pentref a chymuned yng Ngwynedd From Wikipedia, the free encyclopedia
Tref arfordirol a chymuned yng Ngwynedd yw Abermaw (hefyd Bermo, Abermawddach). Fe'i lleolir ger aber Afon Mawddach ar lan Bae Ceredigion yn ardal Meirionnydd; mae pont reilffordd fawr yn croesi'r afon yn ymyl y dref. Ceir hefyd yma Ganolfan Bad Achub i Ymwelwyr sydd bellach yn arddangosfa. Erys yr harbwr bychan yn brysur, yn arbennig yn yr haf; mae Ras llongau hwylio'r Tri Chopa yn galw yno'n flynyddol.
Math | tref, cymuned |
---|---|
Poblogaeth | 2,522, 2,146 |
Daearyddiaeth | |
Ardal warchodol | Parc Cenedlaethol Eryri |
Sir | Gwynedd |
Gwlad | Cymru |
Arwynebedd | 1,600.34 ha |
Cyfesurynnau | 52.722°N 4.055°W |
Cod SYG | W04000047 |
Cod OS | SH613158 |
Cod post | LL42 |
Gwleidyddiaeth | |
AS/au Cymru | Mabon ap Gwynfor (Plaid Cymru) |
AS/au y DU | Liz Saville Roberts (Plaid Cymru) |
Statws treftadaeth | Henebion Cenedlaethol Cymru |
Manylion | |
Tyfodd y dref o gwmpas y diwydiant adeiladu llongau ond erbyn heddiw tref glan môr, dwrsitaidd ydyw'n bennaf. Mae adeiladau hanesyddol y dref yn cynnwys y Tŷ Gwyn, sy'n dyddio o'r Oesoedd Canol ac sy'n gysylltiedig â Siasbar Tudur, ewythr Harri Tudur, a'r carchardy Tŷ Crwn, sy'n dyddio o'r 18g. Roedd y bardd William Wordsworth yn ymwelydd cyson ag Abermaw ac yn edmygu'r golygfeydd gwych o gwmpas.
Ym 1895 cyflwynodd Fanny Talbot, un o drigolion y dref, Dinas Olau, darn o dir creigiog uwchben y dref, i'r Ymddiriedolaeth Cenedlaethol; cymynrodd gyntaf y mudiad.
Mae pont reilffordd Abermaw, sy'n cludo Rheilffordd Arfordir Cymru dros Afon Mawddach, sydd hefyd yn bont droed, yn un o bontydd pren hiraf gwledydd Prydain. Cafodd y coed ei fygwth gan bry genwair toredo ond fe'i adferwyd, gan alluogi'r trenu i fynd hyd at Pwllheli. Ger pen deuheuol y bont, sydd bron i filltir o hyd, roedd Cyffordd Abermaw a ailenwyd yn 'Morfa Mawddach', lle ymunai cangen Rheilffyrdd y Cambrian o dref Dolgellau, ac felly yr holl lein o orsaf Rhiwabon, a oedd yn rhedeg trwy'r Bala a Dolgellau. Ym mhen deheuol y bont cychwynna Llwybr Dyffryn Mawddach o iard Gorsaf Morfa Mawddach.
Mae'r briffordd A496 yn rhedeg trwy Abermaw.
Mae gorsaf Abermaw ar Reilffordd Arfordir Cymru sy'n cysylltu'r dref ag Aberystwyth i'r de (trwy Tywyn ac Aberdyfi lle gellir newid i ddal trên i gyfeiriad Amwythig), a Pwllheli i'r gogledd (trwy Ddyffryn Ardudwy, Harlech a Phorthmadog).
Mae gwasanaeth bws 2 Arriva (Dolgellau - Caernarfon / Bangor) yn rhedeg trwy Abermaw a cheir hefyd y gwasanaeth X94 rhwng y dref a Dolgellau.
Yn yr haf mae gwasanaeth llong fferi bach yn cysylltu Abermaw â Phwynt Penrhyn; oddi yno gellir dal un o drênau bach Rheilffordd Fairbourne (neu'r Friog) i gyfeiriad Tywyn.
Yng nghyfrifiad 2011 roedd y sefyllfa fel a ganlyn:[1][2][3][4]
Cyfrifiad 2011 | ||||
---|---|---|---|---|
Poblogaeth cymuned Abermaw (pob oed) (2,522) | 100% | |||
Y nifer dros 3 oed sy'n siarad Cymraeg (Abermaw) (1,005) | 41.5% | |||
:Y ganran drwy Gymru | 19% | |||
Y nifer sydd wedi'u geni yng Nghymru (Abermaw) (1227) | 48.7% | |||
:Y ganran drwy Gymru | 73% | |||
Y nifer dros 16 sydd mewn gwaith (Abermaw) (549) | 44.1% | |||
:Y ganran drwy Gymru | 67.1% |
Gwaith gwirfoddol wedi ei ymgymryd gan Hugh Griffith Roberts er budd "Abermaw: Cymdeithasau'n Gyntaf". Pobl y dref boed yn drigolion neu'n alltud sy'n sicrhau llwyddiant y gwaith .
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.