Loading AI tools
Teatr Wojska Polskiego – polski teatr o rodowodzie frontowym, utworzony w roku 1943 w ZSRR. Działał do 31 sierpnia 1949[1]. Kierowany przez Związek Patriotów Polskich przy armii polskiej w ZSRR, a następnie w Wojsku Polskim, gdzie podlegał Głównemu Zarządowi Politycznemu Wojska Polskiego.
Teatr Żołnierza został powołany rozkazem nr 4 z 1 czerwca 1943 w Sielcach nad Oką przy Polskich Siłach Zbrojnych jako Teatr 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki. Rozkaz podpisali płk Zygmunt Berling i mjr Włodzimierz Sokorski. W zamierzeniu Leona Pasternaka i kierownictwa ZPP w ZSRR miał być propagandową instytucją Polskiej Partii Robotniczej[potrzebny przypis]. Dekretem Państwowego Komisariatu Obrony ZSRR z 10 sierpnia 1943 sformowano 1 Korpus Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR. Na dyrektora teatru powołano kpt. Władysława Krasnowieckiego. Kierownictwem literackim zajmowali się ppor. Leon Pasternak i Adam Ważyk. W pierwszym składzie zespołu teatralnego znaleźli się m.in.: ppor Marian Nowicki, kpr. pchor. Jan Hollender, Juliusz Przybylski, Sabina Chromińska, Halina Billing-Wohl, Ryszarda Hanin[2].
Z dniem 16 marca 1944 przemianowano teatr na Teatr 1 Armii Wojska Polskiego. Dyrektorem został awansowany na majora Władysław Krasnowiecki. 21 lipca 1944 dekretem Krajowej Rady Narodowej połączono 1 Armię Polska w ZSRR i Armią Ludową. Teatr zmienił nazwę na Teatr Wojska Polskiego[3].
1 sierpnia 1944 1 Armia WP zajęła Lublin. Proklamowano Dekret o powołaniu PKWN. 20 października 1944 zawarto umowę pomiędzy resortem Obrony Narodowej PKWN reprezentowanym przez gen. broni Rolę-Żymierskiego, gen. bryg. Bolesław Zarako-Zarakowskiego i szefa Głównego Zarządu Polityczno-Wychowawczego WP płk. Wiktora Grosza, a resortem Kultury i Sztuki PKWN reprezentowanym przez ministra Wincentego Rzymowskiego[4]. Od tej chwili skład zespołu aktorskiego teatru był zatwierdzany nie tylko przez GZPWP, ale i przez Resort Kultury i Sztuki[5].
20 stycznia 1945 1 Armia wkroczyła do Łodzi. 26 stycznia przyjechał zespół teatralny i zajął dawniejszy budynek teatru miejskiego przy ul. Cegielnianej[6].
13 lutego 1945 powołano łódzki oddział Związku Literatów Polskich, którego przewodniczącą została Zofia Nałkowska, a wiceprzewodniczącym Jan Brzechwa[7]. ZLP współpracował z Radą Artystyczną TWP w zakresie repertuaru[8]. Do Łodzi zaczęli ściągać artyści i literaci, m.in. Artur Sandauer, Aleksander Ford, Jan Kott i Leon Schiller[9].
Henryk Szletyński próbował otworzyć w Łodzi Teatr Polski (niezależny od wojska). Uniemożliwiła to interwencja kapitana Ważyka w GZPWP i u płk. Ignacego Logi-Sowińskiego[10].
W Łodzi powołano Radę Artystyczną Teatru WP, w skład której weszli: mjr Krasnowiecki, Aleksander Zelwerowicz, kpt. Adam Ważyk, Seweryna Broniszówna, Janina Romanówna, Stanisław Daczyński, Jacek Woszczerowicz, Jan Kreczmar, Marian Meller, Marian Wyrzykowski, Dobiesław Damięcki[11].
Od roku 1946 Schiller pełnił funkcję doradczą przy teatrze, a po ustąpieniu Władysława Krasnowieckiego (Krasnowiecki objął dyrekcję Teatru Narodowego w Warszawie) objął formalnie dyrekcję Teatru Wojska Polskiego. Leon Schiller był rektorem (w latach 1946-1949) Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Łodzi. Uczelnia od samego początku współpracowała z Teatrem Wojska Polskiego. Studenci aktorstwa debiutowali i zdawali egzaminy praktyczne właśnie na deskach tego teatru[12]. Część studentów i absolwentów Szkoły Schillera powołała w r. 1949 nową scenę teatralną w Łodzi (o mocno ideowym, propagandowym wówczas wydźwięku) – Teatr Nowy w Łodzi[13], część natomiast w roku 1949 wyjechała wraz z Teatrem Wojska Polskiego i Leonem Schillerem do Warszawy, gdzie znalazła angaż dzięki Schillerowi m.in. w Teatrze Narodowym[14].
Z działalnością teatru związane były także Domy Żołnierza w Poznaniu, Warszawie, Łodzi (w których m.in. odbywały się występy teatralne). Teatr WP przemieszczał się wraz z frontem (I Armią) wystawiając spektakle o charakterze propagandowym w wyzwalanych miastach i angażując nowe osoby do zespołu teatralnego i obsługi przedstawień.
Zobacz też:
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
