lalka

lalka (język polski)

lalki (1.1)

lalki (1.2)

lalki (1.3)

lalki (1.4)

lalki (1.5)

lalki (1.6)

lalki (1.7)

lalka (1.9)

lalka (1.10)

tralki z dwiema lalkami (1.11)

wymowa:

IPA: [ˈlalka], AS: [lalka] ​^?/i

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj żeński

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	lalka	lalki
dopełniacz	lalki	lalek
celownik	lalce	lalkom
biernik	lalkę	lalki
narzędnik	lalką	lalkami
miejscownik	lalce	lalkach
wołacz	lalko	lalki

(1.1) dziecięca zabawka mająca ludzką postać; zob. też lalka (figurka) w Wikipedii

(1.2) przen. określenie na ładną, wystrojoną kobietę

(1.3) teatr. figurka człowieka lub zwierzęcia, poruszana przez aktora podczas spektaklu

(1.4) drewniany model człowieka z ruchomymi częściami dla malarza lub rzeźbiarza^[1]

(1.5) daw. model krawiecki do upinania na nim sukni^[1]

(1.6) lm lalki: snopki zboża układane w polu po sześć lub siedem^[1]

(1.7) lm lalki: motki lnu do przędzenia

(1.8) folk. jeden z motywów zdobniczych na pisankach^[1]

(1.9) przest. zool. owadzia poczwarka^[1]

(1.10) gw. (Śląsk Cieszyński) anat. źrenica^[2]

(1.11) archit. wybrzuszenie tralki

odmiana:

(1.1-3)

 

przykłady:

(1.1) Od mamy dostałam wczoraj ładną lalkę, jak przyjdziesz do mnie, to ci pokażę.

(1.2) — Co mnie jednak dziwi najmocniej, — prawiła — to okoliczność, że na podobnych lalkach nie poznają się mężczyźni. Dla żadnej kobiety, począwszy od Wąsowskiej, kończąc na mojej pokojówce, nie jest to sekret, że w Ewelinie nie zbudził się jeszcze ani rozum, ani serce; wszystko w niej śpi…^[3]

składnia:

kolokacje:

(1.1) domek dla lalek

(1.6) zbierać zboże w lalki

synonimy:

(1.1) lala, laleczka, lalunia; daw. łątka

(1.2) lala, cizia

(1.3) w zależności od sposobu animowania: kukła, kukiełka, pacynka, marionetka, jawajka

(1.4) manekin

(1.5) manekin

(1.9) poczwarka

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

(1.11) tralka

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. lalkarz m, lalkarka ż, laluś m, lalkarstwo n

zdrobn. lala ż, laleczka ż, lalunia ż, lalusia ż

czas. lalkać

przym. lalkowy, lalusiowaty, laleczkowy, laleczkowaty, lalczyny

przysł. lalkowato, lalusiowato

wykrz. lala

związki frazeologiczne:

bezduszna lalka • teatr lalek

etymologia:

(1.1) pol. lala < prasł. *ľaľa – dziecięcy wyraz powstały przez podwojenie sylaby la, analogicznie do tata/tatko, mama/mamka, baba/babka, ciocia/ciotka, niania/niańka^[4]

(1.9) kalka językowa z łaciny, łac. pupa → „lalka” i „poczwarka”

uwagi:

tłumaczenia:

(1.10) zobacz listę tłumaczeń w haśle: źrenica

• afrykanerski: (1.1) pop
• albański: (1.1) kukull ż; (1.3) kukull ż
• angielski: (1.1) doll
• arabski: (1.1) دمية ż (dumya)
• asturyjski: (1.1) moñeca ż
• azerski: (1.1) kukla
• baskijski: (1.1) panpina; (1.2) panpina
• bengalski: (1.1) পুতুল (putul)
• białoruski: (1.1) лялька ż (liaĺka)
• birmański: (1.1) အရုပ် (a.rup)
• bośniacki: (1.1) lutka ż
• bułgarski: (1.1) кукла ż (kukla)
• cebuano: (1.1) monyeka
• chiński standardowy: (1.1) 娃娃 (wáwá)
• chorwacki: (1.1) lutka ż
• czeski: (1.1) panenka ż; (1.3) loutka ż
• cziczewa: (1.1) chidole
• dolnołużycki: (1.1) pupa ż
• duński: (1.1) dukke w
• esperanto: (1.1) pupo
• estoński: (1.1) nukk
• farerski: (1.1) dukka ż
• fiński: (1.1) nukke
• francuski: (1.1) poupée ż; (1.2) nana ż, pépée ż
• fryzyjski: (1.1) pop
• galicyjski: (1.1) boneca ż
• grenlandzki: (1.1) naalungiarsuusiaq
• gruziński: (1.1) თოჯინა (t’ojina)
• gudźarati: (1.1) ઢીંગલી (ḍhīṅgalī)
• haitański: (1.1) poupe
• hausa: (1.1) yar tsana
• hawajski: (1.1) kiʻi pēpē
• hebrajski: (1.1) בובה ż (buba)
• hindi: (1.1) गुड़िया ż (guṛiyā)
• hiszpański: (1.1) muñeca ż
• hmong: (1.1) tus roj hmab
• ido: (1.1) pupeo
• indonezyjski: (1.1) boneka
• irlandzki: (1.1) bábóg ż, áilleagán m
• islandzki: (1.1) brúða ż, dúkka ż
• itelmeński: (1.1) ӽэ’луч
• japoński: (1.1) 人形 (にんぎょう, ningyō)
• jidysz: (1.1) טאָק m/ż (tok), טעקל n (tekl), ליאַלקע ż (lyalke); (1.5) טאָק m/ż (tok)
• kantoński: (1.1) 娃娃 (waa1 waa1)
• kaszubski: (1.1) pùpa ż, pùpka ż
• kataloński: (1.1) nina ż
• kazachski: (1.1) қуыршақ (qwırşaq)
• khmerski: (1.1) កូនក្រមុំ (koon krɑmum)
• kirgiski: (1.1) куурчак (kuurçak)
• koreański: (1.1) 인형 (inhyeong)
• korsykański: (1.1) bambola ż
• krymskotatarski: (1.1) qoqla
• kurmandżi: (1.1) bebek
• laotański: (1.1) ຕຸກກະຕາ (tuk ka tā)
• litewski: (1.1) lėlė ż
• luksemburski: (1.1) Popp ż
• łaciński: (1.1) pupa ż
• łotewski: (1.1) lelle ż
• macedoński: (1.1) кукла ż (kukla)
• malajalam: (1.1) പാവ (pāva)
• malajski: (1.1) anak patung, boneka
• malgaski: (1.1) saribakoly
• maltański: (1.1) pupa ż
• manx: (1.1) babban m
• maoryski: (1.1) karetao
• marathi: (1.1) बाहुली (bāhulī) ż, बाहुले (bāhulē) n; (1.3) बाहुली (bāhulī) ż, बाहुले (bāhulē) n
• maryjski: (1.1) курчак
• mongolski: (1.1) хүүхэлдэй (khüükheldei)
• nawaho: (1.1) awééshchíín
• nepalski: (1.1) पुतली (putalī)
• niderlandzki: (1.1) pop ż
• niemiecki: (1.1) Puppe ż; (1.9) Puppe ż
• norweski (bokmål): (1.1) dukke m/ż
• norweski (nynorsk): (1.1) dokke ż
• nowogrecki: (1.1) κούκλα ż (koúkla)
• ormiański: (1.1) տիկնիկ (tiknik)
• pendżabski: (1.1) ਗੁੱਡੀ (guḍī)
• perski: (1.1) عروسک ('arusak)
• polski język migowy:
  (w zapisie SignWriting)

  (1.1)
• portugalski: (1.1) boneca ż, boneco m
• rosyjski: (1.1) кукла ż
• rumuński: (1.1) păpușă ż
• serbski: (1.1) лутка ż (lutka)
• shona: (1.1) mudhori
• sindhi: (1.1) گڏين
• słowacki: (1.1) bábika ż, bába ż
• słoweński: (1.1) punčka ż, lutka ż
• somalijski: (1.1) boombalo
• starogrecki: (1.1) γλήνη ż (glḗnē), γλώνη ż (glṓnē), κόρη ż (kórē), κοράσιον n (korásion)
• suahili: (1.1) mwanasesere
• sundajski: (1.1) boneka
• syngaleski: (1.1) බෝනික්කා (bōnikkā)
• szkocki gaelicki: (1.1) liùghag ż
• szwedzki: (1.1) docka w
• tadżycki: (1.1) лухтак (luxtak)
• tagalski: (1.1) manika
• tajski: (1.1) ตุ๊กตา (dtúk-gà-dtaa)
• tamilski: (1.1) பொம்மை (pom'mai)
• taos: (1.1) c’ìpána
• tatarski: (1.1) qurçaq
• telugu: (1.1) బొమ్మ (bom'ma)
• turecki: (1.1) oyuncak bebek, bebek
• ujgurski: (1.1) قورچاق (qorchaq)
• ukraiński: (1.1) лялька ż (lyalʹka)
• urdu: (1.1) گڑیا ż (guṛiyā)
• uzbecki: (1.1) qo'g'irchoq
• walijski: (1.1) doli ż
• waloński: (1.1) pope ż
• węgierski: (1.1) baba
• wietnamski: (1.1) búp bê
• wilamowski: (1.1) tokk ż, tok ż
• włoski: (1.1) bambola ż, pupa ż; (1.2) bambola ż; (1.3) burattino m, marionetta ż
• zulu: (1.1) unodoli

źródła:

1.  Słownik języka polskiego, red. Jan Karłowicz, Adam Kryński, Władysław Niedźwiedzki, t. II: H-M, Warszawa 1900–1927, s. 678.
2. Słownik gwarowy Śląska Cieszyńskiego, red. Jadwiga Wronicz, Galeria „Na Gojach”, Ustroń 2010, ISBN 978-83-60551-28-8.
3. Bolesław Prus: Lalka
4. Izabela Marmor: Słownik etymologiczny języka polskiego, Wydawnictwo Szkolne PWN Sp. z o.o., str. 224