Lubań (województwo dolnośląskie)
miasto i gmina w województwie dolnośląskim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Lubań (głuż. Lubań, niem. Lauban) – miasto w województwie dolnośląskim, w powiecie lubańskim. Siedziba administracyjna powiatu oraz gminy wiejskiej Lubań (której jednak nie jest częścią, stanowiąc odrębną gminę miejską). Według spisu powszechnego z 2021 r. zamieszkane było przez 20 096 osób[2]. Według danych GUS z 1 stycznia 2023 r. liczyło 19 756 mieszkańców[1] (214. miejsce w kraju). Gęstość zaludnienia wynosiła 1225,6 osób/1 km² (14. miejsce w województwie).
| miasto i gmina | |||||
 Rynek z ratuszem, Wieżą Kramarską i rekonstrukcją sukiennic (2006) | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| Burmistrz |
Grzegorz Wieczorek | ||||
| Powierzchnia |
16,12 km² | ||||
| Wysokość |
ok. 212 m n.p.m. | ||||
| Populacja (01.01.2023) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Strefa numeracyjna |
75 | ||||
| Kod pocztowy |
59-800 do 59-801 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
DLB | ||||
Położenie na mapie powiatu lubańskiego  | |||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |||||
| 51°07′05″N 15°17′21″E | |||||
| TERC (TERYT) |
0210011 | ||||
| SIMC |
0936150 | ||||
Urząd miejski ul. 7 Dywizji 1459-800 Lubań | |||||
| Strona internetowa | |||||
| BIP | |||||
Historycznie leży na Górnych Łużycach, przy granicy ze Śląskiem. W granicach Polski od 1945 r. W 1972 r. miasto było siedzibą władz, ale nie należało do gromady Lubań. W latach 1975–1998 miasto należało do województwa jeleniogórskiego.
Położenie
_(1).jpg)
_(3).jpg)
Lubań położony jest na Pogórzu Izerskim, nad rzeką Kwisą oraz jej dopływem – Siekierką. Miasto znajduje się ok. 45 km na północny zachód od Jeleniej Góry i 25 km na wschód od Zgorzelca.
Powierzchnia miasta wynosi 16,12 km²[3] (381. miejsce w kraju), stanowiąc 3,76% powierzchni powiatu (wg stanu na 1 stycznia 2011 r.). Użytki rolne wynoszą 48%, a użytki leśne 3% (2002)[4].
Nazwa
Pierwotną nazwą miejscowości była serbołużycka nazwa Luban[5]. Po podbiciu w średniowieczu Słowian połabskich z plemion Serbów łużyckich nazwa została później zgermanizowana na Lauban – ta wersja pojawia się po raz pierwszy w XV w[6]. W roku 1613 śląski regionalista i historyk Mikołaj Henel z Prudnika wymienił miejscowość w swoim dziele o geografii Śląska pt. Silesiographia podając jej łacińskie nazwy: Lauba, Laubanum[7]. W XIX wieku można było w polskich źródłach spotkać nazwy: Lubiany, Lubiana, Lubań i Lubin[6]. Po II wojnie światowej polska administracja nadała miejscowości polską nazwę Lubań[8], nawiązującą do wcześniejszej nazwy łużyckiej.
Etymologia nie jest pewna, jednak przyjmuje się, że nazwa najprawdopodobniej pochodzi od imienia założyciela – Luban[6].
Historia
Podsumowanie
Perspektywa
Zalążki osadnictwa na terenie miasta Lubań można datować na około IX/X wiek, ten obszar w tamtym okresie zamieszkiwały ludy słowiańskie[9]. Lokacje miasta nastąpiła około roku 1220 w wyniku akcji osadniczej prowadzonej przez Henryka Brodatego[10], jednak w źródłach nie znajdujemy dokładnej daty lokacji miasta.
Od XIII w. miasto zaczyna pojawiać się w kronikach, najczęściej pod nazwą Luban[11]. W tym samym wieku miasto otrzymuje pierwszy samorząd oraz wiele przywilejów takich jak: swobodę polowania i łowienia ryb, wolność cła dla dóbr lubańskich przywożonych z Wrocławia i z powrotem oraz przywilej sprawowania wyższego sądownictwa[12]. Od początku swojego istnienia miasto znajduje się na ziemiach korony czeskiej.
Od 1319 r. Lubań jest we władaniu księcia jaworskiego Henryka I[13]. Jest to okres znacznego rozwoju miasta. Rozszerzano prawa sądownicze miasta na okoliczne wsie. Również w tym okresie powstaje żeński klasztor magdalenek[14]. W 1344 r. miała miejsce bitwa pomiędzy księciem Henrykiem I, a samozwańcem podającym się za zmarłego w 1319 r. margrabiego Waldemara. Miasto za wierność monarsze uzyskuje herb, białe skrzyżowane klucze na czerwono-czarnym polu[15]. W 1346 r. po śmierci księcia jaworskiego panowanie nad ziemią lubańską przejmuje król Czech Jan Luksemburski[16]. W tym samym roku miasto przystępuje do Związku Sześciu Miast Łużyckich[17].
XV w. był dla miasta okresem kryzysu. Pierwszym wydarzeniem tego okresu, który miał destruktywny wpływ na miasto były wojny husyckie. Podczas tych wojen Lubań został dwukrotnie zdobyty przez wojska husyckie, pierwszy raz w roku 1427 r., a drugi raz w 1431 r..[18] Po drugim złupieniu Lubania przez husytów miasto pogrążyło się w ruinę. W tym samym wieku miasto wielokrotnie doznało epidemii (1426, 1435, 1464, 1497-1498) oraz dwukrotnie wybuchł pożar w tkance miejskiej (1487, 1499)[19].
Pod koniec XV w. i w XVI w. nastąpił intensywny rozwój gospodarki miasta, przede wszystkim handlu. Na przestrzeń lat 1489 – 1542 r. miasto nabywa kolejne wsie Siekierczyn, Czerna, Nawojów Łużycki, Luboszów, Dohms pod Świętoszowem, Gierałtów, Wykroty i Zebrzydowa[20]. Lubań staje się również ważnym ośrodkiem przemysłu lnianego[21] oraz browarniczym[22]. Rozwój ten jest jednak zahamowany przez karę nałożoną na Związek Sześciu Miast Łużyckich w 1547 r.. Miasta związku zostały oskarżone o zdradę panującego monarchy Ferdynanda I podczas trwania pierwszej wojnie szmalkaldzkiej. Głównymi zarzutami wobec związku było wysłanie słabo wyposażonych i nielicznych wojsk, unikanie podatków oraz nieposłuszeństwo wobec rozkazów króla[23]. Miasta te nie mając siły by sprzeciwić się królowi zaakceptowały karę. W wyniku tego wyroku Lubań musiał zapłacić dużą karę pieniężną, utracił znaczną część ziem oraz stracił wiele przywilejów miejskich[24].
Podczas wojny 30-latniej miasto nie było teatrem działań wojennych, jednak narzucane werbunki, podatki oraz plądrowanie miasta przez obie strony konfliktu doprowadzają do kryzysu ekonomicznego. Po zawarciu pokoju praskiego w 1635 r. Górne Łużyce, a wraz z nimi Lubań przekazane zostają Królestwu Saksonii.
Pod koniec XVII wieku miasto przechodzi pomyślny okres, szczególnie rozwija się sukiennictwo i płóciennictwo. Miasto również rozszerza tkankę miejską, powstaje w tamtym czasie kościół św. Krzyża[25]. W roku 1707 r. w Lubaniu kwaterował król szewski Karol XII gdzie wymieniono dokumenty pokoju zawartego w Altranstadt[26].
W 1815 r. na mocy traktatu wiedeńskiego, Lubań jako część Górnych Łużyc wszedł w skład królestwa Prus[27]. W 1865 r. w mieście zaczyna funkcjonować linia kolejowa.
W XIX wieku Lubań przechodzi szeroką industrializacja, wiążę się ona przede wszystkim ze złożami węgla brunatnego znajdującymi się w okolicach miasta[28]. Zauważalny jest również rozwój rolnictwa na terenach wokół miasta, przoduje one przede wszystkim w uprawie ziemniaka[29]. Jednak miasto słynie przede wszystkim z zakładów tekstylnych, gdzie najważniejszym ośrodkiem były zakłady Gustava Winklera produkujące przede wszystkim chusteczki[30].
W trakcie drugiej wojny światowej istotnymi mającymi wkład w wysiłek wojenny zakładami znajdującymi się w Lubaniu były zakłady naprawy taboru kolejowego Reischbahn-Ausbesserungwerke, zakład GEMA produkujący urządzenia radarowe oraz zakłady tekstylne Gustava Winklera produkujące odzież dla wojska[31]. Oprócz tych zakładów znajdowało się wiele innych mniejszych.
17 lutego 1945 r. do Lubania doszły jednostki Armii Czerwonej. Miasto w pierwszym etapie walk zostało oblężone przez siły 3 Gwardyjskiej Armii Pancernej. 3 marca siły niemieckie rozpoczęły operacje „Kozica”[32] której jednym z celów było oswobodzenie miasta ze względu na jego strategiczną pozycję i węzeł kolejowy na linii Zgorzelec – Jelenia Góra. Ofensywa była sukcesem wojsk Wermachtu i 6 marca miasto zostało odbite. Siły niemieckie utrzymują miasto do kapitulacji Niemiec 8 Maja 1945 r.. W trakcie walk miasto zostało mocno zniszczone. Zniszczenia w tkance miejskiej szacowane są na od 50 % do 60 % zabudowań[33].
Po wojnie Lubań zostaje włączony w randze miasta powiatowego do państwa polskiego. W pierwszych miesiącach po wojnie władze w mieście sprawował Urząd Odbudowy, a stanowisko starosty zajmował Pełnomocnik Rządu na Obwód Lubańskim którym jako pierwszy został kapitan A. Bielecki[34].
Kalendarium
- 1237 pierwsza wzmianka o osadzie handlowo-celnej w miejscu przeprawy przez Kwisę,
- 1243 – margrabia brandenburski Otton III otrzymał Milsko (w tym Lubań) jako posag Beatrycze, córki króla czeskiego Wacława I,
- 2 poł. XIII w. – nadanie praw miejskich według prawa niemieckiego (magdeburskiego),
- 1319–1337 – przynależność do piastowskiego księstwa jaworskiego,
- 1337 – miasto wraz z dużą częścią Milska przeszło we władanie króla czeskiego Jana Luksemburskiego,
- 1346–1815 – przynależność do górnołużyckiego Związku Sześciu Miast,
- XIV-XV wiek – ośrodek handlu suknem,
- 1427 i 1431 – najazdy husyckie,
- 1635 – Lubań pod panowaniem saskim,
- od połowy XVI do pocz. XVII w. – okres wielkiej prosperity, renesansowa zabudowa miasta,
- XVII-XVIII w. – rozwój produkcji sukna i tekstyliów, specjalnością Lubania były chusteczki do nosa[35],
- 1707 – w Lubaniu przez dwa tygodnie gościł król Stanisław Leszczyński[36],
- 1734 – iluminacja Lubania na cześć króla Polski i elektora saskiego Augusta III Sasa,
- W lipcu 1807 roku Napoleon Bonaparte gościł pierwszy raz w Lubaniu. Drugi raz przyjechał w sierpniu 1813 roku.
- 1815 – miasto stało się częścią pruskiej prowincji Śląsk,
- 1854 – powstanie zakładów ceramicznych,
- 1865 – otwarcie linii kolejowej Śląskiej Kolei Górskiej – połączenie kolejowe ze Zgorzelcem, Węglińcem i Rybnicą[37],
- 1866 – połączenie kolejowe z Jelenią Górą,
- 1868 – powstanie warsztatów kolejowych,
- 1896 – połączenie kolejowe z Leśną,
- 1919 – miasto częścią Prowincji Dolny Śląsk
- 1922-1928 – elektryfikacja linii kolejowych wychodzących z Lubania[37],
- luty–maj 1945 – w ramach operacji dolnośląskiej w walkach z niemieckimi wojskami o Lubań uczestniczył między innymi 6 Gwardyjski Korpus Pancerny z 1 Frontu Ukraińskiego Armii Czerwonej[38]. W wyniku walk miasto uległo zniszczeniu w około 60%. Walki o Lubań rozpoczęły się 17 lutego, do końca lutego miasto zdobyła Armia Czerwona, lecz 6 marca odbili je Niemcy, utrzymując je do kapitulacji 8 maja[37]
- 8 marca 1945 – Joseph Goebbels przybył do Lubania i na rynku miasta gratulował 16-latkowi otrzymania Krzyża Żelaznego 2 klasy[39]
- 1945 – nadanie rangi miasta powiatowego na Ziemiach Odzyskanych
- Na podstawie dekretu PKWN z 31 sierpnia 1944 zostały utworzone miejsca odosobnienia, więzienia i ośrodki pracy przymusowej dla „hitlerowskich zbrodniarzy oraz zdrajców narodu polskiego”. Obóz pracy nr 129 Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego utworzyło w Lubaniu[40].
- 3 września 1945 – otwarcie pierwszej po wojnie Szkoły Podstawowej nr 1[41]
- 10 września 1945 – otwarcie LO w Lubaniu[42]
- 1946 – włączenie do województwa wrocławskiego
- 16 marca 1948 - aresztowanie w Lubaniu przez UB ppłk.Anatola Sawickiego, komendanta Eksterytorialnego Okręgu Lwowskiego Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość[43]
- 1975 – włączenie do województwa jeleniogórskiego
- 1999 – utworzenie powiatu lubańskiego w województwie dolnośląskim
- 2000 – likwidacja Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego w Lubaniu
Zabytki
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są obiekty[44]:
- obszar starego miasta
- kościół parafialny pw. Trójcy Świętej, ul. Szymanowskiego 1, neogotycki z lat 1857–1861 wg projektu Alexisa Langera.
- Zabytkowy szpital przedwojenny przy ulicy Zawidowskiej obecnie mała część budynku została przebudowana na mieszkania
- kościół ewangelicki Marii Panny, al. Kombatantów, z drugiej poł. XIV–XIX w.
- kościół ewangelicki pw. Świętego Krzyża, pl. Okrzei (obecnie nie istnieje).
- wieża Trynitarska (dzwonnica dawnego kościoła pw. Świętej Trójcy), pl. Lompy, z 1320 r. – pierwszej poł. XIV, XIX w., pozostałość rozebranego w 1879 r. kościoła pw. Świętej Trójcy
- cmentarz ewangelicki, obecnie komunalny, ul. Wrocławska
- cmentarz rzym.-kat., obecnie nieczynny, z poł. XIX w.
- park miejski, ul. Kombatantów, z pocz. XIX w
- mury miejskie z 1318 r., zbudowane z kamienia bazaltowego z okolicznych kamieniołomów; pierwotnie otoczone fosą; w podwójnym pierścieniu murów znajdowały się cztery główne bramy miejskie: Nowogrodziecka, Mikołajska, Bracka i Zgorzelecka; obecnie pozostałości – fragmenty wzdłuż ul. Podwale:
- wieża obronna – wieża bracka, obok kościoła Świętego Krzyża, z 1318 r. – XIV w., część rozebranej w XIX wieku Bramy Brackiej
- wieża „Kramarska” (d. ratuszowa), z XIV w., pozostałość XIV-wiecznego ratusza. Pierwszy ratusz powstał w latach 1222–1225, był przebudowywany w latach 1540 i 1769, został rozebrany po zniszczeniach z 1945 r.
- ratusz zbudowany w 1554 r. – XVI w. w stylu renesansowym; obecnie mieści Salę Rajców Miejskich, Muzeum Regionalne (d. Muzeum Osadnictwa Wojskowego), Urząd Stanu Cywilnego oraz Miejską Bibliotekę Publiczną
- dom, ul. 7 Dywizji 12, z k. XIX w.
- willa, obecnie szkoła, ul. Górna 1, z XIX w./XX w.
- dom, dawniej rozlewnia wód, ul. Grunwaldzka 11, z XVI w., 1760 r. XIX w.
- budynki dawnej cegielni Augustina, ul. Izerska 7, z drugiej poł. XIX–XX w.:
- budynek administracyjny
- budynek produkcyjny, obecnie magazyn
- zespół willowy, ul. Kombatantów 2 i 2a, z pierwszej poł. XIX w., 1874 r.:
- willa
- stajnia z wozownią
- park
- ogrodzenie z bramą
- willa z parkiem, ul. Kombatantów 11, z czwartej ćw. XIX w.
- budynek z XVIII/XIX w. przy ul. Lompy 1; sąd kupiecki, gimnazjum, herby fundatorów Adriana Albinusa i jego żony Anny Wigand na tablicy po lewej stronie wejścia, herb Albinusa nad portalem i data 1752 w agrafie[45]
- sąd, pl. 3 Maja 12, z 1899 r.
- magazyn „Dom Solny” lub Dom Zbożowy, ul. Podwale 4, z 1539 r., 1689 r., XIX w., budynek zbudowany z kamienia bazaltowego ufundowany przez Radę Miejską spełniał swoje funkcje do XIX wieku, później służył jako więzienie miejskie
- dom, ul. Spółdzielcza 17, z drugiej poł. XVIII w., XIX w., XX w.
- dom „Pod Okrętem”, ul. Stara 1, z 1715 r. – XVIII w., rodzinny dom kupieckiej rodziny Kirchoffów (obecnie siedziba Urzędu Skarbowego).
- dom, ul. Tkacka 27, z ok. 1900 r.
- zespół domu, ul. Warszawska 2, z k. XIX w.:
- dom
- budynek gospodarczy
- ogród
- dom, ul. Wąska 6, z XVIII w., druga poł. XIX w.
- obiekty po byłych Królewskich Zakładach Kolei Górskiej (ZNTK Lubań), ul. Gazowa – wpisane do rejestru zabytków, wraz z obiektem parowozowni wachlarzowej. Jeden z największych tego typu zachowanych obiektów w Polsce i Europie.
Lubań – Uniegoszcz
- kościół par. pw. Narodzenia NMP, ul. Różana, z XVI–XVIII w.
- dom, ul. Jeleniogórska 18
inne zabytki:
- park na Kamiennej Górze
- most w Lubaniu, najstarszy most drogowy użytkowany na drogach zarządzanych przez GDDKiA w Polsce wybudowany w 1861 roku.
.jpg)
Podział administracyjny
Centrum
- Stare Miasto
- Śródmieście (Przedmieścia Brackie, Mikołajskie, Zgorzeleckie)
Osiedla
- Osiedle Piastów
- Osiedle Willowe (dawniej Os. Waryńskiego)
- Osiedle Zodiak
- Osiedle Fabryczna
- Osiedle Kolejowa
Dzielnice
- Księginki
- Uniegoszcz
Polityka
Burmistrz miasta
Od 1990 roku miastem kieruje burmistrz jako następca naczelnika miasta. 27 maja 1990 roku rada miasta podjęła decyzję o powołaniu na stanowisko burmistrza miasta Zdzisława Bykowskiego, który 26 lipca 1990 roku zastępuje Janusz Skowroński pełniący funkcję burmistrza miasta do 16 lutego 1993. W lutym 1993 roku funkcje burmistrza miasta obejmuje Jerzy Zieliński, który obejmuje funkcje burmistrza do 1998 roku. W 1998 roku ostatni raz Rada Miasta powołuje na stanowisko burmistrza Konrad Rowiński do wyborów samorządowych w 2002 roku.[47]
W 2002 roku po raz pierwszy mieszkańcy miasta mogli bezpośrednio uczestniczyć w wyborach samorządowych na stanowisko burmistrza miasta i w drugiej turze wyborów Konrad Rowiński wygrał z kontrkandydatem 67,52% poparcia.[48] Ponowną reelekcję uzyskał w 2006 roku przy ponownym głosowaniu 26 listopada z 57% poparciem mieszkańców.[49] W 2010 roku nastała zmiana burmistrza miasta, ale dopiero w drugiej turze Konrad Rowiński przegrał z bezpartyjnym Arkadiuszem Słowińskim, gdzie w 2014 roku ponownie w drugiej turze wyborów samorządowych na fotel burmistrza miasta przegrał.[50][51] W 2018 roku Arkadiusz Słowiński wygrał z drugim w kolejności Witoldem Chojnackim mając 57,59%.[52] 7 kwietnia 2024 Grzegorz Wieczorek wygrał z urzędującym burmistrzem miasta mając 53%.[53]
Rada miasta
W 2002 roku Rada Miejska składała się z[54]:
- KWW SLD-UP 10 mandatów
- KWW Rodziny Katolickie "Razem" w Lubaniu 4 mandaty
- KWW Obywatelski Komitet Wyborców Lubań 2002 4 mandaty
- KWW Lubańska Platforma Samorządowa (Platforma Obywatelska) 2 mandaty
- KW Samoobrona Rzeczypospolitej Polskiej 1 mandat
W 2006 roku w czasie rządów koalicji PiS z Samoobroną oraz Ligą Polskich Rodzin lokalnie wygrała opozycja zasiadająca ławy poselskie. Rada Miejska składała się wtedy z[55]:
- KW Platforma Obywatelska RP 8 mandatów
- KWW Obywatelski Komitet Wyborców LUBAŃ 2006 5 mandatów
- KKW SLD+SDPL+PD+UP Lewica i Demokraci 4 mandaty
- KWW Rodziny Katolickie "Razem" w Lubaniu 4 mandaty
W 2010 roku zmiana burmistrza to także zmiana Rady Miasta. Skład Rady Miasta[56]:
- KW Platforma Obywatelska RP 8 mandatów
- KWW Obywatelski Komitet Wyborców LUBAŃ 2010 5 mandatów
- KW Sojusz Lewicy Demokratycznej 4 mandaty
- KWW Rodziny Katolickie "Razem" w Lubaniu 3 mandaty
- KW Prawo i Sprawiedliwość 1 mandat
W 2014 roku przed końcem rządów PO-PSL powiązani ludzie z Platformą Obywatelską osiągają mandaty w radzie miasta z lokalnego komitetu wyborczego. Skład Rady Miasta[57]:
- KWW Obywatelski Komitet Wyborców LUBAŃ 2014 11 mandatów
- KWW Konrada Rowińskiego (Platforma Obywatelska) 5 mandatów
- KWW Nowy Lubań 2 mandaty
- KKW SLD Lewica Razem 2 mandaty
- KWW Tomasz Korcz 1 mandat
Rada Miasta w 2018 za rządów PiS[58]:
- KWW Obywatelski Komitet Wyborców LUBAŃ 2018 Razem 12 mandatów
- KWW Łączy nas Lubań 9 mandatów
W 2024 roku przesunięte wybory[59], wygrana koalicji 15 października i zmniejszenie liczby ludności powodując zmniejszenie liczby radnych do 15[60] oraz powrót JOW-ów spowodowały nie tylko przegraną burmistrz miasta rządzącego od 14 lat, ale także wygraną lokalnie Koalicji Obywatelskiej. Rada miasta od 2024 roku[61]:
- KKW Koalicja Obywatelska 8 mandatów
- KWW Lubań Razem 5 mandatów
- KWW Nowy Lubań 1 mandat
- KWW Bartosza Kuświka 1 mandat
Posłowie i Senatorowie
Posłowie
Senator
Transport
Drogi
Lubań położony jest 11 km na południe od Autostrady A4 (E40) (dojazd 296).
| Droga | Trasa | Ulice |
|---|---|---|
 |
 Zgorzelec – Lubań – Gryfów Śląski – Jelenia Góra  E65 |
Papieża Jana Pawła II – Rybacka – Warszawska – Jeleniogórska |
 |
 Kożuchów – Żagań – Iłowa – Ruszów – Węgliniec – Lubań |
– |
 |
 – Sulików – Lubań – Nowogrodziec – Osiecznica  |
Zawidowska – Armii Krajowej – Bankowa – Podwale – Wrocławska |
 |
Lubań – Kościelnik – Leśna  |
Plac 3 Maja – 7 Dywizji – Tadeusza Kościuszki – Leśna |
Kolej
Pierwsza linia kolejowa przechodząca przez Lubań została otwarta w 1863 roku. W mieście znajduje się jedna stacja kolejowa, Lubań Śląski, mająca według kategoryzacji PKP status dworca lokalnego[62]. Jest to stacja węzłowa, łącząca trzy linie:
- 279: Węgliniec – Lubań
- 274: Jelenia Góra – Lubań – Zgorzelec (Linia Lubań – Zgorzelec reaktywowana dla ruchu pasażerskiego w grudniu 2011)
- 337: Lubań – Leśna (obecnie wyłącznie jako linia towarowa)
Lubań Miasto
W 2018 roku PKP poinformowało o planach utworzenia nowego przystanku kolejowego Lubań Miasto na linii z Lubania do Zgorzelca. Miały one być zrealizowane w ramach projektu elektryfikacji tego odcinka[63]. Budowa przystanku została uwzględniona w planach Ministerstwa Infrastruktury na lata 2020-25[64]. Samorząd Lubania zaproponował w 2021 roku umieszczenie przystanku na linii do Węglińca, przy ulicy Granicznej[65].
Komunikacja autobusowa
W maju 2016 r. stary dworzec autobusowy został wyburzony[66], w jego miejsce wybudowano Galerię „Inbag”[67] – obiekt handlowo-usługowy, posiadający infrastrukturę dworca autobusowego[68][69][70]. Od 22 listopada 2021 roku kursuje z miasta Izerska Komunikacja Autobusowa kursującą do miast i wsi powiatów lubańskiego oraz lwóweckiego.[71] Od 1 marca 2022 kursuje linia 217 w ramach Powiatowej Komunikacji Lwóweckiej, a operatorem linii jest PKS Voyager.[72]
Przewoźnicy
Komunikacja miejska
Pierwsze plany wprowadzenia komunikacji miejskiej w Lubaniu powstały w latach siedemdziesiątych XX wieku[75], jednak pierwsze autobusy wyjechały na ulice miasta w czerwcu 1989. Były to (i nadal są) zwykłe pojazdy PKS, nieprzystosowane do kursowania w mieście (m.in. brak pneumatycznie otwieranych drzwi). Spółka PKS Voyager, która przejęła transport miejski w Lubaniu po upadku Pekaes Lubań, planowała w 2010 roku wprowadzenie pojazdów przystosowanych do transportu miejskiego[75].
W 2019 roku funkcjonowało pięć linii komunikacji miejskiej[76].
Media
Portale
- eluban.pl[77]
- Przegląd Lubański
- Telewizja Lubań
Prasa
- Ziemia Lubańska
Szkolnictwo
Żłobki, przedszkola, szkoły podstawowe i szkoły ponadpodstawowe w Lubaniu:
| Szkolnictwo | ||||
|---|---|---|---|---|
| Szkoła | Adres | Położenie | Rok otwarcia Szkoły | Uwagi |
| Żłobek Bąbelkowo[78] | ul. Mickiewicza 1c | Koło Starostwa Powiatowego | tam też przedszkole | |
| Przedszkole Niepubliczne nr 1[79] | ul. Słoneczna 2 | na górce od J.Dąbrowskiego | ||
| Przedszkole Publiczne nr 1[80] | ul. Mickiewicza 1b | Skrzyżowanie A. Mickiewicza i J.Dąbrowskiego | ||
| Przedszkole Publiczne nr 3[81] | ul. Różana 1 | obok MOSiR | ||
| Przedszkole Publiczne nr 5[82] | ul. Mieszka II 1 | Osiedle „Piast” | ||
| Przedszkole Językowe „Akademia Malucha”[83] | ul. Armii Krajowej 9 | Naprzeciw Szkoły podstawowej nr 1 | 01.09.2011 | Dawniej Młodzieżowy Dom Kultury |
| Szkoła Podstawowa nr 1 im. Tadeusza Kościuszki[84] | ul. Mickiewicza 1
ul. Mickiewicza 2 |
Niedaleko Przedsiębiorstwa wod.-kan. | 03.09.1945 | Pierwsza Szkoła w Lubaniu |
| Szkoła Podstawowa nr 2 im. Europejskich Dróg Świętego Jakuba[85] | ul. Rybacka 16 | Okolice MOSiR | ||
| Szkoła Podstawowa nr 4 im. Kawalerów Orderu Uśmiechu[86] | ul. Kopernika 15 | Blisko sklepów i ZSP im. KZL | 01.09.1960 | Dawniej SP nr 5 |
| Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. Adama Mickiewicza[87] | ul. W. Łokietka 2 | Osiedle „Piast” | LO 10.09.1945, ZSE 01.01.1950, |
Wchodzący w skład ZSP nr 1 |
| Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. Kombatantów Ziemi Lubańskiej[88] | ul. Kopernika 31 | Obok SP nr 4 | 1946 | |
| Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2[89] | ul. Leśna 8 | Za budynkami ul. Tadeusza Kościuszki | 01.09.1962 | |
| Szkoła muzyczna I stopnia im. Oskara Kolberga[90] | al. Kombatantów 11 | Park Kamienna Góra | luty 1992 | |
Gospodarka
W Lubaniu znajdują się następujące zakłady pracy:
- Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej (PEC Lubań Sp. z o.o.)
- Agromet ZEHS Lubań
- Imakon Sp. z o.o.
- „Imka” Dr. Schumacher Sp. z o.o.
- Chromex Sp. z o.o.
- Automatec Sp. z o.o.
W mieście są także miejskie spółki z o.o.:
- Lubańskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji
- Lubańskie Towarzystwo Budownictwa Społecznego
- Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Lubań
- Zakład Gospodarki i Usług Komunalnych Lubań
Zlokalizowane w mieście Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego w 2000 roku zostały postawione w stan upadłości.
Honorowi obywatele miasta
- Jan Lombarski – wieloletni proboszcz parafii pw. Świętej Trójcy[91][92]
- Feliks Netz – pisarz, poeta[93]
Ludzie związani z Lubaniem
Demografia
Dane z 31 grudnia 2009[94]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| Populacja | 21 697 | 100 | 11 451 | 52,8 | 10 246 | 47,2 |
| Gęstość zaludnienia [mieszk./km²] | 1346 | 710,4 | 635,6 | |||
Piramida wieku mieszkańców Lubania w 2014 roku[95].
Opieka zdrowotna
W mieście znajduje się Łużyckie Centrum Medyczne im. Lucjana Kopcia[96], który posiada:
- 8 oddziałów szpitalnych
- 9 poradni specjalistycznych
- 2 pracownie
Religia
Na terenie miasta działalność religijną prowadzą następujące kościoły i związki wyznaniowe:
- Kościół Rzymskokatolicki
- Kościół Ewangelicko-Augsburski
- Kościół Zielonoświątkowy
- Zbór w Lubaniu
- Kościół Boży w Chrystusie
- Zbór w Lubaniu
- Kościół Adwentystów Dnia Siódmego
- Zbór w Lubaniu
- Świadkowie Jehowy
- Dwa zbory (Lubań–Wschód, Lubań–Zachód; Sala Królestwa)[99]
Lubań leży na międzynarodowym szlaku pątniczym – Drodze św. Jakuba. Zbiegają się w nim trzy jego odcinki: Dolnośląska Droga św. Jakuba, Via Regia oraz Sudecka Droga św. Jakuba.
Turystyka
Muzea
W mieście istnieją 2 muzea:
- Muzeum Regionalne mieszczące się w Ratuszu miejskim
- Wystawa „Schron” mieszcząca się w byłym bunkrze w okolicy urzędu miasta i wieży brackiej
Współpraca międzynarodowa
Miasta partnerskie[100]:
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.