Llanengan

Pentref, plwyf eglwysig a chymuned yng Ngwynedd, Cymru, yw Llanengan^[1][2] ( ynganiad ). Saif yn ardal Llŷn, tuag 8 milltir i'r de-orllewin o dref Pwllheli.

Llanengan

Math	cymuned, pentref
Poblogaeth	1,684
Daearyddiaeth
Sir	Gwynedd
Gwlad	Cymru
Cyfesurynnau	52.809°N 4.531°W
Cod SYG	W04000076
Cod OS	SH293269
Gwleidyddiaeth
AS/au Cymru	Mabon ap Gwynfor (Plaid Cymru)
AS/au y DU	Liz Saville Roberts (Plaid Cymru)
Ffeiliau perthnasol ar Comin

Saif pentref Llanengan heb fod ymhell o'r môr, i'r de-orllewin o Abersoch. Cysegrwyd yr eglwys, sy'n dyddio o oddeutu'r 15g, i Sant Engan.

Heblaw pentref Llanengan, mae cymuned Llanengan yn cynnwys pentrefi Abersoch, Mynytho, Bwlchtocyn a Llangïan. Mae'r boblogaeth yn 2,124.

I'r gorllewin ceir traeth llydan Porth Neigwl. Gellir cyrraedd y bae trwy ddilyn lôn o'r pentref i Dai-morfa lle ceir llwybr sy'n arwain i'r traeth.

Cynrychiolir yr ardal hon yn Senedd Cymru gan Mabon ap Gwynfor (Plaid Cymru)^[3] ac yn Senedd y DU gan Liz Saville Roberts (Plaid Cymru).^[4]

Safle hen mwynglawdd ar gyrion Llanengan

Cyfrifon Robert Thomas y crydd

Enwau tai

Nododd Robert Thomas y crydd (Gongl Gron, Llanengan) yn ei lyfrau cownt o 1868-74 nifer o enwau anheddau‘r plwyf (ynghyd ag enwau’r cwsmeriaid a breswyliai ynddynt), llawer ohonynt wedi peidio a bod mwyach: Deicws Bach Ceiriad, Wil Tyddynglasdwrn, Dic Morfa, Ellen Punt y Gwair, Evan Llain, Thomas Owen Ty’r Ysgol Llan, Cadi Difir, William Roberts Picstreet, Geini Tywyn, Robert Pengogo, Harry Caegwynllian, Logiar Corn, Nelli Lone Bach Morfa Neigwl, hen ddynas Creigr Coch, hen Ann Lawrdre bella, ac un go ryfedd - Twm Corffyfarwolaeth (weithiau Twm Refel neu Corff y farwolaeth.^[5]

Galwedigaethau

Enwir nifer o gwsmeriaid yn y llyfrau cownt yn ôl eu gwaith: Morwynion (cyfanswm o 6); Morwyn Dafern Abersoch, Ellen hen forwyn Tan y Fonwent [sic.], Lydia mowyn Barach, hen forwyn Plas Llwyndu, morwyn docdor, morwyn person Rhiw. Gweision (cyfanswm o 3): John gwas Tanrallt, Twm hen was Towyn, John gwas Trewern, Crefftwyr: John tailor, Evan Jones saer, Boy Saer ceryg, Ned masiwn Raber, John gof Sarn, Rich gof Cilan (+4 gof arall), Cloddwyr yn y gwaith plwm: enwir 11 meinar (3 yn unig ag enwau hysbys Cymreig, cyfenwau eraill yn Raw, Pock a Stiward. Cyfeirir at un fel “meinar du Tanybwlch”. Eraill a gysylltir â gwaith oedd Will Soldier, gwraig Police, Robert Watchmaker, School[master] Ysgol Bella. Yn Hydref 1872 cafodd “hen drampar gwad cryf”^[5]

Cyfrifiad 2011

Yng nghyfrifiad 2011 roedd y sefyllfa fel a ganlyn:^[6][7][8]

Cyfrifiad 2011
Poblogaeth cymuned Llanengan (pob oed) (1,989)			100%
Y nifer dros 3 oed sy'n siarad Cymraeg (Llanengan) (1,074)			55.4%
:Y ganran drwy Gymru			19%
Y nifer sydd wedi'u geni yng Nghymru (Llanengan) (1091)			54.9%
:Y ganran drwy Gymru			73%
Y nifer dros 16 sydd mewn gwaith (Llanengan) (408)			42.3%
:Y ganran drwy Gymru			67.1%