Powiat ostrzeszowski

Powiat ostrzeszowski – powiat w Polsce (województwo wielkopolskie), reaktywowany w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Ostrzeszów.

Powiat ostrzeszowski

powiat
Kobyla Gora, szczyt Wielkopolski
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
TERC	3018
Siedziba	Ostrzeszów
Starosta	Dariusz Świtoń
Powierzchnia	772,37 km²
Populacja (31.12.2019) • liczba ludności	55 500[1]
• gęstość	71,9 os./km²
Urbanizacja	33,71%
Tablice rejestracyjne	POT
Adres urzędu: ul. Zamkowa 31 63-500 Ostrzeszów
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba gmin miejsko-wiejskich 3 Liczba gmin wiejskich 4
Położenie na mapie województwa
Strona internetowa

Starostwo powiatowe w Ostrzeszowie

Według danych z 31 grudnia 2019 roku^[2] powiat zamieszkiwało 55 500 osób. Natomiast według danych z 30 czerwca 2020 roku powiat zamieszkiwało 55 436 osób^[3].

Podział administracyjny

W skład powiatu wchodzą:

• gminy miejsko-wiejskie: Grabów nad Prosną, Mikstat, Ostrzeszów
• gminy wiejskie: Czajków, Doruchów, Kobyla Góra, Kraszewice
• miasta: Grabów nad Prosną, Mikstat, Ostrzeszów

Historia

Za początek historii powiatu można uznać moment umieszczenia w Ostrzeszowie przez Kazimierza Wielkiego siedziby starostwa grodowego. Obszar podległy staroście ostrzeszowskiemu z czasem powiększył się także o tereny wokół Grabowa nad Prosną i Mikstatu (po likwidacji starostwa grabowskiego). Tereny te w czasie kongresu wiedeńskiego zostały przyznane Prusom. Z części powiatu ostrzeszowskiego (z Bolesławcem i Wieruszowem), która pozostała w Królestwie Polskim, utworzono powiat ostrzeszowski województwa kaliskiego z siedzibą w Wieruszowie^[4].

W wyniku reorganizacji podziału administracyjnego w państwie pruskim utworzono 1 stycznia 1818 nowy Powiat Ostrzeszowski (Kreis Schildberg), który mimo germanizacji w 1900 roku zamieszkiwało 90% Polaków^[5].

Osobny artykuł: Powiat Schildberg.

Po pierwszej wojnie światowej Powiat Schildberg znalazł się w granicach Polski i zostałp przeksztłcony w polski powiat ostrzeszowski.

23 czerwca 1920 do powiatu ostrzeszowskiego włączono część śląskiego powiatu sycowskiego (Groß Wartenberg) z Niemiec^[6]:

• gminy jednostkowe: Frużów (niem. Fruschof), Mąkoszyce (niem. Mangschütz), Niwki Kraszowskie (niem. Kraschen-Niefken; d. pol. Niwki Krasne), Niwki Książęce (niem. Fürstlich Niefken) i Rybin (niem. Rippin; d. pol. Rypeń),
• obszary dworskie: Mąkoszyce (niem. Mangschütz) i Rybin (niem. Rippin; d. pol. Rypeń).

Ostatecznie do powiatu Groß Wartenberg i Niemiec powróciła gmina Niwki Kraszowskie (niem. Kraschen-Niefken) z powiatu ostrzeszowskiego^[7].

Powiat ostrzeszowski zniesiono 1 kwietnia 1932, włączając go do powiatu kępińskiego^[8].

Powiat ostrzeszowski został reaktywowany 1 października 1954 roku w województwie poznańskim, jako jeden z pierwszych powiatów utworzonych tuż po wprowadzeniu gromad w miejsce dotychczasowych gmin (29 września 1954) jako podstawowych jednostek administracyjnych PRL. Na powiat ostrzeszowski złożyły się 3 miasta i 20 gromad, które wyłączono z trzech ościennych powiatów (w praktyce gromady te należały do tych powiatów przez zaledwie dwa dni)^[9]:

• z powiatu kępińskiego (woj. poznańskie):
  • miasta Ostrzeszów i Grabów nad Prosną
  • gromady Bobrowniki, Bukownica, Doruchów, Grabów nad Prosną, Kaliszkowice Kaliskie, Kobylagóra^[10], Kuźnica Myślniewska, Morawin, Niedźwiedź, Parzynów, Rogaszyce, Rojów, Siedlików i Torzeniec

• z powiatu ostrowskiego (woj. poznańskie):
  • miasto Mikstat
  • gromada Mikstat

• z powiatu wieluńskiego (woj. łódzkie):
  • gromady Dębicze, Czajków, Kraszewice, Kuźnica Grabowska i Mielcuchy (zmiana przynależności wojewódzkiej)

1 stycznia 1956 do powiatu ostrzeszowskiego przyłączono z powiatu ostrowskiego gromadę Szklarka Przygodzicka, a z powiatu kępińskiego gromadę Mąkoszyce^[11].

Po zniesieniu gromad i reaktywacji gmin z dniem 1 stycznia 1973 roku powiat ostrzeszowski podzielono na 3 miasto i 6 gmin^[12]:

• miasta Grabów nad Prosną, Mikstat i Ostrzeszów
• gminy Doruchów, Grabów nad Prosną, Kobyla Góra, Kuźnica Grabowska (po niecałym miesiącu zniesiona)^[13], Mikstat i Ostrzeszów

Po reformie administracyjnej obowiązującej od 1 czerwca 1975 roku terytorium zniesionego powiatu ostrzeszowskiego włączono do nowo utworzonego województwa kaliskiego^[14]. 1 października 1982 roku z części obszaru gminy Grabów nad Prosną utworzono gminę Czajków^[15] a 1 stycznia 1984 roku, również z gminy Grabów wyodrębniono gminę Kraszewice^[16] (obie gminy istniały też przejściowo od 21 września 1953 do 28 września 1954 w powiecie wieluńskim, województwie łódzkim^[17]).

Wraz z reformą administracyjną z 1999 roku przywrócono w województwie wielkopolskim powiat ostrzeszowski o kształcie przybliżonym do granic z 1975 roku^[18]. Powiat powiększył się administracyjnie (lecz nie terytorialnie) o reaktywowane w latach 80. gminy Czajków i Kraszewice, natomiast dawna gmina Kuźnica Grabowska nie została odtworzona^[19]. Inną różnicą między dzisiejszym powiatem a tym z 1975 roku było połączenie miast Grabów nad Prosną, Mikstat i Ostrzeszów z jednoimiennymi gminami 1 stycznia 1992 roku we wspólne gminy miejsko-wiejskie^[20].

Demografia

Liczba ludności (dane z 30 czerwca 2005):

	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
	osób	%	osób	%	osób	%
Ogółem	54 374	100	27 543	50,65	26 831	49,35
Miasto	18 321	33,69	9585	17,63	8736	16,07
Wieś	36 053	66,31	17 958	33,03	18 095	33,28

▶Wieś vs ▶miasto

Ogółem (▶k, ▶m)

Miasto (▶k, ▶m)

Wieś (▶k, ▶m)

• Piramida wieku mieszkańców powiatu ostrzeszowskiego w 2014 roku^[21].

Zabytki

Zamki, pałace i dwory

• ruiny zamku w Ostrzeszowie
• dwór w Grabowie nad Prosną
• Ruiny zamku w Torzeńcu

Kościoły i klasztory

Najciekawsze kościoły i klasztory powiatu ostrzeszowskiego:

• klasztor pobernardyński w Ostrzeszowie
• kościół św. Mikołaja w Ostrzeszowie
• kościół parafialny w Ostrzeszowie
• kościół w Kobylej Górze
• kościół w Kotłowie
• kościół św. Rocha w Mikstacie
• kościół św. Andrzeja w Siedlikowie
• kościół św. Trójcy w Mikstacie
• kościół pofranciszkański w Grabowie nad Prosną
• klasztor pofranciszkański w Grabowie nad Prosną
• kościół św. Stanisława Kostki w Doruchowie
• kościół św. Filipa i Jakuba w Bukownicy
• kościół św. Anny w Niedźwiedźu

Ratusze

• ratusz w Ostrzeszowie

Przyroda

• Stawy Rybińskie
• Wzgórza Ostrzeszowskie
• Źródliska Złotnicy
• Obszar Chronionego Krajobrazu Dolina Prosny i Kotlina Grabowska
• Obszar Chronionego Krajobrazu Wzgórza Ostrzeszowskie i Kotlina Odolanowska
• Rezerwat przyrody Pieczyska (leśny)
• Rezerwat przyrody Jodły Ostrzeszowskie (leśny)

Na terenie powiatu ostrzeszowskiego użytki rolne zajmują 55%, lasy 32%, grunty i wody 9%^{[potrzebny przypis]}

Gospodarka

Środkowa część powiatu, z Ostrzeszowem, wchodzi w skład Kalisko-Ostrowskiego Okręgu Przemysłowego.

Poza przemysłem, najważniejszą rolę odgrywa turystyka (Wzgórza Ostrzeszowskie) oraz rolnictwo (w dolinie Prosny) i leśnictwo.

W końcu września 2019 liczba zarejestrowanych bezrobotnych w powiecie ostrzeszowskim obejmowała ok. 1 tys. mieszkańców, co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 3,9% do aktywnych zawodowo^[22].

Transport

Przez powiat przebiegają linie kolejowe:

• Ostrów Wielkopolski – Ostrzeszów – Katowice
• Ostrzeszów – Grabów nad Prosną – Namysłaki (nieczynna)

oraz drogi krajowe i wojewódzkie:

• Droga ekspresowa S8 Wrocław – Łódź – Warszawa
• DK11 Kołobrzeg – Poznań – Bytom
• DK25 Bobolice – Bydgoszcz – Kalisz – Oleśnica
• DW444 Krotoszyn – Ostrzeszów
• DW447 Antonin – Mikstat – Grabów nad Prosną
• DW449 Syców – Ostrzeszów – Błaszki
• DW450 Kalisz – Wieruszów – Opatów

Sąsiednie powiaty

• kępiński
• ostrowski
• kaliski
• sieradzki (łódzkie)
• wieruszowski (łódzkie)
• oleśnicki (dolnośląskie)