ziemski

ziemski (język polski)

wymowa:

IPA: [ˈʑɛ̃msʲci], AS: [źẽmsʹḱi], zjawiska fonetyczne: zmięk.• nazal. ^ⓘ

znaczenia:

przymiotnik

(1.1) dotyczący planety Ziemi

(1.2) dotyczący ziemi ornej, majątku ziemskiego

(1.3) książk. zwykły, codzienny

(1.4) książk. doczesny (zwłaszcza w opozycji do życia pozagrobowego)

(1.5) daw. dotyczący ziemi, jako jednostki administracyjnej początkowo obejmującej kilka powiatów sądowych.

przypadek	liczba pojedyncza				liczba mnoga
	mos/mzw	mrz	ż	n	mos	nmos
mianownik	ziemski		ziemska	ziemskie	ziemscy	ziemskie
dopełniacz	ziemskiego		ziemskiej	ziemskiego	ziemskich
celownik	ziemskiemu		ziemskiej	ziemskiemu	ziemskim
biernik	ziemskiego	ziemski	ziemską	ziemskie	ziemskich	ziemskie
narzędnik	ziemskim		ziemską	ziemskim	ziemskimi
miejscownik	ziemskim		ziemskiej	ziemskim	ziemskich
wołacz	ziemski		ziemska	ziemskie	ziemscy	ziemskie

odmiana:

(1.1-5)

 

przykłady:

(1.1) Linie ziemskiego pola magnetycznego są deformowane przez wiatr słoneczny.

(1.2) W niektórych wsiach było kilku właścicieli ziemskich, którzy dzielili się chłopem pańszczyźnianym po połowie. (źródło: Nowe Skalmierzyce, rys historyczny)

(1.2) Jestem Walenty… obywatel ziemski (źródło: Bolesław Prus, Konkurs żniwiarek)

(1.3) Ziemskie troski, codzienne znoje, interesy i małostki ustąpiły na chwilę. (źródło: Stefan Żeromski: Syzyfowe prace, rozdział VI)

(1.4) Zaledwiem bowiem żywot ziemski przeżył // Diabeł pochwycił mnie w szpony. (źródło: Adam Asnyk, Opowieść ducha)

(1.5) W podobny sposób wybierano podkomorzych i sąd ziemski, złożony z trzech urzędników: sędziego, podsędka i pisarza. (źródło: Encyklopedia staropolska)

składnia:

kolokacje:

(1.1) ziemski glob • magnetyzm ziemski • elipsoida / kula / skorupa / atmosfera / oś ziemska • przyśpieszenie ziemskie

(1.2) majątek / właściciel / posiadacz ziemski • akta ziemskie

(1.3) ziemskie troski

(1.4) ziemski raj • ziemskie namiętności

(1.5) urząd / urzędnik / sędzia / pisarz / podkomorzy ziemski • sąd ziemski • sejmik ziemski • powiat ziemski

synonimy:

(1.2) gruntowy, ziemiański

(1.3) przyziemny, zwykły, codzienny, trywialny, prozaiczny

(1.4) doczesny

antonimy:

(1.1) kosmiczny, pozaziemski

(1.4) pozagrobowy, nieziemski, niebiański

(1.5) grodzki

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. ziemia ż, Ziemia ż, ziemstwo n, ziemianin m, ziemianka ż, ziemiaństwo n, ziemskość ż, Ziemianin m, Ziemianka ż, ziemiańskość ż

przym. ziemny, ziemiański, ziemisty, przyziemny

przysł. ziemsko, ziemiańsko

związki frazeologiczne:

ziemska wędrówka • ziemski padół • ziemska powłoka

etymologia:

uwagi:

(1.5) współcześnie to znaczenie przetrwało tylko w podziale powiatów na ziemskie i grodzkie.

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) terrestial; (1.2) landed; (1.3) mundane, ordinary, earthy; (1.4) worldly, earthly, sublunary, temporal
• baskijski: (1.1) lurtar
• białoruski: (1.1) зямны; (1.4) зямны
• czeski: (1.1) zemský
• duński: (1.1) jordisk; (1.4) jordisk
• esperanto: (1.1) tera
• francuski: (1.1) terrestre, de terre
• niemiecki: (1.1) Erd-, Erden-; (1.2) Land-; (1.3) irdisch; (1.4) irdisch; (1.5) Land-
• rosyjski: (1.1) земной; (1.2) земельный; (1.3) земной; (1.4) земной; (1.5) земский
• sanskryt: (1.1) और्वर

źródła: