Doły Jasielsko-Sanockie

Doły Jasielsko-Sanockie (513.66, 513.68, 513.69 i 513.67) (Kotlina Jasielsko-Sanocka lub Podkarpacie, niem. Sanoker Flachland^[1]) – region geograficzny w południowo-wschodniej Polsce. Kotlina o równoleżnikowym przebiegu u podnóża Beskidu Niskiego, o powierzchni około 1200 km²^[2].

Doły Jasielsko-Sanockie

Megaregion	Region karpacki
Prowincja	Karpaty Zachodnie
Podprowincja	Zewnętrzne Karpaty Zachodnie
Makroregion	Pogórze Środkowobeskidzkie
Mezoregion	Kotlina Jasielsko-Krośnieńska Obniżenie Gorlickie
Zajmowane jednostki administracyjne	woj. podkarpackie woj. małopolskie

Doły = a9+a8+a6+a7

Geografia

Kotlina składa się z czterech łączących się ze sobą jednostek geograficznych:

• Obniżenia Gorlickiego na zachodzie
• Kotliny Jasielsko-Krośnieńskiej na wschodzie.
• Pogórza Jasielskiego na północy.
• Pogórza Bukowskiego na południu

Przez obszar Dołów Jasielsko-Sanockich przepływają Wisłoka, Ropa, Jasiołka, San oraz Wisłok z licznymi dopływami.

Historia

Historyczne Doły Sanockie lub Podole Sanockie, obejmujące powiat Krosno, oraz część powiatów Sanok i Brzozów w Galicji^[3]. W lutym 1846 miała tu miejsce krwawe wydarzenia, zwane rzezią galicyjską, które objęły głównie tereny ówczesnego powiatu sanockiego i jasielskiego^[4].

Dojrzewające czerwone winogrona - uprawiane w przydomowych pogórzańskich sadach^[5]. 30 sierpnia 2008

Etnografia

Region zasiedlony jest od wczesnego średniowiecza^[6].

W późnym średniowieczu obszar Dołów został skolonizowany przez napływową ludność niemiecką i polską^[7], którą na Pogórzu osadzali władcy polscy. W roku 1632 Szymon Starowolski w dziele Polonia zanotował: Następnie idzie Łańcut (...) i Rzeszów (...); mleka tu i płócien lnianych wielka jest zwykle obfitość, ponieważ wioski na całym tym obszarze zamieszkują potomkowie niemieckiego plemienia, wzięci na jakiejś wojnie przez Kazimierza Wielkiego, króla Polski, lub sprowadzeni z Saksonii, z dziećmi i żonami, aż w te okolice. Ci przeto o bydło i uprawę lnu troszczą się wielce i w porze jarmarków tak do innych okolicznych miast wymieniane towary zwożą na sprzedaż, jak przede wszystkim do Rzeszowa i Jarosławia^[8].

Pisze o tym również Wincenty Pol: Na obszarze Wisłoki uderza nas fakt inny; całą tę okolicę, którą obszar Wisłoki, Ropy, Jasły, Jasełki i średniego Wisłoka zajmuje, osiedli tak zwani Głuchoniemcy od dołów Sanockich począwszy, to jest od okolicy Komborni, Haczowa, Trześniowa aż po Grybowski dział: Gorlice, Szymbark i Ropę od wschodu na zachód, ku północy aż po ziemię Pilźniańską, która jest już ziemią województwa Sandomierskiego. Cała okolica Głuchoniemców jest nowo-siedlinami Sasów; jakoż strój przechowali ten sam co węgierscy i siedmiogrodzcy Sasi. Niektóre okolice są osiadłe przez Szwedów, ale cały ten lud mówi dzisiaj na Głuchoniemcach najczystszą mową polską dijalektu małopolskiego, i lubo z postaci odmienny i aż dotąd Głuchoniemcami zwany, nie zachował ani w mowie ani w obyczajach śladów pierwotnego swego pochodzenia, tylko że rolnictwo stoi tu na wyższym stopniu, a tkactwo jest powołaniem i głównie domowem zajęciem tego rodu^[9].

Komunikacja

Wzdłuż Dołów przebiega linia kolei transwersalnej, łącząca Gorlice, Jasło, Krosno i Sanok oraz szlak komunikacyjny z zachodu na wschód a obecnie droga 28 Zator – Wadowice – Nowy Sącz – Gorlice – Biecz – Jasło – Krosno – Sanok – Medyka.

Najstarszy zachowany w Europie drewniany gotycki kościół z Haczowa pochodzący z XIV wieku.

Chałupa przysłupowa^[10] ze skansenu w Markowej, charakterystyczny element krajobrazu dawnych Dołów.

Zobacz też

• Szlak Naftowy
• ziemia sanocka
• Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku