Loading AI tools
historyczny podział administracyjny Polski Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Podział administracyjny II Rzeczypospolitej – podział administracyjny Polski i następujące w związku z nim zmiany w latach 1918–1939.
W chwili uzyskania niepodległości w 1918 roku, administracja polska spotkała się z pewnymi problemami. Poza władzami centralnymi na terenie Królestwa Polskiego i Galicji, na pozostałych obszarach kraju istniały tylko powiaty. W pierwszej kolejności należało utworzyć jednostki pośrednie – województwa. Z powodu różnych okoliczności (np. obowiązującego prawa zaborczego) zdecydowano się na zachowanie byłych granic rozbiorowych jako granic województw[1].
Na mocy tzw. ustawy tymczasowej z 2 sierpnia 1919 roku (która de facto przetrwała do 1937 roku) z dziesięciu guberni Królestwa Polskiego (wraz z zachodnimi terenami guberni grodzieńskiej) utworzono 14 sierpnia 1919 roku 5 województw: białostockie, kieleckie, lubelskie, łódzkie i warszawskie[2]. W Warszawie ustalono odrębne województwo. Województwa te kwalifikowano jako województwa centralne.
Z byłych terenów pruskich utworzono 12 sierpnia 1919 roku województwa poznańskie (obszar Wielkiego Księstwo Poznańskiego i część powiatów namysłowskiego i sycowskiego) i pomorskie (obszar Prus Zachodnich wraz z Działdowem z Prus Wschodnich)[3].
Województwo śląskie powstało na mocy ustawy z 15 lipca 1920 roku tegoż dnia[4]. Składało się z polskiej części dawnego pruskiego Górnego Śląska oraz polskiej części dawnego austriackiego Księstwa Cieszyńskiego. Jako jedyne w Polsce, województwo śląskie cieszyło się szeroką autonomią w zakresie administracji i ustawodawstwa. Podział administracyjny województwa śląskiego na powiaty został ustanowiony rozporządzeniem wojewody śląskiego z dnia 17 czerwca 1922 r. w przedmiocie ustroju powiatowego Województwa Śląskiego[5]. Województwa poznańskie, pomorskie i śląskie kwalifikowano jako województwa zachodnie.
Ustawą z 3 grudnia 1920 roku zjednoczono administracyjny ustrój Galicji z tym wprowadzonym w byłym zaborze rosyjskim, tworząc 23 grudnia 1920 roku województwa: krakowskie, lwowskie, stanisławowskie i tarnopolskie[6]. Województwa te kwalifikowano jako województwa południowe.
Zgodnie z ustawą z 4 lutego 1921 roku na Zabużu utworzono 19 lutego 1921 roku województwa wołyńskie, poleskie i nowogródzkie[7]. Ostatnim obszarem nowej Polski, który otrzymał status województwa była Ziemia Wileńska, tworząc dopiero 20 stycznia 1926 roku województwo wileńskie, zgodnie z ustawą z 22 grudnia 1925 roku[8]. Województwa te kwalifikowano jako województwa wschodnie.
Po ustaleniu się granic i podziału na województwa i powiaty (w połowie 1922 roku), II RP składała się z 16 województw (15 + m. Warszawa) i Ziemi Wileńskiej oraz 270 powiatów ziemskich i 12 grodzkich (łącznie z Ziemią Wileńską).1 stycznia 1925 roku łączna liczba województw wynosiła: 17 (16 + m. Warszawa), a liczba powiatów ustaliła się na poziomie 281 (w tym 263 ziemskie). 1 stycznia 1928 roku funkcjonowało: 276 powiatów (w tym 263 ziemskie), 641 miast, 12 639 gmin wiejskich oraz 2691 obszarów dworskich (istniały wyłącznie w 2 województwach: pomorskim i poznańskim)[9]
Stolicami województw na ogół były miasta duże (Warszawa, Kraków, Lwów, Poznań), choć w kilku przypadkach były to miasta średnie (Łuck, Kielce), wręcz małe (Nowogródek). Siedziby powiatów były pod względem wielkości bardzo zróżnicowane. Niektóre miały większą liczbę mieszkańców niż stolice województw (Częstochowa, Radom, Gdynia, a od roku 1938 po przyłączeniu do województwa pomorskiego także i Bydgoszcz), inne były małymi miasteczkami, nawet wsiami (Janów Podlaski czy Stopnica). Istniejący podział administracyjny stanowił przedmiot krytyki[10].
W latach 20. wykazywano starania ku reformie administracyjnej, która zatarłaby ślady kordonów zaborowych. Postulowano m.in. podział Polski na pięć lub sześć województw, lecz takie skrajne projekty nie spotkały się z szerszym uznaniem. Poparcie zyskało natomiast przywracanie polskich nazw miejscowościom, których nazwy zostały zgermanizowane bądź zrusyfikowane (nie dotyczyło to jednak terenów dawnej Kongresówki, gdzie przetrwały nazwy carskiego pochodzenia typu Aleksandrów czy Konstantynów)[10].
1 kwietnia 1932 roku nastąpiła masowa likwidacja powiatów. Zniesiono 21 najmniejszych bądź najsłabszych powiatów, głównie na terenie województw poznańskiego i krakowskiego[11][12][13][14][15][16]. Równocześnie, w największych miastach zaczęły powstawać powiaty grodzkie. Łącznie 20 miast (wraz z Gdynią w 1929) zostało wykluczonych z otaczających je powiatów ziemskich i podniesionych do rangi odrębnych powiatów. Dwa powiaty – sarneński (1930) i turczański (1931) – zmieniły województwo[17][18].
Pod koniec lat międzywojennych przybierał formę projekt zredukowania liczby województw, a mianowicie zlikwidowanie województw kieleckiego, białostockiego, nowogródzkiego, tarnopolskiego i stanisławowskiego[10]. Powstał projekt utworzenia nowego województwa sandomierskiego, obejmującego głównie obszar Centralnego Okręgu Przemysłowego[19].
Dążenia do zniwelowania nadal istniejących różnic pozaborowych oraz chęć usprawnienia zarządzania ciążącym do siebie gospodarczo regionami były przyczyną przeprowadzonych w 1938 i 1939 roku dwóch serii zmian, polegających głównie na przełączaniu powiatów między sąsiednimi województwami[10]. W ich ramach łącznie 25 powiatów (i pojedyncze gminy) zmieniły przynależność wojewódzką, często na zasadzie wzajemnej wymiany[uwaga 1]. Przeprowadzono także ujednolicenie podziału kraju na gminy i gromady. W październiku 1938 roku do Rzeczypospolitej z Czechosłowacji zostało przyłączone Zaolzie, a w listopadzie części Spisza, Orawy, Ziemi Czadeckiej, doliny Popradu oraz źródłowisko Udawy[20].
1 kwietnia 1939 roku II Rzeczpospolita składała się z: 16 województw, 264 powiatów (w tym 23 grodzkich), 611 gmin miejskich (w tym 53 miast wydzielonych z powiatowych związków samorządowych), 3195 gmin wiejskich oraz 40 533 gromad[10].
Herb | Województwo | Powierzchnia (km²)[21] |
Liczba ludności 9 XII 1931[22] |
Podział administracyjny 1 IV 1931[21] |
Siedziba | |||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
ogółem | na km² | powiaty | miasta | gminy | ||||
Województwa centralne | ||||||||
białostockie | 32 441 | 1 643 844 | 50,7 | 14 | 49 | 179 | Białystok | |
kieleckie | 25 589 | 2 935 697 | 114,7 | 19 | 40 | 312 | Kielce | |
lubelskie | 31 176 | 2 464 936 | 79,1 | 20 | 33 | 277 | Lublin | |
łódzkie | 19 034 | 2 632 010 | 138,3 | 14 | 46 | 232 | Łódź | |
warszawskie | 29 470 | 2 529 228 | 85,8 | 23 | 59 | 301 | Warszawa | |
Miasto stołeczne Warszawa | 123 | 1 171 898 | 9527,6 | 4 | 1 | 0 | ||
Województwa wschodnie | ||||||||
nowogródzkie | 22 966 | 1 057 147 | 46,0 | 8 | 9 | 87 | Nowogródek | |
poleskie | 36 668 | 1 131 939 | 30,9 | 9 | 14 | 83 | Brześć nad Bugiem | |
wileńskie | 29 011 | 1 275 939 | 44,0 | 9 | 15 | 97 | Wilno | |
wołyńskie | 35 754 | 2 085 574 | 58,3 | 11 | 22 | 106 | Łuck | |
Województwa południowe | ||||||||
krakowskie | 17 380 | 2 297 802 | 132,2 | 23 | 53 | 1870 | Kraków | |
lwowskie | 28 408 | 3 127 409 | 110,1 | 28 | 60 | 2186 | Lwów | |
stanisławowskie | 16 894 | 1 480 285 | 87,6 | 15 | 29 | 901 | Stanisławów | |
tarnopolskie | 16 533 | 1 600 406 | 96,8 | 17 | 35 | 1091 | Tarnopol | |
Województwa zachodnie | ||||||||
pomorskie | 16 407 | 1 080 138 | 65,8 | 20 | 34 | 2010[uwaga 2] | Toruń | |
poznańskie | 26 564 | 2 106 500 | 79,3 | 38 | 118 | 4615[uwaga 3] | Poznań | |
śląskie | 4216 | 1 295 027 | 307,2 | 11 | 17 | 400 | Katowice | |
Polska | 388 634 | 32 107 252[uwaga 4] | 82,6 | 283 | 634 | 14 747 | Warszawa |
Powierzchnia powiatów według stanu na 1939 r., a w przypadku wcześniejszego zniesienia lub zmiany przynależności wojewódzkiej powiatu – na ostatni rok istnienia lub przynależności do danego województwa. Liczba ludności na podstawie spisu powszechnego z 1931 r., a dla powiatów zniesionych lub przeniesionych przed tą datą – na podstawie spisu powszechnego z 1921 r.
Powiat | Powierzchnia (km²) |
Liczba mieszkańców | Siedziba (liczba mieszkańców) |
---|---|---|---|
augustowski | 2035 | 74 800 | Augustów (12 147) |
białostocki[uwaga 5] | 3079 | 140 100 | Białystok (91 335) |
Białystok (od 1928)[uwaga 5] | 39 | 91 335 | |
białowieski (1921–1922)[uwaga 6][uwaga 7] | 1602 | 14 353 | Białowieża (1064) |
bielski[uwaga 7] | 4989 | 204 500 | Bielsk (7029) |
grodzieński (od 1921)[uwaga 8] | 4459 | 213 100 | Grodno (49 932) |
kolneński (do 1932)[uwaga 9] | 1528 | 63 656 | Kolno (5285) |
łomżyński (do 1939)[uwaga 9][uwaga 10] | 2657 | 168 200 | Łomża (25 065) |
ostrołęcki (do 1939)[uwaga 9][uwaga 10] | 2281 | 112 600 | Ostrołęka (13 438) |
ostrowski (do 1939)[uwaga 10] | 1467 | 99 800 | Ostrów Mazowiecka (17 611) |
sejneński (do 1925)[uwaga 11] | 795 | 19 699 | Sejny (2254) |
sokólski | 2333 | 103 100 | Sokółka (6382) |
suwalski[uwaga 11] | 2246 | 110 100 | Suwałki (21 957) |
szczuczyński (od Szczuczyn) | 1451 | 68 200 | Grajewo (9036) |
wołkowyski (od 1921) | 3938 | 171 300 | Wołkowysk (15 136) |
wysokomazowiecki | 1467 | 87 000 | Wysokie Mazowieckie (3977) |
Powiat | Powierzchnia (km²) |
Liczba mieszkańców | Siedziba (liczba mieszkańców) |
---|---|---|---|
będziński[uwaga 12][uwaga 13] | 459 | 231 300 | Będzin (47 835) |
Częstochowa (od 1928) | 48 | 117 588 | Częstochowa (117 588) |
częstochowski | 1855 | 182 600 | |
iłżecki (od Iłża) | 1835 | 162 400 | Wierzbnik[uwaga 14] (7379) |
jędrzejowski | 1277 | 108 800 | Jędrzejów (12 853) |
kielecki | 2052 | 244 100 | Kielce (58 397) |
konecki (do 1939)[uwaga 15] | 1862 | 179 800 | Końskie (11 102) |
kozienicki | 1857 | 143 100 | Kozienice (7793) |
miechowski | 1353 | 153 700 | Miechów (6360) |
olkuski | 1361 | 151 300 | Olkusz (9916) |
opatowski | 1639 | 186 500 | Opatów (9519) |
opoczyński (do 1939)[uwaga 15] | 1773 | 129 900 | Opoczno (8921) |
pińczowski | 1148 | 126 000 | Pińczów (7423) |
Radom (od 1932)[uwaga 16] | 25 | 78 073 | Radom (78 073) |
radomski[uwaga 16] | 2095 | 166 900 | |
sandomierski | 1186 | 124 400 | Sandomierz (7894) |
Sosnowiec (od 1928) | 33 | 109 454 | Sosnowiec (109 454) |
stopnicki (od Stopnica) | 1590 | 153 200 | Busko (5026) |
włoszczowski | 1446 | 101 600 | Włoszczowa (6900) |
zawierciański (od 1927)[uwaga 12] | 945 | 131 000 | Zawiercie (32 713) |
Powiat | Powierzchnia (km²) |
Liczba mieszkańców | Siedziba (liczba mieszkańców) |
---|---|---|---|
bialski[uwaga 17] | 635 | 139 100 | Biała (22 891) |
bocheński | 877 | 113 800 | Bochnia (12 274) |
brzeski | 849 | 102 200 | Brzesko (3672) |
chrzanowski | 722 | 138 100 | Chrzanów (17 833) |
dąbrowski | 650 | 66 700 | Dąbrowa (6017) |
dębicki (od 1937)[uwaga 18] | 1141 | 110 900 | Dębica (9276) |
gorlicki[uwaga 19] | 1082 | 104 800 | Gorlice (6730) |
grybowski (do 1932)[uwaga 19] | 585 | 51 932 | Grybów (3311) |
jasielski[uwaga 20] | 1055 | 116 100 | Jasło (10 112) |
krakowski[uwaga 21][uwaga 22] | 884 | 187 500 | Kraków (221 260) |
Kraków | 48 | 221 260 | |
limanowski | 944 | 87 300 | Limanowa (2542) |
makowski (od 1924 do 1932)[uwaga 23] | 823 | 67 378 | Maków (4111) |
mielecki | 901 | 77 500 | Mielec (7057) |
myślenicki[uwaga 22][uwaga 23] | 988 | 102 700 | Myślenice (6277) |
nowosądecki[uwaga 19] | 1572 | 183 900 | Nowy Sącz (30 278) |
nowotarski[uwaga 24][uwaga 23] | 2069 | 131 800 | Nowy Targ (10 406) |
oświęcimski (do 1932)[uwaga 17] | 314 | ? | Oświęcim (11 949) |
pilzneński (lub pilzneński) (do 1932)[uwaga 20] | 573 | 47 355 | Pilzno (3671) |
podgórski (do 1923)[uwaga 21] | 221 | 39 937 | Podgórze (24 676) |
ropczycki (do 1937)[uwaga 20][uwaga 18] | 1141 | 110 700 | Ropczyce (3382) |
spisko-orawski (do 1925)[uwaga 24] | 583 | 22 684 | Nowy Targ (8071) |
tarnowski[uwaga 19] | 881 | 142 400 | Tarnów (45 235) |
wadowicki[uwaga 17][uwaga 23] | 1109 | 145 100 | Wadowice (8400) |
wielicki (do 1932)[uwaga 22] | 458 | 68 084 | Wieliczka (9872) |
żywiecki[uwaga 23] | 1153 | 130 900 | Żywiec (6571) |
Powiat | Powierzchnia (km²) |
Liczba mieszkańców | Siedziba (liczba mieszkańców) |
---|---|---|---|
bialski[uwaga 25] | 2122 | 116 000 | Biała Podlaska (17 549) |
biłgorajski | 1720 | 116 900 | Biłgoraj (8177) |
chełmski | 1975 | 162 300 | Chełm (29 222) |
garwoliński (do 1939)[uwaga 26] | 1974 | 159 900 | Garwolin (6262) |
hrubieszowski | 1575 | 130 000 | Hrubieszów (13 359) |
janowski | 1960 | 152 700 | Janów (7067) |
konstantynowski (do 1932)[uwaga 25] (od Konstantynów) | 1272 | 58 460 | Janów Podlaski (3900) |
krasnostawski | 1521 | 134 200 | Krasnystaw (10 435) |
lubartowski | 1389 | 108 000 | Lubartów (7 638) |
lubelski[uwaga 27] | 1889 | 163 500 | Lublin (112 539) |
Lublin (1920–1922 i od 1928)[uwaga 27] | 30 | 112 539 | |
łukowski | 1762 | 129 100 | Łuków (13 971) |
puławski[uwaga 26] | 1618 | 156 500 | Puławy (7205) |
radzyński | 1621 | 99 100 | Radzyń (5291) |
siedlecki[uwaga 25] | 1988 | 151 400 | Siedlce (36 927) |
sokołowski (do 1939)[uwaga 26] | 1276 | 83 900 | Sokołów Podlaski (9901) |
tomaszowski | 1397 | 121 100 | Tomaszów (10 433) |
węgrowski (do 1939)[uwaga 26] | 1301 | 88 800 | Węgrów (9416) |
włodawski | 2326 | 113 600 | Włodawa (8519) |
zamojski | 1662 | 149 500 | Zamość (24 273) |
Powiat | Powierzchnia (km²) |
Liczba mieszkańców | Siedziba (liczba mieszkańców) |
---|---|---|---|
bóbrecki | 891 | 97 100 | Bóbrka (5441) |
brzozowski | 684 | 83 200 | Brzozów (4242) |
cieszanowski (do 1922)[uwaga 28] | 1136 | 86 549 | Cieszanów (2248) |
dobromilski | 994 | 94 000 | Dobromil (5531) |
drohobycki | 1499 | 194 400 | Drohobycz (32 622) |
gródecki | 889 | 85 000 | Gródek Jagielloński (12 942) |
jarosławski | 1337 | 148 000 | Jarosław (22 330) |
jaworowski | 977 | 86 800 | Jaworów (10 690) |
kolbuszowski | 873 | 69 600 | Kolbuszowa (3112) |
krośnieński[uwaga 29] | 934 | 113 400 | Krosno (12 125) |
liski (od 1931 leski)[uwaga 30] | 1832 | 111 600 | Lisko (od 1931 Lesko) (3943) |
lubaczowski (od 1923)[uwaga 28] | 1146 | 87 300 | Lubaczów (6245) |
lwowski | 1276 | 142 800 | Lwów (316 177) |
Lwów | 67 | 316 177 | |
łańcucki | 889 | 97 700 | Łańcut (7535) |
mościski | 755 | 89 500 | Mościska (4770) |
niżański | 973 | 64 200 | Nisko (5461) |
przemyski | 1002 | 162 500 | Przemyśl (51 379) |
przeworski | 415 | 61 400 | Przeworsk (5941) |
rawski | 1401 | 122 100 | Rawa Ruska (11146) |
rudecki | 670 | 79 200 | Rudki (3649) |
rzeszowski[uwaga 29] | 1270 | 185 100 | Rzeszów (27 499) |
samborski[uwaga 31] | 1133 | 133 800 | Sambor (22 111) |
sanocki | 1282 | 114 200 | Sanok (14 262) |
sokalski | 1324 | 109 100 | Sokal (12 135) |
starosamborski (do 1932)[uwaga 31] | 689 | 82 135 | Stary Sambor (4867) |
strzyżowski (do 1932)[uwaga 29] | 524 | 56 400 | Strzyżów (3060) |
tarnobrzeski | 949 | 72 200 | Tarnobrzeg (3643) |
turczański (od 1931)[uwaga 32] | 1829 | 114 400 | Turka (10 145) |
żółkiewski | 1111 | 95 500 | Żółkiew (10 348) |
Powiat | Powierzchnia (km²) |
Liczba mieszkańców | Siedziba (liczba mieszkańców) |
---|---|---|---|
brzeziński | 1100 | 150 900 | Brzeziny (13 045) |
kaliski (do 1938)[uwaga 33] | 1481 | 195 800 | Kalisz (55 125) |
kolski (do 1938)[uwaga 33] | 1220 | 119 400 | Koło (13 771) |
konecki (od 1939)[uwaga 34] | 1619 | 135 900 | Końskie (11 102) |
koniński (do 1938)[uwaga 35][uwaga 33] | 2368 | 207 500 | Konin (10 390) |
kutnowski (od 1939)[uwaga 34] | 922 | 108 000 | Kutno (23 451) |
łaski | 1400 | 171 900 | Łask (6502) |
łęczycki | 1317 | 127 600 | Łęczyca (10 553) |
łowicki (od 1939)[uwaga 34] | 1258 | 104 800 | Łowicz (17 613) |
łódzki[uwaga 36] | 893 | 161 700 | Łódź (605 467) |
Łódź (od 1920)[uwaga 36] | 59 | 605 467 | |
opoczyński (od 1939)[uwaga 34] | 1773 | 129 900 | Opoczno (8921) |
piotrkowski | 2073 | 222 200 | Piotrków (51 294) |
radomszczański | 2149 | 186 400 | Radomsko (22 980) |
rawski (od 1939)[uwaga 34] | 1327 | 93 500 | Rawa Mazowiecka (9200) |
sieradzki | 1618 | 167 400 | Sieradz (10 537) |
skierniewicki (od 1939)[uwaga 34] | 831 | 71 000 | Skierniewice (20 191) |
słupecki (do 1932)[uwaga 35] | 1070 | 83 985 | Słupca (6204) |
turecki (do 1938)[uwaga 33] | 1248 | 101 700 | Turek (9421) |
wieluński | 2107 | 214 300 | Wieluń (13 220) |
Powiat | Powierzchnia (km²) |
Liczba mieszkańców | Siedziba (liczba mieszkańców) |
---|---|---|---|
baranowicki | 3298 | 161 100 | Baranowicze (22 893) |
duniłowicki (lub duniłowiczowski) (do 1922)[uwaga 37] | 3687 | 112 717 | Duniłowicze (1386) |
dziśnieński (od Dzisna) (do 1922)[uwaga 37] | 5156 | 170 342 | Głębokie (4514) |
lidzki[uwaga 38] | 4258 | 183 500 | Lida (19 490) |
nieświeski | 1968 | 114 500 | Nieśwież (7357) |
nowogródzki | 2930 | 149 500 | Nowogródek (9567) |
słonimski | 3069 | 126 500 | Słonim (16 284) |
stołpecki | 2371 | 99 400 | Stołpce (6569) |
szczuczyński (od 1929)[uwaga 38] | 2273 | 107 200 | Szczuczyn ([1921] 1539) |
wilejski (do 1922)[uwaga 37] | 3421 | 103 914 | Wilejka (3417) |
wołożyński | 2799 | 115 500 | Wołożyn (6269) |
Powiat | Powierzchnia (km²) |
Liczba mieszkańców | Siedziba (liczba mieszkańców) |
---|---|---|---|
brzeski | 4625 | 216 200 | Brześć nad Bugiem (48 431) |
drohicki | 2351 | 97 000 | Drohiczyn (Poleski) ([1921] 1987) |
iwacewicki (od 1932)[uwaga 39] | 3562 | 83 700 | Iwacewicze ([1921] 373) |
kobryński | 3545 | 114 000 | Kobryń (10 101) |
kosowski (do 1931)[uwaga 39] | 3578 | 48 586 | Kosów Poleski (3256) |
koszyrski (lub kamień-koszyrski) | 3243 | 95 000 | Kamień Koszyrski ([1921] 1265) |
łuniniecki[uwaga 40] | 5722 | 109 300 | Łuniniec (8721) |
piński[uwaga 40] | 5587 | 183 600 | Pińsk (31 913) |
prużański | 2644 | 108 600 | Prużana (8013) |
sarneński (do 1930)[uwaga 41][uwaga 40] | 5441 | 131 652 | Sarny (5931) |
stoliński (od 1923)[uwaga 40] | 5389 | 124 800 | Stolin (6328) |
Powiat | Powierzchnia (km²) |
Liczba mieszkańców | Siedziba (liczba mieszkańców) |
---|---|---|---|
brodnicki | 912 | 56 300 | Brodnica (8521) |
bydgoski (od 1938)[uwaga 42] | 1334 | 58 100 | Bydgoszcz (117 528) |
Bydgoszcz (od 1938)[uwaga 42] | 75 | 117 528 | |
chełmiński | 738 | 52 800 | Chełmno (12 531) |
chojnicki | 1854 | 76 900 | Chojnice (14 255) |
działdowski (do 1938)[uwaga 42] | 842 | 42 700 | Działdowo (5103) |
Gdynia (od 1929)[uwaga 43] | 66 | 30 210 | Gdynia (30 210) |
gniewski (do 1932)[uwaga 44] | 417 | 27 161 | Gniew (3639) |
Grudziądz | 28 | 50 405 | Grudziądz (50 405) |
grudziądzki | 758 | 42 800 | |
Inowrocław (od 1938)[uwaga 42] | 37 | 30 862 | Inowrocław (30 862) |
inowrocławski (od 1938)[uwaga 42] | 1267 | 67 500 | |
kartuski[uwaga 43] | 1302 | 68 700 | Kartuzy (5055) |
kościerski | 1162 | 51 700 | Kościerzyna (7379) |
lipnowski (od 1938)[uwaga 42] | 1535 | 104 500 | Lipno (10 415) |
lubawski (od Lubawa) | 833 | 53 600 | Nowe Miasto Lubawskie (4473) |
morski (od 1927)[uwaga 43] | 1281 | 79 900 | Wejherowo (do 1928 Gdynia[uwaga 43]) (12 559) |
nieszawski (od 1938)[uwaga 42] | 1278 | 117 900 | Nieszawa (2904) |
pucki (do 1926)[uwaga 43] | 590 | 27 973 | Puck (2792) |
rypiński (od 1938)[uwaga 42] | 1188 | 84 900 | Rypin (8348) |
sępoleński | 681 | 31 600 | Sępolno (3992) |
starogardzki[uwaga 44] | 1127 | 71 800 | Starogard (13 356) |
szubiński (od 1938)[uwaga 42] | 917 | 47 800 | Szubin (3271) |
świecki[uwaga 44] | 1533 | 88 000 | Świecie (8729) |
tczewski[uwaga 44] | 716 | 67 400 | Tczew (22 728) |
Toruń | 59 | 54 280 | Toruń (54 280) |
toruński | 864 | 52 300 | |
tucholski | 1039 | 41 200 | Tuchola (5477) |
wąbrzeski | 673 | 49 900 | Wąbrzeźno (8591) |
wejherowski (do 1928)[uwaga 43] | 789 | 43 755 | Wejherowo (8786) |
włocławski (od 1938)[uwaga 42] | 1325 | 147 800 | Włocławek (56 277) |
wyrzyski (od 1938)[uwaga 42] | 1101 | 64 900 | Wyrzysk (1642) |
Powiat | Powierzchnia (km²) |
Liczba mieszkańców | Siedziba (liczba mieszkańców) |
---|---|---|---|
bydgoski (do 1938)[uwaga 45] | 1334 | 58 100 | Bydgoszcz (117 528) |
Bydgoszcz (do 1938)[uwaga 45] | 75 | 117 528 | |
chodzieski | 893 | 44 500 | Chodzież (7511) |
czarnkowski | 919 | 43 300 | Czarnków (4737) |
Gniezno (od 1925)[uwaga 46] | 18 | 29 924 | Gniezno (29 924) |
gnieźnieński[uwaga 46][uwaga 47] | 1126 | 57 300 | |
gostyński | 701 | 55 900 | Gostyń (6815) |
grodziski (do 1932)[uwaga 48] | 430 | 35 672 | Grodzisk (5604) |
Inowrocław (od 1925 do 1938)[uwaga 49][uwaga 45] | 37 | 30 862 | Inowrocław (30 862) |
inowrocławski (do 1938)[uwaga 49][uwaga 45] | 1267 | 67 500 | |
jarociński[uwaga 50] | 1124 | 87 500 | Jarocin (8688) |
kaliski (od 1938)[uwaga 51] | 1478 | 196 700 | Kalisz (55 125) |
kępiński[uwaga 52] | 1179 | 86 800 | Kępno (7182) |
kolski (od 1938)[uwaga 51] | 1097 | 109 800 | Koło (13 771) |
koniński (od 1938)[uwaga 51] | 2152 | 188 000 | Konin (10 390) |
kościański[uwaga 53] | 1057 | 78 900 | Kościan (10 275) |
koźmiński (do 1932)[uwaga 54] | 453 | 34 496 | Koźmin (4999) |
krotoszyński[uwaga 54] | 915 | 75 500 | Krotoszyn (12 969) |
leszczyński | 827 | 61 200 | Leszno (19 258) |
międzychodzki | 755 | 31 000 | Międzychód (5126) |
mogileński[uwaga 55][uwaga 45] | 1059 | 70 300 | Mogilno (5200) |
nowotomyski[uwaga 48] | 1276 | 87 300 | Nowy Tomyśl (2550) |
obornicki | 966 | 50 400 | Oborniki (5244) |
odolanowski (do 1932)[uwaga 56] | 629 | 43 217 | Odolanów (2437) |
ostrowski[uwaga 56] | 1194 | 104 100 | Ostrów Wielkopolski (19 555) |
ostrzeszowski (do 1932)[uwaga 52] | 572 | 40 082 | Ostrzeszów (5413) |
pleszewski (do 1932)[uwaga 50] | 483 | 38 234 | Pleszew (7638) |
Poznań[uwaga 57] | 77 | 246 698 | Poznań (246 698) |
poznański (od 1925)[uwaga 58] | 1227 | 91 200 | |
poznański wschodni (do 1924)[uwaga 58] | 664 | 51 530 | Poznań (169 793) |
poznański zachodni (do 1924)[uwaga 58] | 638 | 45 337 | |
rawicki | 523 | 49 900 | Rawicz (10 827) |
strzelneński (lub strzeliński) (do 1932)[uwaga 55] | 615 | 39 913 | Strzelno (4927) |
szamotulski | 1076 | 67 700 | Szamotuły (8307) |
szubiński (do 1938)[uwaga 45] | 917 | 47 800 | Szubin (3271) |
śmigielski (do 1932)[uwaga 53] | 554 | 37 955 | Śmigiel (3754) |
średzki | 800 | 49 900 | Środa (8087) |
śremski | 921 | 57 300 | Śrem (7652) |
turecki (od 1938)[uwaga 51] | 1591 | 130 500 | Turek (9421) |
wągrowiecki | 1037 | 54 300 | Wągrowiec (7555) |
witkowski (do 1927)[uwaga 47] | 588 | 30 248 | Witkowo (1605) |
wolsztyński | 754 | 47 900 | Wolsztyn (4580) |
wrzesiński[uwaga 47] | 608 | 43 700 | Września (8148) |
wyrzyski (do 1938)[uwaga 45] | 1163 | 66 900 | Wyrzysk (1642) |
żniński | 739 | 41 500 | Żnin (5090) |
Powiat | Powierzchnia (km²) |
Liczba mieszkańców | Siedziba (liczba mieszkańców) |
---|---|---|---|
bohorodczański (do 1932)[uwaga 59] | 854 | 70 212 | Bohorodczany (2615) |
doliński | 2397 | 118 400 | Dolina (9616) |
horodeński | 849 | 92 900 | Horodenka (12 303) |
kałuski | 1137 | 102 300 | Kałusz (12 131) |
kołomyjski[uwaga 60] | 1339 | 176 000 | Kołomyja (33 391) |
kosowski | 1839 | 93 900 | Kosów Huculski (5653) |
nadwórniański[uwaga 59] | 2472 | 140 700 | Nadwórna (8716) |
peczeniżyński (do 1929)[uwaga 60] | 496 | 43 085 | Peczeniżyn (5984) |
rohatyński | 1147 | 127 300 | Rohatyn (7513) |
skolski (do 1932)[uwaga 61] | 1268 | 50 310 | Skole (5989) |
stanisławowski[uwaga 59] | 1249 | 198 400 | Stanisławów (60 256) |
stryjski[uwaga 61] | 2081 | 152 600 | Stryj (30 682) |
śniatyński | 567 | 78 000 | Śniatyn (10 915) |
tłumacki | 934 | 116 000 | Tłumacz (6836) |
turczański (do 1931)[uwaga 62] | 1459 | 76 645 | Turka (10 030) |
żydaczowski | 883 | 83 800 | Żydaczów (4534) |
Powiat | Powierzchnia (km²) |
Liczba mieszkańców | Siedziba (liczba mieszkańców) |
---|---|---|---|
bielski[uwaga 63] | 339 | 59 500 | Bielsko (22 573) |
Bielsko (do 1939)[uwaga 63] | 10 | 22 573 | |
cieszyński[uwaga 64] | 1305 | [1939] 176 600 | Cieszyn ([1939] 28 000) |
frysztacki (od 1938)[uwaga 64] | 262 | [1939] 143 000 | Frysztat (?) |
Katowice | 42 | 127 044 | Katowice (127 044) |
katowicki[uwaga 65][uwaga 66] | 213 | 215 100 | |
Królewska Huta (od 1934 Chorzów)[uwaga 67] | 32 | 80 734 | Królewska Huta (od 1934 Chorzów)(80 734) |
lubliniecki | 715 | 45 200 | Lubliniec (8512) |
pszczyński[uwaga 65] | 1046 | 151 500 | Pszczyna (7240) |
rudzki (do 1924)[uwaga 65] | 106 | 52 159 | Ruda (?) |
rybnicki[uwaga 65] | 890 | 212 900 | Rybnik (23 046) |
świętochłowicki (do 1939)[uwaga 65][uwaga 66] | 80 | 201 200 | Świętochłowice (26 706) |
tarnogórski[uwaga 66] | 268 | 107 000 | Tarnowskie Góry (15 773) |
Powiat | Powierzchnia (km²) |
Liczba mieszkańców | Siedziba (liczba mieszkańców) |
---|---|---|---|
borszczowski | 1067 | 103 300 | Borszczów (6235) |
brodzki | 1125 | 91 300 | Brody (12 401) |
brzeżański | 1135 | 103 800 | Brzeżany (11 721) |
buczacki | 1208 | 139 100 | Buczacz (10 274) |
czortkowski | 734 | 84 000 | Czortków (19 215) |
husiatyński (do 1925)[uwaga 68] | 873 | 85 991 | Husiatyn (2104) |
kamionecki | 1000 | 82 100 | Kamionka Strumiłowa (7935) |
kopyczyniecki (od 1925)[uwaga 68] | 841 | 88 600 | Kopyczyńce (8732) |
podhajecki | 1018 | 95 700 | Podhajce (5743) |
przemyślański | 927 | 89 900 | Przemyślany (5391) |
radziechowski | 1022 | 69 300 | Radziechów (5440) |
skałacki | 876 | 89 200 | Skałat (7223) |
tarnopolski | 1231 | 142 200 | Tarnopol (35 831) |
trembowelski | 789 | 84 300 | Trembowla (7840) |
zaleszczycki | 684 | 72 000 | Zaleszczyki (4114) |
zbaraski | 740 | 65 600 | Zbaraż (7673) |
zborowski | 941 | 81 400 | Zborów (5182) |
złoczowski | 1195 | 118 600 | Złoczów (13 265) |
Powiat | Powierzchnia (km²) |
Liczba mieszkańców | Siedziba (liczba mieszkańców) |
---|---|---|---|
południowo-warszawski (od 1928)[uwaga 69][uwaga 70] | 50 | 307 100 | Warszawa (1 178 914) |
północno-warszawski (od 1928)[uwaga 69][uwaga 70] | 31 | 478 200 | |
prasko-warszawski (od 1928)[uwaga 69] | 50 | 176 100 | |
śródmiejsko-warszawski (od 1931)[uwaga 70] | 10 | 218 100 |
Powiat | Powierzchnia (km²) |
Liczba mieszkańców | Siedziba (liczba mieszkańców) |
---|---|---|---|
błoński | 1074 | 143 800 | Grodzisk (15 678) |
ciechanowski | 1209 | 78 800 | Ciechanów (13 954) |
działdowski (od 1938)[uwaga 71] | 842 | 42 700 | Działdowo (5103) |
garwoliński (od 1939)[uwaga 72] | 2044 | 175 700 | Garwolin (6262) |
gostyniński | 1147 | 81 600 | Gostynin (7783) |
grójecki | 1699 | 132 400 | Grójec (9518) |
kutnowski (do 1939)[uwaga 73] | 922 | 108 000 | Kutno (23 451) |
lipnowski (do 1938)[uwaga 74] | 1535 | 104 500 | Lipno (10 415) |
łomżyński (od 1939)[uwaga 72] | 2657 | 168 200 | Łomża (25 065) |
łowicki (do 1939)[uwaga 73] | 1258 | 104 800 | Łowicz (17 613) |
makowski | 1136 | 65 600 | Maków Mazowiecki (6645) |
miński | 1228 | 111 100 | Mińsk Mazowiecki (13 015) |
mławski | 1486 | 103 100 | Mława (19 584) |
nieszawski (do 1938)[uwaga 74] | 1278 | 117 900 | Nieszawa (2904) |
ostrołęcki (od 1939)[uwaga 72] | 2281 | 112 600 | Ostrołęka (13 438) |
ostrowski (od 1939)[uwaga 72] | 1467 | 99 800 | Ostrów Mazowiecka (17 611) |
płocki | 1485 | 128 100 | Płock (32 777) |
płoński | 1289 | 81 400 | Płońsk (10 393) |
przasnyski | 1410 | 69 100 | Przasnysz (7838) |
pułtuski | 1527 | 118 100 | Pułtusk (15 487) |
radzymiński | 1076 | 97 500 | Radzymin (6780) |
rawski (do 1939)[uwaga 73] | 1327 | 93 500 | Rawa Mazowiecka (9200) |
rypiński (do 1938)[uwaga 74] | 1214 | 86 600 | Rypin (8348) |
sierpecki | 1204 | 84 900 | Sierpc (10 051) |
skierniewicki (do 1939)[uwaga 73] | 831 | 71 000 | Skierniewice (20 191) |
sochaczewski | 1052 | 75 200 | Sochaczew (10 822) |
sokołowski (od 1939)[uwaga 72] | 1276 | 83 900 | Sokołów Podlaski (9901) |
warszawski | 1766 | 318 500 | Warszawa (1 178 914) |
węgrowski (od 1939)[uwaga 72] | 1301 | 88 800 | Węgrów (9416) |
włocławski (do 1938)[uwaga 74] | 1325 | 147 800 | Włocławek (56 277) |
(do 1926 jako Ziemia Wileńska)
Powiat | Powierzchnia (km²) |
Liczba mieszkańców | Siedziba (liczba mieszkańców) |
---|---|---|---|
brasławski | 4217 | 143 100 | Brasław ([1921] 1587) |
duniłowicki (lub duniłowiczowski) (do 1925)[uwaga 75] | 3849 | 112 911 | Duniłowicze (1386) |
dziśnieński (od Dzisna) | 3968 | 159 900 | Głębokie (7544) |
mołodeczański (od 1927)[uwaga 76] | 1898 | 91 300 | Mołodeczno (5964) |
oszmiański[uwaga 76] | 2362 | 104 600 | Oszmiana (7334) |
postawski (od 1926)[uwaga 75] | 3050 | 99 900 | Postawy ([1921] 974) |
święciański | 4017 | 136 500 | Święciany (5893) |
trocki (do ok. 1923)[uwaga 77] | ? | ? | Troki (ok. 2000) |
wilejski[uwaga 76] | 3427 | 131 100 | Wilejka (5848) |
wileński (do ok. 1923)[uwaga 78][uwaga 77] | ? | ? | Wilno (ok. 129 000) |
wileńsko-trocki (od Troki) (od ok. 1923)[uwaga 77] | 5967 | 214 500 | Wilno (196 383) |
Wilno[uwaga 78] | 105 | 196 383 |
Powiat | Powierzchnia (km²) |
Liczba mieszkańców | Siedziba (liczba mieszkańców) |
---|---|---|---|
dubieński (lub dubnowski) | 3275 | 226 700 | Dubno (12 696) |
horochowski | 1757 | 122 100 | Horochów (5991) |
kostopolski (od 1925)[uwaga 79] | 3496 | 159 600 | Kostopol (6523) |
kowelski | 5682 | 255 100 | Kowel (27 653) |
krzemieniecki | 2790 | 243 000 | Krzemieniec (19 997) |
lubomelski | 2054 | 85 500 | Luboml (4111) |
łucki | 4767 | 290 800 | Łuck (37 737) |
ostrogski (do 1924)[uwaga 80] | 818 | 56 595 | Ostróg (12 975) |
rówieński[uwaga 79] | 2898 | 252 800 | Równe (40 788) |
sarneński (od 1930)[uwaga 81] | 5478 | 181 300 | Sarny (7587) |
włodzimierski | 2208 | 150 400 | Włodzimierz (24 609) |
zdołbunowski (od 1925)[uwaga 80] | 1349 | 118 300 | Zdołbunów (10 228) |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.