Czechowice-Dziedzice (stacja kolejowa)

Czechowice-Dziedzice – stacja kolejowa w Czechowicach-Dziedzicach, w województwie śląskim, w Polsce. Znajduje się na wysokości 257 m n.p.m.^[1].

Czechowice-Dziedzice

nr rej. A/407/13 z 2 sierpnia 2013
Budynek dworcowy
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miejscowość	Czechowice-Dziedzice
Lokalizacja	Dziedzice
Data otwarcia	1855
Poprzednie nazwy	Dzieditz (1855-1921) Dziedzice (1921-1939) Dzieditz (1939-1945) Dziedzice (1945-1951) Czechowice Miasto (1951-1959)
Dane techniczne
Liczba peronów	2
Liczba krawędzi peronowych	4
Kasy
Linie kolejowe
93 Trzebinia – Zebrzydowice 139 Katowice – Zwardoń 693 Czechowice–Dziedzice R827 – Bronów podg
Położenie na mapie Czechowic-Dziedzic Czechowice-Dziedzice
Położenie na mapie Polski Czechowice-Dziedzice
Położenie na mapie województwa śląskiego Czechowice-Dziedzice
Położenie na mapie powiatu bielskiego Czechowice-Dziedzice
Położenie na mapie gminy Czechowice-Dziedzice Czechowice-Dziedzice
49°54′53,62″N 19°00′18,88″E

Historia

Widok dworca przed 1939

Wygląd budynku dworcowego w 2012, gdy pozbawiony był historycznych zdobień elewacji (zrekonstruowanych w 2024)

Widok na perony z wiaduktu w ciągu ul. Traugutta

Przejście podziemne z muralami o tematyce lokalnej

Dworzec kolejowy początkowo planowano zbudować we wsi Zabrzeg, lecz budowie dworca sprzeciwiły się władze, argumentując możliwym brakiem pracowników w gospodarstwach^[2]. Dworzec kolejowy w 1855 roku wybudowano w Dziedzicach na odcinku Bogumin – Dziedzice austriackiej Kolei Północnej^[3]. Stacja posiada dwa perony z zadaszeniem. Charakterystyczny styl budynku jest niemal identyczny z budynkiem starego dworca w Bielsku, który wzniesiono w tym samym okresie. Rok wcześniej została wybudowana parowozownia^{[potrzebny przypis]}.

W środę 2 maja 1923 roku o godz. 7:25 na dworcu kolejowym w Dziedzicach generał Kazimierz Sosnkowski w imieniu Rady Ministrów przywitał francuskiego marszałka Ferdinanda Focha, przybywającego z wizytą do Polski, oraz wręczył mu dekret mianowania marszałkiem Polski i marszałkowską buławę.

W 1942 roku w nastawni dysponującej oraz trzech nastawniach wykonawczych zamontowano urządzenia elektromechaniczne firmy Scheidt & Bachmann^[1].

Na stacji w 1945 roku doszło do potyczki pomiędzy polskimi funkcjonariuszami SOK a sowieckimi czerwonoarmistami, którzy napadli na skład z żywnością z United Nations Relief and Rehabilitation Administration.

W latach 1945–1949 w budynku dworca funkcjonował Specjalny Punkt Etapowy Zachodni, przez który przewinęło się blisko 500 tysięcy osób, głównie z amerykańskiej strefy okupacyjnej Niemiec i Austrii oraz Włoch^[1].

Elektryfikacja stacji kolejowej Czechowice-Dziedzice miała miejsce w latach 60. XX wieku. Pierwszy pociąg elektryczny wjechał na stację 29 kwietnia 1964 roku; była to jednostka ED70-01, często wykorzystywana podczas inauguracji nowych odcinków zelektryfikowanych linii kolejowych w tamtym okresie^[1]. 4 grudnia 1971 roku zakończono elektryfikację ciągu Kraków – Spytkowice – Oświęcim – Czechowice-Dziedzice^[4].

24 czerwca 2009 roku stacja została zalana wskutek ulewnych deszczów nad południową częścią województwa śląskiego^[5]. 5 kwietnia 2011 roku doszło do wykolejenia składu towarowego, co skutkowało uszkodzeniem torowiska oraz zadaszenia nad peronem pierwszym^[6]. 2 sierpnia 2013 roku dworzec został wpisany do rejestru zabytków^[7].

W październiku 2019 podpisano umowę na remont generalny stacji wraz ze szlakiem do przystanków Goczałkowice Zdrój i Zabrzeg^[8].

Przebudowa stacji kolejowej w Czechowicach-Dziedzicach rozpoczęła się początkiem kwietnia 2020 roku za ponad 1,4 miliarda złotych^[9]. 18 kwietnia 2020 PKP podpisały z pracownią architektoniczną GPVT umowę na opracowanie projektu remontu dworca^[10]. 29 września 2022 roku PKP wybrały wykonawcę przebudowy dworca^[11], a 14 października 2022 roku rozpoczęła się sama przebudowa^[12]. Końcem stycznia 2024 zakończyła się modernizacja węzła kolejowego wraz z modernizacją stacji kolejowej^[13].

Infrastruktura

Stacja posiada dwa perony wybudowane podczas modernizacji węzła^[13]; wcześniej stacja posiadała 3 perony^[14]. Perony posiadają zadaszenie oraz wyposażone są w wyświetlacze elektroniczne i urządzenia nagłaśniające^[15].

Szczegółowy wykaz wszystkich peronów na stacji znajduje się w poniższej tabeli^[16][17]:

Nr peronu	Rodzaj	Wysokość [m]	Długość [m]		Nr toru		Architektura	Dojścia
			strona lewa	strona prawa	strona lewa	strona prawa
1	peron wyspowy wysoki	0,76	372	300	1	2	zadaszenie, ławki, winda, nagłośnienie, tablice elektroniczne	z dworca pod torami, schodami
2	peron wyspowy wysoki	0,76	400	400	7	5	zadaszenie, ławki, winda, nagłośnienie, tablice elektroniczne	z dworca pod torami, schodami

Linie kolejowe

Przez stację przebiegają linie kolejowe 93, 139 (obie wykorzystywane w ruchu pasażerskim) oraz 693.

Ruch pasażerski

Rok	Wymiana pasażerska na dobę
2017[18]	1 100
2018[19]	1 100
2019[19]	1 400
2020[19]	1 100
2021[19]	700-999
2022[19]	1 200
2023[20]	1 300

Pociągi regionalne

Czechowice-Dziedzice są stacją początkową i końcową pociągów łączących województwo śląskie z małopolskim. W rozkładzie jazdy 2024/2025 stacja obsługiwała pociągi osobowe relacji Katowice – Zwardoń (S5), Czechowice-Dziedzice – Cieszyn (S61) i Gliwice – Zwardoń (S75) obsługiwane przez Koleje Śląskie^[21] oraz pociągi w kierunku województwa małopolskiego obsługiwane przez Polregio^[22].

Pociągi dalekobieżne

Ze stacji odjeżdżają pociągi dalekobieżne (Express InterCity Premium, Express InterCity, InterCity i TLK) obsługiwane przez PKP Intercity i nocne pociągi RegioJet^[22].