Dolina (miasto)
miasto na Ukrainie w obwodzie iwanofrankowskim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Dolina (ukr. Долина, Dołyna) – miasto na Ukrainie, w rejonie kałuskim obwodu iwanofrankiwskiego. 20 716 mieszkańców (2020)[2], dla porównania spis powszechny w 2001 zanotował ich 20 696[3].
 Dolina, kościół katolicki (1839) | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Obwód | |||||
| Rejon |
Dolina | ||||
| Data założenia |
979 | ||||
| Prawa miejskie |
1431 | ||||
| Powierzchnia |
27 km² | ||||
| Populacja (2020) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Nr kierunkowy |
+380 3477 | ||||
| Kod pocztowy |
77500 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
AT | ||||
Położenie na mapie obwodu iwanofrankiwskiego  | |||||
Położenie na mapie Ukrainy  | |||||
 48°58′N 24°00′E | |||||
| Strona internetowa | |||||
Miasto królewskie lokowane w 1431 roku położone było w XVI wieku w województwie ruskim[4].
Do 1772 w granicach Rzeczypospolitej, w latach 1772–1918 roku – miasto powiatowe pod zaborem austriackim w Królestwie Galicji i Lodomerii w Cesarstwie Austriackim. W latach 1918–1939 – miasto powiatowe w województwie stanisławowskim w Rzeczypospolitej.
Dolina została założona w X wieku na terenach bogatych w złoża soli. W XII wieku mieszkańcy zajmowali się wydobyciem soli, rolnictwem i hodowlą bydła. W tym czasie w Dolinie powstał klasztor Wniebowstąpienia Pańskiego, a mnich Teoklist zaczął prowadzić kronikę miejscowości. 1472 rok to pierwsza znana data pojawienia się Żydów w Dolinie[5]. W 1565 i 1570 roku należała do żupy dolińskiej[6]. W XVI wieku osiedlili się z Dolinie pierwsi Żydzi[7]. W 1525 roku miasto lokowano na prawie magdeburskim; miejscowość otrzymała wówczas prawo warzenia soli. W 1594 roku najazd tatarski wyrządził miastu znaczne szkody[8].
Po rozbiorach Rzeczypospolitej w 1791 roku Austriacy krótkotrwale (na kilka lat) odebrali Dolinie prawa miejskie. W 1811 roku w ramach reformy oświatowej w mieście powstała dwuklasowa szkoła ogólna, a pod koniec tego wieku – pięcioklasowa szkoła męska i czteroklasowa (później sześcioklasowa) szkoła żeńska z językiem polskim. Nie powiodły się starania mieszkańców o utworzenie szkoły z językiem ukraińskim[7].
W roku 1900 w mieście powstała Dolińska Warzelnia Solanek[8].
Według spisu powszechnego z 1921 roku w Dolinie mieszkało 3280 Polaków, 2945 Rusinów (Ukraińców), 2014 Żydów, 522 Niemców i 5 osób innej narodowości[9].
W mieście miał swoją siedzibę Inspektorat Straży Celnej „Dolina”. Od 1937 roku stacjonowała też 3 kompania batalionu ON „Stryj”. Także w 1937 w Dolinie obchodzono 25-lecie miejscowego gimnazjum[10].
We wrześniu 1939 roku Dolinę zajęła Armia Czerwona. 2 lipca 1941 roku miasto zdobyły wojska węgierskie, które miesiąc później oddały miejscowość pod okupację niemiecką. W latach 1942–1944 Niemcy dokonali zagłady ludności żydowskiej; według danych sowieckich zabito 2546 żydowskich mieszkańców miasta; część na miejscu (największa akcja – 3 sierpnia 1942 roku rozstrzelano prawie 2 tys. osób na kirkucie[11]), pozostałych w obozie zagłady w Bełżcu. Za pomoc Żydom na rynku miejskim powieszono 20 mieszkańców Babijówki[12]. Zdaniem Siekierki, Komańskiego i Różańskiego pod koniec 1943 roku z tego samego powodu Niemcy rozstrzelali w Dolinie 48 osób, głównie Polaków. Ponadto zdaniem tych autorów, około 100 polskich mieszkańców Doliny poniosło śmierć z rąk ukraińskich nacjonalistów[9].
30 lipca 1944 roku Armia Czerwona ponownie zajęła miasto[12]. Do końca 1945 roku ponad 6 tys. polskich mieszkańców wysiedlono do Polski[9].
- zamek[13]
- Kościół katolicki pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny - parafia erygowana w 1429 r. Pierwszy kościół, drewniany, spalili Tatarzy, drugi, także drewniany, był na przełomie XVIII i XIX mocno zniszczony. Na jego miejscu w latach 1835 - 1836 r. został zbudowany trzeci kościół, murowany. Konsekrowany w 1838 r., zamknięty przez władze radzieckie w 1945 r., zamieniony na spichlerza, a później na halę sportową. Zwrócony katolikom w 1991 r., ponownie konsekrowany w 1994 r[14]. Proboszczem od 2009 r. jest ks. Krzysztof Panasowiec[15].
W mieście rozwinął się przemysł materiałów budowlanych, spożywczy oraz odzieżowy[16].
- Wołodymyr Horbowy – ukraiński adwokat, członek UWO i OUN
- Stanisław Jaworski – polski aktor teatralny i filmowy,
- Antoni Kępiński – polski psychiatra, naukowiec, humanista i filozof; twórca koncepcji metabolizmu energetyczno-informacyjnego i psychiatrii aksjologicznej,
- Jan Lewiński – ukraiński architekt tworzący we Lwowie,
- Witold Listowski - prezes Patriotycznego Związku Organizacji Kresowych i Kombatanckich w Warszawie,
- Edward Lorenz – sędzia, działacz społeczny
- Władysław Ogrodziński – polski prozaik, eseista, reportażysta, pracownik naukowy, działacz kulturalny i społeczny,
- Józef Stemler, ps.: Jan Doliński, Jan Dąbski, Józef Dąbrowski, krypt.: J.S, S. Dąbski – zastępca dyrektora Departamentu Informacji i Prasy Delegatury Rządu na Kraj, pedagog, członek PCK, dyrektor Polskiej Macierzy Szkolnej, działacz społeczny i oświatowy, członek Ligi Narodowej. Oskarżony w procesie szesnastu.
- Janusz Popławski, polski gitarzysta, kompozytor, aranżer, publicysta i wydawca.
- Jan Wajman - polski pisarz i dokumentalista, autor publikacji m.in. "My z kresowej ziemi", "Urodzeni na dolińskiej ziemi", "Chłopcy z Kresów"[17].
Sprawiedliwi wśród Narodów Świata (Polacy ratujący Żydów w Dolinie)
Do 1939 roku w mieście funkcjonował klub piłkarski Huragan Dolina.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
