Stanisław Jaworski (aktor)

Stanisław Jaworski (ur. 12 lutego 1895 w Dolinie, zm. 28 października 1970 w Warszawie) – polski aktor teatralny i filmowy.

Ten artykuł dotyczy aktora. Zobacz też: Inne osoby o tym imieniu i nazwisku.

Stanisław Jaworski

Stanisław Jaworski, Maria Mirska i Juliusz Łuszczewski w sztuce Łatwiej przejść wielbłądowi w Teatrze Komedia w Warszawie (maj 1942)
Imię i nazwisko	Stanisław Czesław Jaworski
Data i miejsce urodzenia	12 lutego 1895 Dolina
Data i miejsce śmierci	28 października 1970 Warszawa
Zawód	aktor
Odznaczenia

Grób aktora Stanisława Jaworskiego (1895–1970) i aktorki Janiny Jaworskiej–Porębskiej (zm. 1983) na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie

Życiorys

Aktorstwa uczył się na prywatnych kursach u dyrektora teatru lwowskiego. Na scenie zadebiutował w Teatrze Nowym we Lwowie w 1913. W czasie I wojny światowej służył w armii austriackiej. Przed wojną występował m.in. w teatrach Krakowa, Torunia i Poznania.

W czasie okupacji grał w teatrach jawnych Warszawy, m.in. w Teatrze Komedia.

Po wyzwoleniu związał się początkowo ze scenami krakowskimi, by po dziesięciu latach osiąść już na stałe w Warszawie.

Był aktorem charakterystycznym, jego warunki zewnętrzne predysponowały go do grania ról zwykłych, „szarych ludzi”, często zasklepiających się w swojej samotności. Na scenie kreował m.in. takie role jak: Pagatowicza w Grubych Rybach, Dyndalskiego w Zemście, Szwejka w Przygodach dobrego wojaka Szwejka, Twardosza w Dożywociu, Malvolia w Wieczorze Trzech Króli, Chłopowa w Rewizorze, Don Bazylia w Weselu Figara czy Króla Ignacego w Iwonie, księżniczce Burgunda.

W filmie debiutował w 1937. Miał w swoim dorobku około 30 ról filmowych. Ogromną popularność przyniosła mu rola Klemensa Kolasińskiego w radiowej powieści Matysiakowie. Za rolę w Matysiakach w 1958 otrzymał Nagrody Radia i Telewizji (zespołową i indywidualną). Często występował także w Podwieczorku przy mikrofonie.

Zmarł 28 października 1970 w Warszawie, pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 45-6-9)^[1].

Teatr

• Teatr Powszechny w Krakowie (1919–1921)
• Teatr Miejski w Bydgoszczy (1921–1923)
• Teatr Miejski w Sosnowcu (1923–1924)
• Teatr Polski w Katowicach (1924–1925)
• Teatr Miejski w Lublinie (1925–1926)
• Teatr Miejski w Grudziądzu (1926–1927)
• Teatr Ziemi Pomorskiej w Toruniu (1927–1933)
• Teatr Nowy w Poznaniu (1933–1934)
• Teatr Polski w Poznaniu (1935–1938)
• Teatr Letni w Warszawie (1938–1939)
• Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie (1945–1955)
• Teatr Dramatyczny w Warszawie (1955–1968)

Filmografia

• Znachor (1937), reż. M. Waszyński
• Skarb (1948), reż. L. Buczkowski – inkasent Augustyn Halny, sublokator mieszkania przy ul. Równej
• Sprawa do załatwienia (1953), reż. J. Rybkowski i J. Fethke – portier
• Autobus odjeżdża 6.20 (1954), reż. J. Rybkowski – fryzjer Edward Ryżyk, szef Krystyny
• Niedaleko Warszawy (1954), reż. M. Kaniewska – mistrz Śliwik
• Irena do domu! (1955), reż. J. Fethke – ekspedient w sklepie z zabawkami
• Podhale w ogniu (1955), reż. J. Batory i H. Hechtkopf – adiutant Radockiego
• Nowela bokserska w Trzy starty (1955), reż. Cz. Petelski – majster Walczaka w hucie
• Człowiek na torze (1956), reż. A. Munk – kolejarz Franek, przyjaciel Orzechowskiego
• Wraki (1956), reż. E. Petelska i Cz. Petelski – lekarz, członek załogi statku
• Kapelusz pana Anatola (1957), reż. J. Rybkowski – inspektor MO
• Pan Anatol szuka miliona (1958), reż. J. Rybkowski – inspektor MO
• Pożegnania (1958), reż. W. J. Has – doktor Janowski, gość hrabiny Róży
• Zadzwońcie do mojej żony (1958), reż. J. Mach – Stępowski, ojciec Zbigniewa
• Inspekcja pana Anatola (1959), reż. J. Rybkowski – inspektor MO
• Sygnały (1959), reż. J. Passendorfer – ofiarodawca leku
• Historia współczesna (1960), reż. W. Jakubowska – Albinowski, ojciec Basi
• Zezowate szczęście (1960), reż. A. Munk – zegarmistrz
• Barbara i Jan (1964), odc. 3, reż. J. Ziarnik – kierownik delegacji na budowie wieżowca
• Niekochana (1965), reż. J. Nasfeter – komornik
• Niewiarygodne przygody Marka Piegusa (1966), odc. 6, reż. M. Waśkowski – dyrektor ZOO
• Wojna domowa (1966), odc. 10, reż. J. Gruza – listonosz z telegramem
• Wniebowstąpienie (1968), reż. J. Rybkowski – Wilnianin, sędzia Kocioł
• Mały (1970), reż. J. Dziedzina – dozorca na budowie domu

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1957)
• Medal 10-lecia Polski Ludowej (28 stycznia 1955)^[2]

Przypisy

1. Cmentarz Stare Powązki: KLEMENS KOLASIŃSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-11-02].
2. M.P. z 1955 r. nr 103, poz. 1410 - Uchwała Rady Państwa z dnia 28 stycznia 1955 r. nr 0/245 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.

Bibliografia

• Stanisław Jaworski w bazie filmpolski.pl
• Stanisław Jaworski w bazie Filmweb
• Stanisław Jaworski, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2021-04-10].

Linki zewnętrzne

• Stanisław Jaworski w bazie Filmweb
• Stanisław Jaworski w bazie filmpolski.pl
• Stanisław Jaworski w bazie IMDb (ang.)
• Stanisław Jaworski, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2021-04-09].
• Stanisław Jaworski na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”

Kontrola autorytatywna (osoba):

• VIAF: 306427477
• PLWABN: 9810651897105606

Encyklopedie internetowe:

• ETP: 6304, 13568

Identyfikatory zewnętrzne:

• FilmPolski.pl: 116979