Województwo warmińsko-mazurskie
województwo w Polsce Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
województwo w Polsce Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Województwo warmińsko-mazurskie – jednostka podziału administracyjnego Polski, jedno z 16 województw. Położone jest w północno-wschodniej części kraju. Siedzibą wojewody i władz samorządu województwa jest Olsztyn. Obejmuje obszar 24 173,47 km² (stan na 31 grudnia 2017)[2] i liczy około 1,36 mln mieszkańców (30 czerwca 2023)[1].
| |||||||||||||
| |||||||||||||
Państwo | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Kod ISO 3166-2 |
PL-WN | ||||||||||||
TERYT |
28 | ||||||||||||
Siedziba wojewody i sejmiku | |||||||||||||
Wojewoda | |||||||||||||
Marszałek | |||||||||||||
Powierzchnia (31 grudnia 2017) |
24 173,47 km² | ||||||||||||
Populacja (30 czerwca 2023) • liczba ludności |
| ||||||||||||
• gęstość |
56 os./km² | ||||||||||||
Urbanizacja |
59,33 | ||||||||||||
Tablice rejestracyjne |
N | ||||||||||||
Adres Urzędu Wojewódzkiego: al. Marszałka J. Piłsudskiego 7/910-575 Olsztyn | |||||||||||||
Adres Urzędu Marszałkowskiego: ul. Emilii Plater 110-562 Olsztyn | |||||||||||||
Podział administracyjny | |||||||||||||
| |||||||||||||
Położenie na mapie Polski | |||||||||||||
Strona Urzędu Wojewódzkiego | |||||||||||||
Strona Urzędu Marszałkowskiego |
Województwo warmińsko-mazurskie powstało w 1999 r. w wyniku reformy podziału administracyjnego kraju i objęło tereny dawnego województwa: olsztyńskiego, większe części województw elbląskiego i suwalskiego oraz fragmenty toruńskiego, ciechanowskiego i ostrołęckiego.
Według danych z 2 stycznia 2014 r. powierzchnia województwa wynosiła 24 173,47 km², co stanowi 7,7% powierzchni Polski[3]. Jest czwarte pod względem powierzchni spośród województw.
Województwo jest położone w północno-wschodniej Polsce i graniczy z[4]:
oraz z województwami:
Natomiast od północnego zachodu styka się z Zalewem Wiślanym. Województwo graniczy w jednym punkcie z Litwą; jest to trójstyk Polski, Rosji i Litwy, a jednocześnie czwórstyk granic województwa warmińsko-mazurskiego i podlaskiego z Rosją i Litwą.
Województwo obejmuje należącą do Polski południową część krainy historycznej Prusy, która dzieli się na poszczególne mniejsze krainy – zarówno historyczne, jak i etnograficzne:
Południowa i wschodnia granica województwa warmińsko-mazurskiego pokrywa się, w niemal większości miejsc, z dawnymi granicami Prus, a zatem Prus Książęcych i Prus Wschodnich.
Ponadto w granicach województwa znajdują się fragmenty innych regionów historyczno-etnograficznych, nienależących do Prus:
W wymiarze północ-południe województwo rozciąga się na długości 146 km, to jest 1°18′44″. W wymiarze wschód-zachód rozpiętość województwa wynosi 240 km, co w mierze kątowej daje 3°39′28″.
Współrzędne geograficzne skrajnych punktów:
Ukształtowanie powierzchni ma charakter wybitnie nizinny. Najwyższym punktem jest wierzchołek Dylewskiej Góry – 312 m n.p.m. Natomiast najniższym punktem jest depresja w Raczkach Elbląskich – 1,8 m p.p.m.
Znaczna część województwa znajduje się na Pojezierzu Mazurskim. W jego skład wchodzą pojezierza: Olsztyńskie, Mrągowskie, Ełckie, Kraina Wielkich Jezior Mazurskich i Równina Mazurska. Województwo warmińsko-mazurskie nazywane jest „Krainą Tysiąca Jezior”. W rzeczywistości znajduje się w nim ponad 3000 jezior, w tym 2000 o powierzchni przekraczającej 1 ha. Największe z nich to: Śniardwy (109,7 km²) i Mamry (102,3 km²). Najdłuższe jezioro to Jeziorak (27 km długości, 32 km²) na Pojezierzu Iławskim. Najgłębsze jeziora to Wuksniki (67–68 m), Babięty Wielkie (65 m) i Piłakno (57 m). Większość zbiorników wodnych w regionie połączona jest systemem kanałów zbudowanych głównie w XIX w. Przykład stanowi Kanał Elbląski łączący jezioro Druzno z jeziorem Szeląg. Jego długość wynosi 83,3 km. Województwo leży w dorzeczu Wisły i rzek pobrzeża Bałtyku. Główne rzeki to Pasłęka, Łyna i Drwęca. Województwo leży nad Zalewem Wiślanym (na północnym zachodzie).
Według danych z 31 grudnia 2012 w woj. warmińsko-mazurskim lasy obejmowały powierzchnię 745,9 tys. ha, co stanowiło 30,9% jego powierzchni[5]. Największym kompleksem leśnym jest Puszcza Piska zajmująca prawie 1000 km². Inne duże zespoły leśne to: Puszcza Borecka, Puszcza Nidzicka i część Rominckiej oraz lasy: Łańskie i Taborskie. Dominuje drzewostan iglasty, przeważnie sosna.
Województwo warmińsko-mazurskie podzielone jest na 19 powiatów i 2 miasta na prawach powiatu. W skład powiatów wchodzi 116 gmin: 16 miejskich, 34 miejsko-wiejskie i 66 wiejskich. Powierzchnia stan na 31 grudnia 2017[2] liczba ludności stan na 30 czerwca 2023[1]. NUTS 2 PL62.
Herb | Powiat | Populacja | Powierzchnia [km²] |
---|---|---|---|
Powiat bartoszycki | 52,919 | 1307,49 | |
Powiat braniewski | 37,653 | 1201,65 | |
Powiat działdowski | 61,719 | 953,93 | |
Powiat elbląski | 54,379 | 1415,58 | |
Powiat ełcki | 88,530 | 1112,79 | |
Powiat giżycki | 53,834 | 1119,51 | |
Powiat gołdapski | 25,015 | 772,29 | |
Powiat iławski | 89,962 | 1385,22 | |
Powiat kętrzyński | 57,445 | 1212,99 | |
Powiat lidzbarski | 38,356 | 925,00 | |
Powiat mrągowski | 47,686 | 1065,38 | |
Powiat nidzicki | 30,546 | 960,64 | |
Powiat nowomiejski | 43,822 | 693,93 | |
Powiat olecki | 32,110 | 873,60 | |
Powiat olsztyński | 129,698 | 2838,02 | |
Powiat ostródzki | 99,433 | 1766,29 | |
Powiat piski | 52,299 | 1774,58 | |
Powiat szczycieński | 66,720 | 1933,21 | |
Powiat węgorzewski | 20,983 | 693,22 |
W województwie warmińsko-mazurskim jest 50 miast, z czego największymi z nich są Olsztyn, Elbląg i Ełk. Olsztyn jest głównym ośrodkiem przemysłu spożywczego, oponiarskiego i drzewnego oraz turystyki. Podkreślone zostały siedziby powiatów a wytłuszczone miasta na prawach powiatu. Liczba ludności według danych z dnia 30 czerwca 2023[1], powierzchnia z 31 grudnia 2017[2]. Wszystkie miasta województwa przynależą do krainy historycznej Prusy, lecz w ich obrębie wyodrębnia się kilka mniejszych krain. Przy niektórych miastach podano więcej niż jedną taką krainę historyczną, gdyż w niektórych przypadkach nie ma ściśle określonych granic lub (ze względu na rozbieżne kryteria) różne krainy obejmują te same tereny.
W latach 1945–1950 Komisja Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych ponownie nazwała niektóre miejscowości i obiekty fizjograficzne (rzeki, jeziora) na terenie przyznanej Polsce południowej części byłych Prus Wschodnich. Istniejące wcześniej w polskim piśmiennictwie lub lokalnej mowie nazwy przemianowano na nowe, wcześniej nieistniejące, związane m.in. z zasłużonymi dla regionu postaciami[7][8]:
Dane z 30 czerwca 2023[1]:
Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
---|---|---|---|---|---|---|
jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
populacja | 1 362 433 | 100 | 697 437 | 51 | 664 994 | 49 |
powierzchnia | 24 173,17 km² | |||||
gęstość zaludnienia [mieszk./km²] | 56 | 29 | 27 |
Według danych z 30 czerwca 2023 r. województwo miało 1 362 433 mieszkańców, co stanowiło 3,61% ludności Polski[1]. Średnia gęstość zaludnienia jest jedną z najniższych w kraju i wynosi 56 osób na km² (śr. gęstość zaludnienia w Polsce – 123 os./km²), a na obszarach wiejskich wynosi około 25 osób na km².
Województwo jest jednym z bardziej zróżnicowanych etnicznie regionem współczesnej Polski. Wśród mniejszości narodowych i etnicznych wyróżnić można: Ukraińców (11 881 osób, według spisu z 2002 r.), Niemców (4 311 osób, według spisu z 2002 r.), Mazurów (ok. 15 000), Warmiaków (ok. 4 000), Białorusinów (5 000 – 3 000), Romów (1 000), Litwinów (300 – 400), Tatarów, Rosjan i in.[potrzebny przypis]
Liczba | Udział | |
---|---|---|
Polacy
(Bez innych deklaracji) |
1,354,434 | 97,98% |
Inna niż polska | 27,798 | 2,01% |
Ukraińcy | 9,556 | 0,69% |
Niemcy | 4,717 | 0,34% |
Anglicy | 2,412 | 0,17% |
Białorusini | 1,331 | 0,10% |
Amerykanie | 757 | 0,05% |
Mazurzy | 639 | 0,05% |
Włosi | 599 | 0,04% |
Rosjanie | 585 | 0,04% |
Romowie | 419 | 0.03% |
Litwini | 418 | 0,03% |
Irlanczycy | 416 | 0,03% |
Żydzi | 371 | 0,03% |
Szwedzi | 353 | 0,03% |
Pozostali | 5,225 | 0,37% |
Ludność Ogółem | 1,382,232 | 100% |
Organem stanowiącym i kontrolnym jest Sejmik Województwa Warmińsko-Mazurskiego, składający się z 30 radnych. Siedzibą sejmiku województwa jest Olsztyn.
Sejmik wybiera organ wykonawczy województwa, którym jest zarząd województwa, składający się z 5 członków z przewodniczącym mu marszałkiem. Zarząd Województwa Warmińsko-Mazurskiego tworzą następujące osoby: Marcin Kuchciński (marszałek), Miron Sycz (wicemarszałek), Sylwia Jaskulska (wicemarszałek), Maria Bąkowska oraz Bogdan Bartnicki.
Lp. | Imię nazwisko | Okres urzędowania |
---|---|---|
1 | Jerzy Szmit | 1999 |
2 | Andrzej Ryński | od 1999 do 2006 |
3 | Jacek Protas | od 2006 do 2014 |
4 | Gustaw Marek Brzezin | od 2014 do 2023 |
5 | Marcin Kuchciński | od 2023 |
Organem administracji rządowej jest Wojewoda Warmińsko-Mazurski, wyznaczany przez Prezesa Rady Ministrów. Siedzibą wojewody jest Olsztyn[10] przy alei Marszałka J. Piłsudskiego 7/9, gdzie znajduje się Warmińsko-Mazurski Urząd Wojewódzki w Olsztynie. W ramach urzędu działają także 2 delegatury: w Elblągu i Ełku[11]. Obecnie funkcję wojewody pełni Radosław Król[12], a wicewojewodami są Mateusz Szauer i Zbigniew Szczypiński[13].
Lp. | Imię nazwisko | Okres urzędowania |
---|---|---|
1 | Zbigniew Babalski | od 1999 do 2001 |
2 | Stanisław Lech Szatkowski | od 2001 do 2005 |
3 | Adam Supeł | od 17 stycznia 2005 do 17 stycznia 2007 |
– | Anna Szyszka (p.o.) | od 18 stycznia do 1 kwietnia 2007 |
4 | Anna Szyszka | od 2 kwietnia do 29 listopada 2007 |
5 | Marian Podziewski | od 29 listopada 2007 do 8 grudnia 2015 |
6 | Artur Chojecki | od 8 grudnia 2015 do 2 listopada 2023 |
7 | Radosław Król | od 20 grudnia 2023 |
Łącznie obszary chronione zajmują obszar 1126155,3 ha co stanowi 46,6% województwa[14].
W regionie znajduje się 8 parków krajobrazowych[15]:
Park Krajobrazowy | Rok powstania | Powierzchnia na terenie województwa |
---|---|---|
Brodnicki Park Krajobrazowy (częściowo) | 1985 | 4 336 ha |
Górznieńsko-Lidzbarski Park Krajobrazowy (częściowo) | 1990 | 8 588 ha |
Mazurski Park Krajobrazowy | 1977 | 53 655 ha |
Park Krajobrazowy Pojezierza Iławskiego (częściowo) | 1993 | 22 405 ha |
Park Krajobrazowy Puszczy Rominckiej | 1998 | 14 620 ha |
Park Krajobrazowy Wzgórz Dylewskich | 1994 | 7 151 ha |
Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej | 1985 | 13 732 ha |
Welski Park Krajobrazowy | 1995 | 20 444 ha |
Według stanu na 2012 r. w województwie było 110 rezerwatów przyrody[16].
W granicach województwa wyznaczonych jest 71 obszarów chronionego krajobrazu, gdzie ochroną objęto 956 286 ha[17].
W 2010 r. na obszarze województwa znajdowało się 2576 pomników przyrody. Wśród nich najliczniejszą grupę stanowiły pojedyncze drzewa (2155), grupy drzew (210), głazy narzutowe (108), aleje przydrożne (66) i 37 innych obiektów[18].
W 2010 r. na obszarze województwa wyznaczono 14[a] obszarów specjalnej ochrony ptaków oraz 41[b] obszary mające znaczenie dla Wspólnoty. Większość obszarów Natura 2000 znajduje się na terenach już chronionych jako parki krajobrazowe i obszary chronionego krajobrazu.
W 2010 r. na terenie regionu znajdowało się 297 użytków ekologicznych, zajmujących powierzchnię 4855 ha, 18 zespołów przyrodniczo-krajobrazowych o powierzchni 21388 ha oraz jedno stanowisko dokumentacyjne Losy chroniące wyrobisko kredy jeziornej o pow. 2 ha[18].
Główne obszary leśne w województwie:
Instytuty naukowe:
Stacje badawcze:
W województwie warmińsko-mazurskim działa centrum powiadamiania ratunkowego, które znajduje się w Olsztynie i które obsługuje zgłoszenia alarmowe kierowane do numerów alarmowych 112, 997, 998 i 999[21].
W 2012 r. produkt krajowy brutto woj. warmińsko-mazurskiego wynosił 43,7 mld zł, co stanowiło 2,7% PKB Polski. Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca wynosił 30,1 tys. zł (71,7% średniej krajowej), co plasowało warmińsko-mazurskie na 13. miejscu względem innych województw[22].
Przeciętne miesięczne wynagrodzenie mieszkańca woj. warmińsko-mazurskiego w 3. kwartale 2011 r. wynosiło 3052,28 zł, co lokowało je na ostatnim miejscu względem wszystkich województw[23].
W końcu marca 2012 r. liczba zarejestrowanych bezrobotnych w województwie obejmowała ok. 114,5 tys. mieszkańców, co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 21,1% do aktywnych zawodowo[24].
Według danych z 2011 r. 11,2% mieszkańców w gospodarstwach domowych woj. warmińsko-mazurskiego miało wydatki poniżej granicy ubóstwa skrajnego (tzn. znajdowało się poniżej minimum egzystencji)[25].
W 2010 r. produkcja sprzedana przemysłu w woj. warmińsko-mazurskim wynosiła 22,2 mld zł, co stanowiło 2,3% produkcji przemysłu Polski. Sprzedaż produkcji budowlano-montażowej w warmińsko-mazurskim wynosiła 4,5 mld zł, co stanowiło 2,8% tej sprzedaży Polski[26].
Łączna długość dróg wojewódzkich w województwie warmińsko-mazurskim wynosi 1870,250 km.[potrzebny przypis]
Województwo warmińsko-mazurskie jest właścicielem 12 pojazdów zakupionych przez Urząd Marszałkowski.
Na obszarze województwa warmińsko-mazurskiego znajdują się 4 porty morskie: port Elbląg, port Frombork, port Nowa Pasłęka, port Tolkmicko oraz 1 przystań morska w Suchaczu.
W województwie utworzono 2 morskie przejścia graniczne: Elbląg i Frombork.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.