AI tools

Sokołów Podlaski

miasto i gmina w województwie mazowieckim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Sokołów Podlaskimap

Sokołów Podlaski – miasto we wschodniej Polsce, w województwie mazowieckim, siedziba powiatu sokołowskiego i siedziba władz gminy wiejskiej Sokołów Podlaski. Leży nad rzeką Cetynią.

Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: Sokołów Podlaski (ujednoznacznienie).
Szybkie fakty Państwo, Województwo ...
Sokołów Podlaski
miasto i gmina
Ilustracja
Sokołów Podlaski – skwer im. Najświętszej Marii Panny
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Powiat

sokołowski

Prawa miejskie

1424

Burmistrz

Iwona Ewa Kublik

Powierzchnia

17,51[1] km²

Populacja (01.01.2024)
• liczba ludności
• gęstość


18 361[1]
1049 os./km²

Strefa numeracyjna

25

Kod pocztowy

08-300 i 08-301

Tablice rejestracyjne

WSK

Położenie na mapie powiatu sokołowskiego
Mapa konturowa powiatu sokołowskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Sokołów Podlaski”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po prawej znajduje się punkt z opisem „Sokołów Podlaski”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Sokołów Podlaski”
52°24′27″N 22°14′59″E
TERC (TERYT)

1429011

SIMC

0975760

Urząd miejski
ul. Wolności 21
08-300 Sokołów Podlaski
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa
BIP
Zamknij

Według danych GUS z 1 stycznia 2024 r. miasto liczyło 18 361 mieszkańców, będąc 28. najludniejszym miastem w województwie[1].

Położenie

Położone jest we wschodniej części województwa mazowieckiego, na Południowym Podlasiu, w północno-zachodniej części Wysoczyzny Siedleckiej.

Miasto położone jest w odległości:

Według danych z roku 2002[2] Sokołów Podlaski ma obszar 17,5 km², w tym:

  • użytki rolne: 66%
  • użytki leśne: 0%

Według danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 17,51 km²[3]. Miasto stanowi 1,55% powierzchni powiatu.

Było to miasto prywatne położone w ziemi drohickiej województwa podlaskiego[4]. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa siedleckiego.

Sąsiednie gminy

Sokołów Podlaski (gmina wiejska)

Demografia

Thumb
Budynek Urzędu Miasta w Sokołowie Podlaskim

Dane z 13 listopada 2005[5]:

Więcej informacji Opis, Ogółem ...
OpisOgółemKobietyMężczyźni
Jednostkaosób %osób %osób %
Populacja19 3381001008952,3924947,7
Gęstość zaludnienia
[mieszk./km²]		1105576,5528,5
Zamknij
  • Piramida wieku mieszkańców Sokołowa Podlaskiego w 2017 roku[6].


Thumb

Historia

Podsumowanie
Perspektywa
Thumb
Rynek w początkach XX w.
Thumb
Grota Matki Bożej w Sokołowie Podlaskim
Thumb
Pałac murowany z 1857 roku, następnie szpital, obecnie Dom Miłosierdzia im. Jana Pawła II
Thumb
Staw znajdujący się przy pałacu
Thumb
Szpital Powiatowy w Sokołowie Podlaskim

Początki osadnictwa na tych terenach sięgają VI w. n.e. Sokołów należy do tej części Podlasia, która ze względu na swe położenie była typową rubieżą osadniczo – kulturową, choć po panowanie nad środkowym Bugiem w X wieku sięgnęło Mazowsze i z Mazowszanami wiązać trzeba początki leżącego dalej na wschód od Sokołowa Brześcia nad Bugiem. Po osłabieniu wpływów lechickich, a szczególnie w epoce pełnego średniowiecza o tereny położone pomiędzy księstwami polskimi a ruskimi trwały zmagania. Polacy, Krzyżacy, Jaćwingowie, Rusini i Litwini wszyscy wymienieni chcieli objąć region.

Dzieje polityczne tych ziem miały więc wpływ na ich rozwój kulturowy i osadniczy. Dla określenia wpływów kulturowych i etnicznych oraz struktury osadnictwa prowadzono badania archeologiczne. Okres wczesnego średniowiecza na tym terenie reprezentują dość liczne stanowiska archeologiczne. Dokładnie odtworzono zarówno fazy zasiedlania, jak i konstrukcje obronne i mieszkalne powstających osad. Znaleziono dowody na istnienie na tym terenie osady w VI i VII w. n.e. Ceramika, żelazne okucia, klamry, paciorki, skoble oraz liczne przedmioty z wyposażenia pochówków świadczą o kulturze, obyczajach i obrzędach odprawianych ku czci zmarłych. Przedstawiciele Muzeum Archeologicznego w Warszawie prowadzili badania na terenie Sokołowa (Przeździatka), na dużym cmentarzysku z grobami podkloszowymi. W Muzeum Archeologicznym znajduje się ładny okaz dwuściennej siekiery krzemiennej kultury ceramiki sznurowej. Wyniki badań potwierdzają, że w miejscu dawnego gródka, początkowo ruskiego, później polskiego w dolinie rzeki Cetynii poprzez stopniowe zasiedlanie powstała osada – Sokołów.

Położony na szlaku wielkim litewskim gródek otrzymał prawa miejskie w 1424 roku, z rąk Wielkiego Księcia Litewskiego Witolda. Sokołów, wraz z wsiami Kupientyn i Rogów, został własnością Mikołaja Sepieńskiego z Sepna – sekretarza i dworzanina księcia.

W roku 1508 nowym właścicielem miasta został Stanisław Kiszka. Anna Radziwiłłówna Kiszczyna założyłą tu zbór kalwiński po 1563 roku, zlikwidowany w 1590 roku[7]. W rękach rodziny Kiszków Sokołów pozostawał do 1592 roku, kiedy to przeszedł w ręce Radziwiłłów. Czas, kiedy właścicielami miasta byli Kiszkowie i Radziwiłłowie, to okres świetności w dziejach miasta, przerwany przez najazd szwedzki. Podczas „potopu” miasto zostało znacznie zniszczone.

Ostatnim właścicielem Sokołowa z rodu Radziwiłłów był książę Bogusław Radziwiłł. W 1668 roku właścicielem miasta został Jan Krasiński, a w 2. poł. XVIII wieku – Ignacy Ogiński, marszałek Wielkiego Księstwa Litewskiego. Pod panowaniem rodu Ogińskich w Sokołowie rozwijało się rzemiosło. Michał Kleofas Ogiński sprowadził rzemieślników francuskich, którzy rozpoczęli produkcję chustek jedwabnych, kapeluszy, kobierców, płótna i pasów słuckich.

Po trzecim rozbiorze Polski miasto znalazło się w zaborze austriackim, a po wojnie polsko-austriackiej, w 1809, wróciło do Księstwa Warszawskiego. W roku 1833 dobra sokołowskie, wraz z miastem, nabył od Michała Kleofasa Ogińskiego dziedzic okolicznych wsi, Karol Kobyliński, który 10 lat później sprzedał je Elżbiecie z Lorentzów Hirschman. Właścicielka, wraz ze spółką akcjonariuszy, wybudowała cukrownię „Elżbietów” (1845) w Przeździatce. W 1890 fabryka zatrudniała już 600 robotników.

W rejonie sokołowskim działało wielu sławnych przywódców powstania styczniowego, między innymi słynny ksiądz Stanisław Brzóska. Został on aresztowany wraz z adiutantem, Franciszkiem Wilczyńskim we wsi Sypytki i skazany przez władze carskie na śmierć przez powieszenie. Wyrok wykonano na rynku w Sokołowie 23 maja 1865. W 1925 roku na miejscu stracenia wzniesiono granitowy pomnik.

W roku 1867 Sokołów przeszedł na własność państwa i został miastem powiatowym, a w roku 1887, po wybudowaniu linii kolejowej, stał się ważnym węzłem komunikacyjnym. W latach 1845–1890 podwoiła się liczba mieszkańców. Stało się to dzięki napływowi imigrantów, głównie Żydów, którzy, będąc w większości rzemieślnikami i kupcami, wnieśli poważny wkład w dalszy rozwój miasta. W tym okresie w Sokołowie, oprócz cukrowni, była też fabryka octu i świec, sześć wiatraków, pięć garbarni, dwie olejarnie i cegielnia. Swoje warsztaty miało tu 200 kuśnierzy, 500 szewców i około 200 innych rzemieślników.

W 1920 roku, podczas trwania wojny polsko - bolszewickiej, w mieście powstał złożony z żydowskich komunistów tzw. Legion Żydowski[8].

W czasie II wojny światowej Sokołów poniósł ciężkie straty. W wyniku działań wojennych drastycznie zmalała liczba ludności. W sierpniu 1941 roku powstało w mieście getto, które istniało do końca września 1942 roku. Znaczną liczbę ludności żydowskiej, która przed wojną stanowiła 60% ludności Sokołowa (6000 z 10000 mieszkańców), wymordowano w getcie, pozostałych wywieziono do obozu zagłady w Treblince. Działania wojenne zniszczyły 30% budynków mieszkalnych i 70% gmachów urzędowych.

30 września 2007 roku, na skwerze Najświętszej Marii Panny, przy sokołowskiej konkatedrze, odsłonięto pomnik, upamiętniający żołnierzy Armii Krajowej i struktur poakowskich Obwodu Sokołów Podlaski, 6 Brygady Wileńskiej AK kpt., Młota” oraz cywilnych mieszkańców powiatu sokołowskiego, poległych w walce z komunistycznym zniewoleniem w latach 1944–1953.

Koniec niemieckiej okupacji miasta nastąpił 8 sierpnia 1944 roku[9]. W latach 1946–1951 odbudowano zakłady – cukrownię im. Franciszka Malinowskiego, mleczarnię, fabrykę mączki kostnej, powstała filia Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego, kombinat mięsny i spółdzielnia pracy kuśnierskiej[10]. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa siedleckiego. Od reformy administracyjnej z 1999 roku Sokołów Podlaski jest ponownie siedzibą powiatu sokołowskiego, w skład którego wchodzi dziewięć gmin (Sokołów Podlaski, Sterdyń, Repki, Bielany, Jabłonna Lacka, Sabnie, Ceranów, Kosów Lacki) i dwa miasta (Sokołów Podlaski i Kosów Lacki).

Zabytki

Thumb
Konkatedra pw. Niepokalanego Serca Najświętszej Marii Panny
Thumb
Kościół salezjański pw. św. Jana Bosco

Kościoły

Gospodarka

Thumb
Sokołów S.A. Oddział Sokołowskie Zakłady Mięsne
  • Zakłady przemysłu mięsnego, które powstały tu w latach 70. Obecnie, po prywatyzacji, Zakłady Mięsne „Sokołów” SA stały się jednym z największych przedsiębiorstw tego typu w Europie.
  • Przedsiębiorstwo STALFA powstało w 1995 roku, produkuje konstrukcje stalowe.
  • Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Sokołowie Podlaskim rozpoczęła działalność w roku 1945, jest producentem przetworów mlecznych.
  • Na terenie miasta znajdują się placówki sklepów sieci: Topaz, Biedronka, Gama, Netto.
  • Przedsiębiorstwo Usług Inżynieryjno-Komunalnych PUiK – zajmujący się m.in. dostarczeniem wody pitnej, prowadzeniem wysypiska śmieci, produkcją energii cieplnej.
  • Zakłady Maszyn Elektrycznych „Wamel” Sp. z o.o. – producent silników elektrycznych małej mocy.

Transport

Thumb
Stacja kolejowa Sokołów Podlaski – lokomotywa SM42 ze składem turystycznym z Siedlec (2013 r.)

W mieście krzyżują się drogi krajowe i wojewódzkie:

Publiczny transport zbiorowy

  • Przedsiębiorstwo PKS „Sokołów” SA
  • Linia kolejowa PKP czynna dla ruchu towarowego
  • Przewozy Pasażerskie „Stanmar”, „Gemini”
Zobacz też: Sokołów Podlaski (stacja kolejowa).

Edukacja

Przedszkola

  • Miejskie Przedszkole nr 2
  • Miejskie Przedszkole nr 3
  • Miejskie Przedszkole nr 4
  • Miejskie Przedszkole nr 5 „Kubusia Puchatka”
  • Niepubliczne Przedszkole Sióstr Salezjanek
  • Niepubliczne Przedszkole „Chatka Puchatka”

Szkoły podstawowe

Szkoły średnie

Inne szkoły

  • Zespół Szkół Salezjańskich Lux Sapientiae
  • Zespół Szkół Specjalnych im. Jana Pawła II
  • Policealna Szkoła Medyczna
  • Policealne Studium Zawodowe: Finanse i Rachunkowość
  • Policealne Studium Zawodowe TWP: Technik Ekonomista
  • Szkoła Muzyczna I stopnia im Michała Kleofasa Ogińskiego[15]

Szkoły językowe

  • Szkoła Języków Obcych – SJA[16]
  • Językowe Centrum Edukacji[17]

Kultura

Thumb
Sokołowski Ośrodek Kultury w Sokołowie Podlaskim
  • SOK – Sokołowski Ośrodek Kultury

Kino „Sokół” (Sala widowiskowa), Formacja Tańca Towarzyskiego „FTT Contra”, Studio Tańca Nowoczesnego „Black Code Dance Studio”, Koło Teatralne „Dowolnym Sposobem”, Capoeira, Zespół Pieśni i Tańca „Sokołowianie”, Klub literacki „Erato”, Koła plastyczne oraz muzyczne i teatralne.

Osiedla blokowe

Thumb
Sąd Rejonowy i Prokuratura Rejonowa w Sokołowie Podlaskim
  • Os. Syndykat
  • Os. Zory – starsza i nowsza część
  • Os. Miłosna/Spółdzielcza
  • Os. Gałczyńskiego/Wyspiańskiego
  • Os. Marii Skłodowskiej-Curie
  • Os. Eskulap
  • Os. przy ul. Wiejskiej
  • Os. Cukrownia/Oleksiaka-Wichury
  • Bloki os. przy ul. Wolności
  • Bloki os. przy ul. Chopina
  • Bloki os. przy ulicach Piłsudskiego/Bosco
  • Bloki os. przy ulicach Bartoszowa i Wilczyńskiego
  • Bloki z ul. Targowej

Media lokalne

Prasa:

  • Gazeta Podlasia[18]
  • Wieści Sokołowskie[19]

Portale internetowe:

  • życiesokołowa.pl[20]

Telewizja kablowa:

W Sokołowie Podlaskim znajdują się ostatnie w Polsce publiczne automaty telefoniczne. Należą one do lokalnej telefonii Telefony Podlaskie[21].

Thumb
Automaty telefoniczne typu AWS-7 w Sokołowie Podlaskim (ul. Wolności 44)

Wspólnoty wyznaniowe

Thumb
Sanktuarium Miłosierdzia Bożego
Thumb
Kościół pw. św. Siostry Faustyny

Sport i rekreacja

  • OSiR – Ośrodek Sportu i Rekreacji
    • Miejska kryta pływalnia przy ul. Bulwar,
    • KS Neptun,
    • Sekcja kolarska „Grzybek” Sokołów Podlaski,
    • Miejski Klub Koszykarski MKK „OSiR” Sokołów Podlaski,
    • Klub Piłkarski „Akademia Piłkarska”,
    • Miejski Ludowy Klub Podnoszenia Ciężarów w Sokołowie Podlaskim.

Wyróżnienia

  • Stolica Kulturalna Mazowsza 2004

Ludzie związani z Sokołowem Podlaskim‎

Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Sokołowem Podlaskim‎.

Współpraca międzynarodowa

Miasta i gminy partnerskie:

Przypisy

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.