Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Seweryn (Semerij) Nalewajko (Naliwajko) ukr. Северин Наливайко (ur. w Husiatynie, zm. 11 kwietnia 1597 w Warszawie) – kozacki ataman, przywódca powstania kozacko-chłopskiego na Ukrainie w latach 1595–1596[1].
 Seweryn Nalewajko na XIX w. obrazie nieznanego autora | |
| ataman | |
| Data i miejsce urodzenia |
1560 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
11 kwietnia 1597 |
| Przebieg służby | |
| Stanowiska |
przywódca powstania |
| Główne wojny i bitwy |
|
W starszej literaturze historycznej występuje jako Semen Nalewajko; w rzeczywistości nosił imię Semerij, co jest ukraińską oboczną formą imienia Seweryn[2].
Według legendy został ochrzczony w cerkwi pw. Świętego Onufrego w Husiatynie[3]. Był synem kuśnierza z Husiatyna, który popadł w zatarg z magnatem Marcinem Kalinowskim[4] i został zabity przez jego służbę. To spowodowało, że Seweryn Nalewajko wraz z matką przeniósł się do Ostroga. Tam pobierał nauki jako brat Demian, jednak przerwał naukę i zbiegł na Zaporoże[5]. Początkowo jako setnik chorągwi nadwornej u Konstantego Ostrogskiego walczył przeciwko Kozakom[5], skąd też do nich zbiegł[6]. Tam jako dowódca bandy łupieskiej wyprawiał się na Turków i Tatarów, pustosząc Mołdawię i Węgry. W czasie powstania Kosińskiego uczestniczył w 1593 roku w bitwie pod Piątkiem[7].
W 1595 wykorzystując niepokoje miejscowych chłopów tzw. czerni, wywołane niedawnym powstaniem Kosińskiego, postanowił przemocą rozwiązać swój prywatny spór z Kalinowskim[8][9][10], co stało się zarzewiem kolejnej rewolty przeciw Rzeczypospolitej. Zdobył Mohylew i Słuck, dokonując licznych pogromów i rzezi mieszczan i Żydów. W porównaniu z innymi Kozakami charakteryzowało Nalewajkę szczególne okrucieństwo.
Został pokonany przez hetmana Stanisława Żółkiewskiego w dniu 3 kwietnia 1596 roku w bitwie nad Ostrym Kamieniem i następnie po oblężeniu taboru w dniach 26 maja – 7 czerwca w bitwie pod Łubniami na uroczysku Sołonica, gdzie został pojmany przez własnych ludzi i oddany do niewoli w zamian za darowanie życia i majątku części Kozaków. Następnie został przewieziony do Warszawy, gdzie po dziesięciomiesięcznym śledztwie i torturach skazano go na karę śmierci. Miał być ścięty i poćwiartowany[11]. Wyrok wykonano na Górze Szubienicznej (na której wzniesiono ponad 200 lat później Cytadelę Warszawską)[12].
Według opowieści, które do dnia dzisiejszego są obecne wśród ludu ukraińskiego, Polacy mieli atamana upiec we wnętrzu miedzianego konia. Inna wersja mówiła o wole[13].
Seweryn Nalewajko jest bohaterem narodowym we współczesnej Ukrainie. Jego nazwiskiem nazwano ulice w wielu miastach, w szczególności na zachodzie kraju (m.in. we Lwowie i Winnicy), ma swoje pomniki. W 1998 Narodowy Bank Ukrainy wyemitował okolicznościową monetę o wartości 20 hrywien z jego wizerunkiem.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
