Dubiecko
miasto w województwie podkarpackim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Dubiecko – miasto w Polsce, położone w województwie podkarpackim, w powiecie przemyskim, w gminie Dubiecko[3][4]. Leży nad Sanem, na Pogórzu Dynowskim. Jest siedzibą gminy Dubiecko.
| miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||
 Panorama Dubiecka z lotu ptaka (2019) | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Województwo | |||
| Powiat | |||
| Gmina | |||
| Prawa miejskie |
1407–1934, 2021 | ||
| Burmistrz |
Jacek Grzegorzak | ||
| Powierzchnia |
2,39 km² | ||
| Wysokość |
280–370 m n.p.m. | ||
| Populacja (2021) • liczba ludności • gęstość |
| ||
| Strefa numeracyjna |
16 | ||
| Kod pocztowy |
37-750[2] | ||
| Tablice rejestracyjne |
RPR | ||
Położenie na mapie Polski  | |||
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |||
Położenie na mapie powiatu przemyskiego  | |||
Położenie na mapie gminy Dubiecko  | |||
 49°49′32″N 22°23′24″E | |||
| TERC (TERYT) |
1813024 | ||
| SIMC |
0600496[3] | ||
| Strona internetowa | |||
W okresie I Rzeczypospolitej miasto administracyjnie należące do ziemi sanockiej w województwie ruskim.
Dubiecko uzyskało lokację miejską w 1407 roku, w latach 1879–1900 na prawach miasteczka, ponownie gmina wiejska jednostkowa z prawami miejskimi do 31 lipca 1934 roku[5]. Od 1 sierpnia 1934 wieś w zbiorowej gminie Dubiecko[6]. Miejscowość odzyskała status miasta z dniem 1 stycznia 2021[7].
1934–1954 siedziba zbiorowej gminy Dubiecko[6], 1954–1972 gromady Dubiecko[8], a od 1973 ponownie gminy Dubiecko[9]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa przemyskiego.
W 1389 król Władysław Jagiełło nadał w wieczyste posiadanie wieś królewską Dubiecko Piotrowi Kmicie[10]. Miejscowość prawa miejskie otrzymała 24 sierpnia 1407 przywilejem króla Władysława II Jagiełły dzięki staraniom Piotra Kmity, wojewody sandomierskiego, który przeniósł i lokował miasto z pobliskiej Ruskiej Wsi. Piotr Kmita w roku 1407 ufundował i uposażył w Dubiecku pierwsza parafię i kościół pw. św. Mikołaja, Stanisława i Marcina. Kościół ten oraz następne uposażył jego syn Mikołaj Kmita, a po nim, w roku 1447, Dobiesław Kmita, wojewoda lubelski, wnuk Piotra. Pod koniec XV wieku w Dubiecku funkcjonowały poza kościołem parafialnym kościół, szpital oraz kolegium kapłańskie mansjonarzy.
W 1551 roku przeniósł się Stanisław Mateusz Stadnicki z Niedźwiedzia do Dubiecka i zaczął popularyzować reformację w Przemyskim. Jako właściciel Dubiecka skasował dobra katolików, a kościół zamienił na zbór kalwiński. Pierwszym kaznodzieją został mianowany przez Stadnickiego Albert z Iłży, apostata. W Dubiecku znaleźli schronienie i protekcję dwaj reformatorzy, Jerzy Tobołka i Andrzej z Dynowa, obaj wyklęci przez kościół rzymskokatolicki oraz przebywał tu Wojciech z Iłży. W Dubiecku rozpoczęto odprawiać nabożeństwa luterańskie z liturgią po polsku i zaczęto szerzyć żywą propagandę różnowierstwa. W 1552 roku biskup Dziaduski rzucił na Stadnickiego ekskomunikę, pozbawiając go dostojeństw, honorów oraz dóbr ruchomych i nieruchomych. W odpowiedzi w 1554 r. Stadnicki zajął kościół katolicki w Dubiecku.
Stanisław Diabeł Stadnicki urodził się około 1551 roku w Dubiecku, jako pierwszy syn Stanisława Mateusza Stadnickiego, ożenionego z Barbarą, siostrą Samuela Zborowskiego. Wikary z Niedźwiedzia ochrzcił w obrzędzie luterańskim nowo narodzonego syna Stadnickiego. Po kilkudziesięciu latach dzięki protekcji Stanisława Stadnickiego w Dubiecku powstały szkoły dla młodzieży uczące zasad reformacji. Organizacją szkół zajmuje się w tym czasie przybyły z Krakowa Franciszek Stankar oraz Grzegorz Orszak. Okres reformacji przetrwał tu do roku 1588, kiedy to syn Stanisława Andrzej Stadnicki, pan włości Dubiecka zwrócił dobra kościelne katolikom. W roku 1588 Dubiecko przeszedł również w posiadanie rodu Krasickich z Siecina. Przez pewien czas proboszczem miejscowej parafii oraz przełożonym szpitala był ks. Andrzej Bobola, syn Hieronima i Katarzyny – kuzyn świętego Andrzeja Boboli.
Do roku 1624 funkcjonowała w Dubiecku drukarnia kalwińska prowadzona przez Jana Szeligę.
W roku 1626 Grzegorz Krasicki, przebudowując zamek, zburzył istniejący kościół, a następnie ufundował nową świątynię pw. Podwyższenia Krzyża Świętego na przedmieściach Dubiecka. Na początku XVIII wieku w jego miejscu powstał nowy, murowany kościół pw. św. Apostołów Szymona i Judy, którego konsekracji w 1755 dokona biskup przemyski Wacław Hieronim Sierakowski. Kościół ten powstał dzięki fundacji Anny ze Starzechowskich Krasickiej, której portret umieszczono w świątyni.
W połowie XIX wieku właścicielami posiadłości tabularnej w Dubiecku z Czerwonką byli Aleksander i Henryka hr. Krasiccy[11]. W 1893 właścicielem posiadłości tabularnej w Dubiecku był Isak Kanner[12]. Po Krasickich zamek w Dubiecku przeszedł prawem spadku na hrabiów Konarskich.
Podczas zaboru austriackiego przez pewien czas jako miasto wchodziło w skład obwodu sanockiego[13].
W 1880 miasto zamieszkiwało 690 katolików, 700 wyznawców judaizmu oraz 114 unitów.
Większość mieszkańców pod koniec XIX wieku trudniła się bednarstwem oraz szewstwem.
W II Rzeczypospolitej miejscowość w powiecie przemyskim w województwie lwowskim. Prawa miejskie miejscowość utraciła w roku 1934.
W latach 1941–1943 Niemcy, którym pomagała Ukraińska Policja Pomocnicza, zgładzili prawie wszystkich dubieckich Żydów. W 1946 nacjonaliści ukraińscy z OUN-UPA zamordowali tutaj 10 Polaków[14].
Po II wojnie światowej w miejscowości ustawiono pomnik gen. Karola Świerczewskiego[15].
1 stycznia 2021 roku Dubiecko otrzymało prawa miejskie.
Pałac między 1823 i 1849
Ogród w Dubiecku, przed 1825
Chłopiec w stroju regionalnym z Dubiecka, 1838
_(cropped).jpg)
_(cropped).jpg)
_(cropped).jpg)
.jpg)
.jpg)
Obiekty wpisane do rejestru zabytków[16]:
- Zespół zamkowo-pałacowy: pałac z oficyną i parkiem, ruiny zamku, fortyfikacje ziemne. Pałac klasycystyczny zbudowany przez Krasickich w obecnej formie w latach 1771–1790. Pałac zbudowano w miejscu zamku Stadnickich, który był otoczonym fosą czworobocznym założeniem z dziedzińcem. Następnie zamek został przebudowany na barokowy pałac, w którym w 1735 roku urodził się Ignacy Krasicki, późniejszy poeta i biskup warmiński. W 1909 r. powstała przy pałacu neogotycka dobudówka. Obecnie w pałacu mieści się hotel i restauracja. Park z unikatowymi gatunkami drzew (najokazalszy jest dąb szypułkowy o obwodzie pnia 633 cm w 2013 roku, posiadający wyjątkowo wysoki i walcowaty pień[17]), założony w XVIII w. przez Różę z Charczewskich, żonę Antoniego Krasickiego i bratową Ignacego Krasickiego.
- Cerkiew greckokatolicka pw. Podniesienia Krzyża Świętego, odnowiona przez Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Dubieckiej i użytkowana jako Kresowy Dom Sztuki, miejsce imprez kulturalnych.
- Cmentarz komunalny (najstarsza część), z połowy XIX, z kaplicami: Mycielskich i Dembińskich z XIX/XX w., Konarskich i Krasickich, 1 połowy XIX w. i Krasickich i Weyssenwolfów z połowy XIX w.
- Kościół Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny z 1934–1952 z XV-wieczną gotycką kropielnicą.
- Prywatne Muzeum Skamieniałości i Minerałów Roberta Szybiaka (ul. Krasickiego 3). Zawiera kilkaset okazów skamieniałości, głównie zebranych na Podkarpaciu. Unikatowym eksponatem jest ptak z oligocenu, znaleziony na Pogórzu Przemyskim.
O Dubiecku pisali:
- Ignacy Krasicki
- Aleksander Fredro
- Franciszek Karpiński (tutaj powstała kolęda Bóg się rodzi)
- Aleksandra Konarska (hr. Krasicka)
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
