Loading AI tools
państwo w Afryce Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Malawi, Republika Malawi (ang. Republic of Malawi; czewa Malaŵi, Dziko la Malaŵi) dawniej Niasa – państwo we wschodniej Afryce, bez dostępu do morza. Graniczy z Tanzanią, Mozambikiem i Zambią.
| |||||
| Hymn: Mlungu dalitsani Malaŵi (Boże błogosław nasz kraj Malawi) | |||||
| Ustrój polityczny | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Stolica | |||||
| Data powstania | |||||
| Prezydent | |||||
| Powierzchnia |
118 480 km² | ||||
| Populacja (2017) • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość |
162 os./km² | ||||
| Kod ISO 3166 |
MW | ||||
| Waluta |
kwacha (MWK) | ||||
| Telefoniczny nr kierunkowy |
+265 | ||||
| Domena internetowa | |||||
| Kod samochodowy |
MW | ||||
| Kod samolotowy |
7Q | ||||
| Strefa czasowa |
UTC +2 | ||||
| Język urzędowy | |||||
| Religia dominująca | |||||
| PKB (2023) • całkowite • na osobę |
|||||
| PKB (PSN) (2023) • całkowite • na osobę |
| ||||
_-_MWI_-_UNOCHA.svg) | |||||
Położenie na mapie | |||||
Malawi jest republiką wielopartyjną. Prezydent, wybierany w głosowaniu powszechnym na pięcioletnią kadencję, jest jednocześnie szefem rządu, ustalając skład Rady Ministrów. Głównym organem władzy ustawodawczej jest jednoizbowy parlament – Zgromadzenie Narodowe, którego 193 członków wybieranych jest w głosowaniu powszechnym na pięcioletnią kadencję. Główne partie to: Partia Kongresu Malawi (MCP), Zjednoczony Front Demokratyczny (UDF), Przymierze dla Demokracji (AFORD)[2].
Malawi to kraj pozbawiony dostępu do morza. Położony jest w Afryce południowo-wschodniej. Z północy na południe kraju rozciąga się Wielki Rów Zachodni, w obrębie którego znajduje się trzecie co do wielkości jezioro afrykańskie – Niasa, powstałe w wyniku ruchów tektonicznych na obszarze Wielkich Rowów Afrykańskich. Z południowych krańców jeziora wypływa rzeka Shire, będąca dopływem Zambezi. Na wschód i zachód od jeziora Niasa w krajobrazie dominują wysokie płaskowyże. Położona na północy kraju wysoczyzna Nyika sięga 2600 m n.p.m. Na południe od jeziora Niasa rozciąga się wyżyna Shire, która przechodzi w masyw górski Mlandżi, osiągający wysokość 3002 m n.p.m. Klimat Malawi jest podrównikowy na przeważającym obszarze kraju.
Malawi zostało podzielone na 3 regiony, które składają się z 28 dystryktów.
|
|
|
XX w. p.n.e. – osiedlenie się Buszmenów
XV w. n.e. – powstanie konfederacji plemion pod wodzą Karongi
XVII w. n.e. – kontakty z arabskimi sułtanami
1859-1863 – początki penetracji brytyjskiej
1907 – Malawi staje się kolonią brytyjską
1915 – powstanie antybrytyjskie, zdławione
1944 – pierwsza organizacja polityczna – Afrykański Narodowy Kongres Niasy
1959 – niepokoje wewnętrzne przyczyną delegalizacji ANKN, kontynuatorką stała się Partia Kongresu Malawi
1963 – utworzenie autonomii wewnętrznej Malawi
1964 – niepodległe państwo brytyjskiej Wspólnoty Narodów, członkostwo w ONZ
1966 – utworzenie republiki, na której czele stanął Hastings Kamuzu Banda
1967 – nawiązanie stosunków dyplomatycznych z RPA
1975 – przeniesienie stolicy z Zomby do Lilongwe
1989 – dotknięcie skutkami wojny domowej w Mozambiku
1993 – wprowadzenie systemu wielopartyjnego po referendum
1994 – w wyborach zwyciężył Zjednoczony Front Demokratyczny; przewodniczący partii, E. B. Muluzi, został prezydentem kraju
Malawi należy do grona najsłabiej rozwiniętych krajów świata. Gospodarka praktycznie w całości opiera się na rolnictwie, a na obszarach wiejskich mieszka ok. 90% ludności kraju. Na potrzeby własne produkuje się fasolę, ryż, kassawę. Głównym produktem żywnościowym jest kukurydza, której nadwyżki produkcji pozwoliły Malawi wesprzeć w latach 80. dotkniętych klęską suszy sąsiadów. Duże ilości tytoniu i herbaty przeznacza się na eksport. Oprócz złóż boksytów i apatytów Malawi posiada niewiele bogactw mineralnych. Obiekty przemysłowe skupione są wokół miasta Blantyre. RPA i Zimbabwe, dwaj najwięksi partnerzy handlowi Malawi, wprowadziły ułatwienia w obrocie towarowym z tym krajem, znosząc cło na pochodzące z Malawi produkty. Ważną rolę w budżecie Malawi odgrywa pomoc międzynarodowa, zwłaszcza wsparcie finansowe ze strony MFW i Banku Światowego. Rząd Malawi musi stawiać czoła takim wyzwaniom, jak związane z prymitywnymi sposobami gospodarowania wyjałowienie gleby i rozprzestrzeniająca się epidemia AIDS.
Dane można znaleźć w CIA Factbook.
| Grupa etniczna | Język | Liczebność w tys. | Procent ludności |
|---|---|---|---|
| Chewa | Język czewa | 8915 | 46,52% |
| Tumbuka | Język tumbuka | 2773 | 14,47% |
| Ajao | Język yao | 2355 | 12,29% |
| Ngoni | Język czewa | 1993 | 10,4% |
| Lomwe | Język lomwe | 1038 | 5,42% |
| Sena | Język sena | 626 | 3,27% |
| Tonga | Język tonga | 362 | 1,89% |
| Kokola | Język kokola | 324 | 1,69% |
| Ngonde | Język ngonde | 199 | 1,04% |
| Portugalczycy | Język portugalski | 18 | 0,09% |
| Brytyjczycy | Język angielski | 11 | 0,06% |
Dane wg Spisu Powszechnego w 2018 roku[4]:
| Data | Polska nazwa | Oryginalna nazwa |
|---|---|---|
| 6 lipca | Święto Niepodległości | Independence Day |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
