From Wikipedia, the free encyclopedia
Benjamín «Bibi»[1] Netanyahu (en hebreo, בִּנְיָמִין «בִּיבִּי» נְתָנְיַהוּ 
Binyamin Netanyahu (axuda · info)), nado en Tel Aviv o 21 de outubro de 1949, é un político israelí, primeiro ministro de Israel dende o 29 de decembro de 2022. É a persoa que máis tempo exerceu este posto pois, previamente, xa fora primeiro ministro en dúas xeiras (de 1996 a 1999 e de 2009 a 2021).[2] Tamén é membro da Knesset e presidente do partido conservador Likud.
  | |
| Biografía | |
|---|---|
| Nacemento | (he) בנימין נתניהו 21 de outubro de 1949 (75 anos)Tel Aviv, Israel |
| 9º Primeiro ministro de Israel | |
| 29 de decembro de 2022 – sen valor ← Yair Lapid Gabinete ministerial: thirty-seventh government of Israel (en)  | |
| Membro de Knesset | |
| 15 de novembro de 2022 – sen valor Lexislatura: 25th Knesset (en) | |
| Membro de Knesset | |
| 6 de abril de 2021 – 15 de novembro de 2022 Lexislatura: 24th Knesset (en) | |
| Membro de Knesset | |
| 16 de marzo de 2020 – 6 de abril de 2021 Lexislatura: 23rd Knesset (en) | |
| Membro de Knesset | |
| 3 de outubro de 2019 – 16 de marzo de 2020 Lexislatura: 22nd Knesset (en) | |
| Membro de Knesset | |
| 30 de abril de 2019 – 3 de outubro de 2019 Lexislatura: 21st Knesset (en) | |
| Minister of Economy (en) | |
| 3 de novembro de 2015 – 1 de agosto de 2016 | |
| Regional Development Minister of Israel (en) | |
| 14 de maio de 2015 – 26 de decembro de 2016 | |
| Membro de Knesset | |
| 31 de marzo de 2015 – 30 de abril de 2019 Lexislatura: 20th Knesset (en) | |
| Minister of Communications (en) | |
| 5 de novembro de 2014 – 21 de febreiro de 2017 | |
| Membro de Knesset | |
| 9 de xullo de 2014 – 31 de marzo de 2015 Lexislatura: 19th Knesset (en) | |
| Membro de Knesset | |
| 5 de febreiro de 2013 – 9 de xullo de 2014 Lexislatura: 19th Knesset (en) | |
| Ministro das Relações Exteriores de Israel (pt) | |
| 18 de decembro de 2012 – 11 de novembro de 2013 | |
| Minister of Health (en) | |
| 31 de marzo de 2009 – 18 de marzo de 2013 | |
| 9º Primeiro ministro de Israel | |
| 31 de marzo de 2009 – 13 de xuño de 2021 ← Ehud Olmert – Naftali Bennett → Gabinete ministerial: Thirty-second government of Israel (en) , thirty-third government of Israel (en) , thirty-fourth government of Israel (en) , Trigésimo quinto governo de Israel (pt) | |
| Membro de Knesset | |
| 24 de febreiro de 2009 – 5 de febreiro de 2013 Lexislatura: 18th Knesset (en) | |
| 9º Líder da Oposição (Israel) (pt) | |
| 4 de maio de 2006 – 31 de marzo de 2009 ← Amir Peretz (pt) – Tzipi Livni → | |
| Membro de Knesset | |
| 17 de abril de 2006 – 24 de febreiro de 2009 Lexislatura: list of members of the seventeenth Knesset (en) | |
| Minister of Finance (en) | |
| 28 de febreiro de 2003 – 9 de agosto de 2005 | |
| Membro de Knesset | |
| 17 de febreiro de 2003 – 17 de abril de 2006 Lexislatura: list of members of the sixteenth Knesset (en) | |
| Ministro das Relações Exteriores de Israel (pt) | |
| 6 de novembro de 2002 – 28 de febreiro de 2003 ← Avigdor Lieberman (pt) – Avigdor Lieberman (pt) → | |
| Membro de Knesset | |
| 7 de xuño de 1999 – 6 de xullo de 1999 – Yuval Steinitz (pt) → Lexislatura: list of members of the fifteenth Knesset (en) | |
| Membro de Knesset | |
| 4 de marzo de 1999 – 7 de xuño de 1999 Lexislatura: list of members of the fourteenth Knesset (en) | |
| Minister of Finance (en) | |
| 18 de decembro de 1998 – 23 de febreiro de 1999 | |
| Minister of Religious Services (en) | |
| 20 de xaneiro de 1998 – 25 de febreiro de 1998 | |
| Minister of Religious Services (en) | |
| 12 de agosto de 1997 – 22 de agosto de 1997 | |
| Minister of Finance (en) | |
| 20 de xuño de 1997 – 9 de xullo de 1997 ← Silvan Shalom (pt) – Ehud Olmert → | |
| Minister of Religious Services (en) | |
| 18 de xuño de 1996 – 7 de agosto de 1996 | |
| 9º Primeiro ministro de Israel | |
| 18 de xuño de 1996 – 6 de xullo de 1999 ← Shimon Peres – Ehud Barak (pt) → Gabinete ministerial: Twenty-seventh government of Israel (en) | |
| Membro de Knesset | |
| 17 de xuño de 1996 – 4 de marzo de 1999 Lexislatura: list of members of the fourteenth Knesset (en) | |
| Membro de Knesset | |
| 13 de xullo de 1992 – 17 de xuño de 1996 Lexislatura: list of members of the thirteenth Knesset (en) | |
| Deputy Minister of Foreign Affairs (en) | |
| 25 de xuño de 1990 – 11 de novembro de 1991 | |
| Deputy Minister of Foreign Affairs (en) | |
| 26 de decembro de 1988 – 11 de xuño de 1990 | |
| Membro de Knesset | |
| 21 de novembro de 1988 – 13 de xullo de 1992 Lexislatura: 12th Knesset (en) | |
| Representante permanente de Israel junto às Nações Unidas em Nova Iorque (pt) | |
| 1984 – 1988 ← Yehuda Zvi Blum (en) | |
| Datos persoais | |
| Outros nomes | Ben Nitay |
| Residencia | Beit Aghion (pt) Cesareia (pt) Xerusalén |
| Relixión | Xudaísmo |
| Educación | MIT Sloan School of Management (pt) - Mestrado en ciencias (–1977) Instituto de Tecnoloxía de Massachusetts - enxeñaría da construción (1972–1975) Cheltenham High School (en) (–1967) |
| Director de tese | Ester Samuel-Cahn (en) |
| Lateralidade | manicho |
| Cor dos ollos | Negro |
| Cor do pelo | Cabelo castaño |
| Actividade | |
| Campo de traballo | Política de Israel (pt) |
| Lugar de traballo | Xerusalén |
| Ocupación | militar (1967–1972), político, escritor político, estadista, diplomático, politicólogo |
| Período de actividade | 1967 - |
| Empregador | Boston Consulting Group (pt) , Consultor empresarial (pt) (1976–1978) sen valor |
| Partido político | Likud (década de 1980–) |
| Membro de | |
| Carreira militar | |
| Lealdade | Israel |
| Rama militar | Forças de Defesa de Israel (pt) |
| Rango militar | Seren (en) |
| Conflito | guerra de desgaste Guerra do Yom Kippur 1968 Israeli raid on Lebanon (en) Battle of Karameh (en) Conflito israelí-palestino de 2023 |
| Participou en | |
| 22 de xaneiro de 2019 | Encontro Anual do Foro Económico Mundial de 2019 |
| 23 de xaneiro de 2018 | Encontro Anual do Foro Económico Mundial de 2018 |
| 17 de xaneiro de 2017 | Encontro Anual do Foro Económico Mundial de 2017 |
| 20 de xaneiro de 2016 | Encontro Anual do Foro Económico Mundial de 2016 |
| 22 de xaneiro de 2014 | Encontro Anual do Fórum Económico Mundial de 2014 |
| Obra | |
Obras destacables
| |
| Arquivos en | |
| Outro | |
| Familia | Netanyahu family (en) |
| Cónxuxe | Sara Netanyahu (1991–) Fleur Cates (1981–1989), divorcio Miki Weizman Haram (1972–1978), divorcio |
| Fillos | Noa Roth (  ) Miki Weizman HaramYair Netanyahu ( ) Sara NetanyahuAvner Netanyahu ( ) Sara Netanyahu |
| Pais | Benzion Netanyahu e Zila Netanyahu |
| Irmáns | Yonatan Netanyahu Iddo Netanyahu |
| Parentes | Shmuel Ben-Artzi, sogro Elisha Netanyahu, tío paterno Nathan Netanyahu, curmán entregue Shoshana Netanyahu, wife of paternal uncle |
| Condenado por | crime de guerra (2024) |
| Cronoloxía | |
| 8 de maio de 1972 | Sabena Flight 571 (en) |
| AMAD Project (en) | |
| international arrest warrants applications against Benjamin Netanyahu, Yoav Galant and Mohamed Deif (en)
| |
| Premios | |
| |
Sinatura  | |
| Descrito pola fonte | Lentapedia Great Encyclopedia of Cyril and Methodius (en) Obálky knih,  |
| Páxina web | netanyahu.org.il |
            | |
Nado en Tel Aviv de pais xudeus seculares,[3][4] a súa nai era Cela Segal, nada en Palestina, e o seu pai foi o historiador Benzion Netanyahu, experto nos sefardís e na Inquisición española.[5] De ascendencia polaca e lituana, a súa familia tiña un forte vencello con rabinos e estudosos do Talmud da comunidade asquenasita, sendo Gaon de Vilna un dos seus devanceiros.[6] O apelido Netanyahu (en hebreo, agasallo de Deus) foi adoptado pola súa familia paterna cando emigraron á entón Palestina británica na década de 1920 no canto do polaco Mileikowsy.
Criouse nunha familia moi identificada co sionismo revisionista de Ze'ev Jabotinsky, do que o seu pai fora un estreito colaborador, e medrou entre Xerusalén, onde se trasladou na infancia, e os Estados Unidos, onde o seu pai mantiña longas estadías de investigación académica e docencia. De feito, completou os estudos secundarios en Filadelfia. Regresou a Israel en 1967, xusto antes da Guerra dos Seis días, e canda o seu irmán Jonathan, alistouse nas Forzas de Defensa de Israel. Dentro do exército, converteuse en xefe dunha unidade de forzas especiais Sayeret Matkal. Participou en moitas misións, inclusive a operación Inferno (1968), a operación Regalo (1968) e a operación Isótopo (1972), durante a cal recibiu un disparo no ombro. Loitou na fronte de batalla na guerra de Desgaste e da guerra de Yom Kipur en 1973, participando nas incursións das forzas especiais ao longo da Canle de Suez e dirixindo despois un asalto de comando dentro do territorio sirio.[7][8] Obtivo o grao de capitán antes de ser dado de baixa en 1972.
Entre 1972 e 1976 estudou a súa carreira universitaria graduándose como arquitecto no Massachusetts Institute of Technology onde tamén fixo un máster en administración de negocios e cursou estudos de ciencias políticas entre o MIT e a Universidade de Harvard.[9][10] Logo foi contratado como consultor económico polo Boston Consulting Group, onde coñeceu o posterior político estadounidense Mitt Romney.[11] Volveu a Israel en 1978 para fundar o Instituto Antiterrorista Jonathan Netanyahu, na honra do seu irmán, morto liderando a operación Entebbe.[12]
Logo de adicarse profesionalmente ao sector privado, incorporouse á diplomacia israelí en 1982 como xefe adxunto na legación nos Estados Unidos para, en 1984, asumir como embaixador do Estado de Israel ante as Nacións Unidos, cargo que exerceu ata 1988.[13] Militante do partido conservador Likud, foi electo deputado por primeira vez en 1988, e incorporándose ao goberno como viceministro de Asuntos Exteriores (1988-1991), primeiro, e logo á Oficina do Primeiro Ministro, Ytzhak Shamir (1991-1992).[14] Nestes anos defendeu a represión da primeira intifada palestina, considerándoa como actos terroristas, intentou que non se recoñecese como interlocutor á Organización para Liberación de Palestina (OLP), considerando a Xordania como o representante palestino, e participou na Conferencia de Paz de Madrid.[15]
Logo de perder as eleccións, o Likud iniciou un proceso de renovación, en 1993, convocando eleccións primarias para escoller ao líder do partido. Netanyahu presentouse e gañou co 52,1% dos votos.[16] Netanyahu destacouse pola súa oposición aos Acordos de Oslo de 1993 acusando ao primeiro ministro laborista Yitzhak Rabin de facer perigar a seguridade de Israel. Nos anos seguintes Israel caeu nunha escalada de tensións sobre os acordos de paz. Dende os sectores de extrema dereita considerouse a Rabin un traidor, Netanyahu non se distanciou destas expresións e mantivo a súa dureza: convocou manifestacións nas que as multitudes corearon lemas como "morte a Rabin" e noutra participou nun falso enterro.[17] Dende entón, Netanyahu foi acusado en repetidas ocasións de contribuír ao clima de odio que rematou no asasinato de Rabin.[18][19][20]
En 1996 houbo eleccións directas para a escolla do primeiro ministro, conseguindo gañalas fronte o laborismo de Shimon Peres por arredor de 30 000 votos e unha diferenza porcentual dun punto.[21] Deste xeito, converteuse no primeiro ministro máis novo da historia de Israel ata ese momento e no primeiro nado no Estado de Israel, servindo no seu primeiro período entre xuño de 1996 e xullo de 1999.[22] Con todo, tivo unha precaria maioría parlamentaria grazas a un pacto con outras forzas da dereita nacionalista e relixiosa. A chegada de Benjamin Netanyahu á fronte do goberno supuxo un cambio importante no perfil dos políticos que o precederan: a súa xuventude e formación académica conferíanlle un cariz pragmático, malia a servir de militar non foi de alto rango, destacaba pola súa retórica pero coidaba moito as súas intervención televisivas e tiña unhas formas que levaron a cualificalo de "yuppie".[23][24]
Os poucos días de tomar posesión unha onda de violencia golpeou Palestina. A intención de Netanyahu de abrir uns túneis de paso entre o Muro das Lamentacións e a Cidade Vella de Xerusalén, barrio de maioría musulmá, foi interpretado no bando palestino como un intento de romper o status quo relixioso.[25] Os enfrontamentos, en Xerusalén e noutras cidades palestinas, foron moi violentos e prolongáronse varios días causando a morte de 26 soldados israelís e un centenar de palestinos.[26] Malia a súa dura crítica aos Acordos de Oslo aínda que desacelerou o ritmo das concesións, non deu volta atrás ás medidas tomadas polos primeiros ministros Rabin e Peres. Aínda que como xefe da oposición rexeitara reunirse con Iasir Arafat, líder palestino acusado longamente por Netanyahu de terrorismo, tiveron a súa primeira xuntanza aos poucos meses de formar goberno.[27] Ademais, en 1997, as forzas de seguridade israelís retiráronse de Hebrón, que foi entregada ás autoridades palestinas.[28]
A nivel económico, Netanyahu impulsou medidas liberalizadoras relativas á posesión de propiedades no exterior por parte dos cidadáns de Israel e a privatización de bancos e empresas públicas.[29][30][31] Ademais, o goberno de Netanyahu logrou unha notoria redución da taxa de inflación de Israel, pasando do 11,396% ao 5,175%, niveis historicamente moi baixos.[32]
Para relanzar o proceso de paz, Arafat e Netanyahu asinaron, co patrocinio dos Estados Unidos, o Memorando de Wye River. Segundo o acordo, Israel asumía unha retirada en tres fases do territorio cisxordano.[33] Pero, a oposición dentro do Likud, levaron a Netanyahu a adiar a súa aplicación xustificándose en que os palestinos non cumprían coa súa parte do pacto (incitación violenta contra Israel, por exemplo).[34] Isto fixo que oposición laborista, dirixida por Ehud Barak, se redoblase sometendo ao goberno a mocións de censura que se saldaron coa desintegración da coalición que sostiña a maioría parlamentaria de Netanyahu.[35] Finalmente, incapaz de aprobar os orzamentos públicos, Netanyahu convocou eleccións para o 17 de maio de 1999. Os resultados non só deron unha maioría relativa a unha coalición encabezada polos laboristas, senón que tamén, a escolla para primeiro ministro resolveuse cunha clara derrota de Netanyahu: logrou o 43.92% dos votos fronte o 56.08% do seu rival, Ehud Barak.[36]
Durante os seus primeiros anos á fronte do goberno tivo que responder por algunhas sospeitas de corrupción como o escándalo Bar On, no que se lle acusou de promover un fiscal xeral afín sen a formación necesaria, ou a aceptación ilegal de agasallos por parte da súa familia.[37][38] Con todo, foi exonerado por falta de probas incriminatorias.[39][40]
Logo da derrota de 1999, Netanyahu arredouse da política, retomando a súa carreira profesional no eido privado. Regresou ás responsabilidades públicas en 2002 como ministro de Relacións Exteriores (2002-2003) e ministro de Finanzas (2003-2005) nos gobernos de Ariel Sharon.[41] Como Ministro de Finanzas, Netanyahu comprometeuse a unha reforma importante da economía israelí, que foi recoñecida polos comentaristas por mellorar de xeito significativo o desempeño económico posterior de Israel, entre estas destacan: desregulación financeira, axustes salariais e nas pensións do sector público, redución da presión fiscal e privatizacións.[42][43] Porén, nestes anos Netanyahu e Sharon mantiveron tensas relacións pois o primeiro aspiraba a liderar o Likud e o goberno. Aliñándose cos sectores máis nacionalistas atacou o plan de desconexión da franxa de Gaza defendido por Ariel Sharon e Ehud Olmert, o viceprimeiro ministro. A rivalidade mantida estalou entón en confrontación aberta: ambos fixéronse descualificacións públicas e Netanyahu forzou unha votación na Knesset para que o plan de retirada de Gaza fose sometido a referendo.[44][45][46] Finalmente, Benjamin Netanyahu abandonou o goberno culpando á cuestión de Gaza en agosto de 2005.[47] Retomou o liderado do Likud en decembro de 2005, despois de que Sharon o abandonase para formar o novo partido Kadima.[48]
Nas eleccións do 28 de marzo de 2006, o Likud de Netanyahu tivo o peor resultado da súa historia: quedou en cuarta posición e con apenas un 9% dos votos.[49][50] Mais, no verán de 2006, o goberno de Ehud Olmert lanzou unha operación bélica no sur de Líbano. O goberno de Olmert quedou moi comprometido pois a acción errou no obxectivo de rematar coas instalacións de mísiles de Hezbolá, a indignación cidadá pola morte 164 israelís deulle un novo pulo a Netanyahu, mentres que Kadima sucumbía ás divisións internas.[51][52] En setembro 2008, Tzipi Livni, ministra de Asuntos Exteriores, converteuse na líder de Kadima e intentou, sen éxito, formar un novo goberno de unidade nacional, polo que se adiantaron as eleccións a febreiro de 2009.[53][54]
Nas eleccións parlamentarias de 2009, o Likud quedou no segundo lugar, con 27 deputados, fronte Kadima, que obtivo un deputado máis.[55] O avance conseguido polos partidos de dereita nacionalista opositores a Kadima (o conservador Likud, o relixioso Shas e o laico Israel Beitenu) permitiulle a Netanyahu formar un goberno de coalición ao que conseguiu incorporar aos laboristas.[56][57] Deste xeito, Netanyahu logrou o respaldo parlamentario necesario para volver ser primeiro ministro.[58][59]
Tras a vitoria nas eleccións de 2013, converteuse na segunda persoa en ser elixida para o cargo de primeiro ministro por un terceiro mandato, despois do fundador de Israel, David Ben-Gurion. As eleccións déronlle unha clara primeira posición ao Likud, que se presentou nunha lista conxunta co seu socio de goberno dende 2009 Israel Beitenu.[60] A atomización política da Knesset, con 12 formacións parlamentarias, auguraba complexos pactos para conseguir maiorías: segundo os analistas o escenario máis probable sería un pacto entre Likud, Fogar Xudeu e Yesh Atid, unha nova formación progresista e laica dirixida polo popular Yair Lapid que logrou ser a segunda forza.[61] O presidente Shimon Peres encargou a Netanyahu a formación dun goberno pero as negociacións con Yesh Atid resultaron difíciles pois Lapid pedía, para participar no goberno, a redución de carteiras ministeriais.[62] Lapid amosou ás súas reservas sobre que a coalición gobernamental contase con membros dos partidos relixiosos, preferindo a presenza de Fogar Xudeu o partido de Naftali Bennett, antigo estreito colaborador de Netanyahu. Finalmente Netanyahu formou un goberno que contou con ministros centristas como Yair Lapid, encargado das finanzas, e a súa antiga rival, Tzipi Livni, como ministra de xustiza. A convivencia no seo do goberno non foi sinxela debido a diversidade entre Netanyahu e a dereita máis nacionalista de Israel Beitenu e Fogar Xudeu e os liberais de Yesh Atid, de feito, en 2014 Netanyahu provocou a saída dos centristas para formar un goberno máis dereitista antes de chamar a eleccións en 2015.[63]
A competencia para as eleccións lexislativas de 2015 foi máis aberta que as anteriores. No centro esquerda o laborista Isaac Herzog propuxo ás formacións centristas e seculares Kadima e Hatnuah (excisión da anterior dirixida por Tzipi Livni) unha coalición. A proposta foi aceptada e naceu a Unión Sionista que tiña como albo evitar un novo triunfo de Netanyahu.[64] Durante a campaña, a Unión Sionista procurou atender o descontento polos problemas sociais (aumento da pobreza, carestía da vivenda, por exemplo) e as enquisas abrían a posibilidade de lograr un cambio político.[65] Netanyahu, pola súa banda, centrouse nos asuntos de seguridade insistindo no perigo que representaba Irán e o seu progrema nuclear e a incerteza rexional polas consecuencias da Primavera Árabe (especialmente en Exipto e en Siria coa guerra civil).[66] Con todo, o resultado electoral saldouse co Likud de Netanyahu en primeira posición, por diante do bloque dirixido por Herzog en 6 escanos e case 200 000 votos.[67] Nas análises posteriores, algúns analistas consideraron que a popularidade de Netanyahu e o seu carisma facilitaron o seu triunfo.[68]
En marzo de 2015, Netanyahu foi elixido para o seu cuarto mandato como primeiro ministro, formando un goberno integrado polo Likud, os nacionalistas de Fogar Xudeu, os centristas de Kulanu, e os relixiosos de Shas e Xudaísmo Unido da Tora. Deste xeito igualando o récord de David Ben-Gurion, converteuse no único primeiro ministro de Israel electo tres veces seguidas (2009, 2013 e 2015).[69] Logo disto, os analistas e xornalistas destacaron que de completar o mandato converteríase no primeiro ministro que ocupou o cargo por máis tempo na historia de Israel.[70][71] Netanyahu logrou superar os 13 anos e 127 días de goberno do fundador do Estado de Israel en xuño de 2019.
Netanyahu mantivo o bloqueo terrestre e naval imposto por Israel á Franxa de Gaza en 2007. Debido ao control dese territorio por parte de Hamas, organización terrorista para Israel, Netanyahu autorizou varias operacións militares en Gaza:
A nivel internacional, as relacións entre Estados Unidos e Israel, considerados estreitos aliados, atravesaron certas dificultades durante os anos da presidencia de Obama por dúas cuestións: os asentamentos xudeus en Cisxordania e as relacións con Irán e o seu programa de emprego de enerxía nuclear.
En 2009, o presidente Barak Obama nun importante discurso na Universidade do Cairo, fixo un chamamento a paralizar os asentamentos xudeus en Cisxordania.[77] Poucos días máis tarde, Benjamin Netanyahu pareceu recoñecer, por primeira vez, a futura existencia dun Estado palestino tanto nun discurso na Univesidade Bar Ilan de Tel Aviv,[78] como nunhas declaracións nun consello de ministros.[79] Segundo as súas palabras, recoñecía a existencia dun "consenso nacional" arredor da posibilidade de que existise un Estado de Palestina desmilitarizado e sen relacións con Hezbolá ou Irán.[80] Pero, malia estas manifestacións, o seu goberno autorizou novos asentamentos nos territorios ocupados de Palestina provocando as críticas dos Estados Unidos e da Unión Europea.[81][82]
Poucos días antes das eleccións parlamentarias israelís de 2015, Benjamin Netanyahu foi convidado dar un discurso ante o Congreso dos Estados Unidos. Para entón as relacións entre a administración Obama e o goberno de Israel eran distantes e a maioría republicana das cámaras invitara a Netanyahu nun intento de cuestionar ao presidente Obama e a súa política exterior. O Primeiro Ministro non foi recibido pola Casa Branca para evitar inxerencias no proceso electoral, segundo alegou o gabinete do Presidente dos Estados Unidos.[83] Paralelamente, Netanyahu esixía que o acordo con Irán debía pasar polo recoñecemento da existencia do Estado de Israel por parte do réxime dos aiatolás.[84] Finalmente, cando en xullo de 2015, Estados Unidos, Francia, Rusia, China e Alemaña pactaron con Irán limitar o seu emprego de enerxía nuclear a cambio do levantamento dalgunha das sancións internacionais, Netanyahu presentou o acordo como perigoso por poder acabar financiando o terrorismo e cualificouno de "erro histórico".[85][86]
O 23 de decembro de 2016 un feito mostrou a desconfianza do goberno de Obama cara a política de Netanyahu de apoio aos colonos. Ese día, o Consello de Seguridade da ONU valorou a Resolución 2334 que pedía a fin dos asentamentos israelís nos territorios palestinos ocupados,cando se someteu a votación, Estados Unidos abstívose e a resolución foi adoptada.[87] Netanyahu foi contundente no rexeitamento da resolución considerándoa "vergoñenta" e "anti Israel", culpando a Obama de "confabular" contra Israel.[88][89][90] Días máis tarde, John Kerry, secretario de Estado dos Estados Unidos, reafirmou a posición a favor da solución dos dous estados e defendeu que a abstención estadounidense pretendía favorecer a paz, pois considera que os asentamentos de colonos israelís son unha ameaza para ela.[91][92][93]
.jpg)
En 2017, o cambio de goberno en Washington provocou un xiro nas relacións bilaterais entre os Estados Unidos e Israel. A sintonía entre Netanyahu e Donald Trump facilitou o desenvolvemento dun novo achegamento entre ambos países: o novo goberno dos Estados Unidos abandonou algunhas das políticas de Obama en Oriente Medio que máis disgustaran ao goberno israelí. Así, poucos días antes de que o goberno de Trump retirase aos Estados Unidos do acordo nuclear con Irán, Netanyahu presentou supostas probas documentais que demostrarían as falsedades de Irán con respecto as súas intencións no uso de enerxía atómica.[94] O secretario de Estado, Mike Pompeo, valorou as informacións de Israel e cando se confirmou a retirada dos Estados Unidos do acordo, Netanyahu felicitou efusivamente ao seu homólogo estadounidense pola decisión.[95] Ademais, a administración de Donald Trump non cuestionou os asentamentos israelís nos territorios ocupados de Palestina, razón pola que a súa expansión tivo un forte pulo: algunhas fontes sinalan que se edificaron 9 000 vivendas para colonos nos anos de presidencia de Trump.[96] De feito, ante un previsible cambio de postura por parte do electo Joe Biden, Netanyahu intensificou as autorizacións de novas casa nos derradeiros días de presidencia de Trump.[97]
Outro importantes apoio dado por Donald Trump a Netanyahu foi o receñecemento oficial da soberanía israelí sobre algúns dos territorios ocupados ao longo do conflito árabe israelí. Deste xeito, en 2017, recoñeceu a Xerusalén como capital do Estado de Israel e o trasladou a embaixa desde Tel Aviv a esa cidade.[98] Neste vieiro, en 2019, tamén recoñeceu os Altos do Golán como parte constituínte de Israel malia a ser considerado pola ONU como territorio sirio ocupado dende a Guerra dos Seis Días (1967).[99] Estas decisións supuxeron unha ruptura do status quo diplomático baseado en non recoñecer as anexións territoriais de Israel ao longo do conflito cos seus veciños, nin lexitimar as ocupacións territoriais.[100] Ademais, Netanyahu viuse reforzado xa que dende o seu primeiro mandato a finais da década de 1990 insistira na súa negativa a calquera tipo de cesión nos Altos do Golán.[101][102]
O 28 de xaneiro de 2020, o presidente Donald Trump e Benjamin Netanyahu presentaron o plan de paz ideado polo goberno dos Estados Unidos, nunha rolda de prensa na Casa Branca. Nel se recoñecería un Estado de Palestina independente con capital en Xerusalén Leste pero con Cisxordania minguada pois se lle cedería o Val do Xordán a Israel e cos exclaves conectados mediante túneis e estradas para sortear o territorio israelí pois segundo o proxecto, as colonias xudías serían enclaves.[103] O plan foi interpretado como un apoio aos intereses de Israel, cuxas premisas asume como condicións para a paz.[104][105] Ademais, non contou con consultas ás autoridades representativas dos palestinos, cuxas autoridades tampouco foron convidadas ao acto de presentación.[106]
.jpg)
Nos meses seguintes á presentación do plan de paz, a influencia dos Estados Unidos e a desconfianza cara Irán, algúns países musulmáns que non recoñecían a Israel normalizaron as súas relacións co estado xudeu mediante os chamados Acordos de Abraham, inicialmente asinados por Bahrain e Emiratos Árabes Unidos, e logo ampliados a Sudán e Marrocos (como contrapartida Estados Unidos recoñeceu o Sáhara Occidental como territorio do reino marroquí).[107][108][109][110]
Unha cuestión central na política exterior e de seguridade de Netanyahu na súa segunda xeira de goberno foi o desafío de que Irán desenvolvese armamento nuclear. En repetidas ocasións alertou á comunidade internacional da ameaza que para Israel supuña e así, o 24 de setembro de 2009 nunha intervención ante a Asemblea Xeral da ONU, Benjamin Netanyahu confrontou ao Presidente de Irán, Mahmoud Ahmadinejad, e o seu cuestionamento do Holocausto.[111] De novo, en 2012, tamén ante as Nacións Unidas, denunciou o que consideraba inminente o desenvolvemento de uranio enriquecido por parte de Irán.[112] Mais, paralelamente, Netanyahu asumiu a "doutrina Begin": impedir que un país inimigo de Israel obteña armas nucleares, levando a cabo ataques preventivos se foran necesarios.[113] Malia o carácter secreto destas accións, considérase que foron desenvolvidas polo Mossad e entre elas, algunhas fontes, destacan o asasinato de científicos nucleares iraníes,[114][115][116] o roubo de información confidencial sobre o programa nuclear,[117] ou a explosión na central nuclear de Natanz (Irán) en 2021.[118][119]
No contexto da inestabilidade provocada en Iraq e Siria por mor da emerxencia do Estado Islámico de Iraq e o Levante, Benjamin Netanyahu posicionou a Israel a favor do desenvolvemento político autónomo dos kurdos. Deste xeito, estableceu relacións políticas, económicas e humanitarias entre Israel e o Kurdistán iraquí, e en 2017, manifestouse a favor da súa indepedencia.[120][121][122] Tamén recoñeceu os seus intentos por convencer a outros líderes internacionais para que se sumasen a esta postura.[123] Diversos analistas consideran que, ademais da simpatía, a política de Netanyahu responde á necesidade de Israel de atopar aliados contra Irán.[124][125] Os acontecementos da flotilla a Gaza en 2010 e apoio aos kurdos provocou tensións entre Netanyahu e o presidente turco, Recep Tayyip Erdoğan. Ambos os dous mantiveron públicas retesías nas que non evitaron descualificacións: por exemplo, Erdogan chamou "tirano" e "ladrón" ao primeiro ministro israelí, quen respondeu cualificando o xefe de estado turco como "dictador antisemita".[126][127] Nesta liña, Netanyahu tamén rexeitou as intervencións do exército turco nos territorios kurdos de Siria, catalogándoas de "invasións".[128]
A nivel interior, malia a que Israel sorteou con éxito as consecuencias da crise financeira internacional de 2008 logrando crecementos de 4,7% do PIB en 2011 e de 3,3% en 2012, o aumento das desigualdades levaron a manifestacións esixindo un xiro social do goberno.[61] Os chamados "indignados" israelís eran cidadáns de clase media que protestaron contra a carestía da vivenda e outros produtos pedindo maior xustiza social.[129] No verán de 2011 conseguiron convocar as manifestacións máis multitudinarias da historia do Estado de Israel e obrigaron ao goberno de Netanyahu a tomar medidas en materia de vivenda e ensino.[130]
A política económica favorable á liberalización, que xa iniciara na súa primeira xeira de goberno, foi reimpulsada. Considerou que Israel debía rematar cos monopolios públicos que aínda tiña, como nos portos,[131][132] a xestión da auga ou o mercado eléctrico,[133] así como privatizar parcialmente a operadora do transporte ferroviario,[134] da compañía do servizo postal,[135] a corporación eléctrica israelí e algunhas empresas de interese militar.[136][137][138] O obxectivo era conseguir máis de 4 000 millóns de dólares para reducir o endebedamento público mediante a venda de accións desas compañías na bolsa de Tel Aviv.[139]
Netanyahu levou a cabo unha política severa contra a inmigración non xudía. Así para evitar a chegada clandestina de persoas procedentes de países africanos como Eritrea ou Sudán do Sur propuxo contruír un muro no Sinaí ao longo da fronteira de Exipto. Edificado en 2010, foi posteriormente ampliado alegando criterios de seguridade contra o terrorismo en 2013.[140][141]
Netanyahu foi defensor da aprobación da Lei fundamental do Estado Nación pola que se declaraba ao Estado de Israel como o estado-nación dos xudeus.[142] A lexislación resultou controvertida dende que se propuxo pois establecía como única lingua oficial á hebrea, degradando o árabe, e a defensa dos asentamentos xudeus. Para moitos sectores políticos, sociais e intelectuais israelís, a lei podería permitir situacións discriminatorias para os cidadáns non xudeus.[143][144] A actitude de Netanyahu constrastou coa do Presidente de Israel, Reuven Rivlin, quen nunha carta aberta aos membros da Knesset, afirmou que consideraba algúns dos artigos do proxecto de lei como discriminatorios, citando como exemplo a posibilidade de reservar determinadas localidades só para xudeus.[145] Unha vez a lei superou o voto da Knesset, e aínda que algúns puntos foron suavizados, Rivlin mostrou a súa disconformidade con ela asinándoa en árabe.[146]
No seu percurso político, Benjamin Netanyahu mantivo unha particular relación co xornalismo israelí. Interpretou que a súa derrota electoral en 1999 e a súa saída do poder en 2021 debéronse, en parte, ao rol dos medios de comunicación aos que considera aliados dos seus opositores políticos.[147] Habitualmente, Netanyahu confrontou publicamente con xornalistas que o cuestionaran nas súas investigacións.[148][149]
Entre 2014 e 2017 Netanyahu compatibilizou o cargo de primeiro ministro co de ministro de comunicación, tomando entón decisións políticas que alteraron o panorama dos medios do Estado de Israel. No eido da televisión pública, a Knesset propuxera, en 2014, reestructurar a autoridade de radiodifusión pública israelí, IBA, para racionalizar o gasto barallando, incluso, a posibilidade de pechala e substituíla por unha nova compañía.[150] En 2017, Netanyahu impuxo o cesamento das retransmisións das emisoras do Estado e a creación dun novo organismo público de radiodifusión, a KAN.[151] Mais o control que se reservaba o goberno limitaba a independencia da nova radio e televisión pública, algo denunciado por xornalistas, políticos, e analistas.[152][153][154] A vontade do executivo de supervisar as actividades non foron ocultas e concretáronse en que a KAN non conta con servizos informativos de seu (dependen doutro ente) por decisión de Netanyahu.[155][156]
En 2014, a Canle 10 de Israel, unha cadea privada que emitía dende 2002, atravesaba dificultades financeiras e o goberno de Netanyahu manobrou para evitar a renovación da licenza de emisión, aínda que as presións políticas da oposición e do propio presidente do Estado, Reuven Rivlin, evitárono.[157] Doutra parte, en 2017, retirou a concesión a Canle 2 da televisión israelí, de xestión privada, e forzou a separación desa cadea en dúas (Canle 12 e Canle 13).[158] Este movemento, polémico, foi denunciado dende a propia televisión que acusou ao primeiro ministro de favorecer os intereses empresariais e de limitar as voces críticas.[159] Posteriormente, Netanyahu descualificou ás televisións herdeiras da Canle 2, considerándoas como "propaganda".[160]
Ademais, Netanyahu cultivou estreitas relacións con algúns donos de medios de comunicación para conseguir un trato informativo favorable, tratou de condicionar a venda dalgúns medios e interferir decisións empresariais.[161][162][163][164] Algunhas destas condutas foron a base das investigacións que levaron as denuncias por corrupción.
As sospeitas políticas e xornalísticas sobre a corrupción do primeiro ministro Netanyahu concretáronse nunha acusación da policía ante a fiscalía en decembro de 2018:[165] nun informe responsabilizou ao primeiro ministro e a súa dona, Sara, de operacións irregulares.[166] En febreiro de 2019, o fiscal xeral de Israel anunciou que pensaba acusar a Benjamin Netanyahu de suborno, fraude e abuso de confianza.[167] As repeticións electorais dese ano impediron formalizar a acusación ata novembro de 2019.[168] Os casos polos que debe responder son varios:
_02.jpg)
Netanyahu negou todas as acusacións declarando sentirse vítima dunha persecución contra el.[173] Durante os meses do proceso empregou termos como "caza de bruxas" ou "golpe de Estado xudicial" para presentar a súa situación.[174][175][176] Aínda que como primeiro ministro non ten obriga de dimitir ata que haxa condena, dende os sectores políticos da oposición e na prensa destacáronse as distintas manobras do primeiro ministro para adiar o xuízo. Finalmente, este comezou en 2021.[177]
A acusación contra o Benjamin Netanyahu e a súa familia fixo que moitos sectores políticos se distanciasen del e que a sociedade israelí se fose polarizando. Os resultados das eleccións de 9 de abril de 2019 foron moi igualados, aínda que Netanyahu conseguiu quedar por diante do antigo xeneral Benny Gantz en votos, ambos quedaron empatados con 35 deputados. Netanyahu fracasou á hora de poder conformar unha coalición parlamentaria que respaldase o seu goberno polo que a Knesset se disolveu, volvéndose a convocar eleccións anticipadas. A situación de bloqueo político volveuse a producir en setembro de 2019, escoitados aos partidos, Rivlin encomendou a Netanyahu a exploración dunha maioría, sen éxito.[178] Deste xeito Reuven Rivlin, o Presidente de Israel, delegou a tarefa en Gantz, quen tampouco foi quen. Esta situación obrigou a repetición das eleccións lexislativas, agora o 2 de marzo de 2020. A resistencia de Netanyahu a abandonar o cargo de primeiro ministro foi interpretada por manter as salvagardas xudiciais que leva asociado o cargo, quen non ten obriga de dimitir ata que haxa sentenza firme do Tribunal Supremo.[179] As eleccións de 2020 devolvéronlle ao Likud de Netanyahu a posición de forza máis votada, aínda que Rivlin encargou a Gantz intentar conformar unha maioría por contar con máis respaldo parlamentario. Novamente sen resultados, Rivlin encargou á propia Knesset a procura dun candidato antes de 21 días para evitar unhas novas eleccións. A situación ocasionada pola pandemia de covid-19 facilitou que finalmente Netanyahu e Gantz formaran un goberno de coalición.[180] Mais, poucos meses despois, o executivo non contou con apoio parlamentario para aprobar os orzamentos, razón pola que a Knesset se disolveu e fixáronse eleccións para marzo de 2021.[181] O resultado, novamente axustado, fixo que Rivlin optase primeiro por Netanyahu para fomar un goberno, de novo sen éxito, polo que delegou en Yair Lapid, político progresista que conseguira a segunda posición, a exploración dunha coalición.[182] Lapid logrou un pacto que incorporou ao goberno a unha coalición de partidos diversos (dende a extrema dereita xudía ata representantes da minoría árabe) e que fixo que o cargo de Primeiro Ministro rotase entre Bennett, líder do partido dereitista Yamina, e el mesmo.[183][184]
Tras o anuncio do acordo, Netanyahu e os seus aliados políticos fixeron unha campaña moi crispada contra a futura coalición, cunha retórica que cuestionaba a lexitimidade do cambio de goberno, o que para algúns analistas era semellante a de Trump logo do triunfo de Biden.[185] A actitude de Netanyahu levou a protestas para meter presión aos deputados de Nova Dereita, o partido de Bennett e antigos socios do Likud, con idea de que non votasen a favor do novo executivo.[186] A tensión provocada fixo que o Shin Bet, o servizo de seguridade interior, alertase sobre a incitación á violencia, facendo paralelismos coa situación previa ao asasinato de Isaac Rabin en 1995 e puxo baixo protección a varios deputados.[187]
Finalmente, o 13 de xuño de 2021 a Knesset, logo dunha sesión con varios altercados verbais, deulle a confianza a Bennett como primeiro ministro de Israel, poñendo fin a 13 anos de goberno continuo de Benjamin Netanyahu. Na votación, Bennett logrou o apoio de 60 deputados fronte os 59 que votaron contra el e unha abstención.[188] Nos días seguintes, xa como xefe da oposición, protagonizou unha nova polémica pois adiou por case un mes o seu traslado da residencia oficial do Primeiro Ministro na rúa Balfour de Xerusalén a súa vivenda privada.[189]
O goberno de coalición de Naftali Bennett resultou inestable pola unha rápida erosión da maioría parlamentaria e, o 20 de xuño de 2022, anunciouse a convocatoria de eleccións, as quintas en tres anos. Netanyahu descualificou o goberno de Bennet, considerándoo unha "pantomima", e amosouse confiado en gañar as lexislativas.[190][191] Nos comicios, celebrados o día 1 de novembro, o Likud de Benjamin Netanyahu foi o partido máis votado con 32 escanos, gañando dous deputados, e a coalición de partidos dereitistas e relixiosos que lideraba fíxose cunha clara maioría absoluta de 64 representantes na Knesset.[192] O 13 de novembro de 2022, o presidente do Estado, Isaac Herzog, encargou a Benjamin Netanyahu a formación dun novo goberno.[193]
Tras a vitoria nas eleccións do 1 de novembro de 2022, o 13 de novembro, o presidente do Estado, Isaac Herzog, encargou a Benjamin Netanyahu a formación dun novo goberno.[193] Netanyahu logrou formar un goberno que foi cualificado como o máis dereitista da historia pois contou co apoio de partidos declarados homófobos e antiárabes.[194][195] No parlamento, a Knesset, este goberno conta co apoio do Likud, Shas (partido representante do xudaismo ultraortdoxo sefardí), o Partido Relixioso Sionista, Xudaísmo Unido da Tora (coalición do xudaismo ultraortodoxo asquenací), Otzma Yehudit e Noam.[196]
_-_P.M._BENJAMIN_NETANYAHU_LIGHTING_HANUKA_CANDLES_WITH_HIS_WIFE_AND_SONS.jpg)
Benjamin Netanyahu casou en tres ocasións. A súa primeira dona foi Miriam Weizmann, israelí, coa que se trasladou aos Estados Unidos para completar os seus estudos, aínda que se divorciaron en 1978, ano no que naceu a súa primeira filla, Noa.[197] A razón da separación foi que Netanyahu comezara unha relación sentimental cunha compañeira británica, Fleur Cates, quen se converteu ao xudaísmo para casaren en 1981.[198] O seu terceiro matrimonio foi con Sara Ben-Artzi, en 1991 con quen tivo dous fillos: Yair (nado en 1991) e Avner (nado en 1994).
En 1993, durante as primarias para escoller o líder do Likud, fixo fronte a un escándalo persoal ao divulgarse na prensa unha cinta de vídeo que revelaría unha relación extramatrimonial de Benjamin Netanyahu cunha asesora.[199] Netanyahu recoñeceu a relación pero declarou que estaba sendo vítima dunha chantaxe que pretendía rematar coa súa carreira política.[200]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
.svg){kind=small}
