Teatr Telewizji

Teatr Telewizji – instytucja działająca w Telewizji Polskiej, która zajmuje się produkcją i emisją telewizyjnych przedstawień teatralnych.

Na tę stronę wskazuje przekierowanie z „teatr telewizji”. Zobacz też: telewizyjne przedstawienie teatralne.

Adam Hanuszkiewicz – pierwszy główny reżyser Teatru Telewizji Polskiej w latach 1957–1963. Ogród w Skolimowie, maj 1973. Fot. A.T. Kijowski

Teatr Telewizji do lipca 2013 r. posiadał samodzielną redakcję działającą na wzór normalnego repertuarowego teatru, dawniej również dyrektora dysponującego samodzielnym budżetem, kierowników literackich, budował linię repertuarową, wybierał teksty warte inscenizowania, wynajmował aktorów, prowadził próby, projektował oraz budował scenografię i dawał na antenie premierę.

Spektakle Teatru Telewizji obecnie emitowane są na antenie TVP1 i TVP Kultura, a dawniej w TVP2 (jako Studio Teatralne Dwójki)^[1][2]. Teatr posiada dwie sceny – normalną i Scenę Świata, na której spektakle pojawiają się kilka, kilkanaście razy do roku, część z nich jest realizowana na żywo ze studiów TVP w Warszawie.

Znak graficzny Teatru Telewizji stworzył Janusz Kaczkowski^[3].

Historia

Teatr Telewizji zaistniał na wizji już wkrótce po rozpoczęciu nadawania przez Telewizję Polską, bo w nieco ponad rok. Pierwszy spektakl, Okno w lesie, w reżyserii Józefa Słotwińskiego, został wyemitowany 6 listopada 1953 r. ze studia telewizyjnego przy ul. Ratuszowej w Warszawie^[4]. W czasie swojej długoletniej działalności Teatr Telewizji wyprodukował ponad 4 tysiące spektakli.

Początkowo przedstawienia nadawane były na żywo ze studia telewizyjnego. Od końca lat 50. pojawiła się możliwość rejestrowania programu, i stopniowo odchodzono od nadawania przedstawień na żywo. Wtedy do użycia weszły różne środki filmowe, takie jak wielokrotne nagrywania ujęć, kręcenie scen w plenerze, tzw. „dokrętki” filmowe i użycie montażu. W latach 70. wprowadzono pierwsze spektakle nagrywane w kolorze^[4].

22 kwietnia 2013 r., z okazji Roku Aleksandra Fredry, TVP1 przygotował 3 jednoaktówki tego autora (nazwane wspólnie „Trzy razy Fredro”), emitowane na żywo z 3 różnych studiów TVP – w Katowicach, Krakowie i Warszawie.

W 2012 r. otrzymał Perłę Honorową Polskiej Gospodarki (w kategorii kultura), przyznawaną przez redakcję Polish Market^[5].

Kierownictwo

• Adam Hanuszkiewicz (1957–1963) – Dyrektor Artystyczny. Główny reżyser
• Jerzy Antczak (1963–1975) – Dyrektor Artystyczny. Główny reżyser
• Marina Samet-Niecikowska (1976)
• Jan Paweł Gawlik (1977–1981) – Redaktor Naczelny
• Jerzy Koenig (1982–1996) – Redaktor Naczelny
• Mirosław Bork (1997–1998) jako dyrektor „Telewizyjnej Agencji Produkcji Teatralnej i Filmowej”^[6].
• Jacek Weksler (1999–2003) w strukturze „Telewizyjnej Agencji Produkcji Teatralnej i Filmowej” jako zastępca dyrektora ds. Teatru
• Paweł Konic (2004–2005)
• Wanda Zwinogrodzka (2006–2012)
• Krzysztof Domagalik (2013)
• Wojciech Majcherek (2013–2020) w strukturze TVP Kultura
• Ewa Milles-Lacroix (2017–2020) w strukturze „Agencji Kreacji Teatru Telewizji”
• Kalina Zalewska (2020) w strukturze „Agencji Kreacji Teatru Telewizji”; od stycznia do 30 kwietnia 2021 r. w strukturze odtworzonego „Teatru Telewizji”.
• Kalina Cyz (od maja 2021).

Do innych osób związanych z organizacją Teatru Telewizji Polskiej należeli:

• Stanisław Marczak-Oborski (1959–1964) Kierownik Naczelnej Redakcji Programów Teatralnych
• Jan Kłossowicz (1963–1969) – Kierownik Redakcji Klasyki
• Ernest Bryll (1965–1973) – Kierownik Literacki
• Henryk Bieniewski (1968–1975) – Kierownik Naczelnej Redakcji Programów Teatralnych
• Jan Buchwald (1975–1982) – organizator "Studia Teatralnego Dwójki" i z-ca redaktora naczelnego Teatru Telewizji.

Wybrane spektakle Teatru TV

Osobny artykuł: Lista spektakli Teatru Telewizji.

Najstarszym zachowanym w całości spektaklem Teatru Telewizji jest, oparty na głośnej sztuce Jeana Giraudoux, Apollo z Bellac, w reżyserii Adama Hanuszkiewicza.

W rzeczywistości prawdziwa premiera tej sztuki miała miejsce kilka lat wcześniej – 17 marca 1958 roku. Niestety nie zachowało się nagranie z tego przedstawienia. Z tego względu po 3 latach powtórzono ten spektakl w niezmienionej obsadzie. Ponowna emisja telewizyjna miała miejsce 10 lipca 1961 roku.

Lista najlepszych przedstawień Teatru TV[7]

Poniżej lista 100 najlepszych w historii Teatru Telewizji przedstawień teatralnych, wytypowanych w sierpniu 1999 r. przez Akademię Teatru Telewizji.

Autor oryginalnego tekstu	Tytuł	Reżyser	Rok produkcji
Shaffer, PeterPeter Shaffer	Amadeus cz. I i II	Wojtyszko, MaciejMaciej Wojtyszko	1993
Mrożek, SławomirSławomir Mrożek	Ambasador	Axer, ErwinErwin Axer	1997
Głowacki, JanuszJanusz Głowacki	Antygona w Nowym Jorku	Kutz, KazimierzKazimierz Kutz	1994
Giraudoux, JeanJean Giraudoux	Apollo z Bellac	Hanuszkiewicz, AdamAdam Hanuszkiewicz	1958
Kesselring, JosephJoseph Kesselring	Arszenik i stare koronki	Englert, MaciejMaciej Englert	1975
Jasieński, BrunoBruno Jasieński	Bal manekinów	Warmiński, JanuszJanusz Warmiński	1979
Frisch, MaxMax Frisch	Biedermann i podpalacze	Axer, ErwinErwin Axer	1964
Dostojewski, FiodorFiodor Dostojewski	Bracia Karamazow	Krasowski, JerzyJerzy Krasowski	1969
Grochowiak, StanisławStanisław Grochowiak	Chłopcy	Jaworski, TadeuszTadeusz Jaworski	1966
Rostand, EdmondEdmond Rostand	Cyrano de Bergerac	Zaleski, KrzysztofKrzysztof Zaleski	1981
Miller, ArthurArthur Miller	Czarownice z Salem	Hübner, ZygmuntZygmunt Hübner	1978
Fredro, AleksanderAleksander Fredro	Damy i huzary	Lipińska, OlgaOlga Lipińska	1973
Różewicz, TadeuszTadeusz Różewicz	Do piachu...	Kutz, KazimierzKazimierz Kutz	1990
Molier	Don Juan	Wosiewicz, LeszekLeszek Wosiewicz	1995
Mickiewicz, AdamAdam Mickiewicz	Dziady cz.I i II	Swinarski, KonradKonrad Swinarski	1983
Mickiewicz, AdamAdam Mickiewicz	Dziady cz.I i II	Englert, JanJan Englert	1997
Kantor, TadeuszTadeusz Kantor	Dziś są moje urodziny	Kantor, TadeuszTadeusz Kantor	1992
Bruckner, FerdynandFerdynand Bruckner	Elżbieta Królowa Anglii	Adamík, LacoLaco Adamík	1984
Mrożek, SławomirSławomir Mrożek	Emigranci	Kutz, KazimierzKazimierz Kutz	1995
Strindberg, AugustAugust Strindberg	Eryk XIV	Gruza, JerzyJerzy Gruza	1979
Gombrowicz, WitoldWitold Gombrowicz	Ferdydurke	Wojtyszko, MaciejMaciej Wojtyszko	1985
Harwood, RonaldRonald Harwood	Garderobiany	Wojtyszko, MaciejMaciej Wojtyszko	1991
Shakespeare, WilliamWilliam Shakespeare	Hamlet (IV)	Wajda, AndrzejAndrzej Wajda	1992
Ibsen, HenrikHenrik Ibsen	Hedda Gabler	Świderski, JanJan Świderski	1974
Zapolska, GabrielaGabriela Zapolska	Ich czworo	Zygadło, TomaszTomasz Zygadło	1977
Goethe, Johann WolfgangJohann Wolfgang von Goethe	Ifigenia w Taurydzie	Axer, ErwinErwin Axer	1965
Drda, JanJan Drda	Igraszki z diabłem	Lis, TadeuszTadeusz Lis	1979
Bernhard, ThomasThomas Bernhard	Immanuel Kant	Lupa, KrystianKrystian Lupa	1997
Gombrowicz, WitoldWitold Gombrowicz	Iwona, księżniczka Burgunda	Hübner, ZygmuntZygmunt Hübner	1987
Dorst, TankredTankred Dorst	Ja, Feuerbach	Łomnicki, TadeuszTadeusz Łomnicki	1990
Bernhard, ThomasThomas Bernhard	Kalkwerk	Lupa, KrystianKrystian Lupa	1998
Brecht, BertoltBertolt Brecht	Kariera Artura Ui	Gruza, JerzyJerzy Gruza	1973
Różewicz, TadeuszTadeusz Różewicz	Kartoteka	Swinarski, KonradKonrad Swinarski	1967
Różewicz, TadeuszTadeusz Różewicz	Kartoteka	Kieślowski, KrzysztofKrzysztof Kieślowski	1979
Różewicz, TadeuszTadeusz Różewicz	Kartoteka rozrzucona	Kutz, KazimierzKazimierz Kutz	1998
Kleist, HeinrichHeinrich von Kleist	Kasia z Heilbronnu	Jarocki, JerzyJerzy Jarocki	1995
Chandler, RaymondRaymond Chandler	Kłopoty to moja specjalność	Piwowski, MarekMarek Piwowski	1978
Barz, PaulPaul Barz	Kolacja na cztery ręce	Kutz, KazimierzKazimierz Kutz	1990
Słowacki, JuliuszJuliusz Słowacki	Kordian cz.I	Englert, JanJan Englert	1994
Słowacki, JuliuszJuliusz Słowacki	Kordian, cz.II	Englert, JanJan Englert	1994
Mrożek, SławomirSławomir Mrożek	Krawiec	Kwieciński, MichałMichał Kwieciński	1997
Słowacki, JuliuszJuliusz Słowacki	Ksiądz Marek	Nazar, KrzysztofKrzysztof Nazar	1997
Grochowiak, StanisławStanisław Grochowiak	Lęki poranne	Zygadło, TomaszTomasz Zygadło	1978
Musset, AlfredAlfred de Musset	Lorenzaccio	Adamík Laco Adamík, Agnieszka Holland	1978
Gelman, AleksandrAleksandr Gelman	Ławeczka	Wojtyszko, MaciejMaciej Wojtyszko	1987
Brecht, BertoltBertolt Brecht, Kurt Weill	Mahagonny	Zaleski, KrzysztofKrzysztof Zaleski	1985
Witkiewicz, Stanisław IgnacyStanisław Ignacy Witkiewicz	Matka	Jarocki, JerzyJerzy Jarocki	1976
Brecht, BertoltBertolt Brecht	Matka Courage	Zamkow, LidiaLidia Zamkow	1974
Słowacki, JuliuszJuliusz Słowacki	Mazepa	Holoubek, GustawGustaw Holoubek	1969
Aleksander Fredro	Mąż i żona	Korzeniewski, BohdanBohdan Korzeniewski	1973
Molier	Mieszczanin szlachcicem	Gruza, JerzyJerzy Gruza	1969
Mrożek, SławomirSławomir Mrożek	Miłość na Krymie	Axer, ErwinErwin Axer	1998
Skowroński, ZdzisławZdzisław Skowroński	Mistrz	Antczak, JerzyJerzy Antczak	1972
Bułhakow, MichaiłMichaił Bułhakow	Molier, czyli zmowa świętoszków	Wojtyszko, MaciejMaciej Wojtyszko	1981
Zapolska, GabrielaGabriela Zapolska	Moralność pani Dulskiej	Zygadło, TomaszTomasz Zygadło	1992
Krasiński, ZygmuntZygmunt Krasiński	Nie-Boska komedia	Hübner, ZygmuntZygmunt Hübner	1982
Kantor, TadeuszTadeusz Kantor	Niech sczezną artyści	Kantor, TadeuszTadeusz Kantor	1988
Rostworowski, Karol HubertKarol Hubert Rostworowski	Niespodzianka	Świderski, JanJan Świderski	1978
Kantor, TadeuszTadeusz Kantor	Nigdy tu już nie powrócę	Kantor, TadeuszTadeusz Kantor	1990
Wyspiański, StanisławStanisław Wyspiański	Noc listopadowa	Wajda, AndrzejAndrzej Wajda	1978
Strindberg, AugustAugust Strindberg	Ojciec	Maciejowski, JanJan Maciejowski	1991
Kitowicz, JędrzejJędrzej Kitowicz	Opis obyczajów, czyli jak zwyczajnie...	Grabowski, MikołajMikołaj Grabowski	1990
Hampton, ChristopherChristopher Hampton	Opowieści Hollywoodu	Kutz, KazimierzKazimierz Kutz	1986
Beckett, SamuelSamuel Beckett	Ostatnia taśma	Libera, AntoniAntoni Libera	1989
Shakespeare, WilliamWilliam Shakespeare	Otello	Chrzanowski, AndrzejAndrzej Chrzanowski	1981
Gogol, NikołajNikołaj Gogol	Ożenek	Bonacka, EwaEwa Bonacka	1976
Mickiewicz, AdamAdam Mickiewicz	Pan Tadeusz	Hanuszkiewicz, AdamAdam Hanuszkiewicz	1970
Potocki, JanJan Potocki	Parady	Zaleski, KrzysztofKrzysztof Zaleski	1978
Czechow, AntonAnton Czechow	Płatonow	Domalik, AndrzejAndrzej Domalik	1992
Mrożek, SławomirSławomir Mrożek	Portret	Dejmek, KazimierzKazimierz Dejmek	1990
Shakespeare, WilliamWilliam Shakespeare	Poskromienie złośnicy	Hübner, ZygmuntZygmunt Hübner	1971
Kafka, FranzFranz Kafka	Proces	Adamík Laco Adamík, Agnieszka Holland	1980
Shaw, George BernardGeorge Bernard Shaw	Profesja pani Warren	Bardini, AleksanderAleksander Bardini	1971
Brešan, IvoIvo Brešan	Przedstawienie Hamleta we wsi Głucha Dolna	Lipińska, OlgaOlga Lipińska	1985
Różewicz, TadeuszTadeusz Różewicz	Pułapka	Różewicz, StanisławStanisław Różewicz	1990
Gogol, NikołajNikołaj Gogol	Rewizor	Gruza, JerzyJerzy Gruza	1977
Tym, StanisławStanisław Tym	Rozmowy przy wycinaniu lasu	Tym, StanisławStanisław Tym	1998
Shakespeare, WilliamWilliam Shakespeare	Ryszard III	Falk, FeliksFeliks Falk	1989
Erdman, NikołajNikołaj Erdman	Samobójca	Kutz, KazimierzKazimierz Kutz	1989
Słowacki, JuliuszJuliusz Słowacki	Sen srebrny Salomei	Nazar, KrzysztofKrzysztof Nazar	1994
Conrad, JosephJoseph Conrad	Spiskowcy	Hübner, ZygmuntZygmunt Hübner	1987
Salvatore, GastonGaston Salvatore	Stalin	Kutz, KazimierzKazimierz Kutz	1992
Spiró, GyörgyGyörgy Spiró	Szalbierz	Wiszniewski, TomaszTomasz Wiszniewski	1990
Williams, TennesseeTennessee Williams	Szklana menażeria	Antczak, JerzyJerzy Antczak	1963
Gombrowicz, WitoldWitold Gombrowicz	Ślub	Jarocki, JerzyJerzy Jarocki	1992
Aleksander Fredro	Śluby panieńskie	Łapicki, AndrzejAndrzej Łapicki	1986
Miller, ArthurArthur Miller	Śmierć komiwojażera	Karabasz, KazimierzKazimierz Karabasz	1980
Molier	Świętoszek	Hübner, ZygmuntZygmunt Hübner	1971
Gombrowicz, WitoldWitold Gombrowicz	Trans-Atlantyk	Grabowski, MikołajMikołaj Grabowski	1991
Betti, UgoUgo Betti	Trąd w pałacu sprawiedliwości	Holoubek, GustawGustaw Holoubek	1970
Czechow, AntonAnton Czechow	Trzy opowiadania	Towstonogow, GeorgijGeorgij Towstonogow	1966
Czechow, AntonAnton Czechow	Trzy siostry	Bardini, AleksanderAleksander Bardini	1974
Witkiewicz, Stanisław IgnacyStanisław Ignacy Witkiewicz	W małym dworku	Hübner, ZygmuntZygmunt Hübner	1970
Wyspiański, StanisławStanisław Wyspiański	Warszawianka	Łapicki, AndrzejAndrzej Łapicki	1978
Nowaczyński, AdolfAdolf Nowaczyński	Wielki Fryderyk	Gruda, JózefJózef Gruda	1981
Kantor, TadeuszTadeusz Kantor	Wielopole, Wielopole	Kantor, TadeuszTadeusz Kantor	1984
Dürrenmatt, FriedrichFriedrich Dürrenmatt	Wizyta starszej pani	Gruza, JerzyJerzy Gruza	1971
Czechow, AntonAnton Czechow	Wujaszek Wania	Bardini, AleksanderAleksander Bardini	1980
Wyspiański, StanisławStanisław Wyspiański	Wyzwolenie	Swinarski, KonradKonrad Swinarski	1980
Dostojewski, FiodorFiodor Dostojewski	Zbrodnia i kara	Wajda, AndrzejAndrzej Wajda	1987
Fredro, AleksanderAleksander Fredro	Zemsta	Świderski, JanJan Świderski	1972
Calderón de la Barca, PedroPedro Calderón de la Barca	Życie jest snem	Jarocki, JerzyJerzy Jarocki	1987

Zobacz też

Zobacz kolekcję cytatów o Teatrze Telewizji w Wikicytatach

• Teatr Sensacji
• Teatr Polskiego Radia

Przypisy

1. Teatr Telewizji. [dostęp 2022-04-22].
2. Teatr Telewizji, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-04-22].
3. Falencik-Masznicz Wanda: Dom Kultury Stokłosy: Wystawa grafiki telewizyjnej autorstwa Janusza Kaczkowskiego i Wandy Falencik-Masznicz. domkulturystoklosy.blogspot.com, 2013-02-12. [dostęp 2020-08-12].
4. Encyklopedia teatru polskiego: Teatr Telewizji. Encyklopedia teatru polskiego. [dostęp 2020-06-17].
5. Laureaci z poprzednich edycji: Polish Market [online], polishmarket.com.pl [dostęp 2015-12-07] [zarchiwizowane z adresu 2019-04-19].
6. ROM Teraz Weksler, Gazeta Wyborcza 1999-01-14.
7. Złota Setka Teatru Telewizji. teatrtv.vod.tvp.pl, 2009-02-08. [dostęp 2023-01-03].

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona Teatru Telewizji
• Złota Setka na stronie www.tvp.pl
• Teatr Telewizji na portalu www.imdb.com w bazie IMDb (ang.)
• Teatr Telewizji na portalu www.encyklopediateatru.pl

Encyklopedie internetowe (program telewizyjny):

• PWN: 3985916