Piecki (województwo warmińsko-mazurskie)

Piecki^[4] (niem. Peitschendorf^[5]) – wieś mazurska o charakterze małomiasteczkowym w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim, w gminie Piecki. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.

Piecki

wieś
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	mrągowski
Gmina	Piecki
Liczba ludności (2022)	3162[1]
Strefa numeracyjna	89
Kod pocztowy	11-710[2]
Tablice rejestracyjne	NMR
SIMC	0486296
Położenie na mapie gminy Piecki Piecki
Położenie na mapie Polski Piecki
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Piecki
Położenie na mapie powiatu mrągowskiego Piecki
53°45′21″N 21°20′27″E[3]

Piecki w sierpniowe popołudnie

Szkoła Podstawowa w Pieckach przy ul. Zwycięstwa 23

W roku 2021 we wsi mieszkało 3168 osób, z czego 50.6% stanowiły kobiety, a 49.4% mężczyźni^[6].

Miejscowość jest siedzibą gminy Piecki, znajduje się tu przystanek PKS, ośrodek zdrowia, apteka, posterunek policji, poczta, restauracja, kemping nad jez. Wągiel. W okolicy miejscowości znajdują się źródła rzeki Dajna. We wsi jest muzeum etnograficzne^[7] z cennymi zbiorami oraz kościół z 1934 r.

Integralne części wsi Piecki do 2023 r.^[8][9]

SIMC	Nazwa	Rodzaj
0486304	Jeleń	część wsi
0486008	Łętowo	przysiółek
0486310	Mostek	część wsi
0486327	Ostrów Pieckowski	część wsi
0486333	Piersławek	część wsi

Historia

Miejscowość powstała w 1401 roku, kiedy komtur Balgi Ulrich von Jungingen nadał Pieciowi z Muszak (Petzym von Myschkake) i Jakuszowi z Radomna ziemię nad jeziorem Medalbern (tj. Nydajno – dziś łąki), z obowiązkiem jednej służby zbrojnej od każdych 15 włók. Nadanie obejmowało 60 włók na prawie chełmińskim w borze (a więc ziemia wymagała karczunku). Piecio otrzymał 45 włók, a Jakusz pozostałe 15 włók. Nazwa wsi wywodzi się od imienia „Piecio”, czyli Piotr. Ponowna lokacja wsi nastąpiła w 1448 r., kiedy to Eberhard von Wesenthau, komtur z Bałgi, zapisał bartnikom z Piecek 35 włók na prawie chełmińskim, po dwie włóki każdy, zaś bartnik Maćko otrzymał 3 włóki wraz z urzędem starosty tutejszego zespołu bartników. Bartnicy zostali zobowiązani do czynszu w formie miodu, kupowanego od nich w cenie grzywny za beczkę miodu oraz jednego szeląga za funt wosku. Nadanie dla bartników najprawdopodobniej obejmowało ziemię dawniej przyznaną Pieckowi (możliwe, że zginął w czasie wojen polsko-krzyżackich). W 1568 Stanisław Sok kupił od Stanisława Mosiek hutę, transakcja została udokumentowana w kronikach, wymienione są tam również inne polskie nazwiska Macharski, Podębek, Stary i Sasin^[10].

W latach 1651–1652 ziemianie w Pieckach posiadali 15,5 włóki na prawie chełmińskim z obowiązkiem jednej służby zbrojnej (w zbroi ciężkiej). Na mapie z 1662 r. Piecki mają 67 włók. W 1737 r. założono we wsi jednoklasową szkołę. W 1785 r. odnotowano, że we wsi są 64 domy. W 1815 roku we wsi było 41 domów i 360 mieszkańców. W 1818 r. do jednoklasowej szkoły wiejskiej w Pieckach uczęszczało 50 dzieci. Natomiast w roku 1838 we wsi było 75 domów z 512 mieszkańcami.

W XVI – XVIII w. mieszkało tu i gospodarowało ponad 500 rolników. Wieś zmieniła charakter po uruchomieniu linii kolejowej z Czerwonki do Rucianego w 1898 r.

Przed I wojną światową działały tu 3 tartaki, mleczarnia, hotel, młyny, kilka warsztatów rzemieślniczych, bank spółdzielczy. Były także dwa gospodarstwa dworskie (12 i 11 włók areału). W tym okresie w Pieckach odbywały się także jarmarki, a wieś swą zabudową przypominała miasteczko. W 1912 r. wieś należała do parafii Nawiady i miała kaplicę.

W 1939 r. w Pieckach mieszkało 1645 osób. Działania wojenne spowodowały olbrzymie zniszczenie i wyludnienie.

W 1975 r. do sołectwa Piecki należały miejscowości: Czaszkowo, Jeleń, Łętowo, Mostek, Ostrów Pieckowski, Piersławek, Zdrojewo.

Zabytki i atrakcje turystyczne

• ewangelicki kościół z 1934 r., obecnie siedziba parafii katolickiej^[11].
• cmentarz
• Muzeum Regionalne im. Walentyny Dermackiej z Sapiehów (jeden z najbogatszych zbiorów figurek glinianych w Polsce, przedstawiających dawną wieś polską, 1134 figurki i sceny figuralne).

Ludzie związani z miejscowością

• W Pieckach urodził się Michał Kurella (1722-1787), pastor, autor prac o pszczelarstwie, jeden z pierwszych pszczelarzy naukowców na Mazurach.
• Na cmentarzu pochowany jest Fryderyk Kwiatkowski (1875-1954), działacz mazurski, urodzony w 1875 r. w Rozogach. Był górnikiem, jako inwalida wrócił na Mazury, mieszkał w Jedwabnie, potem w Rozogach. Włączył się w działalność na rzecz Polski w okresie plebiscytu w 1920 r. Działał w Zjednoczeniu Mazurskim oraz Związku Polaków w Niemczech. Prześladowany w okresie władzy hitlerowskiej. W 1941 r. zamieszkał w Pieckach. Zmarł w 1954 r.
• Piecki to także miejsce z którego pochodzi Natalia Nykiel – piosenkarka, autorka tekstów i piosenek.

Bibliografia

• Tomasz Darmochwał, Marek Jacek Rumiński: Warmia Mazury. Przewodnik, Białystok: Agencja TD, 1996. ISBN 83-902165-0-7, s. 185
• Mrągowo. Z dziejów miasta i powiatu. Pojezierze, Olsztyn, 1975, 488 str.