszawa: Medical Tribune, 2010, s. 1105. ISBN 978-83-60135-95-2.
2. Katarzyna Kulig: Radiofarmaceutyki i środki cieniujące stosowane w diagnostyce obrazowej. W: Chemia leków. Alfred Zejc, Maria Gorczyca (red.). Warszawa: PZWL, s. 810-813. ISBN 978-83-200-3652-7.
3. WHO Model Formulary 2008. World Health Organization, 2009, s. 315, 318–319. ISBN 978-92-4-154765-9. [dostęp 2008-08-23]. (ang.).
4. Bayer Australia Ltd: Biliscopin for infusion iotroxate meglumine 10.5 g/100mL injection bottle – Australian Product Information. Therapeutic Goods Administration, 2018. [dostęp 2018-08-22]. (ang.).
5. WHO Model List of Essential Medicines 20th List. Światowa Organizacja Zdrowia, 2017. s. 36. [dostęp 2018-08-22]. (ang.).
6. Obwieszczenie Prezesa Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych z dnia 16 kwietnia 2018 r. w sprawie ogłoszenia Urzędowego Wykazu Produktów Leczniczych Dopuszczonych do Obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia, 2018-04-16. [dostęp 2008-08-22].

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.