Tom Cruise

Tom Cruise, właśc. Thomas Cruise Mapother IV (ur. 3 lipca 1962 w Syracuse) – amerykański aktor i producent filmowy, odtwórca roli Ethana Hunta w serii filmów akcji Mission: Impossible.

Tom Cruise

Tom Cruise (2019)
Imię i nazwisko	Thomas Cruise Mapother IV
Data i miejsce urodzenia	3 lipca 1962 Syracuse
Zawód	aktor, producent filmowy
Współmałżonek	Mimi Rogers (1987–1990; rozwód) Nicole Kidman (1990–2001; rozwód) Katie Holmes (2006–2012; rozwód)
Lata aktywności	od 1981
Odznaczenia
Podpis
Strona internetowa

Cruise (1989)

Cruise i Katie Holmes (2009)

Cruise (2008)

Za początek wielkiej kariery aktora uważa się nominowaną do Złotego Globu rolę w filmie Ryzykowny interes (1983). Światową sławę zdobył rolą pilota Mavericka w filmie Top Gun (1986)^[1]. Był czterokrotnie nominowany do Oscara – za role w filmach Urodzony 4 lipca (1989), Jerry Maguire (1996) i Magnolia (1999) oraz produkcję filmu Top Gun: Maverick (2022)^[2].

16 października 1986 otrzymał własną gwiazdę w Alei Gwiazd w Los Angeles znajdującą się przy 6912 Hollywood Boulevard^[3][4].

Młodość

Urodzony w Syracuse^[5] w Nowym Jorku jako trzecie dziecko, jedyny syn z czworga dzieci Mary Lee (z domu Pfeiffer; 1936–2017), nauczycielki pedagogiki specjalnej, i Thomasa Cruise’a Mapothera III (1934–1984), inżyniera elektronika^[6]. Dorastał z trzema siostrami: Lee Anne De Vette (ur. 1959), Marian (ur. 1961) i Cass (ur. 1963). Ojciec rozszedł się z matką, gdy Tom miał 12 lat. Gdy Tom był już sławnym aktorem, wynajął detektywa, by ten znalazł jego ojca. Znalazł go w szpitalu chorego na raka.

W ciągu kilku lat rozpoczynał naukę w 15 szkołach w USA i Kanadzie. Ostatecznie osiedlił się w Glen Ridge w stanie New Jersey, wraz z matką i ojczymem, Joe Southem. Uczęszczał do Packanack School w Wayne, w New Jersey, krótko był uczniem St. Xavier High School w Louisville, w stanie Kentucky i dorabiał jako roznosiciel dziennika „Kurier Louisville”. Miał problemy z nauką i z kontaktami z rówieśnikami. Poczucie alienacji pogłębiła dysleksja, na którą cierpiał jeszcze na początku kariery aktorskiej.

Myślał o karierze w sporcie, lecz kontuzja kolana w drużynie zapaśników przekreśliła plany. Prosto z ulicy zgłosił się na aktorskie przesłuchanie i otrzymał rolę w musicalu Faceci i lalki (Guys and Dolls). Po ukończeniu w czerwcu 1980 Glen Ridge High School^[7] i rezygnacji z planów zostania księdzem (przez rok był w seminarium franciszkańskim), studiował aktorstwo pod kierunkiem Phila Gushee w renomowanej Neighborhood Playhouse School of Theatre^[8].

Kariera

Karierę filmową rozpoczął od udziału w melodramacie Franco Zeffirelliego Niekończąca się miłość (Endless Love, 1981) z Brooke Shields, Shirley Knight i Jamesem Spaderem. Następnie wystąpił obok Matta Dillona i Patricka Swayze w dramacie kryminalnym Francisa Forda Coppoli Outsiderzy (The Outsiders, 1983)^[9].

Sławę zdobył jako zdemoralizowany Joel Goodsen, który dostaje się na ekskluzywny Uniwersytet Princeton w komedii kryminalnej Ryzykowny interes (Risky Business, 1983)^[10] z Rebeccą De Mornay. Apogeum kariery osiągnęł przy okazji premiery melodramatu sensacyjnego Tony’ego Scotta Top Gun (1986). Przed realizacją filmu, choć cierpiał na chorobę lokomocyjną, odbył jako pasażer serię lotów myśliwcem, a w 1994 w Toronto otrzymał licencję pilota.

Na planie dramatu sportowego Martina Scorsese Kolor pieniędzy (The Color of Money, 1986) jego partnerem filmowym był Paul Newman. Przez kilka lat grywał amantów, aż w 1988 wcielił się w postać egoisty, który opiekując się chorym bratem (w tej roli Dustin Hoffman), uczy się bezinteresowności, w przygodowym komediodramacie Rain Man. W 1989 został nominowany do nagrody Oscara za rolę weterana wojny w Wietnamie w biograficznym dramacie wojennym Urodzony 4 lipca (Born on the Fourth of July) Olivera Stone’a^[11]. W 1990 został okrzyknięty przez „People” najseksowniejszym mężczyzną świata, a w 1991 był czwartym najlepiej opłacanym aktorem na świecie (z honorarium w wysokości 9 mln dol.)^[12].

Kolejne filmy: Wywiad z wampirem (Interview with the Vampire: The Vampire Chronicles, 1994), Mission: Impossible (1996), Jerry Maguire (druga nominacja do Oscara, 1996) i Magnolia (trzecia nominacja do Oscara, 1999) ugruntowały jego pozycję jako aktora o dużych możliwościach, który nie korzysta z dublerów i kaskaderów.

Był na okładkach „Time”, „Life”, „GQ”, „People”, „Entertainment Weekly”, „Stern”, „Bravo”, „Esquire”, „Interview”, „Harper’s Bazaar”, „Rolling Stone”, „Details”, „The Hollywood Reporter”, „Vanity Fair”, „Film”, „Newsweek”, „Paris Match”, „Tele Świat”, „Viva!” i „Gala”^[13].

Życie prywatne

W latach osiemdziesiątych Cruise spotykał się z Diane Cox, Melissą Gilbert, Heather Locklear, Rebeccą De Mornay, Patti Scialfą i Cher^[14]. Potem poznał aktorkę Mimi Rogers, którą poślubił 9 maja 1987^[15][16]. 4 lutego 1990 rozwiedli się^[14].

W 1990, na planie filmu Szybki jak błyskawica (Cole Trickle), poznał Nicole Kidman, z którą się ożenił 24 grudnia 1990. Adoptowali dwoje dzieci: w styczniu 1993 Isabellę Jane (ur. 22 grudnia 1992) i w lutym 1995 Connora Antony’ego (ur. 17 stycznia 1995). 8 sierpnia 2001 rozwiedli się^[14].

Po związkach z poznaną na planie filmu Vanilla Sky (2001) aktorką Penélope Cruz (2001–2004) i Nazanin Boniadi oświadczył się w 2005 aktorce Katie Holmes, z którą ma córkę Suri (ur. 18 kwietnia 2006 w Los Angeles). Pobrali się 18 listopada 2006 w średniowiecznym zamku warownym Odescalchi w Bracciano. 28 czerwca 2012 Holmes złożyła pozew o rozwód, żądając wyłącznej opieki nad Suri^[17].

W latach dziewięćdziesiątych zainteresował się scjentologią^[18] i z czasem został aktywnym członkiem organizacji scjentologów, co doprowadziło do licznych kontrowersji wokół jego osoby^[19][20].

Filmy i zarobki

Rok	Tytuł	Rola	Przychód (w $)	Gaża (w $)	Uwagi
1981	Niekończąca się miłość	Billy	32 492 674
	Szkoła kadetów	David Shawn	35 856 053 (USA)	50 000
1983	Wyrzutki	Steve Randle	25 697 647 (USA)
	Tracąc to	Woody	1 246 141 (USA)	15 000
	Wszystkie właściwe posunięcia	Stefen „Stef” Djordjevic	17 233 166 (USA)
	Ryzykowny interes	Joel Goodson	63 541 777 (USA)	75 000	nominacja do Złotego Globu dla najlepszego aktora komediowego
1985	Legenda	Jack O’ The Green	15 502 112 (USA)	500 000
1986	Top Gun	Maverick	353 816 701	2 000 000
	Kolor pieniędzy	Vincent Lauria	52 293 982 (USA)	1 000 000
1988	Koktajl	Brian Flanagan	171 504 781	3 000 000
	Młode strzelby	cowboy			epizod (niewymieniony w czołówce)
	Rain Man	Charlie Babbitt	354 825 435	5 000 000 + % zysku
1989	Urodzony 4 lipca	Ron Kovic	161 001 698		Złoty Glob dla najlepszego aktora w dramacie nominacja do Oscara dla najlepszego aktora
1990	Szybki jak błyskawica	Cole Trickle	157 920 733	9 000 000
1992	Za horyzontem	Joseph Donnelly	137 783 840	13 000 000
	Ludzie honoru	Daniel Kaffee	243 240 178	12 500 000	nominacja do Złotego Globu dla najlepszego aktora
1993	Firma	Mitch McDeere	270 248 367	12 000 000
1994	Wywiad z wampirem	Lestat de Lioncourt	223 664 608	15 000 000
1996	Mission: Impossible	Ethan Hunt	457 696 359	70 000 000
	Jerry Maguire	Jerry Maguire	273 552 592	20 000 000	Złoty Glob dla najlepszego aktora komediowego nominacja do Oscara dla najlepszego aktora
1999	Oczy szeroko zamknięte	Bill Harford	162 091 208	20 000 000
	Magnolia	Frank T.J. Mackey	48 451 803	100 000	Złoty Glob dla najlepszego aktora nominacja do Oscara dla najlepszego aktora drugoplanowego
2000	Mission: Impossible II	Ethan Hunt	546 388 105	75 000 000
2001	Vanilla Sky	David Aames	203 388 341	20 000 000 + 30% zysków	jest także producentem
2002	Raport mniejszości	John Anderton	353 600 000	25 000 000+
2003	Ostatni samuraj	kapitan Nathan Algren	456 758 981	25 000 000 + % zysku	nominacja do Złotego Globu dla najlepszego aktora; jest także producentem
2004	Zakładnik	Vincent	217 764 291
2005	Wojna światów	Ray Ferrier	591 745 528	100 000 000 (20% zysków)
2006	Mission: Impossible III	Ethan Hunt	397 850 012	75 000 000	jest także producentem
2007	Ukryta strategia	senator Jasper Irving	59 072 652		jest także producentem
2008	Jaja w tropikach	Les Grossman	187 964 083		nominacja do Złotego Globu dla najlepszego aktora drugoplanowego
	Walkiria	Claus von Stauffenberg	200 276 784	33 670 550	film oparty na prawdziwej historii
2010	Wybuchowa para	Roy Miller	261 930 436	11 000 000 + % z zysków
2011	Mission: Impossible – Ghost Protocol	Ethan Hunt	506 747 000	12 500 000 + % z zysków
2012	Rock of Ages	Stacee Jaxx
2012	Jack Reacher: Jednym strzałem	Jack Reacher			produkcja
2013	Niepamięć	Jack Harper
2014	Na skraju jutra	major William Cage
2015	Mission: Impossible – Rogue Nation	Ethan Hunt
2016	Jack Reacher: Nigdy nie wracaj	Jack Reacher
2017	Mumia	Nick Morton
	Barry Seal: Król przemytu	Barry Seal
2018	Mission: Impossible – Fallout	Ethan Hunt
2022	Top Gun: Maverick	Pete „Maverick” Mitchell			nominacja do Oscara za najlepszy film (jako producent)
2023	Mission: Impossible – Dead Reckoning	Ethan Hunt

Informacje o zarobkach za IMDb.

Informacje o zyskach pochodzą z boxofficemojo.com.

Odznaczenia

• Navy Distinguished Public Service Award(inne języki) – 2024^[21]