Xapón
país insular situado no Extremo Oriente asiático From Wikipedia, the free encyclopedia
O Xapón[1] (en xaponés: 日本 Nihon ou Nippon; oficialmente 日本国, Nihon-koku 
Nippon-koku, literalmente: "Estado do Xapón") é un país insular situado no Extremo Oriente asiático. Circundado polo leste polo océano Pacífico e polo oeste polo mar do Xapón, ao oeste está a China, Corea do Norte, Corea do Sur e Rusia, estendéndose dende o mar de Okhotsk ao norte, até o mar da China Oriental e Taiwán ao sur. Os caracteres que compoñen o nome do Xapón significan 'sol orixe', polo que o país é chamado ás veces a "Terra do Sol Nacente".
_(Japan_centered).svg?lang=gl)
O país nipón é un arquipélago estratovolcánico composto por 6 852 illas. As catro maiores e principais illas son Honshu, Hokkaido, Kyūshū e Shikoku, que en conxunto constitúen aproximadamente o 97% da superficie terrestre nacional. O Xapón é ademais o décimo país máis poboado do mundo, con máis de 127 millóns de habitantes. Na súa capital Toquio residen máis de 9 millóns de persoas,[2] sendo a sexta cidade con maior poboación do mundo,[3] e a súa área metropolitana é a concentración urbana maior do mundo, con máis de 36 millóns de habitantes.[4]
Investigacións arqueolóxicas indican que as illas estaban habitadas xa no Paleolítico superior, aínda que non hai ningunha referencia escrita que fale do Xapón até o século I. A historia do Xapón caracterízase pola influencia doutras rexións, principalmente a China e posteriormente a Europa occidental. Dende o século XII até o ano 1868 o Xapón foi gobernado por sucesivas ditaduras militares feudais (shogunatos) en nome do emperador. Este longo período de illamento no que estaba somerxido non terminou até o ano 1853 cando unha frota dos Estados Unidos exerceu a presión para forzar a apertura do país a Occidente. Logo de case dúas décadas de conflito interno e insurrección, o emperador Meiji foi restituído como xefe de Estado en 1868. Este proclamou o Imperio do Xapón e converteuse no símbolo divino da nación. A finais do século XIX e comezos do XX, unha serie de vitorias na primeira guerra sino-xaponesa, na guerra ruso-xaponesa e na primeira guerra mundial permitiron ampliar o territorio do Imperio durante un período de crecente militarismo. A segunda guerra sino-xaponesa de 1937 espallouse ata formar parte da segunda guerra mundial no 1941, rematando no 1945 tralo bombardeo atómico de Hiroshima e Nagasaki. Dende a adopción da Constitución revisada de 1947, o Xapón mantén unha monarquía constitucional unitaria, cun emperador (Tennō) e un parlamento democrático chamado Kokkai, no sistema coñecido como Dieta do Xapón.
Xapón é membro das Nacións Unidas, do G7, do G8 e do G20, e está considerado unha das principais potencias mundiais.[5][6][7] No 2015 era o terceiro país do mundo por PIB nominal e o cuarto por PIB de paridade de poder adquisitivo, así como o cuarto maior exportador e importador mundial. Aínda que o Xapón renunciou oficialmente ao seu dereito a declarar a guerra, mantén unha forza militar moderna usada para funcións de autodefensa e mantemento da paz, cuns dos maiores orzamentos mundiais. É un país desenvolvido cun alto nivel de vida e un Índice de Desenvolvemento Humano alto, coa maior esperanza de vida e a terceira menor mortalidade infantil do mundo, na primeira posición en canto a número de premiados co Nobel de Asia.[8] É o primeiro país no Global Competitiveness Report de 2015-2016[9][10] e o primeiro país asiático no Índice Global de Paz.[11] Foi tamén o primeiro país de Asia anfitrión duns Xogos Olímpicos de verán e inverno.
O vocábulo Xapón (Nippon/Nihon 日本, significado literal: 'a orixe do sol'),[12] deriva da pronuncia chinesa do nome. O carácter 日 é a evolución dun círculo cun punto central que representa ao sol, e 本 representa a raíz dunha árbore e tamén ten o significado de orixe. A expresión «País do Sol Nacente» ou «Terra do Sol Nacente» fai referencia a esta etimoloxía do nome en xaponés.[13] Antes de que Nihon pasase a ser de uso oficial, Xapón era coñecido como Wa (倭?) ou Wakoku (倭国?).[14]
O nome en xaponés, Nippon, é utilizado en selos e en eventos deportivos internacionais,[15] mentres que Nihon é empregado máis comunmente dentro do Xapón.[16] A versión occidental e galega, Xapón, provén do nome chinés. Na lingua malaia a palabra chinesa transformouse en Jepang[17] e foi máis tarde adoptada polos mercadores portugueses do século XVI que foron os primeiros en introducir o nome en Europa.[18]
- Artigo principal: Historia do Xapón.
Prehistoria e antigüidade
Os primeiros rexistros culturais coñecidos de habitantes no arquipélago xaponés datan do ano 30 000 a. C. aproximadamente.[19] Esta cultura primitiva foi seguida ao redor do ano 14 000 por unha cultura semi-sedentaria mesolítica-neolítica, incluíndo antepasados dos ainu e yamato contemporáneos,[20][21] marcando o comezo do período Jōmon caracterizado por unha agricultura rudimentaria.[22] Consérvanse exemplares de utensilios e recipientes de barro procedentes deste período que están entre os máis antigos do mundo.[23] Ó redor do ano 300 a. C. o pobo Yayoi comezou a entrar nas illas xaponesas, mesturándose co pobo Jōmon.[24] Este período Yayoi deu lugar á introdución de prácticas como a agricultura en mollado do arroz,[25] un novo estilo de olaría,[26] e metalurxia, procedentes da China e Corea.[27]
O primeiro rexistro escrito no que aparece Xapón dáse na obra chinesa chamada o Libro de Han.[28] Segundo outro texto histórico chinés, os Rexistros dos Tres Reinos, o reino máis poderoso no arquipélago xaponés durante o século III chamábase Yamatai, e estaba gobernado pola monarca Himiko.[29] O budismo introduciuse por primeira vez no Xapón procedente de Baekje, Corea, e tivo a promoción do príncipe Shōtoku, aínda que o subsecuente desenvolvemento do budismo xaponés tivo a súa influencia principal na China.[30] Malia a resistencia inicial, o budismo fomentouse dende a clase gobernante e gañou unha aceptación xeral no comezo do período Asuka (592-710).[31] Trala morte do emperador Shōtoku no ano 622 e tras un período de guerras civís, o emperador Kōtoku deu inicio á reforma de Taika,[32] na que se nacionalizou toda a terra do Xapón para distribuíla de forma equitativa entre os agricultores, e na que se ordenou unha compilación dun rexistro de vivendas como base para un novo sistema de recadación de impostos.[33]
O período Nara (710-784) estivo marcado polo xurdimento dun estado xaponés centralizado, co seu centro na Corte Imperial de Heijō-kyō (Nara). Este período caracterízase pola aparición dunha literatura nacente así como polo desenvolvemento da arte e arquitectura de inspiración budista.[34] Nesta época Xapón sufriu unha serie de desastres naturais, incluíndo incendios, secas, fame e varias enfermidades, como unha epidemia de varíola entre os anos 735 e 737, na que se estima que faleceu entre un cuarto e un terzo da poboación do país naquel tempo.[35][36] No ano 784 o emperador Kanmu trasladou a capital dende Nara ata Nagaoka-kyō para posteriormente movela de novo a Heian-kyō (Kyoto) no ano 794.[37][38]
Isto marcou o comezo do período Heian (794-1185), no que xurdiu unha cultura xaponesa indíxena, destacada pola súa arte, olaría e prosa. A obra de Murasaki Shikibu 源氏物語 (Genji Monogatari?)[39] e as letras do himno nacional do Xapón, o Kimigayo, foron escritas nesta época.[40] Durante este período o poder da Corte Imperial foi en declive. A Corte centrouse en loitas de poder internas e nos intereses artísticos dos nobres, non prestando suficiente atención á administración e goberno fóra da capital.[41] O budismo seguiu espallándose neste período principalmente a través de dúas seitas principais, a Tendai do monxe Saichō e a Shingon do monxe Kūkai.[42] O budismo Terra Pura (Jōdo-shū, Jōdo Shinshū) acadou unha gran popularidade no final do século XI.[43]
No ano 1156 xurdiu unha disputa sobre a sucesión ao trono na que os dous pretendentes rivais (o emperador Go-Shirakawa e o emperador Sutoku) contrataron os clans Taira e Minamoto procurando obter o trono pola forza. Durante a guerra que sucedeu, o clan Taira liderado por Taira no Kiyomori derrotou ao clan Minamoto. O resultado da guerra deu lugar a unha rivalidade entre ámbolos dous clans, que provocou a Rebelión Heiji no ano 1160.[44] O clan Minamoto, liderado por Yoritomo, conseguiu a vitoria decisiva no ano 1185 na Batalla de Dan-no-ura, e Yoritomo e as súas forzas pasaron a ser os rexedores de facto do Xapón.[45]
Era feudal
A era feudal do Xapón caracterizouse polo xurdimento e dominación da clase gobernante de guerreiros, os samurai.[46] En 1185 o samurai Minamoto no Yoritomo foi nomeado shogun polo emperador Go-Toba, establecendo a súa base en Kamakura. Trala súa morte, o clan Hōjō chegou ao poder coma rexentes dos shoguns.[47] A escola de budismo zen introduciuse dende a China no período Kamakura (1185-1333) e tornouse popular entre a clase samurai.[48] O shogunato Kamakura repeleu as invasións Mongois de Kublai Khan nos anos 1274 e 1281, pero foi eventualmente derrocado na Restauración Kenmu por parte do emperador Go-Daigo, quen posteriormente foi derrotado por Ashikaga Takauji no ano 1336.[49]
Ashikaga Takauji estableceu o shogunato en Muromachi, Kyoto, dando así comezo ao período Muromachi (1336-1573).[49] O shogunato Ashikaga acadou o seu punto culminante na época de Ashikaga Yoshimitsu, e a cultura baseada no budismo zen seguiu prosperando.[50] Isto deu paso á cultura Higashiyama, que continuou ata o século XVI.[51] Por outra banda, o shogunato Ashikaga non conseguiu controlar os xefes de guerra feudais (daimyo), dando lugar a unha guerra civil (a guerra Ōnin) no ano 1467 que marcou o comezo do período Sengoku ('Estados en guerra').[52]
Durante o século XVI, comerciantes e misioneiros xesuítas procedentes de Portugal chegaron ao Xapón por primeira vez, iniciando un intercambio comercial e cultural directo entre o Xapón e occidente.[53] Isto permitiulle a Oda Nobunaga obter tecnoloxía e armas de fogo occidentais, que empregou para conquistar a moitos outros daimyos. A consolidación do seu poder deu comezo ao que se coñece como período Azuchi-Momoyama (15731603).[54] Tralo seu asasinato no ano 1582, o seu sucesor Toyotomi Hideyoshi unificou a nación en 1590 e levou a cabo dúas invasións de Corea sen éxito nos anos 1592 e 1597.[55][56]
Tokugawa Ieyasu actuou como rexente do fillo de Hideyoshi e usou a súa posición para gañar apoios políticos e militares. Na guerra que tivo lugar, conseguiu derrotar os clans rivais na Batalla de Sekigahara no ano 1600.[57] Tokugawa Ieyasu foi nomeado shogun polo emperador Go-Yōzei en 1603, e estableceu o shogunato Tokugawa en Edo (Toquio).[58] Este shogunato ditaminou medidas como o buke shohatto, un código de conduta para controlar os daimyo autónomos,[59] e a política isolacionista sakoku ("país pechado") no 1639, que deron lugar a máis de 250 anos de tenue unidade política coñecidos como o período Edo (1603-1868).[60] O estudo das ciencias occidentais, coñecido como rangaku, continuou a través do contacto co enclave holandés de Dejima en Nagasaki,[61] e tamén comezou neste período o chamado kokugaku ("estudos nacionais"), o estudo do Xapón por parte dos xaponeses.[62]
Época moderna
O 31 de marzo de 1854 o Comodoro Matthew C. Perry e as chamadas "Black Ships" da Armada dos Estados Unidos de América forzaron a apertura do Xapón cara ao mundo exterior por medio do Tratado de Kanagawa.[63] Varios tratados posteriores con países occidentais no período Bakumatsu provocaron diversas crises políticas e económicas no país.[64] A resignación do shogun deu lugar á Guerra Boshin e ao establecemento dun estado centralizado unificado baixo o emperador, coñecido co nome de Restauración Meiji.[65]
Adoptando sistemas e institucións políticas, xudiciais e militares procedentes de occidente, introduciuse no país a Constitución Meiji e constituíuse a Dieta Imperial.[66] A Restauración Meiji transformou o Imperio do Xapón nunha potencia mundial industrializada que comezou a procurar o conflito militar como medio de espallar a súa esfera de influencia.[67] Tralas vitorias na primeira guerra sino-xaponesa (1894-1895) e na guerra ruso-xaponesa, Xapón gañou o control de Taiwán, Corea e a metade sur de Sakhalin.[68] Neste tempo a poboación do Xapón medrou dende os 35 millóns de habitantes no ano 1873 ata os 70 millóns no ano 1935.[69]
No comezo do século XX Xapón tivo un breve período de "democracia Taishō", ensombrecida polo cada vez maior expansionismo e militarización do país.[70] A primeira guerra mundial permitiulle ao Xapón, como parte dos Aliados vitoriosos, ampliar a súa dominación territorial e a súa esfera de influencia..[71] Continuou a súa política expansionista ocupando Manchuria no ano 1931. Como resultado da condena internacional desta ocupación, Xapón abandonou a Liga de Nacións dous anos despois.[72] En 1936 Xapón asinou o Pacto Anti-Comintern coa Alemaña Nazi, e o Pacto Tripartito de 1940 converteuno nunha das potencias do Eixe.[73] En 1941 Xapón negociou o Pacto de Neutralidade soviético-xaponesa,[74] que durou ata o ano 1945 coa invasión Soviética de Manchuria.[75]
O Imperio do Xapón invadiu outras partes da China en 1937, precipitando a segunda guerra sino-xaponesa (1937-1945). O Exército Imperial Xaponés capturou a capital Nanjing e levou a cabo o masacre de Nanking.[76] En 1940 comezou a súa invasión da Indochina Francesa, o que provocou que os Estados Unidos comezase un embargo de petróleo no Xapón.[77] O 7-8 de decembro de 1941 as forzas xaponesas executaron un ataque sorpresa en Pearl Harbor, Malaya, Singapur e Hong Kong, declarando a guerra ós Estados Unidos e o Imperio Británico e involucrando así a ámbolos dous na guerra do Pacífico.[78][79] Trala invasión soviética de Manchuria e os bombardeos atómicos de Hiroshima e Nagasaki en 1945, Xapón acordou unha rendición incondicional o 15 de agosto dese ano.[80] A guerra supúxolle ao Xapón e ao resto dos países asiáticos millóns de vidas e a destrución de gran parte da súa industria e infraestrutura. Os Aliados, liderados polos Estados Unidos, repatriaron millóns de xaponeses dende colonias e campos militares de toda Asia, eliminando na súa maioría o dominio do Imperio Xaponés e restaurando a independencia dos territorios conquistados.[81]
.jpg)
En 1947 Xapón adoptou unha nova constitución que puxo énfase nas prácticas democráticas liberais. A ocupación aliada finalizou co Tratado de San Francisco no ano 1952[82] e o Xapón foi aceptado como membro das Nacións Unidas en 1956. O crecemento económico do país nos anos posteriores foi moi elevado, chegando a ser a segunda maior economía mundial. Este crecemento rematou a mediados dos anos 1990s cando Xapón sufriu unha gran recesión económica, da que o país comezou a dar sinais de recuperación coa chegada do século XXI.[83] O 11 de marzo de 2011 Xapón sufriu o maior terremoto rexistrado na súa historia, que á súa vez provocou un tsunami que causou o accidente nuclear de Fukushima.[84]
- Artigo principal: Política do Xapón.
Xapón é unha monarquía constitucional na que o poder do emperador é moi limitado. Como figura de estado representativa, a Constitución do Xapón defíneo como "o símbolo do Estado e da unidade do pobo". O poder executivo reside no primeiro ministro e nos restantes membros electos da Dieta, mentres que a soberanía queda establecida no propio pobo xaponés.[85] Naruhito é o emperador do Xapón dende o 1 de maio do 2019,[86] mentres que Naruhito é o seguinte na liña de sucesión ao Trono do Crisantemo.[87]
O órgano lexislativo do Xapón é a Dieta Nacional, que se atopa en Chiyoda, Toquio. A Dieta é un corpo bicameral formado pola Cámara de Representantes con 480 asentos, escollidos mediante voto popular cada catro anos, e a Cámara de Conselleiros con 242 asentos, escollidos por medio de votación popular cada seis anos. Existe o sufraxio universal para os adultos maiores de 18 anos,[88] e as votacións teñen lugar polo método de voto secreto.[85] A Dieta estivo historicamente dominada polo Partido Demócrata e polo Partido Demócrata Liberal. Este último foi o partido máis votado dende o ano 1955, agás nun breve período entre 1993 e 1994 e dende 2009 ata 2012.[89]
O primeiro ministro do Xapón é o xefe do goberno, nomeado polo emperador trala súa designación por parte da Dieta, e este é o encargado de designar os ministros do goberno.[85] Trala vitoria do Partido Demócrata Liberal nas eleccións xerais do 2012, Shinzō Abe substituíu a Yoshihiko Noda como primeiro ministro o 26 de decembro de 2012.[90] Malia que o emperador é quen nomea formalmente o primeiro ministro, a constitución do país require explicitamente que o emperador siga a designación da Dieta.[85]
O sistema legal xaponés, historicamente influenciado polas leis chinesas, desenvolveuse de forma independente durante o período Edo, con textos como o Kujikata Osadamegaki.[91] Porén, dende finais do século XIX o sistema xudicial baseouse en gran parte nas leis civís de Europa, particularmente nas de Alemaña. Como exemplo, no 1896 o goberno xaponés estableceu un código civil baseado nun bosquexo da Bürgerliches Gesetzbuch alemá, que permanece en efecto aínda que con modificacións trala segunda guerra mundial.[92] A constitución require que o emperador promulgue a lexislación aprobada pola Dieta, sen darlle poder específico para opoñerse a ela.[85] O sistema xudicial do Xapón está dividido en catro niveis básicos, sendo a Corte Suprema o nivel máis elevado,[93] e o corpo principal da lei estatal xaponesa recibe o nome de "Seis Códigos".[94]
Dereitos humanos
En materia de dereitos humanos, respecto á pertenza nos sete organismos da Carta Internacional de Dereitos Humanos, que inclúen o Comité de Dereitos Humanos (HRC), Xapón firmou ou ratificou:
 Xapón |
 Status dos principais instrumentos internacionais de dereitos humanos[95] | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| CESCR | CCPR | CERD | CED | CEDAW | CAT[96] | CRC | MWC | CRPD | |||||||||
| CESCR | CESCR-OP[97] | CCPR | CCPR-OP1 | CCPR-OP2-DP | CEDAW | CEDAW-OP[98] | CAT | CAT-OP | CRC | CRC-OP-AC | CRC-OP-SC | CRPD | CRPD-OP[99] | ||||
| Pertenza |  |
 |
|
 |
|
  |
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
Firmado e ratificado, firmado pero non ratificado, nin firmado nin ratificado, sen información,  accedeu a firmar e ratificar o órgano en cuestión, pero tamén recoñece a competencia de recibir e procesar comunicacións individuais por parte dos órganos competentes. | |||||||||||||||||
Relacións internacionais e forzas armadas
Xapón é membro do G8, do APEC e do ASEAN, e participa no Cumio do Leste Asiático. O país asinou tamén un acordo de seguridade con Australia en marzo do 2007[100] e coa India en outubro do 2008.[101] É o quinto doante mundial de axuda oficial ao desenvolvemento, con máis de oito mil millóns de euros achegados no 2014.[102] Estado membro das Nacións Unidas dende 1956, Xapón serviu como membro non permanente do Consello de Seguridade durante un total de 20 anos. É un dos membros do G4 que procura ser membro permanente do Consello de Seguridade.[103]
O país atópase no medio de diversas disputas territoriais cos seus veciños: con Rusia sobre as Illas Kuriles do Sur, con Corea do Sur sobre as Rochas Liancourt, coa China e Taiwán sobre as Illas Senkaku, e coa China sobre a zona económica exclusiva ao redor de Okinotorishima.[104] Tamén se atopa en disputa con Corea do Norte debido aos seus secuestros de xaponeses e do seu programa nuclear.[105]
Xapón mantén un dos orzamentos militares máis altos do mundo,[106] malia que as súas forzas armadas, que reciben o nome de Forzas de Autodefensa do Xapón, están limitadas polo Artigo 9 da Constitución do Xapón, que obrigou ao país a renunciar ao seu dereito de realizar declaracións de guerra ou empregar as súas forzas armadas en disputas internacionais.[107] O Ministerio de Defensa do país controla estas forzas, formadas principalmente polas Forzas Terrestres de Autodefensa do Xapón, as Forzas Marítimas de Autodefensa do Xapón e as Forzas Aéreas de Autodefensa do Xapón. No século XXI, Xapón participou en varias operacións de paz. O envío de tropas a Iraq no 2004 marcou o primeiro uso fóra do país das súas forzas armadas dende a segunda guerra mundial,[108] e as súas forzas armadas navais participan regularmente en exercicios RIMPAC.[109]
- Artigo principal: Prefecturas do Xapón.
Xapón divídese en 47 prefecturas 都道府県 (Todōfuken?), cada unha co seu propio gobernador, lexislatura e administración propias. Consisten en 43 prefecturas (県 ken?) propias, dúas prefecturas urbanas (府 fu?, Osaca e Kyoto), un "circuíto" o "territorio" (道 dō?, Hokkaido) e unha "metrópole" (都 to?, Toquio).[110] Cada prefectura divídese en cidades, vilas e distritos rurais.[111] A comezos do século XX o país iniciou un proceso de reorganización administrativa, fusionando varias das cidades e vilas entre si, para reducir o número de rexións administrativas inferiores e reducir gastos administrativos.[112]
|
|
.svg)
- Artigo principal: Xeografía do Xapón.
Xapón ten un total de 6 852 illas que se estenden pola costa do océano Pacífico de Asia, entre as latitudes 24° e 46°N e as lonxitudes 122° e 146°L. As illas principais son, de norte a sur, Hokkaido, Honshu, Shikoku e Kyūshū. As illas Ryukyu, incluíndo Okinawa, son unha cadea de illas ao sur de Kyūshū. O conxunto de illas do país coñécese como o arquipélago xaponés.[113] Ó redor do 73% do país é terreo forestal, montañoso e pouco axeitado para o uso agrícola, industrial ou residencial.[114][115] Como resultado as zonas habitables localízanse principalmente nas zonas costeiras e presentan unhas densidades de poboación moi altas, facendo do Xapón un dos países con maior densidade de poboación do mundo.[116]
As illas do Xapón localízanse nunha zona volcánica do Cinto de lume do Pacífico. Son principalmente o resultado de grandes movementos oceánicos que tiveron lugar durante millóns de anos dende mediados do Silúrico ata o Plistoceno, como resultado da subdución da Placa de Filipinas baixo a Placa Amuria e a Placa de Okinawa no sur, e a subdución da Placa do Pacífico baixo a Placa Okhotsk no norte. O Xapón estaba orixinalmente unido á costa leste do continente Euroasiático, e a subdución destas placas desprazouno cara ao leste abrindo o mar do Xapón hai uns 15 millóns de anos.[117]
Xapón ten 108 volcáns activos. Durante o século XX emerxeron varios novos volcáns, incluíndo o Shōwa-shinzan en Hokkaido e o Myōjin-shō nas Rochas Bayonnaise no Pacífico. Os sismos son habituais na zona, resultando con frecuencia en tsunamis.[118] O Gran Terremoto de Kantō de 1923 provocou a morte de máis de 140 000 persoas,[119] e o Terremoto de Sendai acadou unha magnitude de 9.0[120] o 11 de marzo do 2011, causando un gran tsunami.[84] Pola súa localización dentro do chamado "Anel de Lume do Pacífico", Xapón é substancialmente propenso a este tipo de fenómenos naturais,[121] sendo o país con maior risco de catástrofe natural do mundo segundo o World Risk Report de 2013.[122]
Clima
O clima do Xapón é predominantemente temperado, pero presenta unha gran variación de norte a sur. As características xeográficas do país dividen o seu clima en seis zonas climáticas principais, as de Hokkaido, mar do Xapón, Rexión de Koshin, mar Interior de Seto, océano Pacífico e illas Ryukyu. Hokkaido é a zona que se atopa máis cara ao norte e presenta un clima continental húmido, con invernos longos e fríos e veráns temperados. Nesta zona as precipitacións non adoitan ser en grandes cantidades, pero é habitual a acumulación de neve no inverno.[123]
Na zona climática do mar do Xapón, na costa oeste de Honshu, os ventos estacionais do noroeste provocan nevadas abundantes no inverno. No verán esta rexión ten temperaturas máis baixas que a zona do Pacífico, aínda que por veces poida ter temperaturas moi altas debido ao efecto Föhn. A Rexión de Koshin, no centro do país, ten un clima continental húmido típico, con grandes diferenzas de temperaturas entre o verán e o inverno e entre a noite e o día. As precipitacións aquí son lixeiras, con frecuentes nevadas no inverno. As montañas das rexións de Chūgoku e Shikoku protexen o mar Interior de Seto dos ventos, facendo que teña un clima moderado durante todo o ano.[123]
A costa do Pacífico ten un clima subtropical húmido, con invernos temperados de nevadas ocasionais e veráns húmidos e calorosos debido aos ventos estacionais do sueste. As illas Ryukyu teñen un clima subtropical con invernos temperados e veráns calorosos.[123] Nestas zonas as precipitacións adoitan ser abundantes, concentrándose principalmente na estación de chuvias.[124]
A temperatura media do inverno no Xapón é de 5,1 °C e a temperatura media do verán está nos 25,2 °C.[125] A temperatura máis alta rexistrada no país foi de 40,9 °C, o 16 de agosto de 2007.[126] A estación principal de chuvias comeza en maio en Okinawa, e a fronte de chuvias trasládase gradualmente cara ao norte ata chegar a Hokkaido a finais de xullo. En gran parte de Honshu a estación de chuvias comeza antes de mediados de xuño e ten unha duración dunhas seis semanas. Os tifóns son habituais na zona a finais do verán e comezos do outono.[124][125]
Biodiversidade
Xapón ten nove ecorrexións forestais que reflicten o clima e xeografía das illas. Estas van dende bosques húmidos subtropicais de frondosas en Ryūkyū e as illas Bonin, pasando por bosques temperados de frondosas e mixtos nas rexións máis temperadas das illas principais ata os bosques temperados de coníferas nas porcións invernais máis frías das illas do norte.[127] Xapón posúe máis de 90 000 especies de vida silvestre, incluíndo o oso pardo, o macaco xaponés, o can mapache, o roedor Apodemus speciosus e o urodelo Andrias japonicus.[128] O país ten unha extensa rede de parques nacionais establecidos para protexer zonas de importancia de flora e fauna, así como 37 zonas húmidas Ramsar.[129][130] Catro lugares do país están inscritos na lista de Patrimonio da Humanidade da UNESCO pola súa importancia natural. Estes lugares son as illas Bonin, Shirakami-Sanchi, o Parque Nacional Shiretoko e Yakushima.[131]
Medio ambiente
Trala segunda guerra mundial Xapón experimentou un período de rápido crecemento económico no que o goberno restou importancia ás políticas ambientais en favor das corporacións industriais. Como resultado disto, a contaminación ambiental foi abundante durante as décadas de 1950 e 1960. En resposta da cada vez maior preocupación por este problema, o goberno do país introduciu varias leis de protección ambiental en 1970.[132] A crise do petróleo de 1973 foi outro factor importante na procura de usos máis eficientes de enerxía no país debido á súa falta de recursos naturais.[133] As leis de protección ambiental máis recentes inclúen medidas para reducir a contaminación atmosférica urbana, a mellora da xestión de residuos, a eutrofización da auga, a conservación da natureza, a redución dos efectos do cambio climático, o manexo de substancias químicas e a cooperación internacional para a conservación do medio ambiente.[134]
En contraste con estas políticas, e malia os cada vez maiores investimentos en enerxías renovables no país, a data de xuño de 2015 máis de 40 centrais térmicas de carbón estaban en fase de planificación ou en construción no Xapón.[135] Xapón encadrouse na 39ª posición do Índice de Desempeño Ambiental do 2016, índice que mide o compromiso dos países co sostemento medioambiental.[136] Como asinante do Protocolo de Kyoto e anfitrión da conferencia de 1997 na que se creou, o Xapón está baixo a obriga de reducir as súas emisións de dióxido de carbono e tomar outras medidas para reducir os efectos adversos do cambio climático.[137]
- Artigo principal: Economía do Xapón.
.png)
O crecemento da economía moderna do Xapón comezou no período Edo, e algúns elementos sobreviventes desta época son as rutas de transporte por terra e mar, así como instrumentos financeiros como os contratos de futuros, banca e seguros dos negociantes de arroz de Osaca.[141] Durante o período Meiji, dende o ano 1868, Xapón expandiuse economicamente coa adopción da economía de mercado.[142] Moitas das empresas actuais fundáronse nesa época, e o Xapón pasou a ser unha das nacións máis desenvolvidas de Asia.[143] O período de crecemento económico xeral que tivo lugar dende os anos 1960 ata os anos 1980 foi denominado o "Milagre xaponés", cunha media de crecemento económico dun 7,5% nos anos 1960 e 1970, e dun 3,2% nos anos 1980 e comezos dos anos 1990.[144]
Este crecemento freouse nos anos 1990 durante a denominada "Década perdida" debido aos efectos da burbulla financeira e inmobiliaria no Xapón e as políticas gobernamentais dirixidas a reducir os excesos especulativos dos mercados inmobiliarios e de valores. Os esforzos para revivir o crecemento económico non tiveron éxito e víronse prexudicados aínda máis polo efecto da burbulla de Internet do 2000.[114] A economía do país comezou a recuperarse a partir do ano 2005, cun crecemento do PIB dun 2,8%, por riba dos índices de crecemento dos Estados Unidos e da Unión Europea durante o mesmo período.[145]
A agricultura xaponesa abrangue o 13% do seu territorio e o país é o segundo con maior volume de capturas de peixe cun 15% do total global, só por detrás da China,[114] mentres que no conxunto da economía global do país, o sector de servizos representa uns tres cuartos do PIB total do país.[146] A data de 2010, a forza de traballo do país nipón era duns 65,9 millóns de traballadores.[147] Malia que Xapón ten unha taxa de desemprego baixa, dun 3,2%,[148] ao redor duns 20 millóns de persoas, un 17% da poboación, atopábase baixo a liña de pobreza no ano 2007.[149] A vivenda no país nipón é limitada debido á pouca dispoñibilidade de terreo nas áreas urbanas.[150]
A moeda oficial do Xapón é o Ien (símbolo ¥ e código JPY). É a terceira divisa máis empregada no Mercado Internacional de Divisas tralo dólar estadounidense e o euro.[152] No 2015 Xapón era a terceira maior potencia económica do mundo en termos de PIB nominal, só por detrás dos Estados Unidos e a China,[153] e a cuarta potencia económica mundial en termos de PPA, tralos Estados Unidos, a China e a India.[154] A data de 2014, a débeda pública do Xapón estaba estimada en máis do 200% do seu PIB anual, sendo a maior débeda pública de tódolos países do mundo.[155] En agosto de 2011, a axencia de cualificación Moody's rebaixou a clasificación da débeda pública do Xapón dende o "Aa3" ata o "Aa2" debido ao nivel de déficit e débeda do país dende a recesión global de 2009, agravados tamén polos efectos do terremoto e tsunami de Sendai de 2011.[156]
Xapón estaba no posto número 34 da lista do Ease of doing business index de 2015.[157] O sistema capitalista xaponés presenta características con variacións distintivas: as empresas "keiretsu" teñen unha grande influencia, e o emprego de por vida xunto ós ascensos baseados na experiencia laboral son relativamente comúns no mundo laboral xaponés.[158][159] As compañías xaponesas son coñecidas por empregar métodos de xestión como a "The Toyota Way", e o activismo dos accionistas é escaso.[160] Posúe unha gran capacidade industrial, sendo fogar dalgunhas das maiores e máis tecnoloxicamente avanzadas produtoras de vehículos de motor, electrónica, ferramentas, aceiro e outros metais non ferrosos, barcos, substancias químicas, téxtiles e alimentos procesados.[161][162] Algunhas das maiores empresas do Xapón son, entre outras, Toyota, Nintendo, NTT DoCoMo, Canon, Honda, Takeda Pharmaceutical, Sony, Panasonic, Toshiba, Sharp, Nippon Steel, Nippon Oil e Seven & I Holdings Co..[163] Xapón ten algúns dos maiores bancos do mundo, e a Bolsa de Toquio, coñecida polos índices Nikkei 225 e TOPIX, é a segunda maior do mundo en canto a capitalización de mercado.[164] No 2006 326 empresas da lista Forbes Global 2000 tiñan a súa orixe no Xapón.[165]
Exportacións e importacións
No 2015 o total de exportacións do Xapón superou os 643 mil millóns de euros.[166] A data de 2012 os principais mercados para as exportacións xaponesas eran a China (18,1%), os Estados Unidos (17,8%), Corea do Sur (7,7%), Tailandia (5,5%) e Hong Kong (5,1%). Estas exportacións consisten principalmente en equipamento, vehículos de motor, produtos de ferro e aceiro, semicondutores e pezas de automóbiles.[167] O total de importacións acadado polo Xapón no 2015 chegou ós 667 mil millóns de euros.[166] No 2012, as importacións do Xapón tiveron como principais mercados de orixe a China (21,3%), os Estados Unidos (8,8%), Australia (6,4%), Arabia Saudita (6,2%), os Emiratos Árabes Unidos (5,0%), Corea do Sur (4,6%) e Qatar (4,0%).[114] Os principais produtos importados son maquinaria e equipamento industrial, combustibles fósiles, alimentos, químicos, téxtiles e materia prima para a industria. En termos de participación no mercado, os mercados domésticos do Xapón son os máis pechados de tódolos países pertencentes á OCDE.[158] A comezos do século XXI baixo o goberno de Junichirō Koizumi, o país levou a cabo diversas reformas a prol da competitividade nos mercados, e os investimentos estranxeiros no país experimentaron un aumento notable.[168]
Ciencia e tecnoloxía
_2013_Tokyo_Motor_Show.jpg)
Xapón é un dos países líderes na investigación científica, particularmente nos campos da electrónica, automóbiles, maquinaria, enxeñaría sísmica, robótica, óptica, química, semicondutores e metalurxia. Cun total duns 700 000 investigadores, o país adica un orzamento para Investigación e desenvolvemento duns 130 mil millóns de dólares, o terceiro máis alto do mundo.[169] Xapón é líder mundial na investigación fundamental, con 21 Premios Nobel nos campos da física, química e medicina,[170] e tres gañadores da Medalla Fields.[171] Xapón é o líder mundial na produción e uso de robots industriais, posuíndo a metade dos robots industriais do mundo no ano 2000,[172] baixando ata un 20% (300 000 dun total de 1,3 millóns) a data de 2013.[173]
A Axencia Xaponesa de Exploración Aeroespacial leva a cabo investigacións espaciais, planetarias e de aviación, así como o desenvolvemento de foguetes e satélites. Tamén participa na Estación Espacial Internacional, por medio do módulo Kibo que foi engadido á estación nos voos do Transbordador STS no ano 2008.[174] Ademais do lanzamento dunha sonda espacial a Venus no 2010, a Akatsuki,[175][176] os plans do Xapón para a exploración espacial inclúen o desenvolvemento e lanzamento da misión BepiColombo a Mercurio no 2018[177] e a construción dunha base lunar no 2030.[178]
Enerxía
No 2013 o 45,7% da enerxía producida no Xapón procedeu do petróleo, o 24,2% do carbón, o 22,5% do gas natural, o 3,1% da enerxía hidroeléctrica.[179] A produción de enerxía nuclear reduciuse case por completo en maio de 2012 parando case tódalas centrais nucleares do país, pasando dun 10,6% do total no 2010 ata un 0,4% no 2013,[179] principalmente pola oposición pública resultante dos Accidentes nucleares de Fukushima I de marzo do 2011, malia que o goberno do país tentou convencer a opinión pública para volver a poñer en funcionamento algúns dos 50 reactores nucleares do país.[180] Dous destes reactores, en Sendai, foron reiniciados o 11 de agosto[181] e o 15 de outubro de 2015[182] Xapón carece de reservas de combustibles fósiles, polo que ten unha gran dependencia na importación de enerxía,[183] polo que dende comezos do século XX tentou diversificar as súas fontes enerxéticas e manter niveis altos de eficiencia enerxética.[184]
Transporte
O sector do transporte no Xapón destaca pola súa eficiencia enerxética, xa que usa menos enerxía por persoa comparado con outros países desenvolvidos, principalmente grazas a unha gran porcentaxe de uso de ferrocarrís e as baixas distancias de viaxe.[185] Por outra banda o transporte do país é un dos máis caros do mundo, principalmente debido aos altos impostos e peaxes e particularmente no transporte por estrada.[186] No Xapón o sentido da circulación é polo lado esquerdo,[187] e unha única rede de autoestradas de peaxe de alta velocidade establecida no 1957 conecta as principais cidades do país,[188] con peaxes operadas por empresas privadas.[189]
Dende a privatización do sistema ferroviario do país no ano 1987, existen ducias de empresas que compiten no mercado de transporte de pasaxeiros rexional e local. As principais destas compañías son varias do Japan Railways Group, Kintetsu Corporation, Seibu Railway e Keio Corporation. O país conta cunhas 250 liñas de trens Shinkansen de alta velocidade que conectan as principais cidades do país, trens que contan cunha reputación de gran puntualidade e seguridade.[190][191] Chuo Shinkansen (中央新幹線?), unha liña de tren maglev en construción entre Toquio e Nagoya con plans de expansión ata Osaca, terá unha duración de viaxe estimada de 40 minutos entre Toquio e Nagoya e 67 minutos entre Toquio e Osaca, cunha velocidade máxima de 505 km/h.[192]
Hai 175 aeroportos no Xapón,[114] sendo o Aeroporto de Haneda o maior aeroporto doméstico e o segundo con máis tráfico de pasaxeiros de Asia.[193] Os principais aeroportos internacionais son o Aeroporto Internacional de Narita, o Aeroporto Internacional de Kansai e o Aeroporto Internacional de Chūbu Centrair.[194] No ano 2014 Xapón tiña o cuarto maior mercado aéreo de pasaxeiros do mundo, cun tráfico total de 110 544 000 pasaxeiros.[195] O Porto de Nagoya é o maior porto marítimo e o de maior tráfico do país.[196]
- Artigo principal: Demografía do Xapón.
A poboación do Xapón está estimada nuns 127 millóns de persoas,[114] o 80% deles vivindo na illa Honshū. A sociedade xaponesa é culturalmente homoxénea,[197] composta por un 98,5% de etnia xaponesa,[114] con pequenas poboacións de estranxeiros.[197] A poboación de orixe coreana,[198] chinesa, filipina, brasileira (maioritariamente de ascendencia xaponesa),[199] e peruana (de ascendencia xaponesa) conforman os poucos grupos étnicos minoritarios existentes no país.[200] No ano 2003 había uns 134 700 occidentais non latinoamericanos e uns 345 500 expatriados latinoamericanos, dos que uns 274 700 eran brasileiros,[199] formando a maior comunidade de estranxeiros no país.[201]
O grupo nativo dominante é o pobo Yamato, mentres que os grupos minoritarios da rexión inclúen o pobo ainu[202] e o pobo ryukyu, así como grupos sociais minoritarios como os burakumin.[203] Tamén existen persoas con devanceiros mixtos incorporados ós Yamato, como por exemplo os procedentes das Illas Bonin.[204] No 2014 os traballadores estranxeiros non nacionalizados ocupaban só o 1,5% da poboación total do país.[205] O Xapón considérase un país etnicamente homoxéneo, e non hai unha estatística oficial do estado no que respecta á etnicidade, malia que existen estudos que describen o país como unha sociedade multi-étnica.[206] Gran parte dos xaponeses ven o Xapón como unha sociedade monocultural, incluíndo representantes do goberno con diversas declaracións públicas neste respecto que recibiron críticas de membros das diversas minorías étnicas como os ainu.[207]
Xapón ten a segunda maior esperanza de vida do mundo, acadando os 83,5 anos para os nados entre 2010 e 2015, e a terceira menor mortalidade infantil do mundo.[208][209][210] A poboación xaponesa sofre dende finais do século XX e comezos do XXI un rápido envellecemento debido ao baby boom trala segunda guerra mundial sucedido por unha forte diminución na taxa de natalidade en anos posteriores. No 2012 aproximadamente o 24,1% da poboación tiña máis de 65 anos de idade, cunha proxección de que esta proporción chegue a case o 40% arredor do ano 2050.[211]
Estes cambios na estrutura demográfica do país provocan unha serie de problemas sociais, particularmente un potencial declive na poboación traballadora e un aumento do custo dos beneficios sociais como o plan de pensións público.[212] Ademais, os matrimonios e as persoas que non teñen fillos aumentaron considerablemente nos últimos anos.[213] Segundo datos do 2011, a poboación do Xapón diminuíra por quinto ano consecutivo, baixando nunhas 204 000 persoas ata acadar os 126,24 millóns de habitantes. Este foi o maior declive de poboación do país dende o ano 1947, o primeiro no que se tomaron datos de poboación comparables.[214] O terremoto e tsunami de Sendai de 2011 foi outro factor neste declive da poboación, causando unhas 16 000 mortes e 2 600 desaparicións a data de 2014.[215] Outro dos problemas demográficos do país é o seu alto índice de suicidios,[216][217] que no ano 2009 excederon os 30 000 por duodécimo ano consecutivo.[218] O suicidio é a primeira causa de falecemento no país para persoas de menos de 30 anos de idade.[219]
Diversas estimacións indican que a poboación do país vai diminuír ata un número de entre 95 e 100 millóns de habitantes cara ao ano 2050,[220][221] polo que os investigadores e o goberno do país están a estudar posibles solucións a este problema.[213] A inmigración e as axudas á natalidade adoitan suxerirse como posibles solucións para conseguir traballadores novos que poidan soportar economicamente a poboación cada vez máis avellentada do país.[222][223] O Xapón acepta un número estable de 15 000 cidadáns por nacionalización (帰化 (naturalización?)) ao ano,[224] pero segundo un informe de ACNUR no 2012 Xapón só aceptou 18 refuxiados dos máis de 2000 que solicitaron asilo no país.[225]
Relixión
O taoísmo e o confucianismo dende a China son as principais influencias das crenzas e costumes relixiosos xaponeses.[227] O país ten liberdade relixiosa de acordo co Artigo 20 da súa constitución.[228][229] Segundo diversas estimacións entre o 84% e o 96% da poboación xaponesa subscribe o budismo ou Shinto, incluíndo un gran número de seguidores dun sincretismo das dúas relixións.[114][230] Estas estimacións están baseadas nas afiliacións individuais ós diversos templos, polo que outros estudos suxeriron que só o 30% da poboación se identifica realmente como pertencente a unha relixión.[231] Segundo Edwin Reischauer e Marius Jansen, a finais do século XX entre o 70 e o 80% dos xaponeses non se consideraban crentes de ningunha relixión.[232] Menos do 1% dos xaponeses son cristiáns,[233] e outras relixións minoritarias inclúen o islamismo, o hinduísmo, o sikhismo e o xudaísmo xunto a numerosas novas relixións xurdidas no país dende mediados do século XIX.[234] Malia todo, o nivel de participación en determinados eventos relixiosos é xeralmente alto, especialmente durante os diversos festivais xaponeses como o Hatsumōde ou o Aninovo Xaponés, e as rúas das cidades adoitan decorarse nas datas do Tanabata, Obon e polo Nadal.[235]
Linguas
- Véxase tamén: Categoría:Linguas do Xapón.
Máis do 99% da poboación do Xapón fala xaponés como a súa primeira lingua.[114] A lingua xaponesa é unha lingua aglutinante que se distingue por un sistema de honoríficos que reflicten a natureza xerárquica da sociedade xaponesa, con formas verbais e vocabulario particular que indican o status relativo do falante e do oínte.[236] A escrita xaponesa emprega caracteres kanji e dous conxuntos de silabarios kana, así como o alfabeto latino e o sistema de numeración árabe.[237]
Ademais do xaponés, na cadea de illas Ryukyu fálanse as linguas ryukyuanas, que inclúen a lingua amami, a lingua kunigami, a lingua de Okinawa, a lingua miyako, a lingua yaeyama e a lingua yonaguni, e forman parte da familia das linguas xapónicas.[238] Malia os esforzos dos gobernos locais por aumentar o coñecemento sobre estas linguas tradicionais, poucos dos mozos xaponeses estudan estas linguas.[239] A lingua ainu, que non ten relación probada co xaponés ou con calquera outra lingua, está en perigo de extinción, con tan só uns poucos falantes nativos restantes en Hokkaido.[240]
Educación
As escolas de primaria, secundaria e as universidades foron introducidas no Xapón en 1872 como resultado da Restauración Meiji.[241] Dende o ano 1947 a educación obrigatoria inclúe a educación primaria e a secundaria, que no seu conxunto duran un total de nove anos, dende os 6 ata os 15 anos de idade. Case tódolos mozos continúan a súa educación nun instituto sénior durante tres anos. Segundo o Ministerio de Educación do país, no 2005 ao redor do 75,9% dos graduados de instituto asistiron posteriormente a unha universidade, colexio maior, escola de negocios ou outras institucións educativas semellantes.[242] As dúas universidades mellor valoradas do Xapón son a Universidade de Toquio e a Universidade de Kyoto.[243][244] O "Programa para a Avaliación de Estudantes Internacionais" coordinado pola OCDE valorou o conxunto do coñecemento xeral e capacidades dos estudantes xaponeses de 15 anos de idade como o sexto mellor do mundo.[245]
Saúde
No Xapón o goberno nacional xunto ós locais fornecen un sistema de saúde. O pago de servizos médicos persoais ofrécese a través dun sistema de seguros de saúde universais que proporcionan unha relativa igualdade de acceso, con tarifas definidas por un comité gobernamental, e os cidadáns que non posúen un seguro por medio dun emprego poden participar nun programa nacional de seguros de saúde administrado polos gobernos locais. Dende o ano 1973 tódolos anciáns están cubertos por un sistema de seguros fornecido polo goberno,[246] e tódolos pacientes poden escoller médicos e centros de saúde para os seus tratamentos médicos.[247]
Crime e seguridade
A taxa de crime no Xapón atópase entre as máis baixas dos países desenvolvidos.[248] No ano 2010 os corpos de seguridade do estado contaban cun persoal de máis de 290 000 membros nas forzas da Axencia Nacional de Policía e máis de 280 000 no corpo da Policía Prefectural,[249] e no 2013 o país rexistrou unha diminución na súa taxa de criminalidade por undécimo ano consecutivo, acadando un mínimo histórico dende a metade do século XX.[250] A posesión de armas está prohibida no país para o público xeral, os rifles de caza e espadas cerimoniais deben rexistrarse na policía e a manufactura e venda de armas está regulada por lei.[251] A Yakuza é a mafia organizada orixinaria do país, cun total estimado de 58 000 membros no país no ano 2014, número que se foi reducindo dende a última década do século XX trala aprobación de diversas leis específicas promulgadas no país contra este tipo de organizacións.[252][253]
- Artigo principal: Cultura do Xapón.
A cultura xaponesa sufriu un gran desenvolvemento dende as súas orixes. A cultura contemporánea combina influencias de Asia, Europa e Norteamérica.[254] As artes tradicionais xaponesas inclúen a artesanía de olaría e porcelana, dos quimonos, do lacado xaponés, das espadas xaponesas e dos bonecos tradicionais xaponeses, as actuacións de bunraku, kabuki, noh, danza e rakugo, e outras prácticas como a cerimonia do té xaponesa, o ikebana, as artes marciais xaponesas, a caligrafía xaponesa, origami, onsen, as gueixas e diversos xogos tradicionais.[254] Xapón desenvolveu un sistema de protección e promoción das propiedades culturais tanxibles e intanxibles e dos Tesouros Nacionais do país..[255] Quince dos dezanove lugares inscritos como Patrimonio da Humanidade da UNESCO do país son pola súa importancia cultural.[131]
| Festivos do Xapón[256] | ||
|---|---|---|
| Data | Nome | Tradución |
| 1 de xaneiro | 元日 (Ganjitsu?) | Aninovo |
| Segundo luns de xaneiro | 成人の日 (Seijin no Hi?) | Día da maioría de idade |
| 11 de febreiro | 建国記念の日 (Kenkoku Kinen no Hi?) | Día da Fundación Nacional |
| Sobre o 20 de marzo | 春分の日 (Shunbun no Hi?) | Día do equinoccio de primavera |
| 29 de abril | 昭和の日 (Shōwa no Hi?) | Día de Shōwa |
| 3 de maio | 憲法記念日 (Kenpō Kinenbi?) | Día da Constitución |
| 4 de maio | みどりの日 (Midori no Hi?) | Día da vexetación |
| 5 de maio | こどもの日 (Kodomo no Hi?) | Día dos nenos |
| Terceiro luns de xullo | 海の日 (Umi no Hi?) | Día dos océanos |
| 11 de agosto | 山の日 (Yama no Hi?) | Día da montaña |
| Terceiro luns de setembro | 敬老の日 (Keirō no Hi?) | Día do respecto ós maiores |
| Sobre o 23 de setembro | 秋分の日 (Shūbun no Hi?) | Día do equinoccio de outono |
| Segundo luns de outubro | 体育の日 (Taiiku no Hi?) | Día da saúde e do deporte |
| 3 de novembro | 文化の日 (Bunka no Hi?) | Día da cultura |
| 23 de novembro | 勤労感謝の日 (Kinrō Kansha no Hi?) | Día do traballo |
| 23 de decembro | 天皇誕生日 (Tennō Tanjōbi?) | Aniversario do emperador |
Arte
- Artigo principal: Arte xaponesa.
Os templos do Santuario de Ise están considerados como o prototipo da arquitectura xaponesa.[257][258] Construídas na súa maioría con madeira, as casas tradicionais e moitos templos usan tatamis e portas corredías que separan as habitacións e os espazos interiores dos exteriores.[259] A escultura xaponesa, principalmente en madeira, e a pintura xaponesa están entre as artes xaponesas máis antigas, con rexistros das primeiras pinturas figurativas que datan do 300 a. C. A historia da pintura xaponesa é un reflexo da síntese e competición entre a estética tradicional xaponesa e a adaptación de ideas importadas doutras culturas.[260]
A interacción entre a arte xaponesa e a europea foi significativa durante a historia moderna. Como exemplo, os gravados ukiyo-e, que comezaron a exportarse no século XIX durante o movemento coñecido como Xaponismo, foron unha influencia importante no desenvolvemento da arte moderna occidental, particularmente no post-impresionismo.[260] Algúns dos artistas de ukiyo-e máis famosos foron Hiroshige e Hokusai, quen acuñou o termo manga[261] co que se coñece a banda deseñada xaponesa que se desenvolveu no século XX e acadou unha gran popularidade en todo o mundo.[262] O cine de animación xaponés, coñecido como anime, tamén se fixo moi popular a finais do século XX,[263] e os videoxogos xaponeses son uns dos máis populares dende a década de 1980.[264]
Literatura
As primeiras obras literarias xaponesas son as crónicas Kojiki e Nihon Shoki e a antoloxía poética Man'yōshū, todas elas do século XVIII e escritas en caracteres chineses.[265][266] A comezos do período Heian desenvolveuse o sistema de fonogramas coñecidos como kana (Hiragana e Katakana). A obra do século XX Taketori Monogatari (竹取物語?) está considerada a obra narrativa xaponesa máis antiga,[267] mentres que un reconto da vida da corte no período Heian se dá na obra Makura no Sōshi (枕草子?) de Sei Shōnagon e a obra do século XI Genji Monogatari (源氏物語?) de Murasaki Shikibu adoita describirse como a primeira novela da historia.[268][269]
Durante o período Edo, os chōnin ('cidadáns') superaron á aristocracia samurai como produtores e consumidores de literatura no Xapón. A popularidade de obras de Saikaku é un exemplo deste cambio na lectura e autoría, mentres que Bashō reviviu a tradición poética do Kokinshū cos seus haiku) e escribiu o diario de viaxe poético Oku no Hosomichi (奥の細道?).[270] A época Meiji viu un declive das formas literarias tradicionais debido á integración de influencias literarias occidentais. Natsume Sōseki e Mori Ōgai están considerados os primeiros novelistas modernos do Xapón, seguidos de Ryūnosuke Akutagawa, Jun'ichirō Tanizaki, Yukio Mishima e Haruki Murakami. O Xapón ten dous autores gañadores do Premio Nobel de Literatura, Yasunari Kawabata no 1968 e Kenzaburō Ōe no 1994.[267]
Música
Xapón é o maior mercado para a música física do mundo, cun volume de vendas de 2000 millóns de dólares no ano 2014, e o segundo mercado global de música, cun valor total de vendas de 2600 millóns de dólares no 2014.[271] Este mercado está dominado por artistas xaponeses, abarcando 37 dos 50 álbums[272] e 49 dos 50 sinxelos máis vendidos no país durante o ano 2014.[273] A música local é habitual nos múltiples locais de karaoke do país, nos que os propios selos discográficos teñen participación.[274] A música xaponesa tradicional diferénciase da occidental en que adoita estar baseada en intervalos de respiración humana no lugar de usar unha notación matemática.[275] A música folclórica xaponesa coñécese co nome de Min'yō, na que os cantantes adoitan ir acompañados de laúdes de tres cordas coñecidos como shamisen, así como de tambores taiko e dunha frauta de bambú chamada shakuhachi.[276]
Gastronomía
A gastronomía xaponesa baséase na combinación de alimentos básicos, tipicamente arroz ou fideos, cunha sopa ou ramen e pratos de peixe, vexetais, tofu e outros alimentos semellantes, para engadir sabor ao alimento básico. A comezos da época moderna introducíronse novos ingredientes non empregados previamente, como por exemplo as carnes vermellas.[277] A cociña xaponesa é coñecida pola súa énfase nos alimentos de temporada,[278] na calidade dos ingredientes e na presentación.[279] A gastronomía xaponesa tamén presenta un amplo conxunto de especialidades rexionais que se basean en receitas tradicionais e ingredientes locais.[279] O peixe é un elemento común, servido en moitas ocasións cru en forma de sashimi ou suxi, e o marisco e vexetais adoitan fretirse cun lixeiro rebozado en forma de tempura.[280] No 2010 a Guía Michelin outorgou a restaurantes do Xapón tantas estrelas Michelin coma ao resto de restaurantes do mundo xuntos.[281]
Deporte
- Véxase tamén: Xapón nos Xogos Olímpicos.
Tradicionalmente o sumo está considerado o deporte nacional do Xapón,[282] e as artes marciais como o judo, o karate e o kendo teñen tamén moitos practicantes e espectadores no país.[283] Trala Restauración Meiji introducíronse moitos deportes occidentais no Xapón que comezaron a espallarse polo sistema educativo.[284] Xapón foi o anfitrión dos Xogos Olímpicos de 1964 en Toquio, e por dúas veces dos Xogos Olímpicos de Inverno, os de 1972 en Sapporo e os de 1998 en Nagano.[285][286] Toquio vai ser o anfitrión dos Xogos Olímpicos de 2020, o que o converterá na primeira cidade asiática en acoller uns Xogos Olímpicos en dúas ocasións.[287] O Xapón é o país asiático con máis éxitos deportivos no rugby, e no 2019 vai ser o país anfitrión da Copa do Mundo de Rugby.[288]
O béisbol tornouse no deporte máis popular no país dende mediados do século XX.[289] A liga profesional do país, coñecida como Nippon Professional Baseball, estableceuse como tal no ano 1936.[290] O fútbol acadou tamén unha gran popularidade no país dende o establecemento da J. League no ano 1992.[291] O Xapón foi unha das sedes da Copa Intercontinental dende 1981 ata 2004 e foi anfitrioa do Mundial de Fútbol de 2002 xunto a Corea do Sur.[292] A selección de fútbol do Xapón é un dos equipos asiáticos con máis logros deportivos neste deporte, con catro títulos da Copa Asiática na sección masculina[293] e un título da Copa do Mundo de Fútbol no 2011 na súa sección feminina.[294] O golf é outro dos deportes populares no país nipón,[295] así como varias disciplinas de automobilismo como a serie Super GT e a Formula Nippon.[296] Yuta Tabuse foi o primeiro xogador de baloncesto xaponés en xogar na NBA.[297]
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
