Loading AI tools
związek chemiczny Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kapecytabina (łac. capecitabinum) – organiczny związek chemiczny, lek cytostatyczny należący do grupy antymetabolitów będący prekursorem 5-fluorouracylu stosowany w chemioterapii nowotworów złośliwych, głównie w leczeniu raka jelita grubego, raka żołądka i raka piersi, a także raka trzustki, raka przełyku, raka szyjki macicy oraz nowotworów głowy i szyi.
| ||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||
| Ogólne informacje | ||||||||||||||||||||
| Wzór sumaryczny |
C15H22FN3O6 | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Masa molowa |
359,35 g/mol | |||||||||||||||||||
| Wygląd |
kryształy (po krystalizacji z octanu etylu)[1] | |||||||||||||||||||
| Identyfikacja | ||||||||||||||||||||
| Numer CAS | ||||||||||||||||||||
| PubChem | ||||||||||||||||||||
| DrugBank | ||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||
| Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) | ||||||||||||||||||||
| Klasyfikacja medyczna | ||||||||||||||||||||
| ATC | ||||||||||||||||||||
| Stosowanie w ciąży |
kategoria D | |||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||
Kapecytabina jest doustnym karbaminianem fluoropirymidyny, jest prolekiem ulegającym przekształceniu do 5-fluorouracylu. Kapecytabina w wątrobie za pomocą karboksylesteraz ulega przekształceniu do 5′-deoksy-5-fluorocytydyny. Następnie w wątrobie i komórkach nowotworowych, ulega przemianie do 5′-deoksy-5′-fluorourydyny przy pomocy dezaminazy cytydyny. Ostateczną przemianę do 5-fluorouracylu, która przebiega głównie w komórkach nowotworowych, katalizuje fosforylaza tymidynowa[3][4]. Komórki nowotworowe zawierają większą ilość tego enzymu, dlatego proces jest najbardziej nasilony w ich obrębie[3]. Opisane przemiany odpowiadają za wiele korzystnych dla chorego cech związanych z dystrybucją leku (doustna forma podania, brak podrażnień w przewodzie pokarmowym, wyższe stężenie czynnika aktywnego w obrębie nowotworu).
5-Fluorouracyl jest aktywowany przez przekształcenie do FdUMP i FUTP. FdUMP hamuje syntazę tymidylanową, co powoduje nagromadzenie 5′-monofosforanu 2′-deoksyurydyny (dUMP) i zubożenie puli monofosforanu tymidyny, która jest potrzebna do syntezy DNA i naprawy DNA. FdUTP również jest włączany do DNA, co zaburza jego syntezę oraz pełnione przez niego funkcje. Trzecim mechanizmem jest włączenie FUTP do RNA, co prowadzi do nieprawidłowej translacji[4][5].
Kapecytabina jest zarejestrowana do leczenia[6][7]:
Kapecytabinę wykorzystuje się również w leczeniu raka trzustki, raka szyjki macicy i nowotworach głowy i szyi[8].
W badaniu wieloośrodkowym wykazano, że u chorych w III stadium raka jelita grubego kapecytabina w monoterapii w leczeniu uzupełniającym prowadziła do lepszego przeżycia całkowitego niż 5-fluorouracyl i leukoworyna[9].
Inne wieloośrodkowe badanie potwierdza skuteczność połączenia kapecytabiny z oksaliplatyną w schemacie XELOX w leczeniu uzupełniającym chorych na raka jelita grubego. Wykazano, że program XELOX wykazał istotnie wyższe 3-letnie przeżycie wolne od choroby (DFS) i 5-letnie przeżycie całkowite (78% dla XELOX i 74 dla 5-fluorouracylu z leukoworyną)[10].
Dwa wieloośrodkowe badania wykazały, że kapecytabina i 5-fluorouracyl z leukoworyną wykazują podobną skuteczność[11][12]. Metaanaliza wykazała podobną medianę przeżycia całkowitego[13].
Wykazano skuteczność połączenia kapecytabiny z oksaliplatyną i połączenia kapecytabiny, oksaliplatyny i bewacyzumabu. W badaniu klinicznym chorzy losowo otrzymali chemioterapię w programie FOLFOX (5-fluorouracyl, leukoworyna, oksaliplatyna) lub XELOX (kapecytabina, oksaliplatyna) z lub bez bewacyzumabem. Wykazano, że czas przeżycia wolny od bez progresji choroby (PFS) schematu XELOX z kapecytabiną jest nie gorszy niż FOLFOX z 5-fluorouracylem. Obie grupy osiągnęły podobną medianę przeżycia całkowitego, wynoszącego odpowiednio 19,8 miesiąca dla XELOX i 19,6 miesiąca dla FOLFOX[14]. Również czas przeżycia wolny od progresji choroby w leczeniu schematem XELOX z bewacyzumabem był podobny do FOLFOX z bewacizumabem[6].
Badanie CAIRO potwierdza skuteczność połączenia kapecytabiny i irynotekanu. Leczenie sekwencyjne, na które składało się kolejno kapecytabina, irynotekan i następnie skojarzenie kapecytabiny z oksaliplatyną, porównano z leczeniem skojarzonym za pomocą połączenia kapecytabiny i irynotekanu (XELERI), a następnie kapecytabiny w monoterapii. W pierwszym rzucie leczenia czas przeżycia wolny od progresji choroby w leczeniu kapecytabiną wynosił 5,8 miesiąca, a w połączenia kapecytabiny i irynotekanu (XELERI) 7,8 miesiąca[15][6].
Analiza porównawcza schematów FOLFIRI i XELERI wskazuje, że program FOLFIRI wykazuje dłuższy czas do progresji choroby niż program XELERI[16].
Wieloośrodkowe badania potwierdzają zasadność stosowania połączenia kapecytabiny, irynotekanu i bewacyzumabu[17].
Badanie REAL-2 wykazało, że kapecytabina w leczeniu zaawansowanego raka żołądka jest równie skuteczna jak 5-fluorouracyl[18]. Również badanie ML17032 sugeruje podobną skuteczność kapecytabiny i fluorouracylu. W tym badaniu porównano skuteczność połączenia kapecytabiny i cisplatyny (XP) oraz kombinacji 5-fluorouracylu i cisplatyny (FP). U chorych leczonych schematem XP zaobserwowano lepsze przeżycie całkowite wynoszące 10,5 miesiąca, podczas gdy u leczonych schematem FP przeżycie całkowite wynosiło 9,3 miesiąca[19]. W metaanalizie badań REAL-2 i ML17032 wykazano, że leczenie obejmujące kapecytabinę wywołuje lepsze przeżycie całkowite (OS) w porównaniu do 5-fluorouracylu[20].
W wieloośrodkowym badaniu III fazy wykazano, że kapecytabina w połączeniu z docetakselem jest skuteczna w leczeniu chorych z lokalnie zaawansowanym lub przerzutowym rakiem piersi wcześniej leczonych chemioterapią, również chemioterapią z zastosowaniem antracyklin. Połączenie wywoływało lepszy czas do wystąpienia progresji i lepsze przeżycie całkowite niż docetaksel w monoterapii[21].
Kapecytabina jest przeciwwskazana w sytuacji[22]:
U niektórych chorych leczenie kapecytabiną wymaga ostrożności[22]:
U chorych z ciężką biegunką obserwuje się, a w przypadku wystąpienia odwodnienia uzupełnia się płyny i elektrolity. W przypadku wystąpienia odwodnienia leczenie kapecytabiną nie jest kontynuowane do czasu uzupełnienia niedoboru płynów i elektrolitów.
W przypadku wystąpienia zespołu dłoniowo-podeszwowego stopnia I (rumień, bezbolesny obrzęk, mrowienie, zaburzenie czucia, drętwienie – objawy nie zaburzają codziennej aktywności chorego) leczenie może być kontynuowane. W przypadku wystąpienia zespołu dłoniowo-podeszwowego stopnia II (bolesny rumień i obrzęk – objawy nie zaburzają codziennej aktywności chorego) lub stopnia III (wilgotne łuszczenie, owrzodzenie, pęcherze, znacznie nasilony ból lub dyskomfort zaburzający codzienną aktywność) leczenie wstrzymuje się do czasu złagodzenia do stopnia I. Po wystąpieniu zespołu stopnia III dawka leku zostaje zmniejszona.
Lek wiąże się z toksycznym wpływem na serce. U chorych ze stwierdzoną ciężką chorobą serca, arytmią i dławicą piersiową konieczne jest zachowanie ostrożności.
Lek może wywoływać hipokalcemię. Chorzy z uprzednio stwierdzoną hipokalcemią lub hiperkalcemią wymagają ostrożności.
U chorych z chorobami ośrodkowego lub obwodowego układu nerwowego należy zachować ostrożność podczas leczenia.
Chorzy leczeni pochodnymi kumaryny (warfaryna, acenokumarol) wymagają ścisłego monitorowania INR lub czasu protrombinowego. Kapecytabina prawdopodobnie poprzez interakcję z izoenzymem 2C9 cytochromu P450 zwiększa biodostępność warfaryny.
U chorych z klirensem kreatyniny 30–60 ml/min częściej pojawiają się działania niepożądane stopnia 3 i 4.
Leczenie kapecytabiną musi być przerwane gdy stężenie bilirubiny wzrośnie 3-krotnie powyżej górnej granicy normy lub stężenie AST albo ALT wzrośnie 2,5-krotnie powyżej górnej granicy normy. Leczenie kapecytabiną może być wznowione po spadku stężenia bilirubiny poniżej 3-krotnej górnej granicy normy i spadku stężenia AST/ALT poniżej 2,5-krotnej górnej granicy normy.
Do działań niepożądanych leku należy:
Kapecytabina jest doustnym prolekiem ulegający przekształceniu do 5-fluorouracylu. Po podaniu doustnym lek wchłania się szybko i w znacznym stopniu. Przyjęcie pokarmu zmniejsza wchłanianie, jednak tylko w nieznacznym stopniu wpływa na biodostępność metabolitów kapecytabiny. Lek jest przekształcany do substancji aktywnej przede wszystkim w obrębie komórek nowotworowych ze względu na wyższą aktywność fosforylazy tymidynowej w ich obrębie. Lek jest w 95,5% wydalany z moczem i w niewielkich ilościach z kałem[22].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
