Dwoinka rzeżączki, gonokok (Neisseria gonorrhoeae) – nieruchliwa, nieprzetrwalnikująca bakteria tlenowa, wywołująca jedną z chorób przenoszonych drogą płciową: rzeżączkę.
 | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Typ | |
| Klasa |
betaproteobakterie |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
dwoinka rzeżączki |
| Nazwa systematyczna | |
| Neisseria gonorrhoeae | |
Hodowla
Hodowla bakterii jest stosunkowo trudna – nie rosną one na zwykłych podłożach hodowlanych, tylko na wzbogaconych (agar czekoladowy, pożywka wzbogacona białkiem, podłoże Thayera-Martina). Do wzrostu należy zapewnić odpowiednie stężenie CO2[1] wynoszące 10% oraz odpowiednią wilgotność. Płytka, na której umieszcza się bakterie, powinna mieć już odpowiednią temperaturę; w przeciwnym razie istnieje ryzyko niepowodzenia hodowli. Bakterie nie wzrastają też przy temperaturze 24 stopni (cecha różnicująca w obrębie rodzaju). Po dłuższej hodowli przestają łączyć się w pary (dwoinki), a kolonia przybiera inne kształty (zwykle komórki pojedyncze lub tetrady).
W zapaleniu ostrym są one widoczne wewnątrz makrofagów.
Profil biochemiczny
Podobnie jak pozostałe bakterie z rodzaju Neisseria, dwoinka rzeżączki nie jest aktywna metabolicznie. Nie fermentuje cukrów, przekształca glukozę do kwasu, bez wytwarzania gazu. Nie wytwarza H2S ani barwników.
Chorobotwórczość
Poza rzeżączką bakteria może powodować zakażenia innych układów – dotyczy to zwłaszcza pacjentów z obniżoną odpornością. Noworodki mogą być zakażone podczas porodu przez skolonizowane matki – objawia się to najczęściej zapaleniem spojówek, które nieleczone prowadzi nawet do ślepoty.
Czynniki determinujące zjadliwość[1][2]:
- fimbrie (związane również ze zmiennością antygenową)
- pile
- brak otoczki bakteryjnej, ale charakterystyczny dla niej ujemny ładunek powierzchniowy[3]
- białka błonowe: zewnętrzne białka błonowe I i II (związane z inwazją, przyleganiem, właściwościami antyfagocytarnymi i zmiennością antygenową)
- peptydoglikan
- lipopolisacharyd
- endotoksyna
- enzymy: proteaza IgA i β-laktamaza
Wrażliwość
Bakteria jest wrażliwa na większość antybiotyków oraz na zwykłe środki dezynfekcyjne. Ginie po kilku minutach przy temperaturze 60 stopni, podobnie nie przeżywa długo w warunkach pokojowych. Jest bardzo wrażliwa na wysychanie i światło. W ciemnym i wilgotnym środowisku (bielizna, pościel, ręczniki, gąbki) utrzymuje się przy życiu około doby.
Wobec bakterii aktywność zachowują[1]:
- penicyliny z inhibitorem
- cefalosporyny (poza pierwszą generacją)
- monobaktamy, karbapenemy
Wobec penicylin, makrolidów, fluorochinolonów i tetracyklin może występować oporność[1].
Bakteria jest wrażliwa także na minimalne stężenia azotanu srebra. Wykorzystano to w leczeniu noworodków chorych na zapalenie spojówek, wkraplając im do oka roztwór tego związku (zabieg Credégo).
Przypisy
Bibliografia
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
