Trepcza

Trepcza (ukr. Терепча) – wieś w Polsce, położona w województwie podkarpackim, w powiecie sanockim, w gminie Sanok^[5][3]. Leży u podnóża południowego stoku masywu Kopacza w pasmie Gór Słonnych na Pogórzu Dynowskim. Przez wieś przepływa rzeka Sanoczek uchodząca z lewego brzegu do Sanu.

Trepcza

wieś
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	sanocki
Gmina	Sanok
Liczba ludności (2020)	1132[1]
Strefa numeracyjna	13
Kod pocztowy	38-500[2]
Tablice rejestracyjne	RSA
SIMC	0359712[3]
Położenie na mapie gminy wiejskiej Sanok Trepcza
Położenie na mapie Polski Trepcza
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Trepcza
Położenie na mapie powiatu sanockiego Trepcza
49°35′08″N 22°11′08″E[4]

Szkoła

Dawna greckokatolicka cerkiew Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny w Trepczy

Pomnik Jana Pawła II w Trepczy

Integralne części wsi

Integralne części wsi Trepcza^[5][3]

SIMC	Nazwa	Rodzaj
0359729	Podglinice	część wsi
0359735	Podlas	część wsi
0359741	Za Kościołem	część wsi
0359758	Za Sanoczkiem	część wsi

Historia

Wieś lokowana przez księcia Jerzego II, jako wieś służebna grodu sanockiego.

Wieś królewska położona na przełomie XVI i XVII wieku w ziemi sanockiej województwa ruskiego^[6], w drugiej połowie XVII wieku należała do folwarku zasańskiego starostwa krośnieńskiego^[7].

W połowie XIX wieku właścicielami posiadłości tabularnej w Trepcza byli Koźma i Rodzeń^[8]. Pod koniec XIX wieku właścicielem tabularnym dóbr we wsi był Bolesław Zatorski^[9]. W 1905 Juliusz Koźma posiadał we wsi obszar 325,9 ha^[10], a w 1911 posiadał 322 ha^[11]. Do 1939 właścicielem dóbr Trepcza był Mieczysław Woliński^[12].

W latach 1954–1959 wieś należała i była siedzibą władz gromady Trepcza, po jej zniesieniu w gromadzie Jurowce. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.

Z dniem 1 stycznia 2023 do obszarzu miasta Sanoka został włączony teren 102 ha z sołectwa Trepcza^[13].

Toponimia

• 1339 r. - Trebscz
• 1424 r. - Trzepcza
• 1435 r. - Trepcza

Archeologia

Na terenie wsi na wzgórzu Fajka odkryto, podczas prac archeologicznych, dwa grodziska^[14]

• Horodyszcze zbudowane przez kulturę Otomani (ok. 1500 rok p.n.e.), a potem przez Celtów (do II wieku) i następnie przez lechickie plemię Lędzian (od VIII wieku)
• Horodna oraz cmentarzysko kurhanowe. Na terenie grodziska znaleziono elementy spalonej świątyni. Grodziska oraz osada datowane są na okres z przedziału od VIII do XIII wieku. Jest to jedno z czterech zachowanych wielkich grodzisk z przełomu IX/X w. w południowo-wschodnim zakątków Polski (Wietrzno-Bóbrka, Brzezowa, i Trzcinica) na których czele stał w średniowieczu velmi silen knez u Vislech^[15]. Znalezione tam artefakty, oraz historia regionu pozwala określić grody jako lędziańskie, przez innych określane po prostu jako ruskie ponieważ przymiotnik ruski oznaczał wówczas przynależność polityczną, a nie etniczną.

Religia i upamiętnienie

• Monaster św. Bazylego w Trepczy
• Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Trepczy
• Zabytkowa, dawna greckokatolicka cerkiew Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny w Trepczy
• Park Kwitnąca Akacja w Trepczy
• Cmentarz w Trepczy. Znajduje się na nim m.in. grobowiec rodziny Wolińskich (pochowany np. Antoni Woliński).

Mieszkańcy

Nazwiska mieszkańców XIX wiek: Babiak, Basnik, Bohenko, Wahanka, Wenhryn, Wołowec, Hajdak, Gładysz, Huczko, Drabik, Drozd, Zając, Kapcio, Kerman, Kociuba, Krem, Muzyk, Ozupko, Pakosz, Paciorka, Podobiński, Smoła, Słomiany, Starak, Strogi, Tandor, Fenio, Chimiak, Cap, Czufin, Szapka, Szwed, Jaroszczak.

Do roku 1939 we wsi znajdował się dwór którego właścicielem był Antoni Woliński. Po 1947 roku we wsi zamieszkał Czesław Żak^[16].

Pobliskie miejscowości

• Sanok 2 km
• Międzybrodzie - 4 km

Zobacz też

• Przełom Sanu w Trepczy

Podobne nazwy

• Trepcza; albań. Trepça, serb. Trepča – osada założona przez saskich górników w roku 1303, jako wieś Trepice^[17]
• Trybsz