Orelec

Orelec (w latach 1977–1981 Orle) – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie leskim, w gminie Olszanica^[3][5].

Orelec

wieś
Zabytkowa cerkiew
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	leski
Gmina	Olszanica
Liczba ludności (2020)	462[1]
Strefa numeracyjna	13
Kod pocztowy	38-623[2]
Tablice rejestracyjne	RLS
SIMC	0358291[3]
Położenie na mapie gminy Olszanica Orelec
Położenie na mapie Polski Orelec
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Orelec
Położenie na mapie powiatu leskiego Orelec
49°26′38″N 22°26′53″E[4]
Strona internetowa

Położenie

Orelec leży około 8 km na południe od Leska w drodze do Soliny^[6]. Przez wieś przebiega droga wojewódzka nr 895. Z trzech stron jest otoczona przez zalesione szczyty: od północy Polowanka w paśmie Żukowa (491 m), od wschodu Stefkowa Góra tzw. Sinica (511 m), od południa Rubeń unaczej Mikołajec lub Michałowiec (464 m)^[6].

W latach 1954–1959 wieś należała i była siedzibą władz gromady Orelec, po jej zniesieniu w gromadzie Uherce Mineralne. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.

Historia

Pierwsza wzmianka wymieniająca Orelec (tamtejszy folwark) to lustracja starosty sanockiego z 1580^[6]. Przypuszcza się, że wieś została założona na początku XVI wieku na prawie wołoskim^[6]. Nazwa wsi pochodzi od słowa oreł i ma oznaczać miejsce życia orłów^[6].

W XIX wieku właścicielami posiadłości tabularnej w Orelcu byli: Józef Jordan (lata 50.)^[7], Kajetan Dominikowski (lata 60.)^[8], Izak Kanner (lata 70.)^[9], August Ścibor-Rylski (lata 80.)^[10], Bolesław Zatorski (pocz. lat 90.)^[11], Tzikos Perikles (koniec lat 90.)^[12]. W XX wieku właścicielami byli: ponownie Bolesław Zatorski (pierwsza dekada)^[13][14], Ch. Richter (druga dekada)^[15][16].

• 
  Widok na wieś
• 
  Celina Dominikowska
• 
  Kościół parafialny

Z Orelca pochodzili:

• Wincenty Ścibor-Rylski (zm. 1885), uczestnik powstania listopadowego z 1831, właściciel dóbr^[17]
• August Ścibor-Rylski (1841–1902), uczestnik powstania styczniowego z 1863, właściciel dóbr Orelec
• Celina Dominikowska z Treterów; malarka i rzeźbiarka, działaczka patriotyczna i zbieraczka pamiątek narodowych.

W okresie II Rzeczypospolitej w Orelcu działały: koło oddziału Związku Szlachty Zagrodowej (w 1938 liczące 36 członków), TSL (w 1938 licząca 26 członków), koło gospodyń (w 1939 liczące 18 członkiń), kółko rolnicze (w 19389 liczące 50 członków)^[18].

22 kwietnia 1942 w lesie koło Orelca Niemcy dokonali egzekucji Żydów.

W okresie PRL w Orelcu funkcjonowała Gromadzka Rada Narodowa (w połowie lat 50. jej przewodniczącym był Pawłowski)^[19]. W latach 80. we wsi działało leśne gospodarstwo szkółkarskie oraz tzw. „sierociniec dla dzikich zwierząt”^[6].

W 1964 we wsi wybudowano nową szkołę (dyrektorem był Tadeusz Śnieżek)^[6]. W wyborach parlamentarnych w 1989 do Senatu RP I kadencji kandydował w okręgu krośnieńskim nauczyciel i dyrektor Szkoły Podstawowej w Orelcu, Stanisław Orłowski^[20].

W pobliżu wsi znajduje się pomnik przyrody: Kamień Orelecki, wychodnia skalna o wysokości 4 m^[21] nazywany też Sercem Złej Macochy. Z kamieniem wiąże się legenda^[22].

Zabytki

• Cerkiew Narodzenia Świętej Anny – drewniana filialna cerkiew greckokatolicka, zbudowana w 1759. Od 2009 nieczynna kultowo po wybudowaniu nowego kościoła.

Ludzie związani z Orelcem‎

Z tym tematem związana jest kategoria: ‎Ludzie związani z Orelcem‎.