Husiatyn
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Husiatyn (ukr. Гусятин) – osiedle typu miejskiego na Ukrainie, w rejonie czortkowskim obwodu tarnopolskiego, w hromadzie Husiatyn. Siedziba hromady Husiatyn.
..jpg) Cerkiew Świętego Onufrego w Husiatynie | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Obwód | |||||
| Rejon | |||||
| Hromada | |||||
| Prawa miejskie | |||||
| Populacja (2017) • liczba ludności |
| ||||
| Kod pocztowy |
48205 | ||||
Położenie na mapie obwodu tarnopolskiego  | |||||
Położenie na mapie Ukrainy  | |||||
 49°05′N 26°10′E | |||||
| Strona internetowa | |||||
Prywatne miasto szlacheckie lokowane w 1552 roku położone było w XVI wieku w województwie podolskim[2].
Prawa miejskie otrzymał w roku 1559. Od XVI wieku miasto cierpiało z powodu najazdów tatarskich. W 1649 roku Kozacy z czernią wymordowali miejscowych Żydów i spalili zamek. Odbudowa miasta była możliwa po 1683 roku, gdy Husiatyn stał się własnością Potockich. Do roku 1772 wchodził w skład województwa podolskiego Rzeczypospolitej (z tego okresu pochodzi zamieszczony herb), następnie w zaborze austriackim. Rozbiory Polski podzieliły Husiatyn na część austriacką i część rosyjską, która zupełnie podupadła. Po osiedleniu się w Husiatynie rabina Mordechaja Szragi Friedmana miasto stało się jednym z ważniejszych ośrodków chasydyzmu na Podolu. W 1890 roku mieszkało tu 4197 Żydów (ponad 2/3 mieszkańców miasta). Działała drukarnia hebrajska, 4 banki żydowskie, miasto było zelektryfikowane[3][4].
W 1884 powstała tu końcowa stacja Galicyjskiej Kolei Transwersalnej.
14 lipca 1893 Husiatyn strawił pożar[5].
W czasie I wojny światowej miasto doznało poważnych strat, rosyjscy żołnierze spalili 600 z 699 domów, większość żydowskich mieszkańców na zawsze opuściła miasto[4].
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości do 17 września 1939 w powiecie kopyczynieckim województwa tarnopolskiego. W latach 1934–1944 miasto było siedzibą gminy wiejskiej Husiatyn.
Do 1914 linia kolejowa oraz przejście graniczne między Galicją a Rosją, do agresji ZSRR na Polskę 17 września 1939 r. przejście graniczne z ZSRR. W II Rzeczypospolitej stacjonował w miejscowości sztab 3 kompanii 23 batalionu celnego, a po 1924 kompania graniczna KOP „Husiatyń”[6]. W latach 30. burmistrzem Husiatyna był Włodzimierz Tarnowski, prezes ochotniczej straży pożarnej[7].
Od 7 lipca 1941 do 24 marca 1944 okupowany przez Niemców. 6 lipca 1941 Ukraińcy rozstrzelali w Husiatynie około 200 Żydów. Pozostałych Niemcy przesiedlili w marcu 1942 do Probużnej i Kopyczyniec[4][8].
W czasie okupacji niemieckiej mieszkająca w Husiatynie Polka Aniela Małkiewicz oraz ukraińskie małżeństwo Andrij i Anastasija Serafinowie udzielali pomocy Żydom, za co po wojnie Instytut Jad Waszem uhonorował ich tytułami Sprawiedliwych wśród Narodów Świata[9][10][11][12].
Po II wojnie światowej nastąpiła ekspatriacja Polaków, którzy osiedlili się na Ziemiach Zachodnich, głównie w Obornikach Śląskich[13].
Do 2020 roku część rejonu husiatyńskiego, od 2020 – czortkowskiego[14].
- zamek – zniszczony w ruinie[16]
- synagoga z końca XVII w., wyremontowana pod koniec XIX wieku, zniszczona częściowo na pocz. I wojny światowej, częściowo odbudowana w latach 30. XX w.
- cerkiew św. Onufrego z końca XVI w. lub pocz. XVII w.
- kościół pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny i klasztor Bernardynów ufundowany w 1610 roku przez starostę Walentego Kalinowskiego i jego syna hetmana polnego Marcina Kalinowskiego, odbudowany w XVIII w., po 1945 roku magazyn chemikaliów, zwrócony katolikom w 1990 r., odbudowa szczytu w 2017 r. Od XVIII w. w kościele znajdował się łaskami słynący obraz św. Antoniego Padewskiego. Obraz ten, wywieziony w 1945 r, znajduje się obecnie w Sanktuarium św. Antoniego Padewskiego „Husiatyńskiego" w Obornikach Śląskich. W latach 90. XX w. mieszkańcy Obornik Śląskich ufundowali dla kościoła w Husiatynie kopię obrazu św. Antoniego oraz szaty i sprzęt liturgiczny[17].
- Felicjan Plato Bałaban – polski dowódca wojskowy, płk. WP, dowódca Żandarmerii w l. 1929–1939
- Kazimierz Bigda – polski oficer wojskowy
- Teofil Dujanowicz – polski inżynier[18], architekt
- Stefan Jarzymowski[19][20] – polski rzeźbiarz[21][22] pochodzenia romskiego (cygańskiego)[23]
- Zdzisław Kawecki – polski dowódca wojskowy, sportowiec, rtm. kawalerii WP, srebrny medalista olimpijski w jeździectwie
- Antoni Meyer – profesor Akademii Górniczej
- Seweryn Nalewajko – hetman kozacki
- Marian Rechowicz – polski biskup rzymskokatolicki, historyk Kościoła, rektor KUL
- Józef Ziółkowski – polski chemik, profesor
- Zofia Żelska-Mrozowicka – dziennikarka, działaczka społeczna
- Eugeniusz Dültz – starosta c. k. powiatu husiatyńskiego, honorowy obywatel Husiatynia z 1906[24]
- Władysław Matus – polski ksiądz katolicki, publicysta, działacz społeczny i polityczny. W latach 1913–1933 proboszcz parafii rzymskokatolickiej w Husiatynie, w latach 1922–1927 poseł na Sejm I kadencji[25].
Kościół bernardynów przed remontem
Synagoga
Willa secesyjna, ul. Nezałeżnosti 14
Budynek „Sokoła” polskiego, ul. Suchodolska 4
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
