Loading AI tools
pieniądz obowiązujący w danym państwie lub powszechnie akceptowany środek płatniczy Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Waluta (wł. valuta „wartość” z łac. valere „być silnym, mieć moc”), jednostka monetarna – nazwa pieniądza obowiązującego w danym państwie. Nazwę tę stosuje się przede wszystkim w kontekście wymiany międzynarodowej. Waluta jest wtedy środkiem rozliczeniowym (czyli miernikiem wartości) oraz środkiem regulowania płatności (należności i zobowiązań) w transakcjach międzynarodowych. Skrótowe oznaczenie waluty (np. GBP), to ustandaryzowany, trzyliterowy kod przyjęty przez Międzynarodową Organizację Normalizacyjną (ISO). Dwie pierwsze litery oznaczają kraj, w którym dana waluta obowiązuje (np. GB – Great Britain), a trzecia to zazwyczaj inicjał danej waluty (P – Pound).
Współcześnie w prawie wszystkich państwach świata istnieje tylko jedna podstawowa jednostka monetarna oraz jakaś jednostka mniejsza, zwana zdawkową (najczęściej jest to jedna setna, rzadziej tysięczna, inne stosunki są bardzo rzadkie: np. w Mauretanii i na Madagaskarze jest to jedna piąta, w Wietnamie i w Chińskiej Republice Ludowej – jedna dziesiąta, która potem ponownie dzieli się na dziesięć jednostek drugiego rzędu), a wszystkie banknoty i monety są okrągłymi wielokrotnościami tych jednostek – 1, 2, 5, 10, 20, 50, 100 (czasem występują też półokrągłe – 3, 15, 25) itd. W prawie każdym państwie, gdzie najmniejszą jednostką jest jedna setna, całkowita liczba nominałów będących jednorazowo w obiegu wynosi 15 (np.: 0,01, 0,02, 0,05, 0,10, 0,20, 0,50, 1, 2, 5, 10, 20, 50, 100, 200, 500). W przypadku państw, gdzie waluta ma tylko wartości całkowite lub inflacja wymusza rezygnację z niskich wartości, ten zakres odpowiednio się przesuwa (np.: 1, 2, 5, 10, 20, 50, 100, 200, 500, 1000, 2000, 5000, 10000, 20000, 50000) tak, aby w obiegu zawsze była podana liczba nominałów, chociaż są wyjątki, np.: w Czechach – 12 nominałów, w Polsce – 14 nominałów do czasu wprowadzenia do obiegu banknotu 500 zł. Od 10 lutego 2017 roku w Polsce w obiegu jest 15 nominałów.
Waluta jest wtedy środkiem rozliczeniowym (czyli miernikiem wartości) oraz środkiem regulowania płatności (należności i zobowiązań) w transakcjach międzynarodowych.
O walucie krajowej mówimy, gdy mamy na myśli jednostkę monetarną danego kraju (ale tylko taką, która występuje na rynku międzynarodowym). Walutę zagraniczną rozumiemy natomiast jako zagraniczny środek płatniczy, środki i instrumenty monetarne używane do dokonywania płatności i transferów pieniężnych z jednego obszaru walutowego do drugiego. Do waluty zagranicznej zalicza się zagraniczne monety, banknoty, depozyty w bankach zagranicznych oraz inne zagraniczne płynne, krótkookresowe roszczenia finansowe.
Aby jednostka monetarna danego kraju stała się walutą w obrocie międzynarodowym, musi być wymienialna na inne waluty (zobacz: wymienialność waluty).
O tym jaki jest stosunek wymiany między dwiema walutami (w tym krajowa wobec zagranicznej) informuje kurs walutowy. Waluty są przedmiotem obrotu na rynkach (kursy są więc ustalane w sposób rynkowy). Dla oficjalnych transakcji oraz celów informacyjnych banki centralne ustalają i ogłaszają krajowe kursy wymiany walut (np. EBC, NBP)[1].
Spośród obecnie istniejących walut największe znaczenie mają: dolar amerykański, euro, frank szwajcarski, funt brytyjski, yuan oraz jen japoński.
Waluty można klasyfikować w różny sposób, jednakże najczęściej dzieli się je ze względu na ich znaczenie w międzynarodowych stosunkach finansowych na:
Unia Europejska | euro • korona duńska • korona szwedzka • korona czeska • forint węgierski • złoty polski • lew bułgarski • lej rumuński |
Europa Zachodnia (pozostałe) | frank szwajcarski • korona norweska • funt szterling • korona islandzka • korona Wysp Owczych • funt manx • funt Jersey • funt Guernsey • funt gibraltarski |
Europa Wschodnia | rubel rosyjski • hrywna ukraińska • rubel białoruski • lej mołdawski • rubel naddniestrzański |
Półwysep Bałkański | denar macedoński • dinar serbski • bośniacka marka transferowa • lek albański • lira turecka |
Zakaukazie | dram armeński • manat azerbejdżański • lari gruziński |
Uwagi | |
San Marino | San Marino należy do strefy euro, dlatego oficjalną walutą jest euro; dodatkowo bite są monety kolekcjonerskie w scudo. |
Joannici | Joannici biją własne monety scudo do celów kolekcjonerskich. |
(Kursywą oznaczono jednostki monetarne państw Unii Europejskiej przed wprowadzeniem euro oraz wcześniejsze waluty innych państw przed ostatnią zmianą, np. przed denominacją). Zobacz też: strefa euro.
Środkowa | afgani afgański • tenge kazachski • som kirgiski • tugrik mongolski • rubel rosyjski • somoni tadżycki • manat turkmeński • sum uzbecki |
Wschodnia | yuan chiński • dolar hongkoński • jen japoński • pataca Makau • won północnokoreański • won południowokoreański • dolar tajwański |
Południowo-Wschodnia | dolar Brunei • riel kambodżański • rupia indonezyjska • kip laotański • ringgit malezyjski • kiat Mjanmy • peso filipińskie • dolar singapurski • bat tajski • dolar amerykański (Timor Wschodni) • đồng wietnamski |
Południowa | taka bengalska • ngultrum bhutański • rupia indyjska • rupia malediwska • rupia nepalska • rupia pakistańska • rupia lankijska |
Zachodnia | dram armeński • manat azerbejdżański • dinar Bahrajnu • funt egipski • lari gruziński • rial irański • dinar iracki • nowy szekel izraelski • dinar jordański • dinar kuwejcki • funt libański • rial omański • rial Kataru • rial saudyjski • funt syryjski • nowa lira turecka • dirham ZEA • rial jemeński |
Niezależne państwa | dolar amerykański (Federacja Mikronezji, Wyspy Marshalla, Palau) • dolar australijski (Australia, Kiribati, Nauru, Tuvalu) • dolar nowozelandzki • dolar Fidżi • kina papuaska • tala samoańska • paʻanga tongijska • vatu vanuatuańskie • dolar Wysp Salomona |
Posiadłości australijskie | dolar australijski (Norfolk, Wyspa Bożego Narodzenia, Wyspy Kokosowe) |
Posiadłość brytyjska | dolar nowozelandzki (Pitcairn) |
Posiadłości francuskie | frank CFP (Nowa Kaledonia, Polinezja Francuska, Wallis i Futuna) |
Posiadłości nowozelandzkie | dolar nowozelandzki (Niue, Tokelau, Wyspy Cooka) |
Posiadłości amerykańskie | dolar amerykański (Guam, Mariany Północne, Samoa Amerykańskie) |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.