Kwisa

Kwisa (niem. Queis) – rzeka w południowo-zachodniej Polsce, płynie przez województwo dolnośląskie i lubuskie, lewy (najdłuższy) dopływ Bobru, długość 126,8 km, powierzchnia zlewni 1026 km² (z czego na terenie kraju 994,9 km²), źródła na wysokości ok. 1020 m n.p.m., ujście – ok. 110 m n.p.m.

Kwisa

Kwisa w Ławszowej
Kontynent	Europa
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Rzeka
Długość	126,8 km
Powierzchnia zlewni	1026 km²
Źródło
Miejsce	Góry Izerskie, Izerskie Garby
Wysokość	1020 m n.p.m.
Współrzędne	50°51′07,9″N 15°24′09,0″E
Ujście
Recypient	Bóbr
Miejsce	okolice Żelisławia
Wysokość	110 m n.p.m.
Współrzędne	51°34′32,9″N 15°23′39,1″E
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego źródło ujście
Położenie na mapie Polski źródło ujście

Kwisa na wysokości Gryfowa Śląskiego

Kwisa w Świeradowie-Zdroju

Płynie przez Pogórze Izerskie i kompleks leśny Borów Dolnośląskich. Zasila Bóbr w okolicach Żagania. Od Świętoszowa na 5,5 km odcinku stanowi granicę między województwami dolnośląskim i lubuskim.

Opis

Wypływa z północnych zboczy Izerskich Garbów (Wysoki Grzbiet Gór Izerskich). Płynie głęboko wciętą doliną pomiędzy Wysokim Grzbietem a Grzbietem Kamienickim na północny zachód. W Świeradowie skręca na północny wschód (NNE). W Krobicy – Orłowicach opuszcza Góry Izerskie, nie zmieniając kierunku. Płynie przez Pogórze Izerskie. W Gryfowie Śląskim skręca na zachód, a w Leśnej na północ z lekkim odchyleniem ku wschodowi (NNE). W głębokiej, wąskiej i krętej dolinie między Gryfowem a Leśną wybudowano dwie zapory i utworzono malownicze jeziora. Za Nowogrodźcem skręca na północ i wpływa na Nizinę Śląsko-Łużycką. W jej obrębie płynie przez Bory Dolnośląskie, a następnie przez Równinę Szprotawską. w obrębie której wpada do Bobru^[1] .

Dopływy

Najważniejszymi dopływami są^{[2] [1] [3]} :

• Siniec (lewy)
• Struga (prawy)
• Płoka (prawy)
• Wodopój (lewy)
• Jastrząbek (prawy)
• Czerwony Potok (lewy)
• Pluskotnik (lewy)
• Bystrzyk (prawy)
• Mokrzyca (lewy)
• Świeradówka (lewy)
• Krobicki Potok (prawy)
• Dzieża (prawy)
• Długi Potok (prawy)
• Czarny Potok (lewy)
• Bruśnik (lewy)
• Miłoszowski Potok (Czarny Strumień) (lewy)
• Młyńska Struga (prawy)
• Oldza (prawy)
• Grabiszówka (lewy)
• Dolna (lewy)
• Gliniec (prawy)
• Olszówka (prawy)
• Luciąża (prawy)
• Siekierka (lewy)
• Łazek (lewy)
• Złoty Stok (lewy)
• Iwnica (prawy)
• Polanka (prawy)

Miejscowości

Ważniejsze miejscowości leżące nad Kwisą: Świeradów-Zdrój, Mirsk, Gryfów Śląski, Leśna, Lubań i Nowogrodziec.

Mapa Górnych Łużyc z 1635 roku z rzeką graniczną Kwisą

Historia

Od połowy XIII wieku (1241), po klęsce Polaków z Mongołami w bitwie pod Legnicą, stanowi historyczną, zachodnią granicę Dolnego Śląska, a dawniej również Polski. Wówczas granica Milska przesunięta została z zachodniego wododziału Nysy Łużyckiej na zachodni wododział Kwisy lub na samą Kwisę. Błędnie na mapach Polski z czasów Mieszka I granica Milska rysowana jest na Kwisie. Wówczas granica wschodnia Milska przebiegała zachodnim wododziałem Nysy Łużyckiej. Przyjmuje się, że leżące na zachód od Kwisy tereny aktualnie należą już do Łużyc Górnych.^{[potrzebny przypis]}

Jeszcze w pierwszej połowie XX wieku w rzece żyły małże perłoródki, z których pozyskiwano perły. Muszle wykorzystywano do przyrządzania leczniczego proszku. Z powodu zanieczyszczenia po 1945 roku małże były spotykane coraz rzadziej, wreszcie wymarły^[4].

Po włączeniu rzeki w granice Polski w 1945 przez krótki czas używano równolegle nazwy Gwizd^[5].

Jeziora zaporowe

W początkach XX wieku powstały na niej dwa sztuczne zbiorniki retencyjne: Jezioro Złotnickie i Jezioro Leśniańskie.

Infrastruktura

Nad rzeką (jako nad jedną z niewielu rzek w kraju) prowadzą dwie autostrady: A4 i A18.

Przez Kwisę przerzuconych jest 7 mostów kolejowych:

Miejscowość	Linia kolejowa	Rok otwarcia
Orłowice	Świeradów – Mirsk	1909[6]
Mirsk	Gryfów Śląski – Mirsk	1884[7]
Kościelniki Dolne	Leśna – Lubań	1896[8]
Lubań	Wrocław Świebodzki – Zgorzelec
Nowogrodziec	Jelenia Góra – Żagań	1904[9]
Zebrzydowa/Kierżno	Miłkowice – Jasień	1846[10]
Żelisław	Wrocław Muchobór – Gubinek	1875[11]

Zobacz multimedia związane z tematem: Kwisa