Łask
miasto w województwie łódzkim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Łask – miasto w województwie łódzkim, w powiecie łaskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Łask i powiatu łaskiego. Jest położone na Wysoczyźnie Łaskiej, nad Grabią.
| miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||
 Kolegiata Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny i św. Michała Archanioła – od frontu styl barokowy | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Województwo | |||
| Powiat | |||
| Gmina | |||
| Prawa miejskie |
1422 | ||
| Burmistrz |
Monika Mrowińska | ||
| Powierzchnia |
15,33 km² | ||
| Wysokość |
176 m n.p.m. | ||
| Populacja (31.12.2022) • liczba ludności • gęstość |
| ||
| Strefa numeracyjna |
(+48) 43 | ||
| Kod pocztowy |
98-100 | ||
| Tablice rejestracyjne |
ELA | ||
Położenie na mapie gminy Łask  | |||
Położenie na mapie Polski  | |||
Położenie na mapie województwa łódzkiego  | |||
Położenie na mapie powiatu łaskiego  | |||
| 51°35′23″N 19°07′57″E | |||
| TERC (TERYT) |
1003024 | ||
| SIMC |
0976296 | ||
Urząd miejski ul. Warszawska 1498-100 Łask | |||
| Strona internetowa | |||
| BIP | |||
Według danych GUS z 31 grudnia 2020 r. miasto liczyło 16 925 mieszkańców[2].
Położenie
Miasto Łask leży nad Grabią na Wysoczyźnie Łaskiej i w Kotlinie Szczercowskiej. Są one częścią Niziny Południowowielkopolskiej. Miasto leży 35 km od Łodzi i znajduje się w jednym z dwudziestu jeden powiatów ziemskich regionu. Niedaleko Łasku leżą jedne z największych miast województwa łódzkiego: Pabianice, Wieluń, Bełchatów, Zduńska Wola i Sieradz.
Pod względem historycznym Łask położony jest w dawnej ziemi sieradzkiej[3]. W XI i XII w. tereny, na których powstał Łask, wchodziły w skład kasztelanii sieradzkiej. W XVI w. Łask znajdował się w powiecie szadkowskim pierwszego województwa sieradzkiego[4]. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. sieradzkiego.
Toponimia
Nazwa pochodzi od słowa łaz, czyli miejsca lub uprawnego gruntu powstałego w wyniku wykarczowania i wypalania lasu w pierwotnej gospodarce wypaleniskowo-żarowej. Łaz-sko oznacza siedlisko lub osiedle leżące na łazach[5]. Nazwa miejscowości utworzona została za pomocą przyrostka -sko. Obecna nazwa Łask w gramatycznym rodzaju męskim powstała w późniejszym okresie[6], co potwierdzają zapisy w źródłach historycznych. W dokumentach występowały formy zapisu: Łasko (1366, 1422, 1510) czy też Lasko, Laszko, Lassko. W przywileju z 1366 arcybiskupa Jarosława dla kościoła w Łasku, otrzymał on dziesięcinę ze wsi Łaska i Ogrodzona[7].
Historia
Podsumowanie
Perspektywa
Łask był wsią wzmiankowaną już w 1356 r. W połowie XIV wieku w Łasku istniał obronny dwór rodu Łaskich herbu Korab[8]. Prawa miejskie otrzymał 27 września 1422 od polskiego króla Władysława Jagiełły[9]. W 1517 rozpoczęto budowę kościoła w stylu gotyckim. W XVI wieku rozwinął się ośrodek rzemieślniczo-handlowy, lecz w połowie XVII wieku nastąpił upadek miasta, przyspieszony przez Potop szwedzki i epidemię zarazy. W 1666 zbudowano kościół Świętego Ducha. W 1749 Łask bardzo ucierpiał od pożaru. Na przełomie XVIII i XIX w. miasto stało się dużym skupiskiem Żydów[10]. Po przegranej wojnie w obronie Konstytucji 3 maja i II rozbiorze Polski w 1793 Łask znalazł się w zaborze pruskim. Po pokoju w Tylży (1807) Łask włączono do Księstwa Warszawskiego, leżał w departamencie kaliskim, a po 1815 należał do województwa kaliskiego w Królestwie Polskim. W 1903 miasto uzyskało połączenie kolejowe. Na początku XX wieku powstały tu pierwsze zakłady przemysłowe.
W czasie okupacji niemieckiej podczas II wojny światowej, od końca 1940 do sierpnia 1942 w mieście funkcjonowało getto, w którym zgromadzono około 4 tysięcy Żydów z Łasku i okolicy. Podczas jego likwidacji wydzielono grupę 760 wykwalifikowanych robotników, których skierowano do getta łódzkiego, a pozostałych wywieziono do obozu zagłady Kulmhof (Chełmno nad Nerem), gdzie zostali zgładzeni[11].
Podczas wojny, w ówczesnej wsi Utrata k. Łasku (dziś rejon miasta), funkcjonował obóz Centrali Przesiedleńczej (Umwandererzentralstelle) dla Baltendeutschów z Litwy, Łotwy i Estonii przesiedlanych w ramach akcji Heim ins Reich na teren okupowanego przez Niemcy nazistowskie Kraju Warty w celu germanizacji tego terytorium.
Po II wojnie światowej rozwinął się przemysł odzieżowy i metalowy[12], w 1957 r, w pobliżu miasta ulokowano jednostkę wojsk lotniczych.
Demografia
- Piramida wieku mieszkańców Łasku w 2014 roku[13].
Ludzie związani z Łaskiem
Zabytki
- kościół kolegiacki Nawiedzenia NMP i św. Michała Archanioła zbudowany w stylu późnogotyckim 1517–1523, przebudowany w stylu barokowym po 1749. Znajdują się w nim m.in. barokowe kaplice z XVII i XVIII w., alabastrowa płaskorzeźba Matki Bożej Łaskiej z końca XV w. autorstwa Andrei della Robbia, dar papieża Leona X dla Jana Łaskiego, koronowana 25 września 2005 przez Józefa Glempa koronami poświęconymi przez Jana Pawła II w Krakowie w 2002[14]; [nr rej.: 40 z 19.07.1967]
- drewniany kościół św. Ducha, wzniesiony w stylu barokowym w 1666; [nr rej.: 41 z 19.07.1967]
- park miejski z połowy XVIII w.; [nr rej.: 386 z 25.06.1990]
- dom, ul. Kościuszki 2, 1909; [nr rej.: 391 z 28.10.1991]
- murowane domy z XIX w.: ul. 11 Listopada 1, 2, 3, 6, 7; [nr rej.: 422-426 z 19.07.1967]
Administracja
Od 1999 Łask stał się siedzibą powiatu. Jest też siedzibą gminy.
Podział administracyjny:
- Łask
- Kolumna – osada włączona w 1973
Struktura przestrzenna[15]:
- Łask
- centralna część śródmieścia
- dwa zespoły terenów przemysłowo-składowych
- tereny rozproszonej zabudowy jednorodzinnej
- Batorego – osiedle mieszkaniowe
- Mickiewicza – osiedle mieszkaniowe
- Sobieskiego – osiedle mieszkaniowe
- Wojskowe – osiedle mieszkaniowe
- MON – osiedle mieszkaniowe
- Zajączek – osiedle mieszkaniowe
- Przylesie – osiedle mieszkaniowe włączone w latach 90.
- Łask-Kolumna
- część północna
- część południowa
- zespół zabudowy na północ od torów kolejowych
Transport
Podsumowanie
Perspektywa
Transport drogowy
W okolicy miasta przebiega droga ekspresowa:
Ponadto miasto przecinają drogi wojewódzkie:
- 473 Piotrków Trybunalski – Łask – Koło,
- 481 Łask – Wieluń,
- 482 Łódź – Pabianice – Dobroń – Łask – Sieradz – Złoczew – Wieruszów
- 483 Łask – Częstochowa.
Do połowy lat 80. w mieście swój początek miała droga międzynarodowa T12, o relacji: Łask (E12) – Piotrków Trybunalski – Radom – Puławy – Lublin – Chełm – Dorohusk[16].
Transport kolejowy
W położonym w północnej części miasta (sąsiedztwo wsi Wiewiórczyn) niewielkim węźle kolejowym Łask krzyżują się linie:
- 14 Łódź – Łask – Zduńska Wola – Kalisz – Leszno – Żagań – granica państwa,
- Łask – Zelów (nieczynna, obecnie bocznica prowadząca do 32. Bazy Lotnictwa Taktycznego).
Istnieje możliwość dojazdu pociągiem z Łasku do Sieradza, Łodzi, Zduńskiej Woli, Kalisza, Poznania, Warszawy, Ostrowa Wielkopolskiego, Wrocławia i Szczecina. Dużą rolę odgrywa również komunikacja autobusowa. Linie w mieście i okolicach obsługuje głównie PKS Zduńska Wola, można też spotkać tu autobusy PKS Łódź, PKS Sieradz, PKS Wieluń, PKS Częstochowa i innych przewoźników (w tym prywatnych).
Komunikacja miejska
W Łasku jest też komunikacja miejska ZKM, autobusy kursują na liniach[17]:
- 1/5: (Wybrane kursy: Ulejów – Bałucz –) Łask PKP – Kolumna – Poleszyn – Kolumna – Barycz (kursuje w dni robocze)
- 2: Łask szpital – Pl. 11 Listopada – Sięganów (nie kursuje w wakacje, kursuje w dni robocze)
- 3: Pl. 11 Listopada – Ostrów (nie kursuje w wakacje, kursuje w dni robocze)
- 5: Przylesie – Łask PKP (kursuje w soboty oraz w niedziele i święta)
- B: Łask szpital – Okup/Simowa – Bar Skorpion (nie kursuje w wakacje, kursuje w dni robocze oraz w niedziele i święta)
- C: Łask szpital – Zelów
- D: Łask Zielona/Dw. PKS – Pabianice Sikorskiego/PZTT lub Waltera Jankego
Bilet jednorazowy ulgowy ważny na linii C lub D (na tych liniach bilety na I i III strefę są te same, ZKM Łask nigdy nie wprowadził do sprzedaży biletu, typu: C-3)
Kultura i sztuka
Przy Bibliotece Publicznej w Łasku istnieje Muzeum Historii prezentujące historię miasta oraz organizujące wystawy sztuki regionalnej. Działa również Łaski Dom Kultury organizujący przedstawienia teatralne, wystawy oraz zajęcia artystyczne. W klubie garnizonowym „Muza” odbywają się liczne zajęcia artystyczne w tym próby zespołów, jak np. Redrum.
Ochrona przyrody
W granicach miasta znajdują się liczne formy ochrony przyrody[18]:
- Obszar Chronionego Krajobrazu Dolina Środkowej Grabi
- Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy „Dolina Grabi”
- Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy „Kolumna-Las”
Ponadto w parku miejskim im. Rodu Łaskich znajduje się 10 drzew będących pomnikami przyrody. Najokazalszym jest wiąz szypułkowy o obwodzie 594 cm i wysokości 28 m (2013), rosnący na granicy parku, przy drodze krajowej. Wiek drzewa szacuje się na 250–300 lat.
Wspólnoty wyznaniowe
Na terenie miasta działalność religijną prowadzą następujące Kościoły i związki wyznaniowe:
- Kościół rzymskokatolicki[19]:
- Kościół ewangelicko-augsburski:
- Świadkowie Jehowy:
- zbór Łask (Sala Królestwa ul. Narutowicza 16)[21]
Sport i rekreacja
Dostępne ośrodki sportu i rekreacji:
- Centrum Sportu i Rekreacji:
- Boisko przy ul. Armii Krajowej 5a
- Miejska Pływalnia Kryta w Łasku przy ul. Szkolnej 2
- Kąpielisko Miejskie w Łasku przy ul. Armii Krajowej 75
- Kompleksu boisk sportowych „Orlik 2012” przy ul. Szkolnej
- Szlaki turystyczne (piesze i rowerowe)
- Spływy kajakowe rzeką Grabią
Łask jako garnizon wojskowy
W mieście znajduje się jednostka wojskowa, a w okolicach 32 baza lotnicza oraz inne obiekty wojskowe.
Jednostki stacjonujące po 1945:
Na bazie tych jednostek powstała 32 Baza Lotnictwa Taktycznego.
Od 2018 roku w mieście istnieje batalion lekkiej piechoty 9. Łódzkiej Brygady Obrony Terytorialnej
Współpraca międzynarodowa
Miasta i gminy partnerskie[22]:
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.