Bezledy

Bezledy (niem. Beisleiden) – osada w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim, w gminie Bartoszyce.

Bezledy

osada
Stare zabudowania folwarczne w Bezledach
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	bartoszycki
Gmina	Bartoszyce
Liczba ludności (2022)	854[1]
Strefa numeracyjna	89
Kod pocztowy	11-200[2]
Tablice rejestracyjne	NBA
SIMC	0470310
Położenie na mapie gminy wiejskiej Bartoszyce Bezledy
Położenie na mapie Polski Bezledy
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Bezledy
Położenie na mapie powiatu bartoszyckiego Bezledy
54°19′30″N 20°43′47″E[3]

Kościół

Przydrożny krzyż

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Bezledy. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.

Miejscowość należy do Bartoszyckiej Podstrefy Warmińsko-Mazurskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. W Bezledach działa klub sportowy „Granica”, znajduje się przystanek autobusowy PKS, ośrodek zdrowia, restauracja, sklep, szkoła podstawowa im. 20BZ, kościół parafialny. Gimnazjum im. Straży Granicznej.

Historia

Na terenie wsi znajdował się gród Prusów, położony na wzgórzu i wzmiankowany w dokumentach z XIII w. W późniejszym okresie miejsce to zwane było: Zamkowa Góra lub Grodzisko Bezledzkie (położone dwa kilometry na południowy zachód od dworu). Gród Prusów zdobyli Krzyżacy i umocnili. W 1274 Krzyżacy bronili się w grodzie przed najazdem Jaćwingów, dowodzonych przez Skomanda. Wieś wzmiankowana w 1414. Powstał tu majątek szlachecki zwany Beselede, obejmujący 20 włók ziemi. W połowie XV w. majątek ten był własnością Filipa z Bezled, jednego z twórców Związku Pruskiego. W roku 1889 majątek ziemski, wraz z folwarkami Bodzewo, Głamstawki (Gamzławki, Głamsławki, niem. Glamslack), Lejdy, Piergozy, Sądki, Styligi, Wola i Wornie, obejmował 1846 ha ziemi i należał do rodu von Oldenburg.

Szkoła powstała w połowie XVIII w. Uczęszczały do niej dzieci z Bezled i Lejd. W 1935 r. w szkole pracowało dwóch nauczycieli a uczyło się 132 uczniów. W 1983 r. ośmioklasowa szkoła podstawowa miała 11 izb. Obecnie do obwodu szkolnego Szkoły Podstawowej im. 20 Bartoszyckiej Brygady Zmechanizowanej w Bezledach należą miejscowości: Bezledy, Łojdy, Kiertyny Wielkie, Kiertyny Małe, Markiny, Piersele, Molwity, Solno, Lejdy, Piergozy^[4].

W XIX w. wybudowano neogotycką kaplicę. Zachowały się fragmenty parku po istniejącym dawniej zespole pałacowo-parkowym.

W spisie z maja 1939 roku ludność z Bezled wliczona została do sołectwa Lejdy.

W 1954 r. Bezledy zostały siedzibą gromady i Gromadzkiej Rady Narodowej. W 1966 powstał w Bezledach Kombinat PGR, który przez pewien czas stanowił część Kombinatu PGR Bartoszyce. Za całokształt osiągnięć zakład odznaczono Orderem Sztandaru Pracy I klasy^[5]. W 1983 r. we wsi były 32 domy w zwartej zabudowie z 823 mieszkańcami a ulice miały elektryczne oświetlenie. We wsi był urząd pocztowy, kino z miejscami dla 60 widzów, filia biblioteczna, punkt lekarski, klub, sklep wielobranżowy, kuźnia.

Przejście graniczne

Osobny artykuł: Przejście graniczne Bezledy-Bagrationowsk.

Niedaleko wsi znajduje się drogowe przejście graniczne z Rosją.

Parafia

Do 1982 r. Bezledy należały do parafii w Żydowie, 10 października 1982 roku utworzono rzymskokatolicką parafię Bezledy, w wyniku podziału parafii Żydowo. Nowy kościół pw. św. Maksymiliana Marii Kolbe wybudowano w 1986 r.^[6], staraniem pierwszego proboszcza, ks. Władysława Hnatczuka, według projektu architekta Kazimierza Grządki oraz inż. Piotra Iwaszkiewicza i Romualda Iwaszkiewicza z Olsztyna. W kościele znajdują się siedmiogłosowe organy, ufundowane przez ofiarodawczynię z Anglii.

Zabytki

• Zespół folwarczny z XIX/XX wieku.
• Neogotycka, murowana kaplica filialna pw. św. Jana Chrzciciela, pochodząca z XIX w, od 1945 r. w użytkowaniu katolików. Znajduje się przy drodze do Gamzławek, na dawnym cmentarzu.

Ludzie związani z Bezledami

• Elard von Oldenburg (Elard von Oldenburg-Januschau), ur. w 1855 w Bezledach, poseł do parlamentu pruskiego w latach 1902–1912 i 1930–1933, reprezentował stronnictwo konserwatystów oraz Deutsch Nationale. Znany jest ze stwierdzenia z 1910 r. nawołującego Wilhelma II, żeby rozkazał jakiemuś porucznikowi, by ten z dziesięcioma szeregowcami rozpędził posłów z Reichstagu do domów.