Val Kilmer
amerykański aktor (1959–2025) Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Val Edward Kilmer (ur. 31 grudnia 1959 w Los Angeles, zm. 1 kwietnia 2025 tamże[1][2]) – amerykański aktor i producent filmowy, zyskał sławę jako czołowa postać w filmach różnych gatunków, w tym filmach akcji, dramatach, dramatach historycznych, dramatach kryminalnych, filmach fantastycznonaukowych, filmach fantasy, komediach, i westernach[3]. Filmy, w których wystąpił Kilmer, zarobiły na całym świecie ponad 3,8 miliarda dolarów[4].
 Val Kilmer (2005) | |
| Imię i nazwisko |
Val Edward Kilmer |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
31 grudnia 1959 |
| Data i miejsce śmierci |
1 kwietnia 2025 |
| Zawód |
aktor, producent filmowy |
| Współmałżonek |
Joanne Whalley |
| Lata aktywności |
1980–2025 |
 Podpis | |
| Strona internetowa | |
Wczesne lata
Podsumowanie
Perspektywa
Urodził się w Los Angeles[5] w Kalifornii jako drugi z trzech synów Gladys Videlli Swanette Kilmer Leach (z domu Ekstadt; 1928–2019)[6] i Eugene’a Dorrisa Kilmera (1921–1993)[7][8]. Jego matka była pochodzenia szwedzkiego[9], a ojciec, dystrybutor aerokosmicznego sprzętu i posiadacz nieruchomości[10], miał korzenie niemieckie, angielskie, walijskie, szkockie, irlandzkie, francuskie[9] i czerokeskie[11]. Jego dziadek był górnikiem złota w Nowym Meksyku, niedaleko granicy z Arizoną[12]. Miał dwóch braci – starszego Marka i młodszego Wesleya (ur. 1961), który miał epilepsję i w 1977 utonął w jacuzzi w wieku 16 lat[13].
Jego rodzice rozwiedli się w 1968, gdy miał 8 lat. W 1970 jego matka ponownie wyszła za mąż za Williama Bernarda Leacha[14][15]. Kilmer wychował się w wierzeniach Stowarzyszenia Chrześcijańskiej Nauki, których przestrzegał przez większość swojego życia[16][17].
Dorastał w San Fernando Valley. Po raz pierwszy zainteresował się aktorstwem w szkole średniej. W 1977 ukończył Chatsworth High School w Chatsworth, podmiejskiej dzielnicy Los Angeles, w Kalifornii, gdzie w tym samym czasie uczęszczał Kevin Spacey[18]. Jego dziewczyną ze szkoły średniej była Mare Winningham[19]. Uczęszczał do Hollywood Professional School. Mając 17 lat wstąpił do Juilliard School w Nowym Jorku i był wówczas najmłodszą osobą przyjętą na Wydział Teatralny[20].
Kariera teatralna
Podsumowanie
Perspektywa
„Wolę pracować w teatrze niż w filmie. Teatr pozwala na prowadzenie normalnego życia, film skazuje na życie tułacze, ciągłe przemieszczanie się z miejsca na miejsce, by nakręcić kilkanaście sekund. Najbardziej jednak lubię swoją farmę, gdzie stoi solidny dom z cegły, gdzie są moje psy i bawoły i gdzie mogę pracować nad własnymi scenariuszami.”
Val Kilmer, [21]
Na trzecim roku studiów w Juilliard School napisał sztukę Jak to wszystko się zaczęło (How It All Began)[22], opartą na prawdziwej historii terrorysty z Niemiec Zachodnich Michaela „Bommiego” Baumanna, członka Ruchu 2 Czerwca, jednej z najbardziej spektakularnych organizacji partyzantki miejskiej w Berlinie Zachodnim[23]. Reżyser i producent z nowojorskiego Public Theatre Joseph Papp Public Theater - Susan Stein Shiva Theater pod wrażeniem jego młodzieńczej siły ściągnął spektakl do swojego teatru[24], gdzie w 1981 Kilmer zadebiutował w roli Michaela „Bommiego” Baumanna u boku Lindy Kozlowski[25]. Grał w produkcji off-broadwayowskiej Henryk IV, część 1 (1981) w roli sługi Hotspura[26], zanim trafił na Broadway w sztuce The Slab Boys (1983)[27] jako Alan Downie z udziałem Kevina Bacona, Seana Penna i Jackiego Earle’a Haleya. W 1988 na Festiwalu Szekspirowskim w Kolorado zagrał tytułowego duńskiego księcia w Hamlecie Williama Szekspira[28].
W 1992 powrócił na off-Broadway w roli Giovanniego w tragedii Johna Forda Szkoda, że jest dziwką z Jeanne Tripplehorn[29]. W 2004 na hollywoodzkiej scenie Kodak Theatre wcielił się w biblijną postać Mojżesza w musicalu Patricka Leonarda Dziesięć przykazań (The Ten Commandments)[30]. W 2005 wystąpił na West Endzie w roli Franka w przedstawieniu Jamesa Mallahana Caina Listonosz zawsze dzwoni dwa razy[31]. W 2012 na scenie The Masonic Lodge w Los Angeles zagrał postać Marka Twaina w spektaklu Obywatel Twain[32][33].
Kariera ekranowa
Podsumowanie
Perspektywa
Mając 24 lata zadebiutował na ekranie. Główną rolę Nicka Riversa, gwiazdora rocka wplątanego w szpiegowską aferę z siejącym postrach wywiadem NRD w sensacyjnej komedii romantycznej Ściśle tajne (Top Secret!, 1984) u boku Omara Sharifa powierzyli jemu trzej reżyserzy: Jim Abrahams, David Zucker i Jerry Zucker. W jednym odcinku serialu American Broadcasting Company Specjalne zajęcia po szkole (ABC Afterschool Specials, 1985)[34] – pt. „O jeden za dużo” („One Too Many”) w reżyserii Petera Hortona z Michelle Pfeiffer pojawił się jako licealista Eric, który prowadzi samochód po pijanemu, co powoduje tragiczne skutki. Był pierwszym wyborem do roli dziedzica Atrydów Paula Atrydy w przygodowym filmie fantastycznonaukowym Davida Lyncha Diuna (1984), dopóki Kyle MacLachlan nie przeszedł testów ekranowych[35]. W niezależnej fantastycznonaukowej komedii romantycznej dla młodzieży Marthy Coolidge Prawdziwy geniusz (Real Genius, 1985) zagrał postać Chrisa Knighta, młodego zdolnego naukowca usiłującego nie dopuścić do wykorzystania swojej pracy przez CIA[36].
Odrzucił rolę w Blue Velvet Davida Lyncha (1986)[37], zanim został obsadzony w roli pilota kapitana marynarki United States Navy Toma „Icemana” Kazansky’ego w kasowym filmie akcji Tony’ego Scotta Top Gun (1986) u boku Toma Cruise’a. W telewizyjnym biograficznym dramacie HBO Człowiek, który zerwał 1000 łańcuchów (The Man Who Broke 1,000 Chains, 1987) zagrał rolę weterana II wojny światowej, uciekiniera z więzienia w Georgii, który rozpoczyna nowe życie z nową tożsamością w Chicago, za którą był nominowany do nagrody CableACE. W przygodowym filmie fantasy Rona Howarda Willow (1988) wcielił się w postać odważnego rycerza i awanturnika, zdolnego jednak do pomocy i romantycznych uniesień.
Odrzucił oferty udziału w filmach kasowych, w tym Dirty Dancing (1987)[37], Linia życia (1990)[37], Kapitan Ameryka (1990)[37], Ognisty podmuch (1991)[37], Na fali (1991)[37], Sliver (1993)[37], Na linii ognia (1993)[37], Niemoralna propozycja (1993), Karmazynowy przypływ (1995), Johnny Mnemonic (1995)[37], Batman i Robin (1997)[37], Informator (1999)[37], Włamanie na śniadanie (2001)[37], Austin Powers i Złoty Członek (2002)[37] i Zakładnik (2004)[37].
Został zaangażowany do roli legendarnego rewolwerowca w telewizyjnym westernie Billy the Kid (1989). W dreszczowcu kryminalnym Zabij mnie jeszcze raz (Kill Me Again, 1989) zagrał prywatnego detektywa wplątanego w sfingowanie śmierci swojej klientki. Został wybrany przez Olivera Stone’a spośród dwustu aktorów do roli Jima Morrisona[38], jednej z ikon rocka, lidera i wokalisty tytułowej grupy w biograficznym dramacie The Doors (1991), za którą otrzymał nominację do nagrody MTV Movie Award. W 1992 krytyk filmowy Roger Ebert zauważył: „jeśli istnieje nagroda dla najbardziej niedocenionej czołowej postaci swojego pokolenia, Kilmer powinien ją otrzymać”[39].
W filmie sensacyjnym Tony’ego Scotta na podstawie scenariusza Quentina Tarantino Prawdziwy romans (True Romance, 1993) pojawił się jako duch Elvisa-swego rodzaju mentor głównego bohatera. W nakręconym z rozmachem westernie Tombstone (1993) z Kurtem Russellem i Michaelem Biehnem wystąpił w roli umierającego na gruźlicę rewolwerowca Doca Hollidaya.
Popularność i nominację do nagrody MTV Movie Awards przyniosła mu komiksowa postać człowieka-nietoperza/Bruce’a Wayne’a w filmie Batman Forever (1995) oraz drugoplanowa rola zawodowego złodzieja w dramacie kryminalnym Michaela Manna Gorączka (Heat, 1995) z Robertem De Niro i Alem Pacino. Za kolejne role – zrelaksowanego pomocnika tytułowego doktora w remake’u horroru Wyspa doktora Moreau (The Island of Dr. Moreau, 1996) z Marlonem Brando, irlandzkiego inżyniera w przygodowym filmie sensacyjnym Duch i Mrok (The Ghost and the Darkness, 1996) z Michaelem Douglasem, Simona Templara w sensacyjnym Phillipa Noyce Święty (The Saint, 1997) i Filipa II, ojca Aleksandra w sensacyjno-przygodowym dramacie historycznym Olivera Stone’a Aleksander (Alexander, 2004) – nie uzyskał pozytywnych opinii w oczach krytyków i trzykrotnie był nominowany do nagrody Złotej Maliny dla najgorszego aktora. Kreacja uzależnionego od narkotyków wdowca w Jezioro Salton (The Salton Sea, 2002) została uhonorowana nagrodą Prism, a za postać pozbawionego skrupułów Perry’ego van Shrike, prywatnego detektywa i geja w komedii Kiss Kiss Bang Bang (2005) odebrał w Los Angeles nagrodę Satelita.
Zajmował się także dubbingiem. Użyczył swojego głosu Mojżeszowi w biblijnym filmie animowanym Książę Egiptu (The Prince of Egypt, 1998). W nowej wersji serialu Nieustraszony (Knight Rider, 2008) przemawiał głosem KITTa.
Był na okładkach magazynów takich jak „Ekran” (23 czerwca 1988)[40], „Entertainment Weekly” (1 marca 1991)[40], „Interview” (listopad 1990)[40], „Details” (czerwiec 1995), „Juice” (sierpień 1995), „Film” (czerwiec 1997), „People” (6 września 2021)[40] i „Vogue” (wrzesień 2022).
Życie prywatne
W 1987 związał się z aktorką Joanne Whalley, zagrali razem w filmach: Willow (1988) i Zabij mnie jeszcze raz (Kill Me Again, 1989). Wzięli ślub 28 lutego 1988. Mieli córkę Mercedes (ur. 29 października 1991) i syna Jacka (ur. 6 czerwca 1995). Rozwiedli się 1 lutego 1996[41].
Spotykał się z Cher (1982)[42], Ellen Barkin (1984)[42], Michelle Pfeiffer (1989)[42], Emily Lloyd (1996)[42], Cindy Crawford (1996)[42], Elisabeth Shue (1996)[42], Daryl Hannah (2001–2002)[42], Neve Campbell (2002–2003)[42], Bridgettą Tomarchio (2003)[42], Angeliną Jolie (2003)[42], Paris Hilton (2005)[42], Winoną Ryder (2005)[42] i Izabellą Miko (2009–2012)[42].
Śmierć
W 2017 ujawnił, że w 2014 zdiagnozowano u niego nowotwór gardła. Od tego czasu żył z tracheotomią[43].
Zmarł 1 kwietnia 2025 na zapalenie płuc w wieku 65 lat[44][45].
Filmografia
Filmy
| Rok | Tytuł | Rola | Reżyser |
|---|---|---|---|
| 1984 | Ściśle tajne (Top Secret!) | Nick Rivers | Jim Abrahams David Zucker Jerry Zucker |
| 1985 | Prawdziwy geniusz (Real Genius) | Chris Knight | Martha Coolidge |
| 1986 | Top Gun | Tom Kazansky, „Iceman” | Tony Scott |
| Zabójstwa przy Rue Morgue (The Murders in the Rue Morgue, TV) | Philippe Huron | Jeannot Szwarc | |
| 1987 | Człowiek, który zerwał 1000 łańcuchów (The Man Who Broke 1,000 Chains, TV) | Robert Eliot Burns / Elliot Roberts | Daniel Mann |
| 1988 | Willow | Madmartigan | Ron Howard |
| 1989 | Zabij mnie jeszcze raz (Kill Me Again) | Jack Andrews | John Dahl |
| Billy the Kid (TV) | William Bonney | William A. Graham | |
| 1991 | The Doors | Jim Morrison | Oliver Stone |
| 1992 | Na rozkaz serca (Thunderheart) | Ray Levoi | Michael Apted |
| 1993 | Tombstone | Doc Holliday | George Pan Cosmatos |
| Niesamowita McCoy (The Real McCoy) | J.T. Barker | Russell Mulcahy | |
| Prawdziwy romans (True Romance) | Mentor (Elvis) | Tony Scott | |
| 1995 | Skrzydła odwagi (Wings of Courage) | Jean Mermoz | Jean-Jacques Annaud |
| Batman Forever | Bruce Wayne / Batman | Joel Schumacher | |
| Gorączka (Heat) | Chris Shiherlis | Michael Mann | |
| 1996 | Wyspa doktora Moreau (The Island of Dr. Moreau) | Montgomery | John Frankenheimer |
| Martwa dziewczyna (Dead Girl) | dr Dark | Adam Coleman Howard | |
| Duch i Mrok (The Ghost and the Darkness) | pułkownik John Henry Patterson | Stephen Hopkins | |
| 1997 | Święty (The Saint) | Simon Templar | Phillip Noyce |
| 1998 | Książę Egiptu (The Prince of Egypt) | Mojżesz / Bóg (głos) | Brenda Chapman Steve Hickner Simon Wells |
| 1999 | Dotyk miłości (At First Sight) | Virgil Adamson | Irwin Winkler |
| Król Joe (Joe the King) | Bob Henry | Frank Whaley | |
| 2000 | Pollock | Willem de Kooning | Ed Harris |
| Czerwona Planeta (Red Planet) | Robby Gallagher | Antony Hoffman | |
| 2002 | Brudna forsa (Hard Cash/Run for the Money) | agent FBI Mark C. Cornell | Predrag Antonijević |
| Jezioro Salton (The Salton Sea) | Danny Flynne / Tom Van Allen | D.J. Caruso | |
| 2003 | Jeźdźcy Apokalipsy (Masked and Anonymous) | treser zwierząt | Larry Charles |
| Wonderland | John Holmes | James Cox | |
| Ukryta tożsamość (Blind Horizon) | Frank Kavanaugh | Michael Haussman | |
| Zaginione (The Missing) | porucznik Jim Ducharme | Ron Howard | |
| 2004 | Niełatwa miłość (Stateside) | sierżant sztabowy Skeer | Reverge Anselmo |
| Spartan | sierżant John / Robert Scott | David Mamet | |
| Łowcy umysłów (Mindhunters) | agent FBI Jake Harris | Renny Harlin | |
| Aleksander (Alexander) | Filip II Macedoński | Oliver Stone | |
| 2005 | Kiss Kiss Bang Bang jako Gay Perry | Gay Perry | Shane Black |
| 2006 | Za cenę życia (10th & Wolf) | Murtha | Robert Moresco |
| Wrobiony (Played) | Dillon | Sean Stanek | |
| Zero moskiewskie (Moscow Zero) | Andriej | María Lidón | |
| Letnia miłość (Summer love) | poszukiwany | Piotr Uklański | |
| Deja Vu | agent Paul Pryzwarra | Tony Scott | |
| Dziesięć przykazań (The Ten Commandments: The Musical) | Mojżesz | Robert Iscove | |
| 2007 | Have Dreams, Will Travel | Henderson | Brad Isaacs |
| 2008 | Spisek w New Hope (The Conspiracy) | William „Spooky” MacPherson | Adam Marcus |
| Delgo | Bogardus (głos) | Marc F. Adler Jason Maurer | |
| Fatalny skok (Columbus Day) | John Cologne | Charles Burmeister | |
| Skazaniec (Felon) | John Smith | Ric Roman Waugh | |
| Guru miłości (The Love Guru) | w roli samego siebie | Marco Schnabel | |
| 2:22 | Maz | Phillip Guzman | |
| 2009 | Eksperyment w łaźni (The Steam Experiment) | James Pettis | Philippe Martinez |
| Streets of Blood (Ulice we krwi, wideo) | detektyw Andy Devereaux | Charles Winkler | |
| Amerykański pierwiosnek (American Cowslip) | szeryf Todd Inglebrink | Mark David | |
| Śmiertelna odwilż (The Thaw) | dr Kruipen, przywódca wyprawy | Mark A. Lewis | |
| Zły porucznik (Bad Lieutenant: Port of Call New Orleans) | detektyw Stevie Pruit | Werner Herzog | |
| Cabeça a Prêmio | poszukiwany | Marco Ricca | |
| Pod obserwacją (Hardwired) | Virgil Kirkhill | Ernie Barbarash | |
| Fałszywa tożsamość (Double Identity) | dr Nicholas Pinter / John Charter | Dennis Dimster | |
| 2010 | Bloodworth | Warren Bloodworth | Shane Dax Taylor |
| The Traveler | Pan Nikt / włóczęga | Michael Oblowitz | |
| MacGruber | Dieter Von Cunth | Jorma Taccone | |
| Gun (Spluwa) | Angel | Jessy Terrero | |
| 2011 | Blood Out | Arturo | Jason Hewitt |
| Zabić Irlandczyka (Kill the Irishman) | detektyw Joe Manditski / narrator | Jonathan Hensleigh | |
| 5 dni wojny (5 Days of War) | „Holender”, dziennikarz | Renny Harlin | |
| Twixt | Hall Baltimore | Francis Ford Coppola | |
| 2012 | Minus siedem (Seven Below) | Bill McCormick | Kevin Carraway |
| Wyatt Earp: Zemsta (Wyatt Earp’s Revenge, wideo) | Wyatt Earp | Michael Feifer | |
| Deep in the Heart | brodaty mężczyzna | Christopher Cain | |
| Czwarty wymiar (The Fourth Dimension) | w roli samego siebie | Harmony Korine | |
| Bez tchu (Breathless) | Dale | Jesse Baget | |
| 2013 | Samoloty (Planes) | Bravo (głos) | Klay Hall |
| Lato przyjaźni (Standing Up) | szeryf Hofstadder | D.J. Caruso | |
| Palo Alto | Stewart | Gia Coppola | |
| Riddle | szeryf Richards | John O. Hartman, Nicholas Mross | |
| 2014 | Tom Sawyer i Huckleberry Finn (Tom Sawyer & Huckleberry Finn) | Mark Twain | Jo Kastner |
| 2017 | Song to Song | Duane | Terrence Malick |
| Pierwszy śnieg (The Snowman) | Gert Rafto | Tomas Alfredson | |
| Dozorca (The Super) | Walter | Stephan Rick | |
| 2019 | Obywatel Twain (Cinema Twain) | Mark Twain | Val Kilmer |
| Jay i Cichy Bob powracają (Jay and Silent Bob Reboot) | Reboot Bluntman | Kevin Smith | |
| 1st Born | Biden | Ali Atshani | |
| 2020 | Zemsta żołnierza (Soldier’s Heart) | CJ Connor | Michael Feifer |
| Brudna kasa (Paydirt) | szeryf Tucker | Christian Sesma | |
| 2021 | The Birthday Cake | wujek Angelo | Jimmy Giannopoulos |
| Val (dokumentalny) | w roli samego siebie | Leo Scott, Ting Poo | |
| 2022 | Top Gun: Maverick | admirał Tom Kazansky, „Iceman” | Joseph Kosinski |
Seriale
- 2000: Saturday Night Live
- 2004: Ekipa (Entourage) jako Sherpa
- 2007: Wzór (NUMB3RS) jako Mason Lancer
- 2008–2009: Nieustraszony jako KITT (głos)
- 2014: Świry (Psych) jako detektyw Dobson
Publikacje
- Val Kilmer: I’m Your Huckleberry: A Memoir. Simon & Schuster, 2020, s. 320. ISBN 978-1982144890.
Przypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.