AI tools

Ziemia sanocka

jednostka podziału terytorialnego w województwie ruskim (I Rzeczpospolita) Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Ziemia sanocka

Ziemia sanocka (łac. Terra et Districtus Sanociensis) – jedna z większych ziem I Rzeczypospolitej, jednostka ta funkcjonowała w okresie od XIV do XVIII wieku. W jej skład wchodziły późniejsze powiaty: sanocki, brzozowski, leski oraz część powiatów turczańskiego, krośnieńskiego i rzeszowskiego. Ziemia sanocka była częścią województwa ruskiego, w skład którego wchodziły jeszcze ziemia lwowska, ziemia przemyska, ziemia żydaczowska oraz ziemia chełmska i ziemia halicka. Stolicą województwa był Lwów.

Szybkie fakty Państwo, Województwo ...
ziemia sanocka
Terra Sanociensis
ziemia
1366–1772
Thumb
Herb
Państwo

 I Rzeczpospolita

Województwo

ruskie

Siedziba

Sanok

Data powstania

1366

Powierzchnia

557 km²[a]

Populacja (1565)
• liczba ludności


76 866

• gęstość

138 os./km²[b]

Szczegółowy podział administracyjny
Liczba powiatów

1

Liczba przedstawicieli w parlamencie
Liczba senatorów

1

Położenie na mapie – Ziemia sanocka i inne krainy historyczne Polski na tle współczesnych granic administracyjnych
Thumb
Multimedia w Wikimedia Commons
Zamknij
Thumb
Sztandar ziemi przemysko-sanockiej z okresu bitwy pod Grunwaldem, dewiza „Fortuna – Favet – Fortibus”

Obejmowała południowo-zachodnią część województwa ruskiego w dorzeczu górnego i środkowego Sanu, od jego źródeł po Dubiecko, oraz w dorzeczu górnego Wisłoka. Od północy i wschodu graniczyła ziemia sanocka z ziemią przemyską, od zachodu z województwem krakowskim (powiat biecki), i sandomierskim (powiat pilzneński). Koło Krosna schodziły się wówczas granice trzech województw I Rzeczypospolitej. W roku 1665 ziemia sanocka liczyła 371 wsi i 12 miast i miasteczek.

Sejmiki generalne województwa ruskiego odbywały się w Sądowej Wiszni. Na zamku sanockim znajdował się również Sąd Wyższy Prawa Niemieckiego dla całej ziemi sanockiej (1425–1553). Pierwsze cztery ziemie weszły w 1772 roku w skład Królestwa Galicji i Lodomerii.

Herb i barwy

Herbem ziemi sanockiej jest w polu błękitnym dwugłowy orzeł złoty z takąż koroną pod nią umieszczony. Kolory żółty i błękitny są barwami herbowymi Piastów śląskich zapisanych w XIV-wiecznym herbarzu flamandzkim Gerlego. Znak dwugłowego orła nawiązuje do symboliki Orientu, który pojawił się XIII w. z sąsiadującej z Polską Rusi Halickiej. Złoty (żółty) orzeł jest symbolem siły i praworządności nawiązującej do heraldyki opolskiej linii Piastów oraz osoby księcia Władysława II Opolczyka, który obdarzył te ziemie szeregiem przywilejów i fundacji.

Osadnictwo

Podsumowanie
Perspektywa

Ziemia sanocka została skolonizowana przez kilka niemieckich (zob. Głuchoniemcy[1]) rodów rycerskich przybyłych do Polski głównie z Węgier – Balowie, Tarnawscy, Margrabstwa Miśni – Fryderyk Myssnar (Jaćmirscy) i Fredrowie, z Czech – Herburtowie, Felsztyńscy i Czeszykowie, ze Śląska – Kmitowie, Bobolowie[2]. Ziemia sanocka graniczyła od zachodu z powiatem bieckim (województwa krakowskiego) i powiatem pilzneńskim (województwa sandomierskiego), od południa z węgierskimi komitatami Zemplén oraz Ung, od wschodu i północy z ziemią przemyską.

Grupy etnograficzne

Wsie wołoskie na ziemi sanockiej

Dziurdziów, Trzcianka, Bandrów, Jaśliska, Wola Sękowa, Odrzechowa, Blizne, Końskie, Hłomcza, Witryłów, Łubno, Hadle Szklarskie, Rudawka, Żohatyn, Lipa, Leszczawa, Brzeżawa, Tyrawa Wołoska, Bezmichowa, Serednica, Stefkowa, Ustianowa, Olszanica, Uherce, Bóbrka, Chrewt, Polana, Żurawin, Tarnawa, Wola, Tworylne, Rajskie, Smolnik, Wołkowyja, Solina, Mchawa, Serednie, Zahoczewie, Łukowe, Wola Czaszyńska, Czaszyn, Markowce, Niebieszczany, Morochów, Wola Morochowska, Płonna, Szczawne, Radoszyce

Szlachta

Ziemia i powiat

Miejscowości[5]

Thumb
Zamki Sobień, Sanock i Lesko na mapie Wacława Grodeckiego „Poloniae finitimarumque locorum descriptio”. Antwerpia, 1579

Religie i wyznania

Organizację kościoła łacińskiego na ziemi przemyskiej i sanockiej, podporządkowanego poprzednio bezpośrednio papieżowi, przeprowadził od roku 1379 biskup przemyski Eryk z Winsen, franciszkanin. Eryk z Winsen wystarał się m.in. o uposażenie biskupstwa. Swymi działaniami zapewnił warunki do prowadzenia na terenie biskupstwa przemyskiego normalnej działalności duszpasterskiej kościoła katolickiego.

W 1765 w ziemi sanockiej znajdowało się sześć żydowskich gmin wyznaniowych:

Urodzeni na ziemi sanockiej

Thumb
Niemieckie osadnictwo w Małopolsce oraz Rusi Czerwonej (zob. Głuchoniemcy) w XV wieku, fragment niemieckiego atlasu historycznego z roku 1934, wyd. Poznań

Zobacz też

Uwagi

  1. [a]
    W II połowie XVI wieku ziemia sanocka zajmowała powierzchnię 74,24 mil², które stanowiły jeden powiat.
  2. [b]
    W II połowie XVI wieku ziemia sanocka była najbardziej zaludnionym powiatem województwa ruskiego, gęstość zaludnienia wynosiła tu 985 osób na 1 milę².

Przypisy

Bibliografia

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.