smutny

Podobna pisownia: smutný

smutny (język polski)

smutna (1.1) dziewczynka

smutna (1.2) mina

wymowa:

IPA: [ˈsmutnɨ], AS: [smutny], ​^?/i

podział przy przenoszeniu wyrazu: smut•ny^[1]

​^?/i

znaczenia:

przymiotnik jakościowy

przypadek	liczba pojedyncza				liczba mnoga
	mos/mzw	mrz	ż	n	mos	nmos
mianownik	smutny		smutna	smutne	smutni	smutne
dopełniacz	smutnego		smutnej	smutnego	smutnych
celownik	smutnemu		smutnej	smutnemu	smutnym
biernik	smutnego	smutny	smutną	smutne	smutnych	smutne
narzędnik	smutnym		smutną	smutnym	smutnymi
miejscownik	smutnym		smutnej	smutnym	smutnych
wołacz	smutny		smutna	smutne	smutni	smutne
stopień wyższy smutniejszy przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mos/mzw mrz ż n mos nmos mianownik smutniejszy smutniejsza smutniejsze smutniejsi smutniejsze dopełniacz smutniejszego smutniejszej smutniejszego smutniejszych celownik smutniejszemu smutniejszej smutniejszemu smutniejszym biernik smutniejszego smutniejszy smutniejszą smutniejsze smutniejszych smutniejsze narzędnik smutniejszym smutniejszą smutniejszym smutniejszymi miejscownik smutniejszym smutniejszej smutniejszym smutniejszych wołacz smutniejszy smutniejsza smutniejsze smutniejsi smutniejsze
stopień najwyższy najsmutniejszy przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mos/mzw mrz ż n mos nmos mianownik najsmutniejszy najsmutniejsza najsmutniejsze najsmutniejsi najsmutniejsze dopełniacz najsmutniejszego najsmutniejszej najsmutniejszego najsmutniejszych celownik najsmutniejszemu najsmutniejszej najsmutniejszemu najsmutniejszym biernik najsmutniejszego najsmutniejszy najsmutniejszą najsmutniejsze najsmutniejszych najsmutniejsze narzędnik najsmutniejszym najsmutniejszą najsmutniejszym najsmutniejszymi miejscownik najsmutniejszym najsmutniejszej najsmutniejszym najsmutniejszych wołacz najsmutniejszy najsmutniejsza najsmutniejsze najsmutniejsi najsmutniejsze

(1.1) odczuwający smutek, pogrążony w smutku^[2]

(1.2) wyrażający smutek, charakteryzujący się smutkiem, nacechowany smutkiem^[2][3]

(1.3) godny pożałowania^[2], dający powód do smutku^[3]

odmiana:

(1.1-3)

 

przykłady:

(1.1) Blady i smutny wszedł do pokoju, gdzie zwykle palił się na kominku ogień, a przy nim siadywała jego chora żona^[4].

(1.2) Ze smutną miną spoglądała przez okno i czekała na męża.

(1.3) Niedostrzeganie tej smutnej prawdy bardzo poważnie zaciążyło na polskiej świadomości^[5].

składnia:

kolokacje:

(1.1) smutny człowiek

(1.2) smutna mina / twarz • smutnorzewny • smutnoszary

(1.3) smutny widok / wypadek • smutna sytuacja

synonimy:

(1.1-2) bajroniczny, boleściwy, chmurny, elegijny, gorzki, grobowy, hiobowy, karawaniarski, łzawy, markotny, melancholijny, minorowy, nachmurzony, niepogodny, nieszczęśliwy, niewesoły, osowiały, osępiały, pełen smutku, pochmurny, pogrzebowy, pogrążony w smutku, pomarkotniały, ponuracki, ponury, posmutniały, posępny, przybity, przygaszony, przygnębiony, przyklapnięty, skwaszony, skwaśniały, smutnawy, smętnawy, smętny, sposępniały, spsiały, stroskany, sępi, tęskny, werterowski, zachmurzony, zasmucony, zasępiony, zatroskany, załamany, zbolały, zgaszony, zgasły, zgnębiony, zgorzkniały, zgryziony, zmarkotniały, zmartwiony, zniechęcony, złamany, żałobny, żałosny, żałośliwy; chmurny jak noc, kwaśny jak ocet, kwaśny jak ocet siedmiu złodziei, nie w sosie, ponury jak chmura gradowa; daw. frasobliwy

(1.3) beznadziejny, czarny, godny pożałowania, mroczny, niedobry, nieprzyjemny, opłakany, pesymistyczny, przygnębiający, przykry, tragiczny, zasmucający, zły, żałosny

antonimy:

(1.1-2) entuzjastyczny, pogodny, poweselały, promienny, radosny, rozanielony, rozbawiony, roześmiany, rozochocony, rozpromieniony, rozradowany, rozweselony, szczęśliwy, uradowany, uszczęśliwiony, uśmiechnięty, wesoły, wniebowzięty; poet. słoneczny; cały w skowronkach, pełen radości, pełen zadowolenia, w różowym humorze

(1.3) dobry, pozytywny, rozweselający, szczęśliwy, wesoły

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. smutek mrz, smuteczek mrz, smutki nmos, smuteczki nmos, smutas mos, smutasek mos, smucenie n, smucenie n, posmucenie n, zasmucenie n, zasmucanie n, smutność ż

czas. smucić ndk., posmucić dk., zasmucić dk., zasmucać ndk.

przym. smutnawy

przysł. smutnie, smutno

związki frazeologiczne:

etymologia:

od XV w., odmianka fonetyczna przym. smętny, cząstka -u- prawdopodobnie pod wpływem st.czes. smutek → smutek^[6]

por. smucić, smutek

uwagi:

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) sad, rueful, brokenhearted
• arabski: (1.1) حزين (hazin), محزن, أسيان, جزع, algier. arab. زاوالي
• baskijski: (1.1) triste, goibel
• białoruski: (1.1) смутны, тужлівы, журботны, сумны; (1.2) смутны, тужлівы, журботны, сумны
• bułgarski: (1.1) тъжен; (1.2) тъжен
• cerkiewnosłowiański: (1.2) дрѧхлъ
• czeski: (1.1) smutný
• cziczewa: (1.1) chisoni
• dolnołużycki: (1.1) tužny
• duński: (1.1) trist; (1.2) trist; (1.3) trist
• esperanto: (1.1) trista, malgaja, malĝoja
• fiński: (1.1) haikea, ankea, surullinen
• francuski: (1.1) triste, maussade
• gudźarati: (1.1) ગમગીન (gamagīna)
• hiszpański: (1.1) triste, afligido
• ilokano: (1.1) naliday
• indonezyjski: (1.1) pilu
• interlingua: (1.1) desolate, elegiac, luctuose, lugubre
• irlandzki: (1.1) brónach
• islandzki: (1.1) hryggur
• japoński: (1.1) 悲 (かなしい)
• jidysz: (1.1) קאַלעמוטנע (kalemutne)
• kataloński: (1.1) trist
• luksemburski: (1.1) trauereg
• łaciński: (1.1) ater, atratus, niger
• niderlandzki: (1.1) triest, verdrietig
• niemiecki: (1.1) traurig
• norweski (bokmål): (1.1) trist
• nowogrecki: (1.1) θλιβερός, λυπητερός, θλιμμένος
• polski język migowy:
  (w zapisie SignWriting)

  (1.1)
• rosyjski: (1.1) грустный, тоскливый, печальный
• sanskryt: (1.1) खिन्न, उत्क, उद्विग्न, अप्रमद, विमनस्
• slovio: (1.1) smutju (смутйу), zxalju (жалйу)
• słowacki: (1.1) smutný
• staro-cerkiewno-słowiański: (1.1) дрѧхлъ
• szwedzki: (1.1) ledsen, sorglig, sorgsen, vemodig
• tswana: (1.1) hutsafetse
• turecki: (1.1) üzgün
• tybetański: (1.1) སྐྱོ་པོ
• ukraiński: (1.1) смутний, сумний
• walijski: (1.1) trist
• wietnamski: (1.1) âu sầu
• wilamowski: (1.1) traueriḱ, trüwenik, smuytnie; (1.2) traueriḱ, trüwenik, smuytnie
• włoski: (1.1) mesto, triste

źródła:

1. Hasło „smutny” w: Wielki słownik ortograficzno-fleksyjny, red. Jerzy Podracki, Horyzont, Warszawa 2001, ISBN 83-7311-161-1, s. 1213.
2.  Hasło „smutny” w: Słownik języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.
3.  Hasło „smutny” w: Słownik języka polskiego pod redakcją Witolda Doroszewskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.
4. Eliza Orzeszkowa, Cnotliwi, 1871, Wikiźródła.
5. Michnik Adam, Tischner Józef, Żakowski Jacek, Między Panem a Plebanem, 1995, Narodowy Korpus Języka Polskiego.
6. Hasło „smutek” w: Wiesław Boryś, Słownik etymologiczny języka polskiego, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2005, ISBN 83-08-03648-1, s. 564.