Loading AI tools
amerykański pisarz, dramaturg, scenarzysta i polityk Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Gore Vidal, właśc. Eugene Luther Gore Vidal, ps. Edgar Box (ur. 3 października 1925 w West Point, zm. 31 lipca 2012 w Hollywood Hills) – amerykański pisarz, dramaturg, scenarzysta i polityk, tworzący zarówno w USA, jak i we Włoszech.
 | |
| Imię i nazwisko |
Eugene Luther Gore Vidal |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość |
amerykańska |
| Język |
angielski |
| Dziedzina sztuki | |
| Ważne dzieła | |
Urodzony w Nowym Jorku na terenie Akademii Wojskowej USA, West Point, gdzie instruktorem był jego ojciec, Eugene Vidal. Jego matka była córką Thomasa P. Gore’a – senatora USA z ramienia Demokratów. W młodości przyjął nowe nazwisko Gore Vidal, powstałe z połączenia nazwisk ojca i matki. Był spokrewniony m.in. z byłym wiceprezydentem USA Alem Gore’em.
Swoją humanistyczną i politologiczną edukację rozpoczął w dzieciństwie, które spędzał w Waszyngtonie. Musiał wówczas czytać na głos wiele książek i dokumentów swemu niewidomemu dziadkowi. Uczył się w Philips Exeter Academy w New Hampshire.
W wieku 18 lat wstąpił do marynarki wojennej i brał udział w II wojnie światowej m.in. jako korespondent wojenny. Literacko zadebiutował potem powieścią Williwaw, opartą na jego własnych morskich przeżyciach.
Po wojnie kilka lat spędził w Gwatemali. Napisał wówczas swoją pierwszą szokującą (jak na ówczesne warunki amerykańskie) powieść The City And The Pillar (Nie oglądaj się w stronę Sodomy). Była to historia o amerykańskich gejach z lat 40. Dzięki podjęciu tej tematyki w sposób niemoralizatorski, zyskał wówczas sławę jako dojrzały pisarz.
Przez większość swego życia zajmował się pisarstwem, w tym publicystyką o tematyce społecznej i politycznej. W 1960 r. bez sukcesu kandydował do Kongresu Stanów Zjednoczonych. W latach 70. był współzałożycielem lewicującej Partii Ludowej (People's Party). W 1982 r. zajął drugie miejsce w wyborach do Senatu USA w Kalifornii.
W międzyczasie napisał kilka scenariuszy filmowych i zagrał w kilku filmach obyczajowych. Przewodniczył też jury konkursu głównego na 47. MFF w Wenecji (1990).
Czas spędzał głównie we Włoszech. W 2003 przeprowadził się na stałe do USA.
Był osobą biseksualną[1]. Swojego partnera, Howarda Austena, poznał w roku 1950[2].
Zmarł 31 lipca 2012 w swoim domu w Hollywood Hills wskutek powikłań zapalenia płuc[3].
Pierwszą powieść opublikował w wieku 21 lat. Był to Williwaw – typowa powieść morska w stylu Hemingwaya. Książka została dobrze przyjęta, zwłaszcza że pamiętano jego wcześniejsze korespondencje wojenne. Kilka lat później jego powieść The City and the Pillar (Nie oglądaj się w stronę Sodomy), która bez moralizowania neutralnie odnosiła się do tematu homoseksualizmu, spowodowała skandal obyczajowy. Doprowadziło to m.in. do odmowy recenzowania kilku jego kolejnych książek w „New York Timesie”. Książka zadedykowana była dla „J.T.” W końcu Vidal został zmuszony przez prasę do wyjawienia, że były to inicjały jego pierwszej homoseksualnej miłości w życiu – Jimmiego Trimble’a. Jimmie posłużył Vidalowi do nakreślenia głównego bohatera powieści.
W okresie zmniejszonej sprzedaży jego powieści Vidal pracował nad sztukami teatralnymi, filmami i serialami telewizyjnymi jako scenarzysta. Dwie z jego sztuk – The Best Man i Visit to a Small Planet odniosły spory sukces na Broadwayu, po czym zostały zaadaptowane na potrzeby filmów.
Na początku lat 50., pod pseudonimem Edgar Box, Vidal napisał trzy powieści detektywistyczne o detektywie Peterze Sergeancie. W 1956 r. Vidal został zatrudniony jako scenarzysta w wytwórni filmowej MGM. Napisał wówczas scenariusz do remake’u filmu Ben-Hur jako współautor, jednak z powodu chaosu po śmierci producenta filmu nie został wówczas wymieniony wśród twórców filmu.
W latach 60. Vidal napisał trzy powieści, które odniosły wielki sukces. Były to Julian, dziennik Juliana Apostaty, cesarza Rzymu, który sprzeciwił się chrześcijaństwu, Washington, D.C. (Waszyngton) o działalności politycznej jednej rodziny w latach 1937–1952 oraz Myra Breckinridge o zabawnych poczynaniach tytułowej transseksualistki. Po napisaniu dwóch nieudanych sztuk (Weekend i An Evening With Richard Nixon) i dziwnej[według kogo?] na poły autobiograficznej powieści Two Sisters, Vidal skupił się głównie na pisaniu esejów i powieści o historii Stanów Zjednoczonych (Burr, 1876, Lincoln, Empire, Hollywood i The Golden Age). Napisał też powieść o historii starożytnej Persji – Creation (Stworzenie świata), kontynuację przygód Myry Breckinridge pt. Myron oraz inne dowcipne powieści – Kalki, Duluth, Live From Golgotha (Na żywo z Golgoty) i The Smithsonian Institution.
Vidal wracał czasem do tworzenia filmów dla kina i telewizji. Był autorem scenariusza do filmu Billy the Kid z Valem Kilmerem w roli głównej i miniserialu o Lincolnie. Napisał też pierwotną wersję scenariusza do szokującego filmu Caligula (Kaligula), jednak później wycofał nazwisko z powodu narzuconych mu zmian.
W esejach Vidal podejmował tematykę polityki, historii i literatury. W 1993 r. otrzymał nagrodę National Book Award za United States (1952–1992). Kontynuacją tej historycznej powieści jest niedawna powieść The Last Empire. W latach 90. napisał m.in. esej Inventing A Nation o założycielach USA oraz spisał pamiętniki (Palimpsest). W latach 60. zagrał sam siebie w filmie Federico Felliniego Roma.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
