civitas sui iuris in occidentali Oceano Pacifico From Wikipedia, the free encyclopedia
Iaponia[1] (litteris Iaponicis 日本, Latinis Nihon vel Nippon, publice 日本国 vel Nippon-koku 'Civitas Iaponiae') est civitas sui iuris in Asia orientalis sita. In Oceano Pacifico occidentali iacet, inter Mare Iaponicum ad occidentem et Mare Sinense Orientale ad meridiem. Archipelagus Iaponicus ex circiter 6852 insulis constat, quarum quattuor maximae—Honsua, Esonia, Ximum, et Sicocus—97 centesimas areae terrestris Iaponicae occupant et vulgo insulae domesticae appellantur. Superficiem 377 975 chiliometrorum quadratorum obtinet.
Iaponia
Gestio
Populus
Commemoratio
Sigla
Tabula aut despectus
_(Japan_centered).svg)
Sinicae notae nominis 'solis originem' significant, unde saepe 'Terra Solis Orientis' appellatur. In Circulo Igneo Pacifici sita, Iaponia terrae motibus et fluctibus marinis crebro vexatur. Tres regionis partes montibus et silvis obteguntur, itaque agricultura et magna pars incolarum in planitiebus litoralibus orientalibus in unum conferuntur.
Iaponia in quadraginta septem praefecturas et octo regiones dividitur. Esonia in septentrione extremo, praefectura autem Okinawaënsis in meridie sita est. Anno 2024, Iaponia circa 125 miliones incolarum numerat, eamque undecimam inter civitates orbis populosissimas collocat. Tokium, urbs maxima et caput, una cum regione metropolitana plus quam 38 miliones incolarum habet, quod eam amplissimam regionem urbanam mundi facit.
Archaeologicae investigationes indicant Iaponiam iam aevo Palaeolithico Superiore, circa 30 000 a.C.n., habitatam fuisse. Prima mentio scripta in annalibus Sinicis saeculi primi reperitur. Inter saecula IV et VI, regna Iaponica sub imperatore coaluerunt, primum Narae, deinde Heian-kyo sedem habente. A saeculo XII usque ad annum 1868, vera potestas penes shōgunes militares et dominos feudales (daimyō) fuit, nobilitate bellatrice (samurai) auxiliante.
Iaponia, una ex maximis mundi potestatibus, est socia ASEAN Plus, Nationum Unitarum, OECD, G7, G8, et G20. Tertiam maximam oeconomiam orbis terrarum secundum PDG habet. Quamquam ius belli decernendi renuntiavit, res militares cum octavo maximo dispensatione oeconomica servat. Natio valde evoluta est, altissimis vivendi gradu et indice progressus humani gaudens. Cives eius altissima exspectatione vitae fruuntur. Iaponia propter suam cinematographiam, musicam, anime, ludos televisificos, coquinam, technologiam progressivam, et contributiones scientiae clara est.
Iaponia, exonymum Latinum, in lingua Iaponica omnino non est. Nomina Iaponica huius nationis Nippon (にっぽん) et Nihon (にほん) sunt, et ambo notatione Kanji 日本 scribuntur. Nippon locutio compta est, sollemnibus et emissioni chartae argentariae propria. Nomen autem Nihon in sermone quotidiano usurpant.
Et Nippon et Nihon 'solis originem' (日 'solem' 本 'radicem' aut 'originem') ad litteram significant, crebro igitur 'natio solis orientis' redduntur. Haec denominatio orta est ex epistolari colloquio imperiali cum Sinicā Domū Sui, quae orientalem Iaponiae situm respectu Sinarum remittit.
Nomen Latinum Iaponiae ad Occidentem per commercium pervenit. Nam vocabulum antiquum Sinicum, quod in Iaponia subest, sicuti adscriptum est a Marco Paulo, Zipangu erat. Hodierna dialecto Sciamhaevensi, Sinica dialecto Wu, pronuntiatio Kanji 日本 Zeppen est. Vocabulum antiquum Iaponiae est Malaice Jepang (orthographia hodierna Jepun), vocabulum mutuatum a Sinica. Mercatores Lusitani in Malacca saeculo XVI hoc vocabulum invenisse primique ad Europam tulisse putantur.
Conferatur pagina principalis Historia Iaponiae.
Palaeolithica cultura circa 30 000 a.C.n. primam notam Iaponici archipelagi habitationem constituit. Quam secuta est circa 14 000 a.C.n. (ineunte periodo Iōmonicā, Iaponice 縄文時代) e Mesolithico in Neolithicum semisedentaria venatoria et collectoria cultura depicta domis fossis et rudimentariā agriculturā.[5], inclusis prioribus hodiernorum populorum Ainuani (Ainuane et Iaponice アィヌ) et Yamatoensis (Iaponice 大和民族).[6][7] Ornata argillosa vasa hac e periodo apud antiquissima operis fictilis exempla in toto orbe terrarum sunt. Circa 300 a.C.n., populus Yayoiensis Iaponicas insulas intrare coepit, se commiscentes cum populo Iōmonico.[8] (Iaponice 縄文人). Periodus Yayoiensis (Iaponice 弥生時代), incipiens circa 500 a.C.n., usūs sicuti umidae oryzae agriculturam[9], novum operis fictilis genus[10] et metallurgiam, e Sinis et Coreā inductam,[11] introducere vidit.
Vocabulum Iaponia primum in historia in Serico libro Hàn shū scriptum esse videtur.[12] Secundum librum Documenta trium regnorum, potentissimum regnum in archipelago per saeculum III Yamataikoku (Iaponice 邪馬台国) nuncupatur. Buddhismus in Iaponiam e Paecci (Coreane 백제/百)濟), Coreā, introductus et a Principe Shōtoku promotus est, sed consequens Iaponici Buddhismi evolutio principaliter a Sinis affecta est.[13] Contemptā primigeniā obstantiā, Buddhismus a dominativo ordine promotus et diseminatam acceptionem periodo Asukaensi[14] (592–710, Iaponice 飛鳥時代) incipientem consecutus est.[15]
Fama est Iaponiam principium cepisse a Jimmu imperatore (Iaponice 神武天皇) Amaterasu (Iaponice 天照) dea solis (nam solem Iaponi pro dea habebant) edito, qui gente sua in regionem Yamato inducta genus Iaponicum procreavit. Exin novus populus, etsi longum per tempus a populo Serico vicino, ad quem duces prisci Iaponiae legatos de amicitia ac societate petenda miserant, litteras, religionem, philosophiam inducere solebant, tamen non totas artes suas neglegebat.
Periodus Naraensis[16] (710–784, Iaponice 奈良時代) signata est ortu centralizatae Iaponicae civitatis in Palatio Imperiali Heiiōkyōnis (Narae in praesenti) centratae. Periodus Naraensis nascentium litterarum apparitione non minus quam arte et architecturā evolutā cum Buddhisticā inspiratione depicta est.[17] Variolae epidemia inter annos 735 et 737 quam plurimum unam tertiam Iaponiensium partem occidisse creditur.[18] Anno 784, Imperator Kanmu caput e Narā in Nagaoka-kyōnem (Iaponice 長岡京), deinde in Heian-kyōnem (Iaponice 平安京, in praesenti Kyotum) anno 794, movit. Quod Periodi Heianensis[19] (Iaponice ) ortum, inter annos 794 et 1185, denotavit, per quam distinctive indigena cultura Iaponica orta est, depicta suā arte, poësi et prosā. A Murasaki Shikibu liber Genji monogatari et hymni nationalis Iaponici "Kimigayo" verba scripta sunt haec per tempora.[20]
Buddhismus per aeram Heianensem expandi coepit praesertim per duas praecipuas sectas, Tendaicam (Iaponice 天台宗) a Saichōne et Singonicam a Kūkai. Buddhismus Terrae Purae (Jōdo-shū et Jōdo Shinshū) valde popularis saeculi XI ultimo dimidio factus est.
Iaponica era feudalis emersū et dominatione regentis ordinis bellatorum, samuraeorum, depicta est. Anno 1185, victā gente Tairā (Iaponice 平氏) in Bello Genpei (Iaponice 源平合戦), cantā in carmine epico Heike Monogatari (Iaponice 平家物語), samuraeus Minamoto no Yoritomo shōgun ab imperatore Go-Tobā designatus est et Minamoto no Yoritomo gubernationis basin Kamakurae[21] statuit. Quo mortuo, gens Hōjō (Iaponice 北条氏) pervenit ad gubernium sicuti procuratores shogunum. Schola Zen Buddhismi e Sinis per periodum Kamakuraensem[21] (Iaponice 鎌倉時代), inter annos 1185 et 1333, introducta est et facta est popularis apud ordinem samuraeorum.[22] Shogunatus Kamakuraensis[21] (Iaponice 鎌倉幕府) Mongolicas invasiones inter annos 1274 et 1281 repulit sed denique ex officio amotus est ab Imperatore Go-Daigone. Imperator Go-Daigo ab Ashikagā Takauji anno 1336 victus est
Ashikaga Takauji shogunatum in Muromachi (Iaponice 室町), Kyoti, statuit. Hoc fuit periodi Muromachiensis (1336–1573) initium. Shogunatus Ashikagae tempore Ashikagae Yoshimitsu gloriatus est, cum cultura Buddhismo Zen fundata (ars Miyabi, Iaponice 雅) floruit. Quae in Culturam Higashiyamaensem[23] (Iaponice 東山文化) evoluta est, florentem usque ad saeculum XVI. Nihilominus, prosper Shogunatus Ashikagae in feudalibus dominis bellicis seu daimyonibus (Iaponice:大名) dominari omisit et exarsit bellum civile, Bellum Ōninense (Iaponice 応仁の乱), anno 1467, ex quo orta est unum saeculum durans Aetas civitatum bellantium (Iaponice 戦国時代).[24]
Per saeculum XVI, Portugallici mercatores et Iesuitae missionarii Iaponiam primum attigerunt, quod directam commercialem et culturalem commutationem inter Iaponiam et Occidentem incepit. Quod Odae Nobunaga ut Europaeas technologiam et sclopeta impetraret permisit, quibus usus est ut caperentur multi alii daimyones. Eius imperii consolidatio quod periodus Azuchiensis-Monoyamaensis[25] (1573–1603) nucupatum est? coepit. Interfecto Odā Nobunaga anno 1582 ab Akechi Mitsuhide, eius successor Toyotomi Hideyoshi, nationem anno 1590 coniunxit et in Coream bis annis 1592 et 1597 invadere infeliciter conatus est.
Tokugawa Ieyasu ut filii Hideyoshiani procurator meruit et usus est suo munere ut politicum militaremque adminiculum adipisceretur. Exarso bello, Ieyasu aemulam gentem in proelio in campo Sekigaharā[26] anno 1600 vicit. Tokugawa Ieyasu shogun ab Imperatore Go-Yōzei anno 1603 designatus est et Shogunatum Tokugawae Edone (hodierni Tokii) statuit.[27] Hic shogunatus consilia pertulit; inclusis buke shohatto, codice morum ad dominandum daimyonibus,[28] et anno 1639 segregationistico sakoku (scilicet "clausa natio") programmate quod duo et dimidio saecula tenuis politicae unitatis periodum Edoensem[29] (1603–1868) nuncupata diffudit.[30] Scientiarum Occidentalium studium, rangaku (Iaponice 蘭学) nuncupatum, per contactum Nederlandicā cum inclavaturā Desimae Nagasaci perrexit. Periodus Edoensis etiam kokugaku (scilicet "nationalia studia", Iaponice 国学), Iaponiae studium ab Iaponicis, genuit. [31]
Pridie Kalendas Aprilis anni 1854, Matthaeus Calbraith Perry classis praefectus et Naves Nigrae (Iaponice 黒船) Civitatum Foederatarum Iaponiam se externo mundo aperire coegerunt, Conventione Kanagavensi facta. Consequentia similia foedera Occidentalibus cum nationibus per periodum Bakumatsu oeconomicam politicamque crises apportavit. Shogunis abdicatio ut Bellum Boshin (Iaponice 戊辰戦争) exarderet et civitas centralizata nominatim penes Imperatorem unificata (Restauratio Meiji) statueretur induxit. [32]
Cum per activum Occidentalizationis processum? per Restaurationem Meiji anno 1868 se mersisset, Iaponia Occidentalia politica, iudicialia, militariaque instituta adoptavit? et Occidentalia culturalia pondera traditionali culturā hodiernae industrializationi commixta sunt. Consistorium (Iaponice 内閣) Concilium Privatum (Iaponice 枢密院) ordinavit, Constitutionem Meiji (Iaponice 明治憲法) induxit et Diaetam Nationalem (Iaponice 国会) composuit. Restauratio Meiji Imperium Iaponicum in industrializatam mundanam civitatem potentiorem vertit quae persecuta est militarem conflictum ut expansderetur eius sphaera affectionis. Quamquam Francia et Britanniarum Regnum attentionis monstraverunt, Europaeae potentiores civitates Iaponiam valde neglexerunt et magis incubuerunt in maiores Sinarum illecebras. Francia etiam impedita erat suis ruinis in Mexico et suis cladibus a Germanis.[33] Post victorias in Primo Bello Sino-Iaponensi (1894–1895) et in Bello Russo-Iaponico (1904–1905), Iaponia dominium in Taivaniam, Coream et meridionale Sachalinae dimidium adepta est.[34] Imperialisticum praeter successum, Iaponia quoque plurimam pecuniam in suum proprium oeconomicum incrementum collocavit, quod adduxit ad periodum oeconomicae prosperitatis hac in natione durantem usque ad Depressionem magnam.[35] Iaponiensis numerus incolarum e 35 millionibus anno 1873 in 70 milliones anno 1935 crevit.[36]
Per primum bellum mundanum, Iaponia se Civitatibus foederatis primi belli mundani iunxit et a Germanis subactas terras cepit et progressa est versus Sinas. Ineunte saeculo XX periodus democratiae Taishoensis[37] (1912–1926, Iaponice 大正時代) visus est, sed annis 1920 visa est fragilis democratia politicae transmutationi versus statismum, latas leges politicum contra dissensum et seriem conandorum subitanearum conversionum succumbere. Hic processus festinavit per annos 1930, implicando numero novorum gregum Nationalisticorum Radicalium qui participabant hostilitatem contra liberalem democratiam et dedicationem expansioni per Asiam. Iaponienses expansionismus et militarizatio iuxta cum totalitarismo et ultranationalismo nationem diffinxerunt. Anno 1931, Iaponia in Mandshuriam invasit et eam cepit et, factā internationali huius occupationis reprobatione, anno 1933 Confoederationem Nationum reliquit. Anno 1936, Iaponia Pactum Antikomintern cum Germaniā obsignavit et, anno 1940, Foedus Trium Imperiorum eam unam e Potestatibus Axis fecit.
Imperium Iaponicum in alias Sinarum partes anno 1937 invasit, quod Secundum Bellum Sino-Iaponense (1937–1945) praecipitavit. Exercitus Imperialis Iaponensis (Iaponice 大日本帝國陸軍) cito caput Nanchinum cepit et exercuit Caedem Nanchinensem.[38] Anno 1940, cum Imperium Iaponicum in Indosinam Francicam invasisset, Civitates Foederatae Iaponiae petroleosi commercii prohibitionem imposuerunt. [39] Diebus 7 et 8 Decembris anni 1941, Iaponenses vires improvisos impetūs in Portum Margaritarum viresque Britannicas in Malayā Britannicā, Singapurae et Hongcongi fecerunt; et bellum decrevit Civitatibus Foederatis et Imperio Britannico, quod implicavit Civitates Foederatas et Britanniarum Regnum in Secundum bellum mundanum in Pacifico. Cum Civitates foederatae Secundi belli mundani paulatim in Pacifico per insequentes quattuor annos vicissent, quod finitum est cum Sovieticā invasione in Mandshuriā et cum Hirosimā et Nagasaco adortis bombis atomicis anno 1945, Iaponia consentivit de deditione inconditionali die 15 Augusti.[40] Bellum Iaponiae, eius coloniis, Sinis aliisque civitatibus pugnantibus decem millionibus vitarum amissarum stetit et reliquit multas Iaponiensium industriae infrastructuraeque dirutas. Civitates foederatae Secundi belli mundani (a Civitatibus Foederatis ductae) milliones ethnicorum Iaponensium e coloniis militaribusque campis totam per Asiam repatriaverunt, valde eliminando Imperio Iaponico et restituendā independentiā captorum territoriorum.[41] Civitates foederatae etiam Tribunal militare internationale Orientis extremi die 3 Maii anni 1946 ad prosequendos aliquos seniores generales scelerum bellicorum accusatos convocaverunt.
Anno 1947, Iaponia novam constitutionem emphasim in liberalibus democraticis usibus ponentem adoptavit. Foederata Iaponiae occupatio finivit, Foedere Franciscopolitano facto anno 1952.[42] et Iaponia admissa est socia Nationum Unitarum anno 1956. Iaponia postea rapidum incrementum consecuta est quoad facta est secunda maxima oeconomia in toto orbe mundano, quamquam anno 2010 superata est a Re publicā populari Sinarum. Quod totum finem cepit medios annos 1990, cum Iaponia magnā recessione affecta est. Ineunte saeculum XXI, positivum incrementum gradualem oeconomicam recuperationem signavit.[43] Die 11 Martii anni 2011, Iaponia uno e maximis terrae motibus in suā historiā perscriptā affecta est; quod Cladem Nuclearem Fukushimae Daiichi, unam apud maximas clades in energiae nuclearis historiā, concitavit.[44]
Iaponiae est summa 6 852 insularum praeter Pacifica litora. Est circiter 3 000 chiliometra aut 1 900 milia passuum longa e Mari Ochotensi usque ad Mare Philippinense in Oceano Pacifico. [45] Natio, inclusis omnibus insulis quas moderatur, inter latitudines 24° et 46° a septentrione et longitudines 122º et 146º ab oriente iacet. Praecipuae insulae, e septentrione versus meridiem, Esonia[46] (Iaponice 北海道), Honsua seu Honsium seu Honshu (Iaponice:本州), Insula Shikokuensis[47] seu Sicocus[48] seu Sicocum seu Shikoku (Iaponice: 四国) et Ximum [49][50] seu Ximoa[51] (Iaponice 九州) sunt. Quarum amplissima Honsua, minima autem Shikoku, quae a ceteris insulis mari interiori, quod Mare Internum Setoense[52] (Iaponice 瀬戸内海 ) appellatur, secreta est. Insulae Ryukyuenses[53] (Iaponice 琉球諸島 seu 南西諸島), apud quas est Okinawa[54] (Iaponice: 沖縄), catena a meridie Ximi sunt. Haud longe a Ximo et Tsusima insula iacet in freto Coreano. Insulae Nanpoenses[55] (Iaponice 南方諸島) a praecipuarum Iaponiensium insularum meridie sunt. Omnes coniuncte crebro archipelagus Iaponicum nuncupantur[56] (vide et indicem insularum Iaponiae). Anno 2018, Iaponicum territorium 377 973.89 chiliometra quadrata aut 145 936.53 milia passuum quadratorum erat [57] Est maxima insularis natio in Asiā orientali. Iaponia sextam maximam lineam litoralem in toto orbe mundano (29 752 chiliometra seu 18 486 milia passuum) habet. Ei limites terrestres non sunt. Propter multas longissime sparsas periphericas insulas, Iaponia octavam maximam Zonam Oeconomicam Exclusivam in toto orbe mundano habet, quae 4 470 000 chiliometra quadrata seu 1 730 000 milia passuum quadratorum tegit.[58]
Insula Honsua, longe ceteris latior, in quinque per longitudinem dividitur regiones, quarum primum ad occasum solis Regio Chugokuensis [59] (Iaponice 中国地方), quae Ximum attingit urbemque praeclaram tenet Hirosimam; deinde Regio Kansaiensis[60] (Iaponice 関西地方 vel 近畿地方) appellata, ubi positum est Kyotum et Osaka; tum Regio Chubuensis[61] (Iaponice 中部地方); porro Regio Quantoa[62] seu Kantoënsis[63] (Iaponice 関東地方), quae, cum Tokium maximam urbem teneat, famae ceteras antecedit; denique Regio Tohokuensis (Iaponice 東北地方), haud procul ab Esoniā absens.
Maxima Iaponorum pars, quae 72 fere centesimae pagorum Iaponiae montani sunt loci, urbes habitant, quarum princeps et quae plurimi incolae habet urbs Tokium est. Ceterum permulti sunt qui in regione Kansaiensi incolant. Urbes amplissimae sunt Tokium, Yokohama[64] , Osaka[65], Sapporum[66][67], Kobe[68], Kyotum[69], Fukuoka[70].
73% Iaponici territorii silvis montibusque componuntur, quod id non idoneum agriculturali, industriali aut residentiali usui facit.[71][72] Praecipuum montuosum iugum Alpibus Iaponicis constituitur, quae sitae sunt super fossā tectonicā Itoigawano-Shizuokaensi[73][74] Pleraque culmina, asperis abruptisque apicibus depicta, surgunt et aliquando fere 3 000 metra altitudinis superant[74] (altissimum culmen Mons Fusius, Iaponice 富士山, est).[75] Planities, e quibus planities Kantoensis[63] vastissima est, iuxta litus aut intestinas valles sitae sunt.[76]
Iaponenses insulae vulcanicā in regione intra Pacifici Circulum Ignis inveniuntur. Quae ortae sunt praesertim e magnis oceanicis motibus verificatis per centenarios numeros millionum annorum, e medio Silurio usque ad Pleistocaenum, propter subductionem Laminae Philippinianae[77] sub Laminam Amuranam[78] ac Laminam Okinawaënsem[79] a meridie et propter subductionem Laminae Oceani Pacifici[77] sub Laminam Ochotensem[80] a septentrione. Iaponia in principio iuncta erat orientali continentis Eurasiae litori. Oceanici motūs Iaponiam versus orientem pepulerunt, quod Mare Iaponicum circa 15 milliones annorum abhinc formavit.[81]
Iaponia 165 montes igniferos habet, e quibus 108 activi.[82][83] Terrae motūs calamitosi, crebro consequentibus cum megacymatibus, magis magisque in singula saecula verificantur.[84] Magnus Terrae Motus Kantoënsis[63] anno 1923 amplius 140 000 hominum occidit. [85] Recentiores apud terrae motūs praecipuos Magnus Terrae Motus Kobensis anni 1995[68], Kyotum[69] anni 1995 et Magnus Terrae Motus Tohokuensis[86] diei 11 Martii 2011 commemorati sunt. Hic ultimus magnitudinem 9,0 perscribere fecit, [87] e quo natum est giganteum megacyma.[88]
Angustam prolongatamque ob conformationem Iaponensium insularum, flumina hanc nationem transeuntia plerumque brevia sunt. Quae, praeterea, copiosa per vernalem nivis liquefactionem aut aestivales pluvias sunt, facta sunt nihilominus exigui cursūs aquae siccum per tempus; pauca profunditas et crebri praecipites aquae cursūs navigationem solum levissimis navibus permittunt. Longissimum flumen est Shinanoënse[89] (Iaponice 信濃川 seu 千曲川), in insulā Honsuā, cum cursū circa 370 chiliometra longo; [90] hāc in insulā alia praecipua flumina Tonense[91] (Iaponice 利根川), Kitakamiense[92] (Iaponice 北上川), Tenryense[93] (Iaponice 天竜川), Mogamiense[94] (Iaponice 最上川) sunt.[95] Praecipua apud flumina in Esoniā Flumen Ishikariense[96] (Iaponice 石狩川), secundum Iaponicum flumen propter suae pelvis hydrographicae extensionem,[97] est; praeter Flumen Teshioënse[98] (Iaponice 天塩川) et Flumen Tokachiense[99] (Iaponice 十勝川).[100] Flumen Yoshinoënse[101] (Iaponice 吉野川) maximum flumen insulae Shikokuensis est.[102] Numerosi lacūs sunt, aliqui vulcanicae originis, qui crebro in exstinctorum montium igniferorum calderis formantur et alii formantur ex obicibus fluvialium vallium; plerique siti sunt in montibus, ubi loca mansionis aestivae crebro facti sunt. Praecipuus est Lacus Biwa[103] (Iaponice 琵琶湖), in insulā Honsuā, quae superficiem 670 chiliometrorum quadratorum et profunditatem 104 metrorum habet.[90]
Iaponicum clima plerumque temperatum est, sed sensili modo e septentrione versus meridiem variat. Temperatura media hiemalis 5,1ºC est, media autem aestivalis 25,2ºC. [104] Altissima temperatura in Iaponiā mensurata 41ºC est, pridie Idūs Augustas anni 2013 perscrita.[105] Tempus pluviarum mense Maio insulis Okinawaënsibus[79] incipit. Fundamentaliter, potest dividi hoc archipelagus dissimiles in regiones sex, quae sunt:
Est magna varietas Iaponicā in gignentiā (circa 17 000 specierum) et debetur eius climati et prominentiae terrestri. Silvae 67 centesimae nationalis superficiei tegunt et componuntur plerumque frondosis arboribus et pinophytis: castaneis, fagis, aceribus, pinopsidis, pinis sylvestribus et laricibus, iuxta cum betulis et fraxinis. Ab occidente praestant pinopsidorum silvae quae prope bambuseas, magnolias et castaneas sativas crescunt. Albae et rubrae pruni domesticae, praematurae floritionis pruni avium non minus quam bambuseae et pini traditionalia huius nationis symbola factae sunt.
Iaponica fauna etiam varia est et rarissima specimina inveniri possunt quae vicinis in nationibus non inveniuntur. Ad instar gignentiae, haec variatio climati et prominentiae terrestri debetur. In Insularum Ryukyuensium[53](Iaponice 琉球諸島 seu 南西諸島) maribus, est magna varietas tropicorum piscium, testudinum, serpentium marinorum, dugong et phocoenarum spinipinnium... Ipsā in insulā Ryukyuensi[53] inveniuntur alia autochthonica animalia sicuti spilornis cheela, pteropodidae et lacertile mimeticum.[111] Praeterea, hanc nationem habitant numerosi nyctereutae procyonoidae viverrini, cervidae, aiges galericulatae.[111] Endemicas apud species invenuntur macacae fuscatae, andriae Iaponici, epiophlebiae superstites et prionailuri iriomotenses apud alias.
Ritu, ut dictum est, Iaponiae regit imperator (scilicet monarchia constitutionalis est) qui adhuc ab Jimmu descendet, re verum autem minister princeps cum comitiis legumlatorum summum imperium et potestatem tenet. Diaeta Nationalis (Iaponice 国会), Chiyodae (Tokii) sita, est legumlatorum summa comitia, quae duas dividitur in cameras: haec Camera Repraesentivorum (Iaponice 衆議院), cui legumlatores 480, illa Camera Consiliariorum (Iaponice 参議院), numero 242, qui omnes itidem suffragio universali et secreto civium annos plures quam duodeviginti[112] natorum electi sunt. Causae vel factiones praecipuae Factio Democratica Liberalis (Iaponice 自民党), porro autem Factio Democratica Iaponica (民主党), praeterea factiones minores sunt Komeito (Iaponice 公明党, vel Latine "factio aequitatis"), Factio Communistica (Iaponice 共産党), Factio ad Renovationem (Iaponice 維新の党), et ceterae.
Nostro tempore imperator Acihitus, minister princeps Shinzō Abe[113], candidatus Factionis Democraticae Liberalis, est, quae factio autem ambas per cameras cum Komeito factione dominatur.
Systema legale Iaponicum, historice Sinensibus legibus affectum, independenter se evolvit per Periodum Edoënsem[114] cum textibus sicuti Kujikata Osadamegaki (Iaponicis litteris 公事方御定書, scilicet "Liber regularum officialium publicorum").[115] Nihilominus, exeunte saeculo XIX systema iudiciale praesertim in legibus civilibus Europaeis, imprimis in Germanicis, fundatum est. Verbi gratiā, anno 1896 gubernium Iaponicum codicem civilem in lineamento Codicis Iuris Civilis Germanici (Theodisce Bürgerliches Gesetzbuch) fundatum statuit, qui adhuc viget aliquibus cum mutationibus post Secundum bellum mundanum.[116] Constitutio ut imperator leges a Diaetā probatas perferat, adversandi impotens, postulat.[117] Systema iudiciale Iaponicum divisum est in gradūs basicos quattuor, apud quos Iudicium Summum maximus gradus est[118] et corpus iuris Civitatis Iaponicae "Six Codices" nuncupatur.[119]
.jpg)
Iaponia arctas oeconomicas militaresque conexiones praecipuo cum socio, Civitatibus Foederatis[120], habet, formalizatas Foedere coöperationis mutuae et securitatis inter Civitates Foederatas et Iaponiam (Iaponice 日本国とアメリカ合衆国との間の相互協力及び安全保障条約; Anglice Treaty of Mutual Cooperation and Security between the United States and Japan) anni 1960. Civitas socia Nationum Unitarum ex anno 1956, Iaponia haud permanens Consilii securitatis socia per duodeviginti annorum summam et per periodum inter 2009 et 2010 fuit. Etiam est una e nationibus Gregis Quattuor Civitatum (Iaponice G4諸国; Theodisce G4-Staaten seu Gruppe der Vier; Lusice Nações G4; Hindice जी-4 देश; et Anglice G4 nations) quaerentis se esse permanentes Consilii securitatis socias.[121] Sicuti socia Gregis Octo Civitatum, Coöperationis Oeconomicae inter Asiam et Pacificum (Anglice 'Asia-Pacific Economic Cooperation seu APEC) et Societatis Civitatum Asiae Meridionalis et Orientalis plus Tres (Iaponice ASEAN+3) et participans Conventum summi gradūs Asiae orientalis, Iaponia active internationales res participat et suas diplomaticas rationes praecipuis cum sociis in toto orbe terrarum corroborat. Iaponia foedus securitatis cum Australiā Martio anni 2007[122] et cum Indiā Octubre anni 2008[123] obsignavit. Quoque est tertia natio qui maxime donat auxilio pro oeconomicā progressione, post Civitates Foederatas et Britanniarum Regnum, cum donatione 8.86 milliardorum dollariorum Statunitensium anno 2004.[124] Iaponia cum copiis non pugnantibus Coalitioni militari in Irācā inter 2004 et 2008 contribuit.[125]
Iaponia involuta est in plurimis territorialibus conflictibus cum vicinis nationibus: cum Russiā de Insulis Curilensibus, cum Coreā Meridianā de Scopulis Liancourtensibus[126], cum Re publicā populari Sinarum ac Taivaniā de Insulae Senkakuenses[127] (Iaponice 尖閣諸島; Sinice 釣魚台列嶼 seu 钓鱼岛及其附属岛屿) et quoque cum Re publicā populari Sinarum de zonā oeconomicā exclusivā circum Okinotorishimam (Iaponice 沖ノ鳥島), quod difficiles rationes inter Sinas et Iaponiam facit.
Iaponia etiam dissentionem cum Coreā Septentrionali oppetit de surreptis Iaponicis civibus et de armis nuclearibus. De controversiā de Insulis Curilensibus, Iaponia technice in bello cum Russiā est, quia nulla solutio huic quaestioni obsignata est.[128]
Exercitus Iaponicus articulo nono Constitutionis Iaponicae restrictus est, quae Iaponiam renuntiare facit suum ius belli decernendi aut utendi suā vi militari sicuti instrumento ad pagendas internationales dissentiones. Vires armatae Iaponicae a Ministerio Defensionis reguntur et componuntur vi terrestri, marinā et aëriā. Vires quibus Iaponia usa est nuperrime operationibus servandae pacis et diducendarum Iaponicarum copiarum in Iracā primam militarem Iaponiae interventionem peregre e Secundo bello mundano involvit.[125]
Nationi est, praeterea, Consilium securitatis nationalis (Iaponice 国家安全保障会議), quod primum pridie Nonas Decembres anni 2013 congregatum est ad disceptandam strategiam securitatis nationalis dando responso instauratae a Sinis zonae identificationis aëriae in Mari Sinensi Orientali.[129]
Iaponia anno 2014 observans socia Communitatis Nationum Linguae Lusitanae (Lusice Comunidade dos Países de Língua Portuguesa) facta est e conventū summo Diliensi.[130]
A Septembri mense anni 2015, vires Iaponicae autodefensionis adhiberi extra nationem possunt ad auxiliandum nationi sociae.[131][132]
Si plus cognoscere vis, vide etiam Regiones Iaponiae. Si plus cognoscere vis, vide etiam Divisio administrativa Iaponiae. Si plus cognoscere vis, vide etiam Index praefecturarum Iaponiae.Iaponia divisa est in praefecturas 47, singulas rectas a singulis gubernatoribus, singulis parlamentis et singulis administrativis grapheocratiis.[133] Singulae praefecturae praeterea in urbes, oppida et villagia divisae sunt.[134] Natio in praesenti novam administrativam ordinationem patitur se confundendis multis urbibus, oppidis villagiisque inter se. Hic processus administrativarum subpraefecturalium regionum numerum deminuet et administrativa impensa secari exspectantur.[135]
Iaponiae numerus incolarum circiter 126 milliones aestimatur,[136] cum 80% incolarum in Honsuā viventium. Asperum montanumque propter agrum cum 66% silvarum, incolae se urbanis in areis apud litus, planitiēs vallesque coniungunt.[137][138] Iaponia urbana societas solum cum 5% operariorum in agriculturā laborantibus est. Circiter 80 milliones urbanorum incolarum magnopere in Pacifico Honsuae litore densantur.[139] Anno 2010, 90,7% omnium Iaponiensium incolarum in urbibus vivunt.[140]
Urbi capiti Tokio 13,8 milliones incolarunt anno 2018.[141] Tokium pars est Territorii urbis Tokii, maximi territorii urbis in toto orbe terrarum cum 38 140 000 incolarum anno 2016.[142][143] Haec area 13 500 km2 seu 5 200 milia passuum quadratorum[144] lata est et habet spissitudinem 2 642 incolarum per chiliometrum quadratum seu 1 020 incolarum per mille passuum quadratorum.
Iaponiensis societas linguistice, ethnice et culturaliter homogenea,[145] a 98,5% ethnicorum Iaponiensium[71], cum parvo numero incolarum peregrinorum operariorum.[145] Coreani Zainichienses (Iaponice 在日韓国人; Coreane 재일조선인),[146] Seres, Philippini, Brasilienses praesertim ex Iaponicā proli,[147] Peruviani praesertim ex Iaponicā proli et Statunitenses apud parvas minoritates in Iaponiā sunt.[148] Anno 2003, erant 134 700 haud Latinamericanorum Occidentalium (exclusis amplius 33 000 Statunitensium militarium ministrorum et suorum obnoxiorum totam per nationem destinatorum)[149] et 345 500 Latinamericanorum exsulium, quorum 274 700 Brasilienses erant -praecipue Iaponienses prognati aut Iaponici immigrantes (Iaponice 日系人), iuxta cum coniugibus esse dicti-,[147] maxima Occidentalium communitas.[150]
Praecipuum autochthonicum ethnos Yamatoënses[151] (Iaponice 大和民族) sunt; apud primaria minoritaria ethnē sunt indigenae Ainuenses[152] (Iaponice アイヌ; Ainuane アィヌ seu Аину; et Russice Айны)[153] et Ryukyuenses[53](Iaponice 琉球民族), non minus quam sociales minoritarii circuli sicuti Burakumines[154] (Iaponice 部落民). Sunt incolae mixtorum maiorum se intra Yamatoënses incorporaverunt, tales Insularum Boninensium[155] (Iaponice 小笠原群島).[156] Anno 2014, peregre nati operarii sine civitatis acceptione solum 1,5% omnium incolarum constituebant.[157] Iaponia ethnice homogenea late habetur et ethnicas ac phyleticas statisticas Iaponicis nationalibus non confert; tali de thesi fontes variant, saltim cum analysi Iaponiam sicuti societatem multiethnicam describente[158], aliā cum analysi autem recentium adventiciae originis Iaponiensium nationalium numerum minimum esse asserente[159]. Plerique Iaponienses nationem sicuti societatem monoculturalem videre pergunt. Prior Iaponiensis Primus Minister et praesens Minister Rerum Nummariarum Tarō Asō Iaponiam sicuti unius phylēs, unius civilizationis, unius linguae et unius culturae nationem descripsit, quod fecit ut ethnicarum minoritatum sicuti Ainuensium legislatores haec verba impugnarent.[160]
Iaponia secundam maximam totalem exspectationem vitae partū cuiuslibet nationis in toto orbe terrarum habet: 83,5 annorum hominibus inter annos 2010 et 2015 natis.[161][162] Iaponienses rapide veterescunt, propter nataliorum eruptionem post Secundum bellum mundanum quam secuta est imminutio indicum natalium. Anno 2012, circa 24,1% incolarum amplius 65 annos nati sunt et proportio paene ad 40% anno 2050 ascendere proiecta est.[163]
Die 15 Septembris anni 2018, primā vice, unus e quinque hominibus in Iaponiā 70 annos aut amplius natus est secundum Ministerium rerum internarum et communicationum. 26,18 milliones hominum 70 annos aut amplius nati sunt et rationem 20,7% incolarum reddunt. Provectae feminae 20 milliones cum 20, 12 millionibus superant, substantialiter excedunt 15,45 milliones nationales provectorum virorum.[164]
Hic inferius est tabula cum urbibus populosissimis in Iaponiā secundum censum anni 2010:
| Positio | Urbs | Praefectura | Incolae | Photographemata |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Tokium[165][166][167] | Tokium | 13 843 403 | .jpg) |
| 2 | Yokohama[168] | Kanagawaënsis[169] | 3 740 172 |  |
| 3 | Osaka[65] seu Ozaca[170] | Osakensis[65] | 2 725 006 |  |
| 4 | Nagoya[171] | Aichiensis[172] | 2320 361 | .jpg) |
| 5 | Sapporum[173][174] | Esonia[175] seu Esonis[175] seu Hokkaidoënsis[176] | 1 966 416 |  |
| 6 | Fukuoka[70] | Fukuokaënsis[70] | 1 579 450 |  |
| 7 | Cobeum[177] seu Kobe[68], Kyotum[69]. | Hyogoensis[178] | 1 527 407 |  |
| 8 | Kawasaki[179] | Kanagawaënsis[169] | 1 516 483 |  |
| 9 | Kyotum[69] seu Kioto[180] | Kyotensis[181] | 1 468 980 | .jpg) |
| 10 | Saitama[182] | Saitamaënsis[182] | 1 295 607 |  |
| 11 | Hirosima[183] | Hiroshimaënsis[184] | 1 199 252 |  |
| 12 | Sendai[185] | Miyagiensis[186] | 1 088 669 |  |
| 13 | Chiba[187] | Chibaënsis[187] | 977 247 |  |
| 14 | Kitakyushu[188] | Fukuokaënsis[70] | 945 595 |  |
| 15 | Sacaium[189] seu Sakai[190] | Osakensis[65] | 831 017 |  |
| 16 | Niigata[191] | Niigataënsis[191] | 800 582 |  |
| 17 | Hamamatsu | Shizuokaënsis[73] | 794 025 |  |
| 18 | Kumamoto[192] | Kumamotoënsis[192] | 739 556 |  |
| 19 | Sagamihara[193] | Kanagawaënsis[169] | 723,012 |  |
| 20 | Shizuoka[73] | Shizuokaënsis[73] | 695 416 | .jpg) |
.JPG)
Iaponica lingua est pluribus quam 99 centesimis habitantium sermo nativus.[194]. Lingua Iaponica agglutinativa est, distincta a systemate honorificorum hierarchicam Iaponicae societatis naturam reflectente, cum verbalibus formis et particulari vocabulario relativum locutoris aucultatorisque statum indicantibus. Scriptura Iaponica kansibus seu characteribus Sinicis et duabus collectionibus kanorum (syllabariorum in scripturā inclinatā et in kansium radicibus fundatorum), non minus quam abecedario Latino et numeris Arabicis utitur.[195]
Litteris Sinicis, quarum scripturam de Seribus didicissent, Iaponienses prisci scribere solebant, unde litteras proprias, nomine kana, iam pridem finxerunt. Haec autem duo in genera dividuntur litterae, hoc hiragana appellatur, quibus propriae scribuntur particulae linguae Iaponicae, illud katakana, quibus nostro tempore praesertim nomina ab alienis linguis accepta scribuntur.[196]
Praeter linguam Iaponicam, linguae Ryukyuenses[53] (Amamiensis[197], Kunigamiensis[198], Okinawaënsis[199], Miyakoënsis[200], Yaeyamaënsis[201], Yonagumiensis[202]), etiam familiae linguisticae Iaponicae pars, in usū sunt in Insularum Ryukyuensium[53] catenā. Pauci pueri has linguas discunt,[203] sed recentibus annis locales gubernationes traditionalium linguarum conscientiam augere invenerunt. Dialectus Iaponica Okinawaënsis etiam in usū hāc in regione. Lingua Ainuana, quae demonstratā relatione cum Iaponicā aut quāvis aliā linguā caret, lingua periclitata solum cum paucis vetulis autochthonibus locutoribus in Esoniā viventibus.[204] Publicae privataeque scholae generatim studentes linguam Iaponicam non minus quam linguam Anglicam discere requirunt.[205][206]
Iaponia plenam libertatem religionis in suae Constitutionis articulo 20 fundatam habet. Maximae aestimationes inter 84 et 96% Iaponiensium Shintoismum sicuti suam autochthonicam religionem colere suggerunt, quorum inter 50% et 80% syncretismi gradūs cum Buddhismo, quod Shinbutsu-shūgō appellatur, putant.[207][208] Nihilominus, hae aestimationes in hominibus aliquo templo affiliatis magis quam in verorum credentium numero fundantur. Shintoisticorum templorum numerus in Iaponiā circa 100 000 esse aestimatur. Alia studia solum 30% incolarum se ad quamvis religionem pertinentes identificare suggesserunt.[209] Secundum Aeduinum Reischauer et Marium Jansen, circa 70 aut 80% Iaponensium cuiusdam religionis credentes non se considerant. Attamen, participationis gradus altus manet, praesertim per festa et occasiones sicuti primam visitationem templi Anno Novo. Taoismus et Confucianismus e Sinis quoque in Iaponica credibilia moresque influxerunt.[210] Iaponicae viae Tanabatā, Obone et Die Christi Natalis ornantur.[208]
Shintoismus maxima religio in Iaponiā, culta fere a 80% incolarum, quorum verumtamen solum parva centesima ratio se "Shintoistas" in schedis interrogatoriis identificant. Quod debetur rei ut "Shintoismus" dissimiles significationes habeat in Iaponiā: plerique Iaponienses Shintoistica templa frequentant et kamos (Iaponice 神) obsecrant non pertinentes ad nullam Shintoisticam organizationes et, quia formales ritūs non sunt ut aliquis popularis Shintoismi assecla fiat, Shintoistica sodalitas crebro aestimatur computandis eis qui se organizatis Shintoisticis sectis iunxerunt. Shintoismo sunt 100 000 templorum et 78 890 sacerdotum hac in natione.[212] Buddhismus primum in Iaponiam saeculo VI advenit; introductus est anno 538 aut 552[213] e Regno Paecci (Coreane 백제/百濟) in Coreā.[213]
Religio Christiana primum introducta est in Iaponiam Iesuitis a missio]nibus anno 1549 incipientibus.[214] Hodie, inter minus quam 1%[215][216][217] in 2,3% Christiani sunt, quorum plerique occidentalem nationis partem incolunt, ubi missionariorum opera per saeculum XVI maxima fuere. Praefectura Nagasakiensis maximam Christianorum centesimam rationem habet: circa 5,1% anno 1996.[218] Anno 2007, erant 32 036 Christianorum sacerdotum et pastorum in Iaponiā.[212] Ultimum per saeculum, aliqui Occidentales mores initio Christiani (sicuti Occidentalis generis nuptiae, Dies Sancti Valentini et Dies Christi Natalis) populares velut saeculares mores apud multos Iaponienses factae sunt.[219]
Religio Islamica inter 80% et 90% peregre natorum migrantium et eorum filiorum constituere aestimatur, praesertim ex Indonesiā, Pakistaniā, Bangladesā et Iraniā.[220] Plerique ethnice Iaponienses Musulmani sunt qui se ad religionem Islamicam converterunt statim post connubium musulmano cum advenā. Pew Research Center 185 000 Musulmanorum in Iaponiā anno 2010 esse aestimavit.[221]
Minoritarias apud religiones sunt Hinduismus, Sichismus, Religio Iudaica et Bahaismus[222]; praeterea e medio saeculo XIX numerosi novi motūs religiosi seu shinshūkyōnes (Iaponice 新宗教) in Iaponiā orti sunt.[223]
Demographicae structurae mutationes socialium rerum numerum creaverunt, praesertim potentiale declive summae operariorum et augmentum sumptuum ob assecurationis socialis beneficia sicut pensiones publicas.[224] Crescens iuniorum Iaponiensium numerus innuptus aut sine filiis est.[225] Anno 2011, Iaponiae numerus incolarum deiectus est continente per quinquennium, cadentibus 204 000 hominum apud 126,24 milliones hominum. Quod fuit maximum declive saltim ex anno 1974, cum comparabiles rationes primum collatae sunt.[226] Quod declive peius factum est propter terrae motum et megacyma Martii anni 2011, quae circa 16 000 hominum necaverunt.[227]
Iaponiae numerus incolarum in 95 milliones anno 2050 deiectum iri exspectatur;[228][229] demographi et gubernii adumbratores in praesenti magnopere disputant quomodo se obiciant hoc contra problema.[225] Immigratio et incentiva pro partū aliquando suggeruntur sicuti solutio ut praebeantur iuniores operarii qui veterescentem nationis multitudinem sustineant.[230][231] Iaponia medium fluxum 9 500 novorum Iaponiensium civium civitatis donatione per annum accipit.[232] Secundum Curatorem supremum Nationum Unitarum pro refugis, anno 2012, Iaponia profugos domo duodeviginti metacomisi[233] solum accepit;[234] Civitates Foederatae, autem, acceperunt 76 000.[235]
Iaponia altum mortis voluntariae indicem patitur.[236][237] Anno 2009, mortium voluntariarum numerus 30 000 per duodecimum continuum annum excessit.[238] Mors voluntaria praecipua mortis causa hominibus minus quam annos 30 natis est.[239]
Secundum suum PDG nominalem 5'8 billiones dollariorum Statunitensium, erat anno 2008 Iaponia tertia maxima oeconomia in toto orbe terrarum et quarta relate ad paritatem pecuniae virium, cum 4,39 billionibus dollariorum Statunitensium,[240], quod accidit praesertim propter adiumentum inter gubernium industriamque, profundam laboris ethicam, collocationem pecuniae in altā technologiā, residuorum minutionem rerumque anacyclismum et relative parvam dispensationem oeconomicam defensioni.[241][242] Apud praecipuas industriales activitates sunt ingeniaria autocinetica, electronica, computatio, ferraria, metallurgia, architectura navalis, biologia et chemia, praesertim proficienti cum technologiā his campis.[243]
Apud merces ab Iaponiā exportatas vecturae instrumenta, motorizata vehicula, electroelectronica producta, industrialia machinamenta et chemica producta inter alia sunt.[244] Praecipuae nationes Iaponiae ementes Sinae, Civitates Foederatae Americae, Corea Meridiana, Taivania et Hongcongum anno 2005 erant.[244] Nihilominus, Iaponia paucas opes naturae quae incrementum oeconomicum sustentet possidet et, quamobrem, aliis a nationibus pendet in eo quod ad materiam rudem attinet. Nationes maximum Iaponiae vendentes Sinae, Civitates Foederatae Americae, Brasilia, Arabia Saudita, Emiratus Arabici Coniuncti, Australia, Corea Meridiana et Indonesia sunt. Apud praecipua Iaponiae importaticia machinae instrumentaque, fomites fossiles, cibaria (praesertim caro), chemicae materiae, textilia et materiae rudes suis industriis sunt. Praecipua Iaponiae natio socia commercialis Sinae sunt.[245]
Maxima argentaria in toto orbe terrarum in Iaponiā est,[246] societas Mitsubishi UFJ Financial Group (Iaponice 三菱UFJフィナンシャル・グループ),[247] habens circiter 1,7 billiones dollariorum aerario non minus quam maximum libellorum parsimoniae cursualis systema in toto orbe terrarum et maximum numerum titularium parsimoniae in toto orbe terrarum, Tabellarium ministerium Iaponiense, corporativas syngraphas summā 3,3 billionum dollariorum possidens. Quoque est hac in natione secundum maximum chrematisterium in toto orbe terrarum, Bursa Tokiensis[248] (Iaponice 東京証券取引所), cum anatocismo[249] bursario[250] amplius 549,7 billionum ienorum Decembri mense anni 2006.[251] Etiam locus est aliquarum maximarum societatum diakoniarum nummariarum, gregum societatum et argentariarum. Verbi gratiā, complura keiretsua (Iaponice 系列) seu greges societatum et societates multinationales sicuti Sony, Sumitomo, Mitsubishi et Toyota argentarias, greges collocationis pecuniae et diakoniarum nummariarum habent.[252]
Praecipuae oeconomicae operationes in Iaponiā inter insulas Esoniam, Honsuam, Sicocum et Ximum transeunt.
Quia 15% Iaponiensium agrorum idoneae culturae sunt,[253] gradatorum agrorum[254] systema est in usū parvulis areis. Quod summos gradūs fertilitatis pro unitate in toto orbe terrarum infert. Parvus Iaponiae agrarius campus, attamen, valde iuvatur protegiturque. Iaponiae opus est circa 50% granorum consumptorum, exceptā oryzā, importare et pendet ex importationibus suae carnis oblationi.[255]
Iaponia est secunda natio piscatuum effectoria in toto orbe terrarum secundum tonnam post Sinas et habet unam e maximis navium piscatoriarum turmis in toto orbe terrarum quae respondet ad 15% piscatūs mundani.[256] Natio peregrinis e nationibus 80% pendet suae suppeditationi petrolei et ciborum sicuti carnis bubulae.[257]
Iaponia natio princeps est in scientificae, technologicae, machinalis et medicae investigationis campis. Aliquae apud praecipuas technologicas Iaponiae contributiones inveniuntur in electronicae, machinamentorum, roboticae industrialis, opticae, chemiae, semiconductrorum et metallurgiae campis. Iaponia prima natio in toto orbe mundano in industrialium robotorum campo, quia amplius dimidium robotorum in mundo exsistentium sunt in usū in eius industrias.[259]
Iaponicae magnae societates duobus praecipuis modis organizantur:
財閥) heredes putantur. In praesenti praecipua retia horinzontalia Mitsui, Mitsubishi et Sumitomo Gurūpu sunt.[261]
Anno 2008, Iaponia 8,3 milliones advenarum salutatorum attraxit, paulo magis quam Singapura et Hibernia.[263] Iaponiae sunt quattuordecim patrimonia totius mundi ex UNESCO, apud quae sunt Castellum Himeiiense (Iaponice 姫路城) et Monumenta historica Antiqui Kyoti (praesentibus urbibus Kyoto, Uiiensi[264] et Ōtsuensi[265]). Kyotum amplius 30 milliones periegetarum quotannis accipit.[266]
Extensum ferriviarium rete, iuxta cum domesticis volatibus, efficientia rapidaque itinera permittunt. Advenae urbes Tokium et Naram, Montem Fusium, visentes, shinkansen (Iaponice 新幹線) utuntur et e nationalibus deversoriorum retibus fructum capiunt.[266]
Domestica periegesis praecipua Iaponicae oeconomiae societatisque pars esse pergit. Scholari aetate pueri in multis scholis secondariis Terram Disney Tokium (Iaponice 東京ディズニーランド) aut Turrim Tokiensem (Iaponice 東京タワー) visunt. In periegesi receptivā, Iaponia collocata est 28º loco in mundo anno 2007.[263]
.jpg)
Anno 2008, 46,4% energiae in Iaponiā e petroleo, 21,4% e carbone, 16,7% e gasio naturali, 9,7% e nucleari et 2,9% ex vi hydroelectricā generatae erant. Anno 2009, generata energia nuclearis 25,1% e totā energiā electricā in Iaponiā repraesentabat.[267] Nihilominus, e die 5 Maii anni 2012, omnia ergasteria atomica hac in natione cessaverunt propter continuam existimationis popularis oppositionem post calamitatem nuclearem Fukushimae[268][269], quamquam refecta sunt reactoria secura putata ut societatum fabricatoriarum necessitates explerentur cum programmate eorum definitive claudendorum anno 2030. Ob magnam energiae importatae obnoxietatem,[270] Iaponia ad variandos fontes et ad manendos altos energeticae efficientiae gradūs praesertim collineat.[271]
Iaponia efficiente autoviario et ferriviario reti nationem e septemtrione ad meridiem conectente perfoditur. Anno 2004, erant 1 177 278 chiliometrorum bituminatarum autoviarum, 173 chiliometrorum aëroportuum et 23 577 chiliometrorum ferriviarum.[244] Aëria vectura magnopere a societatibus All Nippon Airways seu ANA (Iaponice 全日空 seu 全日本空輸) et Japan Airlines seu JAL (Iaponice 日本航空株式会社) geritur. Iam ferriviae a societate Japan Railways Group (Iaponice JRグループ) inter alias geruntur. Frequentatissimi aëroportūs in celebribus nationis regionibus, Quantoā[62] et Regione Kansaiensi[60], sunt. Aëroportus Internationalis Naritaënsis[272] (Iaponice 成田国際空港), verbi gratiā, fequentatissimus nationis et octavus in toto orbe terrarum est. Sunt plurimi internationales volatūs ex aliquot urbibus et regionibus Iaponiae et hunc in nationem. Iam portuaria vectura, quamquam fundamentalis insulari nationi est, decrescit ex apice annorum 1980.[273]
Primum, lycea et universitates anno 1872 in Iaponiam introducta sunt, post Restaurationem Meiji.[274] Ex anno 1947, educatio obligatoria in Iaponiā e ludo litterario et scholā secundariā consistit, qui annos novem (e sex annos natos usque ad quindecim annos natos) durant.
Iaponienses nostro tempore et eruditione naturali et artibus utilibus, praesertim mechanicā utili, adsectationibus medicinalibus, autoraedarum fabricatione, arte ingeniariā terrae motus, opticā, chemiā, semiconductris, metallorum scientiā periti, praeterea roboticas artes experientissimi omnibus ceteris gentibus praestant.[275] Trecenies autem ac miliens miliens (vel 130 billiones) dollariorum Statunitensium, vel tertio maximum per orbem terrarum, quotannis ad adsectationes scientiae impendit, ut praemium acceperint semel et viciens Nobelianum ob meritum de physicā, chemiā, medicinā,[276] ter autem Fieldianum,[277] semel Gaussianum.[278]
Societas nationalis ad caelum vel spatium caeleste adsequendum, nomine Administratio Iaponica Explorationis Aërosideralis (Iaponice 国立研究開発法人宇宙航空研究開発機構 vel Anglicis siglis JAXA), artibus et ad rochetas propellendas et ad satelles artificiales fabricandos operam dare solet. Quae anno 2008, cum statio spatialis internationalis a diversis gentibus construitur, laboratorium scientificum, nomine Kibō (id quod sibi 'spem' velit), ut ad stationem adiungeretur praebuit. Inita autem sunt consilia primum speculatri Akatsuki appellati ad Venerem caelestem immittendi,[279][280] deinde parandi Orbitatri Magnetospherici Mercuriali (Iaponice 水星磁気圏探査衛星) ut emitteretur ad annum 2016,[281] postremo coloniae in lunaribus terris ad annum 2030 ponendae et muniendae.[282]
Machinae electronicae excusae a fabris Iaponiensibus, quod maximi aestimantur per totam orbem terrarum, undique gentium praeclarae sunt. Societates negotiosae ad machinas electronicas vendendas adnotandae sunt Fujitsu, Sony, Panasonic, Canon, Hitachi, Sharp, Nintendo.
In Iaponiā, medicae curae diaconiae a nationalibus localibusque guberniis praebentur. Medicarum diaconiarum solutio oblata est per assecurationem valetudinariam quae cautione relativam accessūs aequalitatem defendit cum sumptibus gubernativo a consilio statutis. Homines sine assecuratione nationale assecurationis valetudinariae programma localibus a guberniis gestum participare possunt. Ex anno 1973, omnium veterum hominum sumptūs assecuratione a gubernio solutā aditi sunt.[283] Aegroti medicos et valetudinaria eligere possunt.[284]
Iaponica cultura magnopere suis e originibus evolvit. Coaetanea cultura Asianam affectionem Europaeae et Boreoamericanae coniungit.[285] Apud traditionales artes Iaponicas sunt opera manualia sicuti figlinae, textilia, laccae, gladii ac pupae; perfunctiones sicuti bunraku (Iaponice 文楽), kabuki (Iaponice 歌舞伎), noh (Iaponice 能), saltatio ac rakugo (Iaponice 落語); et alii usūs sicuti caerimonia theae Iaponica (Iaponice 茶道), ikebana (Iaponice 生け花 seu 活け花), artes martiales, calligraphia, origami (Iaponice 折り紙), onsen (Iaponice 温泉), geishae (Iaponice 芸者) et ludi. Iaponia evolutum systema habet ut protegantur et promoveantur tam tangibiles quam intangibiles Possessiones culturales (Iaponice 文化財) et Acervus nationalis (Iaponice 国宝).[286] Loca duo et viginti in Patrimonii totius mundi catalogo inscripta sunt, quorum octo culturalis ponderis sunt.[287]
Architectura Iaponica inter locales aliosque influxūs compositio est. Specificata est traditionaliter ligneis a structuris, exigue elevatis e solo, cum tegulatis et stramineais tectis. Templa Isensia architecturae Iaponicae archetypum habita est.[288] Pleraque lignea, traditionales domūs et multa fanatica aedificia tatamicarum tegetum et convolutabilium ianuarum usum vident quae inter conclavia et inter umbratile exterioreque spatium discrimen rescindunt.[289] E saeculo XIX, nihilominus, Iaponia Occidentalis, modernae, postmodernae architecturae plurima in constructionem designationemque incorporavit. Architecti post studium Occidetalibus cum architectis redientes modernismi Genus Internationale in Iaponiam introduxerunt. Attamen, non fuit usque ad compositum Secundum bellum mundanum cum Iaponienses architecti fecerunt maxime internationalem scaenam commoverunt, praecipue cum operibus architectorum sicuti Kenzō Tange et cum eius motibus velut Metabolismo.
Sculptura Iaponica, praesertim lignea, et pictura Iaponica antiquissimas apud Iaponicas artes sunt, cum primae figurativae picturae saltem a 300 a.C.n. incepissent. Picturae Iaponicae historia synthesin et aemulationem inter indigenas Iaponicas aestheticas et importatarum idearum adaptationem ostendit.[290] Interactio inter Iaponicam et Europaeam artem significativa fuit: exempli gratiā, imagines ukiyo-e, quae in saeculo XIX in motū Iaponismo nuncupato exportari coeperunt, significativam vim habuerent ad evolvendam modernisticam artem in Occidente, praesertim in postimpressionismo.[290] Iaponicus manga in saeculo XX evolvit et popularis in toto orbe terrarum factus est.
Cinematographia Iaponica (Iaponice 日本映画) historiam multis sensibus analogam habet ad eam aliarum mundanarum cinematographiarum, aliquā cum propriā peculiaritate. Industria cinematographica Iaponica, valde conformata casū productionum maiorum, sicuti in Ruscisilvā, primam auream aetatem in annis 20 et 30 habuit, cum extraordinariarum divitiarum productione quae vero nationales limites non excessit[291] et suum proprium fastigium in annis 50 attigit, cum productio maximam magnitudinem attigit, cum pelliculis quingentis amplius[292] et extraordinariae artificiosae qualitatis opera aliquibus a dispositoribus, sicuti Akira Kurosawa et Kenji Mizoguchi, Occidentem, ope festorum, cinematographiae Iaponicae exsistentiam invenire fecit, e pelliculā Rashōmon (羅生門), anni 1950 et leonem aureum in Exhibitione internationali artis cinematographicae et praemium Academiae optimae peregrinae pelliculae vincente.
Exeuntibus annis 50 et ineuntibus annis 60, adhuc cinematographia Iaponica internationale Novarum Undarum phaenomenon curavit et emerserunt novi internationalis excellentiae dispositores sicuti Nagisa Ōshima et Shōhei Imamura. Per annos 60, cinematographicum productivum systema, attamen, repente passum est insuperabili televisionis aemulatione et declinationis iter inivit, progressivā cum deminutione in productarum pellicularum, cinemateorum et spectatorum numero.[293]
Si plus cognoscere vis, vide etiam Litterae Iaponiae.
Apud primaeva Iaponicarum litterarum opera, Annales Kojikicae (Iaponice 古事記) ac Annales Iaponicae (Iaponice 日本書紀) et anthologia wakae Man'yōshū (Iaponice 万葉集) sunt, omnes e saeculo VIII et characteribus Sinicis scripti.[294][295] Ineunte periodo Heianensi, phonogrammatum systema, kana (hiragana et katakana) nuncupatum, evolutum est. Fabula lignatoris bambusae (Iaponice 竹取物語) antiquissima Iaponica narratio putatur.[296] Relatio vitae intra regiam domum in opere Liber pulvinaris (Iaponice 枕草子) a Sei Shōnagon datur; alterā ex parte, Gesta Genji (Iaponice 源氏物語) a Murasaki Shikibu saepe prima mythistoria in toto orbe terrarum depinguntur.[297][298]
Per Periodum Edoënsem, chōnin seu oppidanus ordo socialis samuraeam aristocratiam excessit in creandis consumendisque litteris. Aura popularis operum Iharae Saikaku, verbi gratiā, hanc mutationem lectorum et auctorum revelat; dum Bashō poëticam traditionem Kokin Wakashū (Iaponice 古今和歌集) cum suis haikaibus (Iaponice 俳諧) haicibus revixit et poëticum diurnum commentarium periegeticum Oku no Hosomichi (Iaponice 奥の細道) scripsit.[299] Aera Meiji traditionalium litterariarum formarum declive vidit, quia Iaponicae litterae Occidentales influxūs integraverunt. Natsume Sōseki et Mori Ōgai primi "moderni" mythistoriographi fuerunt, quos secuti sunt Ryūnosuke Akutagawa, Jun'ichirō Tanizaki, Mishima Yukio et recentius Haruki Murakami. Iaponia duos praemio Nobeliano laureatos auctores, Yasunari Kawabata anno 1968 et Kenzaburo Oe anno 1994, habet.[296]
Iaponica philosophia historice commixtio non solum peregrinorum, praesertim Sinicorum ac Occidentalium, sed etiam unicorum Iaponicorum elementorum fuit. In litterariā cuius formā, philosophia Iaponica circa saecula quattuordecim abhinc coepit. Confucianistica desiderata adhuc perspicua sunt in Iaponico societatis ac suiipsius conceptū et in gubernii ordinatione et societatis structurā.[300] Buddhismus psychologiam, metaphysicam et aestheticam penitus affecit.[301]
Musica Iaponica eclectica variaque est. Multa instrumenta, prout koto (Iaponice 箏), in Iaponiam saeculis IX et X introducta sunt. Popularis musica vulgaris, cum shamisene (Iaponice 三味線) simili citharae Hispanicae, originem trahit a saeculo XVI.[302] Occidentalis musica classica, exeunte saeculo XIX introducta, integralem culturae Iaponicae partem nunc format. Imperialis aulae symphoniae Gagaku (Iaponice 雅楽) opera aliquibus ex Occidentalibus compositoribus affecit.[303] Praeclaros apud classicos compositores ex Iaponiā, sunt Toru Takemitsu et Rentarō Taki. Musica popularis in Iaponiā post bellum exstante Statunitensibus et Europaeis motibus magnopere affecta est, quod in J-pop seu musicae popularis Iaponicae evolutionem induxit.[304] Karaōke (Iaponice カラオケ) latissime culturalis activitas in usū est in Iaponiā.[305]
Iaponicae traditionales theatrales artes quattuor noh (Iaponice 能), kyōgen (Iaponice 狂言), kabuki (Iaponice 歌舞伎) et bunraku (Iaponice 文楽) sunt. Noh et kyōgen theatrales traditiones apud antiquissimas perpetuas theatrales traditiones in toto orbe terrarum sunt.
.jpg)
Iaponicae officiositatis codex socialium morum exspectationes regit. Honne (Iaponice 本音) et tatemae (Iaponice 建前) veras cuiusquam hominis affectiones libidinesque moribus opinionibusque palam ostensibus opponunt.[306] Yamato-damashii seu spiritus Iaponicus (Iaponice 大和魂) indigenus Iaponicus spiritus seu culturales valores adversus peregrinarum nationum valores describit. Wa (Iaponice 和) Iaponicus culturalis conceptus est qui pacificam unitatem et conformitatem intra gregem socialem denotat, ubi quivis socius constantem concordem communitatem potius quam sua propria commoda malit.[307][308] Ishin-denshin (Iaponice 以心伝心) idioma interpersonalis communicationis modum per tacitam mutuam comprehensionem denotans est.[309] Isagiyosa (Iaponice 潔さ) est virtus ut mors accipi possit cum animaequitate et aequanimitate. Cerasorum flores (Iaponice 桜 sive 櫻; さくら) isagiyosanum symbolum est sensū complectendi transitorii mundi.[310] Hansei sive meditatio sui ipsius (Iaponice 反省) centralis idea Iaponicā in culturā est, ut quivis proprium errorem agnoscat et melior facturus esse polliceatur significans. Kotodama sive verbi spiritus (Iaponice 言霊) remittit ad credibile ut mysticae vires verba nominaque incolant.
Iaponia a sociologis sublimis contextūs cultura putatur. Homines hierarchicas dissimilitudines reverentur et minus explicite verboseque communicant.[311] Sublimis contextūs culturae sicuti Iaponica animum magis in gregis intestina attendunt; demissi autem contextūs culturae in individua animum attendunt. Decorum servare (ut quivis dedecus pati aut suggillari evitet) plerumque habetur potius Iaponicā in sublimis contextūs culturā quam in demissi contextūs eis sicuti in Civitatibus Foederatis aut in Germaniā.[312]
Iaponica coquina propter emphasin in temporis cibo,[313] elementorum qualitate et aspectū cognoscitur. Iaponica coquina vastam regionalium ciborum peculiarium varietatem quae traditionalibus praescriptis localibusque ekementis utuntur offert.
Conchylium, oryza Iaponica et collyra Iaponica victūs Iaponicā in coquinā sunt, typice colligatis dashis (Iaponice 出汁), iure soiae (Iaponice 醤油), mirine (Iaponice 味醂 sive みりん), aceto, saccharo et sali conditi. Fercula peregrino cibo —praesertim Sinico— inspirata, sicuti ramen (Iaponica 拉麺 sive ラーメン) et gyōza (Iaponice 餃子 seu ギョウザ seu ギョーザ), non minus quam, fercula sicuti vermiculi, curry[314] et isicium Hamburgense cum Iaponicorum gustatūs elementorumque variationibus adoptata sunt. Curry Iaponicum (Iaponice カレー), usque a suā instroductione in Iaponiam ex Indiā Britannicā, tam diffusissime devoratur ut ferculum nationale appellari possit.[315] Traditionalia Iaponica bellaria wagashi (Iaponice 和菓子) nuncupantur. Elementa sicuti anko (Iaponice 餡こ seu 小豆餡) et mochi (Iaponice 餅 seu もち) in usū sunt. Apud modernissimos hodiernos gustatūs est glacies e theā viridi (Iaponice 抹茶アイスクリ).[316]
Apud populares Iaponicas potiones est sake, quod ex oryzā cocta potio est et quod typice inter 14 et 17% alcoholis continet et quod confectum est multiplice e oryzae fermentatione.[317] Cervesia in Iaponiā coquitur exeuntibus annis 1880.[318] Thea viridis in Iaponiā producitur et diversis modis paratur, sicuti matcha (Iaponice 抹茶), thea in usū in caerimoniā theae Iaponicā (Iaponice 茶道).
Si plus cognoscere vis, vide etiam Manga. Si plus cognoscere vis, vide etiam Anime.
Manga (Iaponice 漫画) est libellus pictus[319] Iaponicus. Homines qui mangas adumbrent mangakae appellantur. Mangae res magni momenti in culturā Iaponicā sunt, cum antiquitus colantur. In regionibus occidentalibus, mangae a sinistra dextrorsum imprimebatur, sed in Iaponiā a dextera sinistrorsum. Nunc a Kappa Boys (scilicet Anglice "Pueri Kappa"), sua pristina dispositio restituitur (id est a dextera sinistrorsum) in Italiā. Verba super imaginibus intra nubiculas scribuntur. Quarum magnitudo longitudine gravitateque sermone definitur. Sunt in Iaponiā multi mangakae; pauci autem in Americā et Europā. Imagines mangarum pulcherrimae a nonnullis habentur; non solum personarum, sed etiam animalium oculi magni et significantes describuntur. Mangae colore nigro et albo pinguntur. Sunt multa genera mangarum: infantibus, puellis, pueris, hominibus. In primis mangae in magnis libris cum aliis mangis imprimuntur; sed, si clarescunt, soli eduntur. Mangae et versiones pelliculares suae, quae nominantur anime, ex Iaponia in Europam, Americam, et in multas alias regiones orbis pervenerunt ita ut hodie pars universae culturae iuvenilis et popularis sint.
Anime (Iaponice アニメ, quod est apocopatus vocabuli Anglici animation pronuntiatus Iaponicus) animationem significat. Extra Iaponiam, hoc vocabulum vulgo animationem Iaponicam demonstrat. Quamquam primum anime Iaponicum notum anno 1917 factum est, multaeque animationes Iaponicae decenniis sequentibus divulgatae sunt, proprius animis modus decennio 197 evolutus est —insigniter in operibus Osamu Tezuka— et extra Iaponiam decennio 199 latissime notus est. Anime, sicut manga, magnam audientium frequentiam in Iaponiā et certam approbationem per orbem terrarum habet. Distributores anime per emissiones televisificas, recte per taenias visificas vel per interrete et per theatrum divulgare possunt. Exempla animis manu aut computatro effecta fiunt. Anime in seriebus televisificis, pelliculis, taeniis visificis, ludis computatralibus televisicisque, praeconiis mercatoriis, et divulgationibus interretialibus adhibetur atque plurima fictionis genera attingit. Cum commercium animis in Iaponiā cresceret, populi favorem in Asiā Orientali et Asiā Meridio-Orientali consecutum est.
Ludi televisifici in Iaponiā praecipua industria est. Iaponica ludorum evolutio crebro identificatur cum Aureā aetate ludorum televisificorum, cum excellebant corporationes Nintendo, praesidibus Shigeru Miyamoto et Hiroshi Yamauchi; Sega eandem per periodum; Sony Interactive Entertainment cum habebat suam primariam sedem Tokii; et aliae societates mercatoriae sicuti Taito, Namco, Capcom, Square Enix, Konami, NEC, SNK et caetera.
Hic campus negotii cognoscitur catalogis aliquot praecipuarum societatum editoriarum, omnes quae de cartibulorum visificorum lusoriorum ac ludorum porticuum commercio variis momentis temporis contendere. Societas Sega-Service Games, a Statunitensibus veteranis in Iaponiā post Secundum bellum mundanum condita, in vulgus ludum porticuum Periscope (Iaponice ペリスコープ) anno 1966 emisit, praecipuum successum apud ludos porticuum in Iaponiā qui aliquot successūs decenniis in ludorum porticorum industriā ibi antecessit. Nintendo, antiqua chartarum lusoriarum hanafudae societas mercatoria, claruit in annis 1980 cum emisisset domesticum cartibulum visificum lusorium Famicom (seu Family Computer Anglice, scilicet "familiae computatrum") nuncupatum, quod magnificens successus velut Nintendo Entertainment System seu NES in Civitatibus Foederatis Americae factum est. Sony, iam una maximarum societatum electronicae fabricatoriarum, hunc mercatum anno 1994 intravit propter Sony PlayStation, unum primorum domesticorum cartibulorum quod graphicas tridimensionales computatrales ostendit et statim facta est maxima societas editoria in hoc negotii campo. Shigeru Miyamoto internationaliter egregius sicuti "pater ludorum televisificorum" manet et unicus ludorum programmator longe qui Iaponicum maximum honorem civilem, Hominem Meriti Culturalis (Iaponice 文化功労者), recepit.
Ludorum porticuum cultura praecipuum pondus apud Iaponienses iuvenes est, dum Urbs Electrica Akihabara (Iaponice 秋葉原電気街) maximus nexus est appellatae culturae otakuensis (Iaponice おたく seu オタク) in Iaponiā, quae se valde superponit cum ludis televisificis. Iaponicus ludus personarum televisificus praecipuum genus non solum nationaliter sed etiam internationaliter est, cum titulis sicuti Final Fantasy (Iaponice ファイナルファンタジ) et Dragon Quest (Iaponice ドラゴンクエストシリーズ), quorum milliones venditi sunt.
Iaponia propemodum 67,6 milliones lusorum anno 2018 habebat.[321]
Televisio et diaria praecipuo munere Iaponicis in instrumentis divulgationis funguntur, quamquam etiam radiophonia et ephemerides quodam munere funguntur.[322][323] Per annos 1990, televisio diariis praestitit sicut Iaponicum praecipuum informationis oblectamentique instrumentum.[324] Sunt nationales intextūs televisifici sex: NHK (divulgatio publica), Nippon Television (NTV), Tokyo Broadcasting System (TBS), Fuji Network System (FNS), TV Asahi (EX) et TV Tokyo Network (TXN).[323] Intextūs televisifici plerumque statuti sunt, fundati in pecuniā quam exsistentes intextūs radiophonici collocaverant. Spectacula varietatum, commenticiae fabulae et nuntii magnam centesimam rationem apud Iaponica spectacula televisifica constituunt. Secundum anni 2015 percontationem a NHK de telespectandum in Iaponiā, 79 centesimae partes Iaponensium quotidie telespectant.[325]
Iaponienses lectores circiter apud quotidiana diaria 120 eligere possunt, cum medio subnotationis indice 1,13 diariorum per domum.[326] Praecipua diaria Yomiuri Shimbun, Asahi Shimbun, Mainichi Shimbun, Nikkei Shimbun et Sankei Shimbun sunt. Secundum percontationem a societate Nihon Shinbun Kyōkai (Iaponice 日本新聞協会) anno 1999 gestam, 85,4 centesimae partes virorum et 75 centesimae partes feminarum diarium quotidie legunt.[324]
Iaponia unam apud antiquissimas maximasque pellicularum industrias in toto orbe terrarum habet; pelliculae fiunt in Iaponiā ex anno 1897.[327] Pellicula Godzilla, a Ishirō Honda cinematographata, internationalis Iaponiae icon reddita est et non solum totum kaiiuvicarum (Iaponice 怪獣) pellicularum subgenerum sed etiam diuturnissimam pellicularum venditionem concessivam in historiā genuit. Iaponia Praemia Academiae quattuor ob Optimam Pelliculam Linguā Peregrinā vicit, magis quam alia Asiatica natio. Iaponicae pelliculae animatae et series televisificae, anime nuncupatae, Iaponiensi mangā maxime afficiuntur et valde populares in Occidentem fiunt. Iaponia nota est in toto orbe terrarum sicuti medulla artis animandi.[328]
Kimonum[329] seu quimo[329], (Iaponice 着物) verbatim Iaponice "rem induendi" significans, notum Iaponicum traditionale indumentum indicat. Ab origine, hoc vocabulum ad omne vestimenti genere referebat, donec paulatim finivit referens solum ad typicum indumentum, nuncupatum Iaponice etiam ナガー着 (pronuntiatum naga-gi et verbatim "longum indumentum" significans), quo adhuc hodie se induunt peculiaribus occasionibus feminae, viri puerique.
Etiam nuncupatur sicuti wafuku (Iaponice 和服, verbatim "Iaponicum indumentum"). Kimona seu quimones prompta sunt variis coloribus, formis magnitudinibusque. Viri generatim obscurioribus coloribus se induunt, feminae autem alacrioribus coloribus aut levibus se induere solent, crebro complicatis abstractis florealibusque adumbrationibus. Aestiva kimona, yukata (Iaponice 浴衣) nuncupata, leviora sunt, quae crebro solum genua attingunt. Seriora kimona in usū numerosis stratis; quorum numerus, forma, manicarum longitudo et speciminis electio definiuntur secundum statum socialem et occasionem cum homines ipso kimono se induunt.
Publice, Iaponia nationales et a gubernio agnitos dies festos sedecim habet. Publici dies festi in Iaponiā Lege Publicorum Dierum Festorum (Iaponice 国民の祝日に関する法律) anni 1348 temperantur.[330] Ineunte anno 2000, Iaponia Systema Felicis Diei Lunae (Iaponice ハッピーマンデー制度) implevit, quod nationalium dierum festorum numerum ad diem Lunae movet ut impetretur longus finis hebdomadis. Nationales dies festi in Iaponiā Dies Anni Novi (Iaponice 正月) Kalendis Ianuariis, Dies Adulti (Iaponice 成人の日) secundo die Lunae Ianuarii, Dies Conditionis Nationalis (Iaponice 建国記念の日) die 11 Februarii, Natalis Imperatoris (Iaponice 天皇誕生日) die 23 Februarii, Dies Aequinoctii Verni (Iaponice 春分の日) die 20 aut 21 Martii, Dies Shōwae (Iaponice 昭和の日) die 19 Aprilis, Dies Memorialis Constitutionis (Iaponice 憲法記念日) die 3 Maii, Dies Viriditatis (Iaponice みどりの日) die 4 Maii, Dies Puerorum (Iaponice こどもの日) die 5 Maii, Dies Maris (Iaponice 海の日) tertio die Lunae Iulii, Dies Montis (Iaponice 山の日) die 11 Augusti, Dies Reverentiae Seniorum (Iaponice 敬老の日) tertio die Lunae Septembris, Dies Aequinoctii Autumnalis (Iaponice 秋分の日) die 23 aut 24 Septembris, Dies Ludorum Athleticorum (Iaponice スポーツの日) secundo die Lunae Octobris, Dies Culturae (Iaponice 文化の日) die 3 Novembris et Dies Gratulationis Laboris (Iaponice 勤労感謝の日) die 23 Septembris sunt.[331]
Traditionaliter, sumo Iaponica nationalis ars athletica putatur.[332] Iaponicae artes martiales, utputa iudo, caratica et kendo, etiam longe lateque coluntur et spectantur ab Iaponicis spectatoribus. Post Restaurationem Meiji, multae artes athleticae Occidentales introductae sunt.[333] Basipila in praesenti ars athletica popularissima secundum numerum spectatorum hac in natione est. Summum Iaponia professionale certamen, nunc nuncupatum Basipila Professionalis Iaponica (Iaponice 日本野球機構), conditum est anno 1936[334] et late longeque putatur maximus professionalis basipilae gradus esse in toto orbe terrarum, extra Maioris Ligas (Anglice Major Leagues). Cum Certamen Pediludii Professionalis Iaponicum (Iaponice 日本プロサッカーリーグ) anno 1992 conditum esset, pediludium multos fautores adipiscitur.[335] Iaponia Certamen Intercontinentale ex anno 1981 ad 2004 hospitavit et Certamen Mundanum Pedilusorium anni 2002 cum Coreā Meridianā cohospistavit.[336] Iaponia unam prosperrimas apud turmas pedilusorias in Asiā, Certamen Asianum Pedilusorium quater vincentem, habet.[337] Pilamalleus etiam popularis in Iaponiā est.[338]
Iaponiae est significativa participatio in ludis mechanicis. Iaponici autocinetorum fabricatores successerunt dissimilibus categoriis, cum palmis et victoriis in seriebus sicuti Formulā Unā, Certamine Mundano Automobilium, Indycar Seriebus, Certamine Mundano Autocinetorum, Certamine Mundano Patientiae FIA, Certamine Mundano Autoraedarum Privatarum, Certamine Britannico Autoraedarum Privatarum (Anglice British Touring Car Championship) et WeatherTech SportsCar Championship.[339][340][341] Tres Iaponienses ductores in podium ascendere in Formulā Unā consecuti sunt et Iponienses ductores in 500 milibus passuum Indianapolis (Anglice Indianapolis 500) et 24 Horis Cenomani (Francogallice 24 Heures du Mans) etiam vicerunt, praeter successum domesticis in certaminibus.[342][343] Super GT (Iaponice スーパージーティー) est popularissima series in Iaponiā, Super Formula (Iaponice スーパーフォーミュラ) autem domestica maximi gradūs series est.[344] Natio praecipuos cursūs quoque hospitat, utputa Magnum Praemium Iaponiae (Iaponice 日本グランプリ), Magnum Praemium Autobirotarium Iaponiae (Iaponice 日本グランプリ), 10 Horas Suzukae (Iaponice 鈴鹿1000km), 6 Horas Fuiienses (Iaponice 富士1000km), Cursum Mundanum Autoraedarum Privatarum Iaponiae et Indy Japan 300 (Iaponice インディジャパン300).
Iaponia Olympia aestiva 1964 Tokii et Olympia hiemalia 1972 Sappori et Olympia hiemalia 1998 Nagani hospitavit.[345] Ultra, natio Certamen Mundanum Canistriludii anno 2006 hospitavit et cohospitabit anno 2023 denuo idem certamen.[346] Tokium Olympia aestiva 2020 hospitabit, quod Iaponiam primam Asianam urbem Olympia bis hospitantem faciet.[347] Haec natio iura officialis Certaminis Mundani Feminini Follis Volatilis occasionibus sex adepta est, magis quam quaevis alia natio.[348] Iaponia prosperrima est Asianas apud nationes in harpasto XV, vincens in Certamine Asiano Harpastico sexies et in nuper condito Certamine Nationum Pacifici anno 2011 vincens. Iaponia etiam Certamen Mundanum Harpasticum anno 2019 hospitavit.[349]
Iaponiae hi codices sunt:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
