3 Gwardyjska Armia Pancerna

3 Gwardyjska Armia Pancerna (ros. 3-я гвардейская танковая армия) – związek operacyjny Armii Czerwonej Armii Radzieckiej z okresu II wojny światowej oraz okresu powojennego.

Ten artykuł dotyczy 3 Gwardyjskiej Armii Pancernej. Zobacz też: 3 Armia - inne armie z numerem 3.

3 Gwardyjska Armia Pancerna

3-я гвардейская танковая армия

Czołgi 3 Gwardyjskiej Armii Pancernej pod Żytomierzem, 1944
Historia
Państwo	ZSRR
Sformowanie	maj 1943
Rozformowanie	1979
Dowódcy
Pierwszy	gen. por. Pawieł Rybałko
Działania zbrojne
II wojna światowa Operacja orłowska Bitwa o Kijów (1943) Operacja żytomiersko-berdyczowska Operacja proskurowsko-czerniowiecka Operacja lwowsko-sandomierska Operacja wiślańsko-odrzańska Operacja dolnośląska Operacja berlińska Operacja praska
Organizacja
Rodzaj sił zbrojnych	wojska lądowe
Rodzaj wojsk	wojska pancerne
Podległość	Front Briański[1] 1 Front Ukraiński
Skład	12 Korpus Pancerny 15 Korpus Pancerny 6 Gwardyjski Korpus Pancerny 7 Gwardyjski Korpus Pancerny 9 Korpus Zmechanizowany

Historia

W maju 1943 rozpoczęto formowanie nowej 3 Gwardyjskiej Armii Pancernej pod dowództwem gen. por. wojsk pancernych Pawła Rybałki. W lipcu weszła w skład Frontu Briańskiego i w jego składzie brała udział w bitwie na łuku kurskim^[2]. W tym czasie w 3 Gwardyjskiej Armii Pancernej służyło około 40 tys. żołnierzy którzy do dyspozycji mieli 731 pojazdów pancernych oraz 700 dział i moździerzy^[3]. Początkowo w jej skład wchodziły: 12 Korpus Pancerny, 15 Korpus Pancerny i inne oddziały.

Ludowy Komisarz Obrony ZSRR doceniając postawę żołnierzy korpusów w bitwie wydał 26 lipca 1943 rozkaz o ich przemianowaniu w korpusy gwardyjskie^[4]. Wysoko ocenił działania bojowe 3 Gwardyjskiej Armii Pancernej Naczelny Dowódca Józef Stalin składając podziękowania całemu jej składowi osobowemu^[5]. Po bitwie pod Kurskiem, 3 Gwardyjską Armię Pancerną wycofano do odwodu Naczelnego Dowództwa i zmieniono jej skład. Po zmianach jej skład przedstawiał się następująco: 6 Gwardyjski Korpus Pancerny, 7 Gwardyjski Korpus Pancerny, 9 Korpus Zmechanizowany, 91 Samodzielna Brygada Pancerna i 50 Pułk Motocyklowy^[6]. Wspomniana 91 SBPanc. i 50 PM stanowiły odwód dowódcy armii i były używane do zadań doraźnych^[7]. W rejon Dniepru na południe od Kijowa oddziały 3 Gwardyjskiej Armii Pancernej dotarły 21 września 1943, pokonując w trzy dni około 200 km^[8]. Jako pierwsi Dniepr sforsowali żołnierze 51 Gwardyjskiej Brygady Pancernej^[9]. Pod koniec 1944 walczyła na przyczółku sandomierskim. Operację wiślańsko-odrzańską, rozpoczęła 12 stycznia 1945 atakiem na Kielce, zdobywając miasto już 15 stycznia^[10].

Osobny artykuł: Walki o Bolesławiec.

Dowództwo armii

Dowódca:

• gen. płk Pawieł Rybałko^[11] (14.05.1943 - 1946^[12])

Szef sztabu:

• gen. mjr Wasilij Mitrofanow (14.05.1943 - 29.03.1944)
• gen. mjr Dmitrij Bachmietiew^[13] (29.03.1944 - 09.05.1945)

Członek Rady Wojennej:

• gen. Siemion Mielnikow^[14] (14.05.1943 - 29.05.1944)

Struktura organizacyjna

Skład w 1943^[4]:

• 12 korpus Pancerny, 26 lipca przemianowany na 6 Gwardyjski Korpus Pancerny,
• 15 Korpus Pancerny, 26 lipca przemianowany na 7 Gwardyjski Korpus Pancerny,
• 2 Korpus Zmechanizowany, 26 lipca przemianowany na 7 Gwardyjski Korpus Zmechanizowany.

Skład w 1945:

• 6 Gwardyjski Korpus Pancerny,
• 7 Gwardyjski Korpus Pancerny,
• 9 Korpus Zmechanizowany^[15].

Operacje

• Operacja orłowska (VIII 1943 r.);
• Bitwa o Kijów (1943) (XI – XII 1943 r.)
• Operacja żytomiersko-berdyczowska (XII 1943 r. – I 1944 r.);
• Operacja proskurowsko-czerniowiecka (III – IV 1944 r.);
• Operacja lwowsko-sandomierska (VII – VIII 1944 r.);
• Operacja wiślańsko-odrzańska (I – II 1945 r.);
• Operacja dolnośląska (II 1945 r.);
• Operacja berlińska (IV – V 1945 r.);
• Operacja praska (V 1945 r.).