Teatr Sensacji „Kobra” – cykl sensacyjnych telewizyjnych przedstawień teatralnych[1], emitowany od 6 lutego 1956 do 1993 i ponownie od 2013. W latach 50. i 60. jeden z najpopularniejszych polskich programów telewizyjnych. Inicjatorką cyklu była redaktorka TVP, Illa Genachow[2].
Były trzy rodzaje teatru:
Teatr „Kobra” – przedstawienia o tematyce kryminalnej z charakterystycznym wężem kobrą w czołówce
Teatr Sensacji – przedstawienia sensacyjne z akcją rozgrywającą się podczas II wojny światowej lub współcześnie i nawracającą do tamtych czasów
Teatr Sensacji i Fantastyki „Sfinks” – przedstawienia fantastyczne; scena ta działała krótko, przez kilka pierwszych lat
Datę 6 lutego 1956 (poniedziałek) i tytuł Zatrute litery według powieści Agathy Christie w reżyserii Adama Hanuszkiewicza przyjęto jako symboliczne narodziny cyklu. Był to spektakl nadawany na żywo i nie zachowały się żadne zdjęcia archiwalne. Pierwsze zdjęcia pochodzą z 1959[3].
Przedstawienia były emitowane w czwartki wieczorem (z tego powodu znany też jako „Czwartkowy Teatr”), zazwyczaj bezpośrednio po Dzienniku Telewizyjnym. Animowana czołówka z wijącym się wężem była dziełem Witolda Giersza, a muzyka pochodziła z samego początku SekstetuFrancisa Poulenca op. 100 na fortepian, flet, obój, klarnet, róg i fagot[potrzebnyprzypis].
W ciągu lat formuła się nieco wzbogaciła: na początku z braku odpowiedniego sprzętu wszystko emitowano na żywo, później pojawił się telerecording i nowe możliwości montażu, zaczęto realizacje w plenerze i pod koniec istnienia cykl ewoluował w kierunku filmu telewizyjnego (np. Kłopoty to moja specjalność). Jednakże te nie mogły konkurować z filmami i serialami sensacyjnymi, zwłaszcza amerykańskimi, które zaczęły masowo napływać do Polski w latach 70. XX wieku za sprawą ówczesnego szefa telewizji Macieja Szczepańskiego (seriale Kojak, Columbo, Święty), zajmując to samo czwartkowe wieczorne okienko emisyjne.
Jak podliczyła Illa Genachow, w ciągu pierwszych trzech lat emisji w 144 przedstawieniach padło 400 trupów[5].
1964 – Samolot do Londynu (59 minut) – scen. Joe Alex, reż. J. Słotwiński, scenografia Jerzy Gorazdowski, opr. muzyczna Adam Sławiński, dźwięk Tadeusz Małek, światło Witold Mickiewicz, wykonawcy – Mariusz Dmochowski (Joe Alex), Stanisław Winczewski (Richard Knox), Jan Gorzkowski (George Borclay), Danuta Szaflarska (stewardesa), Igor Śmiałowski (kapitan), Zygmunt Kacprowski (radiotelegrafista), Tadeusz Kosudarski (Jack Fighter), Czesław Roszkowski (Sam Hollow), Janina Niczewska (Agnes Knox), Alicja Świderska (Isabelle Linton), August Kowalczyk (Horacy Roberts), Stefan Brem (celnik); wydana na DVD w 2009 przez TVP (brak obrazu w dwóch miejscach, w sumie przez prawie 2 minuty); powieść Piekło jest we mnie jest oparta na tym samym scenariuszu
1974 – Kompozycja na cztery ręce – scen. Hilda Lawrence; adaptacja i reż. Tomasz Zygadło; z Zofią Rysiówną (Nora Hansen) i Henrykiem Machalicą (Ralf Hansen); powtórna emisja w czwartek 9 lutego 1975 o 20:20
1974 – Śmierć w najszczęśliwszym dniu – reż. Jan Machulski
1976 – Hotel pod poległym alpinistą – na podstawie książki fantastycznonaukowej braci Strugackich; premiera 10 lutego 1976; w rolach głównych: Ryszard Pietruski i August Kowalczyk; był to spektakl kryminalny, który raczej nie był Teatrem „Kobra”
1993 – Upiór w kuchni – reż. Janusz Majewski według własnego scenariusza; wykonawcy: Irena Kwiatkowska, Hanna Śleszyńska, Wiktor Zborowski; wydana na DVD w 2008 (remake wersji z 1975 roku)
Aktualnie cykliczne spektakle kryminalne nawiązujące do Teatru Sensacji Kobra przygotowuje Teatr Hybrydy w Warszawie.
W dniu 25 listopada 2013 roku przedstawieniem Dawne grzechy wznowiony został Teatr Telewizji „Kobra” – reż. Krzysztof Lang; autor sztuki Roger Mortimer Smith; wykonawcy: Kamilla Baar, Tomasz Karolak, Adam Woronowicz, Jan Frycz.