budować

Podobna pisownia: bùdowac

budować (język polski)

mężczyźni budują (1.1) drewniany dom

oni budują (1.1) torowisko

wymowa:

​^?/i, IPA: [buˈdɔvaʨ̑], AS: [budovać]

​^?/i

znaczenia:

czasownik przechodni niedokonany (dk. brak)

(1.1) tworzyć, wznosić budynki albo inne konstrukcje

(1.2) ogólnie: tworzyć, kreować

czasownik nieprzechodni niedokonany (dk. brak)

(2.1) składać się na coś; być budulcem, składnikiem czegoś

czasownik zwrotny niedokonany budować się (dk. brak)

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		budować
czas teraźniejszy		buduję	budujesz	buduje	budujemy	budujecie	budują
czas przeszły	m	budowałem	budowałeś	budował	budowaliśmy	budowaliście	budowali
	ż	budowałam	budowałaś	budowała	budowałyśmy	budowałyście	budowały
	n	budowałom	budowałoś	budowało
tryb rozkazujący		niech buduję	buduj	niech buduje	budujmy	budujcie	niech budują
pozostałe formy czas przyszły m będę budował, będę budować będziesz budował, będziesz budować będzie budował, będzie budować będziemy budowali, będziemy budować będziecie budowali, będziecie budować będą budowali, będą budować ż będę budowała, będę budować będziesz budowała, będziesz budować będzie budowała, będzie budować będziemy budowały, będziemy budować będziecie budowały, będziecie budować będą budowały, będą budować n będę budowało, będę budować będziesz budowało, będziesz budować będzie budowało, będzie budować czas zaprzeszły m budowałem był budowałeś był budował był budowaliśmy byli budowaliście byli budowali byli ż budowałam była budowałaś była budowała była budowałyśmy były budowałyście były budowały były n budowałom było budowałoś było budowało było forma bezosobowa czasu przeszłego budowano tryb przypuszczający m budowałbym, byłbym budował budowałbyś, byłbyś budował budowałby, byłby budował budowalibyśmy, bylibyśmy budowali budowalibyście, bylibyście budowali budowaliby, byliby budowali ż budowałabym, byłabym budowała budowałabyś, byłabyś budowała budowałaby, byłaby budowała budowałybyśmy, byłybyśmy budowały budowałybyście, byłybyście budowały budowałyby, byłyby budowały n budowałobym, byłobym budowało budowałobyś, byłobyś budowało budowałoby, byłoby budowało imiesłów przymiotnikowy czynny m budujący, niebudujący ż budująca, niebudująca budujące, niebudujące n budujące, niebudujące imiesłów przymiotnikowy bierny m budowany, niebudowany budowani, niebudowani ż budowana, niebudowana budowane, niebudowane n budowane, niebudowane imiesłów przysłówkowy współczesny budując, nie budując rzeczownik odczasownikowy budowanie, niebudowanie

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		budować
czas teraźniejszy		buduję	budujesz	buduje	budujemy	budujecie	budują
czas przeszły	m	budowałem	budowałeś	budował	budowaliśmy	budowaliście	budowali
	ż	budowałam	budowałaś	budowała	budowałyśmy	budowałyście	budowały
	n	budowałom	budowałoś	budowało
tryb rozkazujący		niech buduję	buduj	niech buduje	budujmy	budujcie	niech budują
pozostałe formy czas przyszły m będę budował, będę budować będziesz budował, będziesz budować będzie budował, będzie budować będziemy budowali, będziemy budować będziecie budowali, będziecie budować będą budowali, będą budować ż będę budowała, będę budować będziesz budowała, będziesz budować będzie budowała, będzie budować będziemy budowały, będziemy budować będziecie budowały, będziecie budować będą budowały, będą budować n będę budowało, będę budować będziesz budowało, będziesz budować będzie budowało, będzie budować czas zaprzeszły m budowałem był budowałeś był budował był budowaliśmy byli budowaliście byli budowali byli ż budowałam była budowałaś była budowała była budowałyśmy były budowałyście były budowały były n budowałom było budowałoś było budowało było forma bezosobowa czasu przeszłego budowano tryb przypuszczający m budowałbym, byłbym budował budowałbyś, byłbyś budował budowałby, byłby budował budowalibyśmy, bylibyśmy budowali budowalibyście, bylibyście budowali budowaliby, byliby budowali ż budowałabym, byłabym budowała budowałabyś, byłabyś budowała budowałaby, byłaby budowała budowałybyśmy, byłybyśmy budowały budowałybyście, byłybyście budowały budowałyby, byłyby budowały n budowałobym, byłobym budowało budowałobyś, byłobyś budowało budowałoby, byłoby budowało imiesłów przymiotnikowy czynny m budujący, niebudujący ż budująca, niebudująca budujące, niebudujące n budujące, niebudujące imiesłów przysłówkowy współczesny budując, nie budując rzeczownik odczasownikowy budowanie, niebudowanie

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		budować się
czas teraźniejszy		buduję się	budujesz się	buduje się	budujemy się	budujecie się	budują się
czas przeszły	m	budowałem się	budowałeś się	budował się	budowaliśmy się	budowaliście się	budowali się
	ż	budowałam się	budowałaś się	budowała się	budowałyśmy się	budowałyście się	budowały się
	n	budowałom się	budowałoś się	budowało się
tryb rozkazujący		niech się buduję	buduj się	niech się buduje	budujmy się	budujcie się	niech się budują
pozostałe formy czas przyszły m będę się budował, będę się budować będziesz się budował, będziesz się budować będzie się budował, będzie się budować będziemy się budowali, będziemy się budować będziecie się budowali, będziecie się budować będą się budowali, będą się budować ż będę się budowała, będę się budować będziesz się budowała, będziesz się budować będzie się budowała, będzie się budować będziemy się budowały, będziemy się budować będziecie się budowały, będziecie się budować będą się budowały, będą się budować n będę się budowało, będę się budować będziesz się budowało, będziesz się budować będzie się budowało, będzie się budować czas zaprzeszły m budowałem się był budowałeś się był budował się był budowaliśmy się byli budowaliście się byli budowali się byli ż budowałam się była budowałaś się była budowała się była budowałyśmy się były budowałyście się były budowały się były n budowałom się było budowałoś się było budowało się było forma bezosobowa czasu przeszłego budowano się tryb przypuszczający m budowałbym się, byłbym się budował budowałbyś się, byłbyś się budował budowałby się, byłby się budował budowalibyśmy się, bylibyśmy się budowali budowalibyście się, bylibyście się budowali budowaliby się, byliby się budowali ż budowałabym się, byłabym się budowała budowałabyś się, byłabyś się budowała budowałaby się, byłaby się budowała budowałybyśmy się, byłybyśmy się budowały budowałybyście się, byłybyście się budowały budowałyby się, byłyby się budowały n budowałobym się, byłobym się budowało budowałobyś się, byłobyś się budowało budowałoby się, byłoby się budowało imiesłów przymiotnikowy czynny m budujący się, niebudujący się ż budująca się, niebudująca się budujące się, niebudujące się n budujące się, niebudujące się imiesłów przymiotnikowy bierny m budowany, niebudowany budowani, niebudowani ż budowana, niebudowana budowane, niebudowane n budowane, niebudowane imiesłów przysłówkowy współczesny budując się, nie budując się rzeczownik odczasownikowy budowanie się, niebudowanie się

(3.1) być budowanym (1.1)

(3.2) pot. wznosić sobie dom

odmiana:

(1.1-2) koniugacja IV

 

(2.1) koniugacja IV

 

(3.1-2) koniugacja IV

 

przykłady:

(1.1) Na razie mieszkam w bloku, ale – gdy zarobię dość pieniędzy – mam zamiar wybudować własny dom.

(1.2) Już na pierwszych etapach wyścigu lider zaczął budować dużą przewagę nad rywalami.

(1.2) Przyznając ten order liczę, że będzie pan w dalszym ciągu budował pokój i porozumienie pomiędzy naszymi narodami.

(2.1) Białka budują w organizmie człowieka mięśnie, włosy i paznokcie.

składnia:

kolokacje:

(1.1) budować dom / most • budować miasto • budować statek

(1.2) budować zgodę / porozumienie

synonimy:

(1.1) wznosić, konstruować, stawiać, dźwigać, erygować

(1.2) stwarzać

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. zabudowa ż, budowa ż, budowla ż, budowanie n, budynek m, budownictwo n, budowlanka ż, budowlaniec m, budowniczy m, budulec m, budowlany mos, wybudowanie n, zbudowanie n, zabudowanie n, odbudowa ż

czas. zbudować dk., wybudować dk., nadbudować dk., rozbudować dk., przebudować dk., odbudować dk.

przym. budujący, budowlany, budulcowy, budowniczy

przysł. budująco

związki frazeologiczne:

kto się buduje, ten się rujnuje

etymologia:

śwn. büden^[1]

uwagi:

tłumaczenia:

• albański: (1.1) ndërtoj
• angielski: (1.1) build, construct, edify; (1.2) build, create
• arabski: (1.1) شاد, بنى
• baskijski: (1.1) eraiki
• chorwacki: (1.1) graditi
• duński: (1.1) bygge
• esperanto: (1.1) konstrui
• fiński: (1.1) rakentaa
• francuski: (1.1) bâtir, construire
• gocki: (1.1) 𐍄𐌹𐌼𐍂𐌾𐌰𐌽
• hiszpański: (1.1) construir, erigir, levantar, edificar; (2.1) componer, constituir, formar
• interlingua: (1.1) struer
• jidysz: (1.1) בויען (bojen); (1.2) בויען (bojen)
• kaszubski: (1.1) bùdowac
• kataloński: (1.1) construir, bastir
• litewski: (1.1) stato
• luksemburski: (1.1) bauen; (1.2) bauen
• łaciński: (1.1) aedifico, construo
• macedoński: (1.1) гради
• maltański: (1.1) bena
• niemiecki: (1.1) bauen
• nowogrecki: (1.1) κτίζω, χτίζω
• rosyjski: (1.1) строить; (2.1) составлять, быть построенным из + D.
• shona: (1.1) vaka
• slovio: (1.1) budovit (будовит)
• słowacki: (1.1) budovať
• słoweński: (1.1) graditi
• szkocki: (1.1) big; (1.2) big
• szwedzki: (1.1) bygga, anlägga
• ukraiński: (1.1) будувати
• węgierski: (1.1) épít; (3.1) építkezik; (3.2) építkezik
• wilamowski: (1.1) bauyn, baojyn, boüyn
• włoski: (1.1) costruire, erigere; (1.2) costruire
• wolof: (1.1) tabax

źródła:

1. Słownik zapożyczeń niemieckich w polszczyźnie, red. Marek Łaziński, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008, ISBN 978-83-01-15588-9, s. 40.