Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa
Dylewo (powiat ostrołęcki)
wieś w województwie mazowieckim, powiecie ostrołęckim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Remove ads
Dylewo – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie ostrołęckim, w gminie Kadzidło[3][5]. Leży przy drodze krajowej nr 53.
Remove ads
Dylewo Stare i Dylewo Nowe tworzą odrębne sołectwa[6], a w przeszłości były odrębnymi wsiami.
Do 1931 roku Dylewo Stare było miejscowością gminną w nieistniejącej już gminie Dylewo. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa ostrołęckiego.
Remove ads
Położenie
Dylewo jest położone w północno-wschodniej Polsce na terenie Niziny Północnomazowieckiej i Puszczy Zielonej, w województwie mazowieckim, w północnej części powiatu ostrołęckiego, w gminie Kadzidło. Przez miejscowość przepływa struga Piasecznica.
Nazwa
Nazwa Dylewo miała pierwotnie formę patronimiczną. Była utworzona od nazwy osobowej Dyl. Nazwa osobowa Dyl wraz z biegiem czasu zmieniła się w nazwę dzierżawczą. Słowo Dyl było zapożyczone z języka niemieckiego, w którym początkowo oznaczało "deskę", a potem "drąg". Nazwa wsi była przez lata nieustabilizowana. Po raz pierwszy pojawiła się w 1393 roku jako Dilewicze, następnie w 1414 roku jako Dilewo. Z 1660 roku pochodzi natomiast zapis Dylow. Nazwa Dylewo jest zapisywana od XVIII wieku[7].
Remove ads
Historia
Podsumowanie
Perspektywa
Najstarsze dzieje
Dylewo to najstarsza wieś na terenie Puszczy Kurpiowskiej. Wiadomo, że istniała przed 1393 rokiem. Wtedy to książę mazowiecki Janusz I nadał 30 włók rycerzom Janowi i Pawłowi (in deserto nostro in hereditate Dilewicze)[7]. W 1408 roku jeden z odbiorców nadania odstąpił swoją część księciu Januszowi[8].
Następne wiadomości dotyczące wsi pojawiają się dopiero w XVII wieku. W 1621 roku z inicjatywy Andrzeja Mniszcha, starosty ostrołęckiego w Dylewie osiedleni zostali szlachcice Kaczyńscy ze wsi Kaczyno (dziś Kaczyny – dzielnica Ostrołęki), dając tym samym początek strzelcom kurpiowskim[9][10]. Byli oni zobowiązani do chodzenia w ściśle określonym ubiorze, który miał być pierwowzorem stroju kurpiowskiego[9]. W Dylewie znajdował się jedyny na Kurpiach folwark i w XIX wieku mieszkał tam naddzierżawca ekonomii ostrołęckiej[11].
Do 1918 roku
W 1824 roku w Dylewie (Starym i Nowym łącznie) znajdowało się 89 domów, a liczba mieszkańców wynosiła 504 osoby[12]. Od 1868 do 1931 roku miejscowość pełniła funkcję gminy. Gmina ta obejmowała swoim zasięgiem 20 pobliskich wsi. W 1921 roku gmina ta liczyła 6426 osób. Większość mieszkańców wsi stanowili wówczas katolicy, a tylko 14 Żydów znajdowało się w Dylewie Starym. Na przełomie XIX i XX wieku nastąpiła wielka fala emigracji na ziemiach Puszczy Kurpiowskiej. Zjawisko to spowodowane było m.in. kryzysem gospodarczym, który dotknął całe Królestwo Polskie, klęskami nieurodzaju, a także obietnicami dobrobytu, jaki miał spotkać Kurpiów na emigracji[13]. Do czasów I wojny światowej wyjechało z Dylewa nawet do 400 osób[14]. Jednocześnie emigranci mieli przysyłać według Adama Chętnika, około 40 tysięcy rubli rocznie[15]. Znaczna część emigrantów udała się do Ameryki Północnej[9]. Obok wychodźstwa do Ameryki, dużą rolę odgrywała emigracja sezonowa do Prus. W samym tylko 1912 roku z Dylewa do Prus "na saksy" wyszło 129 mężczyzn i 88 kobiet[16].
W XIX wieku postawiono w Dylewie karawakę – drewniany krzyż mający chronić przed epidemiami[9]. Od 1892 roku do lat 90. XX wieku w Dylewie istniała karczma, obecnie zrekonstruowana w skansenie kurpiowskim w Nowogrodzie[9][17]. W czasie I wojny światowej powstał także przy drodze z Dylewa do Obierwii mały cmentarz żołnierski. Od lat międzywojennych do 1973 roku znajdowała się we wsi stacja kolei wąskotorowej Dylewo[9].
Początek XX wieku to okres kiedy Dylewo, tak jak i cały region kurpiowski ulega powolnym przemianom społecznym, gospodarczym i kulturalnym. W 1899 roku otwarto bibliotekę w Dylewie[18]. W 1899 roku powstaje w miejscowości spółka rolnicza, a w latach 1912-1913 mleczarnie zarówno w Dylewie Nowym jak i Dylewie Starym[19]. Przed I wojną światową powstało we wsi także kółko rolnicze im. Stanisława Staszica, przejawiające znaczną aktywność na polu gospodarczym w myśl hasła: "sami sobie"[20].
Dylewa nie ominęły także wydarzenia związane z rewolucją 1905 roku. Wiosną 1905 roku odbyło się w tej miejscowości zebranie gminne, które żądało wprowadzenia języka polskiego jako języka urzędowego[21]. Po 1905 roku rozwijało się na Kurpiach czytelnictwo. W Dylewie i innych miejscowościach Puszczy Zielonej czytano m.in. "Zaranie", z którym współpracował mieszkający w Dylewie Piotr Kaczyński, znany działacz ruchu ludowego[18].
Od 1918 roku do dziś
W latach międzywojennych mieszkańcy wsi, tak jak i w innych kurpiowskich miejscowościach opowiadali się większością w wyborach za obozem narodowym, który osiągał np. w 1930 roku na terenie ówczesnej gminy Dylewo 79,4% głosów poparcia[22]. Obok endecji ważną rolę odgrywał ruch ludowy, którego głównym przedstawicielem w Dylewie był Piotr Kaczyński, wójt gminy Dylewo w latach międzywojennych, który stał na czele Zarządu Powiatowego PSL „Wyzwolenie” w Ostrołęckiem[18].
W 1918 roku w Dylewie powstała Szkoła Podstawowa, 4 klasowa, której pierwszym kierownikiem był Zygmunt Lewandowski[23]. Szkoła wówczas mieściła się w drewnianym budynku z 1 izbą lekcyjną i 2 pokojami[24]. Obecnie w skład Zespołu Placówek Oświatowych w Dylewie wchodzą:
- Przedszkole Samorządowe
- Szkoła Podstawowa
- Publiczne Gimnazjum.
20 maja 2002, ZPO nadano imię Jana Pawła II.
W Dylewie urodzili się: wiceprezydent Warszawy Mateusz Eustachy Lubowidzki i jego brat, marszałek sejmu Królestwa Polskiego, Józef Lubowidzki[25]
Remove ads
Demografia
Zmiany zaludnienia Dylewa na przestrzeni lat 1824-2011:
Straż Pożarna
W 1926 roku podjęte zostały próby założenia jednostki Ochotniczej Straży Pożarnej przez Walentego Gralę. Ostatecznie straż założył Andrzej Bałon[26] sprowadzając pompę wodną. Budynek został zmodernizowany w 2006 roku z udziałem środków unijnych. Obecnie w tymże budynku mieści się Filia Gminnej Biblioteki Publicznej oraz siłownia. Do OSP Dylewo należy 30 strażaków.
Parafia
W Dylewie, od 21 sierpnia 2005, funkcjonuje parafia pw. NMP Ostrobramskiej Matki Miłosierdzia należąca do dekanatu Kadzidło.
Wykaz ulic
Według systemu TERYT w miejscowości Dylewo znajdują się następujące ulice[27]:
- Chabrowa
- Dworska
- Jana Pawła II
- Krótka
- Lipowa
- Księdza Mieszki
- Ks. Prał. Mariana Niemyjskiego
- Ostrołęcka
- Pogodna
- Polna
- Poprzeczna
- Przemysłowa
- Radosna
- Sachalin
- Słoneczna
- Sosnowa
- Spokojna
- Sportowa
- Szkolna
- Wodna
Ludzie związani z Dylewem
Zobacz też
Przypisy
Linki zewnętrzne
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads