Janusz Bylczyński

Janusz Bylczyński, właśc. Janusz Dęboróg-Bylczyński (ur. 6 lipca 1920 w Saratowie w Rosji, zm. 30 września 1990 w Warszawie) – polski aktor teatralny i filmowy.

Janusz Bylczyński

Imię i nazwisko	Janusz Dęboróg-Bylczyński
Data i miejsce urodzenia	6 lipca 1920 Saratów
Data i miejsce śmierci	30 września 1990 Warszawa
Zawód	aktor
Współmałżonek	1. Barbara Fijewska 2. Kira Gałczyńska
Lata aktywności	1946–1990
Zespół artystyczny
Teatr Narodowy 1949–1950, 1952–1957, 1969–1979 Teatr Polski w Warszawie 1950–1951, 1966–1969 Teatr Współczesny w Warszawie 1958–1966 Teatr Kwadrat 1981–1984 Teatr na Woli 1984–1986
Odznaczenia

Życiorys

Syn krytyka operowego Jakuba Dęboróg-Bylczyńskiego i Zofii Łytkowskiej, nauczycielki i działaczki oświatowej z okolic Grodna. W okresie międzywojennym mieszkał w Tomaszowie Mazowieckim, gdzie ukończył I Liceum Ogólnokształcące im Jarosława Dąbrowskiego w Tomaszowie Mazowieckim.

Zmobilizowany w przeddzień wybuchu II wojny światowej, został przydzielony do 30 Pułku Piechoty Strzelców Kaniowskich. Brał udział w obronie Sieradza i natarciu pod Mszczonowem. Kampanię wrześniową zakończył w stopniu kpr. podchorążego. Oddział, w którym walczył, został rozbity w okolicach Młocin 21 września 1939. Po wojnie odznaczony medalem „Za udział w wojnie obronnej 1939” i Brązowym Krzyżem Zasługi (1946)^[1]. W pierwszych miesiącach po wyzwoleniu pracował w dziale kultury Magistratu w Tomaszowie Mazowieckim. W latach 1946–1947 występował w Teatrze Wojska Polskiego, m.in. w Poznaniu jako Janusz Dęboróg^[2]. Zdemobilizowany w 1947 w stopniu chorążego LWP wyjechał do Łodzi.

W 1949 ukończył studia na Wydziale Aktorskim warszawskiej PWST (ówcześnie z siedzibą w Łodzi). Był dwukrotnie żonaty: z Barbarą Fijewską i Kirą Gałczyńską. Miał dwóch synów: Andrzeja Bylczyńskiego i Mikołaja Gałczyńskiego.

Debiutował jako ośmioletnie dziecko w wodewilu Krakowiacy i Górale w Teatrze Garnizonowym w Grodnie. Spektakl z okazji Dnia Niepodległości 11 listopada 1928 roku wystawili oficerowie, orkiestra i żołnierze 76 Lidzkiego Pułku Piechoty pod kierownictwem muzycznym kpt. Piotra Peruckiego, w reż. Adolfa Dolińskiego^[3].

Wystąpił w latach 1955–1987 w siedemdziesięciu przedstawieniach Teatru Telewizji, w tym w kilkunastu Teatru Sensacji „Kobra” od początku jego istnienia^[4]. Największy wpływ na ukształtowanie Bylczyńskiego jako aktora dramatycznego mieli: Leon Schiller, Erwin Axer i Adam Hanuszkiewicz, a także brat jego żony – Tadeusz Fijewski^[5].

Zmarł w Warszawie, pochowany jest na cmentarzu komunalnym Północnym na Wólce Węglowej (kwatera E-VI-9-10-5).

Filmografia

Ze Stanisławem Mikulskim w filmie Ostatni świadek z 1969

Grób Janusza Bylczyńskiego na cmentarzu komunalnym Północnym

• 1955: Podhale w ogniu – Kostka Napierski
• 1955: Sprawa pilota Maresza – kpt. Ryszard Godzicki
• 1956: Człowiek na torze – Warda, członek komisji
• 1961: Dwaj panowie „N” – inż. Henryk Nowak
• 1963: Pasażerka – kapo
• 1963: Zerwany most – major Ślęża
• 1963: Daleka jest droga – strzelec Kowalski
• 1964: Barwy walki – major AL
• 1967: Stawka większa niż życie (serial telewizyjny, odc. Café Rose) – Witte, radca handlowy
• 1969: Ostatni świadek – Otto Berger von Dunger, w czasie wojny komendant obozu
• 1969: Ostatnie dni – pułkownik
• 1970: Epilog norymberski – oskarżony
• 1970: Prawdzie w oczy – inspektor
• 1971: Zabijcie czarną owcę – narzeczony matki Tymona
• 1972: Kopernik (serial telewizyjny) – Celio Calcagnini
• 1972: Trzeba zabić tę miłość – ojciec Magdy
• 1973: Nagrody i odznaczenia – dowódca NSZ
• 1973: Zasieki – dowódca kompanii
• 1974: Gniazdo – margrabia Hodon
• 1974: Zwycięstwo – pułkownik
• 1975: Dyrektorzy (serial telewizyjny, odc. Bokser, Spadająca gwiazda, Wieczny zastępca) – inż. Retman
• 1976: Brunet wieczorową porą – kierownik sklepu mięsnego
• 1977: Żołnierze wolności (cz. 2) – Antoni Chruściel
• 1978: Test pilota Pirxa – przewodniczący trybunału
• 1979: Zerwane cumy – Piórkowski, pezes kombatantów
• 1980: Kariera Nikodema Dyzmy (serial telewizyjny, odc. 4, 5, 7) – Wandryszewski, dyrektor w Banku Zbożowym
• 1980: Polonia Restituta – ksiądz prałat, członek Rady Regencyjnej
• 1980: Królowa Bona (serial telewizyjny, odc. 3, 4) – Krzysztof Szydłowiecki
• 1980: Punkt widzenia (serial telewizyjny, odc. 2, 3) – dziekan Włodka
• 1980: Zamach stanu – obrońca w procesie brzeskim
• 1981: „Anna” i wampir – komendant wojewódzki MO
• 1981: Najdłuższa wojna nowoczesnej Europy – dyrektor policji
• 1984: 5 dni z życia emeryta – kolejarz ratujący Jana Kalinę-Rosena
• 1984: Baryton – Steinkeller, agent Taviatiniego
• 1984: Pan na Żuławach (serial telewizyjny, odc. 1) – oficer
• 1986: Tulipan (serial telewizyjny, odc. 5) – Zawadzki, ojciec Ani
• 1986: Reduty września – gen. Tadeusz Kutrzeba
• 1987: Zabij mnie glino – adwokat Malika
• 1987: Śmieciarz – szef siatki (odc. 4)
• 1987: Ballada o Januszku – sędzia na procesie Januszka i Arka Żurka
• 1988–1990: W labiryncie (serial telewizyjny) – pisarz Franciszek Hanisz, przybrany ojciec Pawła
• 1991: Pogranicze w ogniu (serial telewizyjny, odc. 14) – właściciel sprzedawanego folwarku

Dubbing

• 1971: Agent nr 1 – Dimitros Fortis, mąż Marianny

Role teatralne

Teatr Narodowy w Warszawie

• 1952 Rewizor – żandarm
• 1953 Zemsta (reż. Bohdan Korzeniewski) – Śmigalski
• 1955 Niemcy (reż. Erwin Axer) – urzędnik policyjny
• 1956 Kordian Juliusza Słowackiego (w reż. Erwina Axera)

Teatr Współczesny w Warszawie

• 1962 Zamek w Szwecji, aut. Françoise Sagan (reż. Andrzej Łapicki) – Hugo
• 1962 Kariera Artura Ui Bertolta Brechta (reż. Erwin Axer)
• 1966 Dochodzenie, aut. Peter Weiss (reż. Erwin Axer) – oskarżony Hofman

Teatr Narodowy w Warszawie

• 1970 Hamlet (reż. Adam Hanuszkiewicz) – Marcello
• 1973 Rewizor (reż. Adam Hanuszkiewicz) – kupiec
• 1977 Sen srebrny Salomei (reż. Adam Hanuszkiewicz) – szlachcic
• 1977 Fedra Jeana Baptiste’a Racine’a (w reż. Adama Hanuszkiewicza)

Teatr Kwadrat w Warszawie

• 1983 Księga Hjoba, aut. Bruno Winawer (reż. Wiesław Rudzki) – prezes Kurdyłło

Teatr Na Woli w Warszawie

• 1986 Okręt, aut. Stanisław Tym (reż. Stanisław Tym) – Liściasty

Teatr Polskiego Radia

• 1979 Kariera Nikodema Dyzmy (reż. Juliusz Owidzki) – pułkownik Wacław Wareda

Występował także gościnnie w Teatrze Ateneum.

Przypisy

1. M.P. z 1947 r. nr 27, poz. 220.
2. Hiszpańska mucha, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (przedstawienia) [dostęp 2023-02-04].
3. Krakowiacy i Górale. Program teatralny. Teatr Garnizonowy Garnizonu Grodno z dn. 11 listopada 1928 r.
4. Janusz Bylczyński [online], FilmPolski [dostęp 2023-02-03] (pol.).
5. Tadeusz Kawka, Szkoła, która przeszła do historii: Encyklopedyczny słownik znanych absolwentów, nauczycieli i rodziców uczniów I Liceum Ogólnokształcącego im. J. Dąbrowskiego w Tomaszowie Mazowieckim 1901–2001, s. 38–40, Tomaszów Mazowiecki 2001

Bibliografia

• Stefania Mrozińska, Szkoła Leona Schillera. PWST 1946–1949, Wrocław 1972
• Jednodniówka okolicznościowa, nr spec. „Sztubaka” z dn. 10–13.11.1993
• Biogram Janusza Bylczyńskiego, [w:] Tadeusz Kawka, Szkoła, która przeszła do historii: Encyklopedyczny słownik znanych absolwentów, nauczycieli i rodziców uczniów I Liceum Ogólnokształcącego im. J. Dąbrowskiego w Tomaszowie Mazowieckim 1901–2001, s. 38–40, Tomaszów Mazowiecki 2001
• Zygmunt Kęstowicz, Na obrotowej scenie życia, Warszawa 2002
• Teczka osobowa Janusza Bylczyńskiego, [w:] Archiwum ZASP – Dział Dokumentacji Teatralnej
• Janusz Bylczyński w bazie filmpolski.pl
• Janusz Bylczyński w bazie IMDb (ang.)
• Janusz Bylczyński w bazie Filmweb
• Janusz Bylczyński, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2021-04-09].

Linki zewnętrzne

• Janusz Bylczyński na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 000000011270031X
• VIAF: 164328378
• GND: 1048668959
• NKC: xx0169771
• PLWABN: 9810657354305606
• NUKAT: n2009140088

Encyklopedie internetowe:

• ETP: 2383

Identyfikatory zewnętrzne:

• FilmPolski.pl: 11241