Powiat cieszyński

Powiat cieszyński – powiat w Polsce (województwo śląskie), utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Cieszyn.

Powiat cieszyński

powiat
Siedziba starostwa w Cieszynie
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
TERC	2403
Siedziba	Cieszyn
Starosta	Janina Żagan
Powierzchnia	730,29 km²
Populacja (31.12.2019) • liczba ludności	175 200[1]
• gęstość	240 os./km²
Urbanizacja	46,3%
Tablice rejestracyjne	SCI, SCN[2]
Adres urzędu: ul. Bobrecka 29 43-400 Cieszyn
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba gmin miejskich 3 Liczba gmin miejsko-wiejskich 2 Liczba gmin wiejskich 7
Położenie na mapie województwa
Strona internetowa

Położony jest w południowej części województwa śląskiego, przy granicy z Czechami i Słowacją. Powierzchnia powiatu wynosi 730,29 km², zamieszkuje go 175 200 mieszkańców. Gęstość zaludnienia wynosi 240 mieszkańców na 1 km² (2012). Wszystkie gminy powiatu należą do Euroregionu Śląsk Cieszyński, zarazem stanowiąc trzon tego euroregionu po polskiej stronie.

Według danych z 31 grudnia 2019 roku^[3] powiat zamieszkiwało 178 191 osób. Natomiast według danych z 30 czerwca 2020 roku powiat zamieszkiwało 178 005 osób^[4].

Powiat obejmuje tereny z rozwiniętym rolnictwem i turystyką. Na jego obszarze utrzymywane są stawy rybne. Na południu dominują tereny wyżynno-górzyste, na północy równinne. Głównymi rzekami są: Wisła, Olza oraz Brennica^[5].

Podział administracyjny

W skład powiatu wchodzi 12 gmin:

Gminy miejskie:

• Cieszyn (36 119 mieszk., 2012)
• Ustroń (16 002 mieszk., 2012)
• Wisła (11 333 mieszk. 2012)

Gminy miejsko-wiejskie:

• Skoczów (26 696 mieszk., 2012): Skoczów, Ochaby, Pogórze, Pierściec, Kiczyce, Harbutowice, Międzyświeć, Wiślica, Kowale, Bładnice, Wilamowice;
• Strumień (12 659 mieszk., 2012): Strumień, Pruchna, Drogomyśl, Zabłocie, Bąków, Zbytków;

Gminy wiejskie:

• Brenna (10 923 mieszk., 2012): Brenna, Górki Wielkie, Górki Małe;
• Chybie (9 488 mieszk., 2012): Chybie, Mnich, Zaborze, Frelichów, Zarzecze;
• Dębowiec (5 665 mieszk., 2012): Dębowiec, Simoradz, Ogrodzona, Iskrzyczyn, Kostkowice, Gumna, Łączka;
• Goleszów (12 753 mieszk., 2012): Goleszów, Cisownica, Puńców, Dzięgielów, Bażanowice, Godziszów, Kisielów, Leszna Górna, Kozakowice;
• Hażlach (10 543 mieszk., 2012): Hażlach, Pogwizdów, Kończyce Wielkie, Zamarski, Rudnik, Brzezówka;
• Istebna (11 854 mieszk., 2012): Istebna, Koniaków, Jaworzynka;
• Zebrzydowice (13 089 mieszk., 2012): Zebrzydowice, Kaczyce, Kończyce Małe, Marklowice Górne;

W obrębie powiatu cieszyńskiego znajduje się 5 miast:

• Cieszyn (36 119 mieszk., 30 XII 2012)
• Skoczów (14 868 mieszk., 30 XII 2012)
• Strumień (3 607 mieszk., 30 XII 2012)
• Ustroń (16 002 mieszk., 30 XII 2012)
• Wisła (11 333 mieszk., 30 XII 2012)

Rada Powiatu

Ugrupowanie	2002-2006[6]	2006-2010[7]	2010-2014[8]	2014-2018[9]	2018-2023[10]
Sojusz Lewicy Demokratycznej	12 (SLD-UP)	-	-	-	-
KWW Piotra Gruszczyka	2	-	-	-	-
Cieszyńska Inicjatywa Społeczna	14	-	-	-	-
Obywatelski Śląsk Cieszyński	1	-	-	-	-
Prawo i Sprawiedliwość	-	6	6	12	12
Platforma Obywatelska	-	7	9	9	-
Żyj Godnie	-	1	-	-	-
Cieszyńska Inicjatywa Samorządowa	-	5	4	2	-
Samorządowy Ruch Ziemi Cieszyńskiej	-	7	-	-	-
Cieszyńska Zorganizowana Akcja Samorządowa	-	3	-	-	-
Polskie Stronnictwo Ludowe	-	-	1	-	-
Lewica Ziemi Cieszyńskiej	-	-	4	3	-
Cieszyński Ruch Samorządowy	-	-	5	3	-
Akcja Samorządowa AS	-	-	-	-	1
Młodzi dla Powiatu Cieszyńskiego	-	-	-	-	1
Ruch dla Ziemi Cieszyńskiej	-	-	-	-	9
Porozumienie dla Samorządów	-	-	-	-	6

Demografia

Liczba ludności (dane z 31 grudnia 2012):

	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
	osób	%	osób	%	osób	%
Ogółem	177 124	100	91 500	51,66	85 624	48,34
Miasto	81 929	46,26	43 114	24,34	38 815	21,91
Wieś	95 195	53,74	48 386	27,32	46 809	26,43

▶Wieś vs ▶miasto

Ogółem (▶k, ▶m)

Miasto (▶k, ▶m)

Wieś (▶k, ▶m)

• Piramida wieku mieszkańców powiatu cieszyńskiego w 2014 roku^[11].

Ludność w latach

Położenie geograficzne

Powiat zajmuje środkową i zachodnią część Pogórza Śląskiego oraz Beskid Śląski. Północna część powiatu to Kotlina Oświęcimska.

Transport

Przez powiat przechodzą następujące drogi:

• Droga ekspresowa S52
• Droga krajowa nr 81 („Wiślanka”)
• Droga wojewódzka nr 937
• Droga wojewódzka nr 938
• Droga wojewódzka nr 939
• Droga wojewódzka nr 941
• Droga wojewódzka nr 942
• Droga wojewódzka nr 943
• Droga wojewódzka nr 944

Na terenie powiatu istnieją też linie kolejowe:

• Linia kolejowa nr 90: Zebrzydowice – Cieszyn
• Linia kolejowa nr 93: Trzebinia – Zebrzydowice
• Linia kolejowa nr 157: Pawłowice Śląskie – Skoczów
• Linia kolejowa nr 190: Bielsko-Biała Główna – Cieszyn
• Linia kolejowa nr 191: Goleszów – Wisła Głębce

Obecnie^[kiedy?] pociągi Kolei Śląskich kursują na następujących trasach:

• Linia S6 Katowice-Tychy-Pszczyna-Zabrzeg-Chybie Mnich-Skoczów-Ustroń-Wisła Uzdrowisko-Wisła Głębce
• Linia S58 Czechowice-Dziedzice-Zabrzeg-Chybie-Drogomyśl-Pruchna-Zebrzydowice-Kaczyce-Cieszyn Marklowice-Cieszyn

Historia

Powiat cieszyński zajmuje znaczny obszar Śląska Cieszyńskiego, czyli dawnych ziem Księstwa Cieszyńskiego. Nawiązywanie powiatu do przeszłości tych ziem jest także podkreślone w herbie powiatu cieszyńskiego, które jest dawnym herbem Księstwa. Cieszyn został pierwotnie stolicą powiatu politycznego w czasach austriackich (niem. Bezirk Teschen) w 1849. W 1920 roku większa część tego powiatu znalazła się w Czechosłowacji, gdzie utworzono następnie powiat Czeski Cieszyn. Po polskiej stronie pozostała mniejsza część powiatu, którą powiększono o gminy powiatu bielskiego i przyłączono do województwa śląskiego. Po aneksji Zaolzia w październiku 1938 jego obszar krótkotrwale utworzył Powiat cieszyński zachodni, który został wkrótce wchłonięty przez polski powiat cieszyński.

Kultura i turystyka

Na terenie powiatu znajdują się licznie odwiedzane miejscowości wypoczynkowe, jak Wisła, Brenna i Ustroń, gdzie znajdują się liczne pensjonaty i hotele.

Osobny artykuł: Nagroda im. ks. Leopolda Jana Szersznika.

Powiat cieszyński jest zamieszkiwany przez duży odsetek ludności autochtonicznej, określających się jako tzw. Cieszyniocy.

Osobne artykuły: Górale śląscy, Lachy śląskie, Wałasi i Ślązacy.

Gospodarka

Gospodarka powiatu oparta jest głównie o rolnictwo i usługi.

Sąsiednie powiaty

• Jastrzębie-Zdrój (miasto na prawach powiatu)
• Bielsko-Biała (miasto na prawach powiatu)
• powiat pszczyński
• powiat bielski
• powiat żywiecki

Zobacz też

• Euroregion Śląsk Cieszyński
• Powiat cieszyński zachodni
• Śląsk Cieszyński
• Lista powiatów w Polsce