Ujście rzeki

Ujście rzeki – miejsce, w którym rzeka lub inny ciek kończy swój bieg, wpadając do jeziora, morza, oceanu lub większej rzeki^[1][2][3][4]. Ujścia często stanowią lokalizację portów ze względu na dogodne warunki naturalne^[3]. Są miejscem, gdzie najszybciej zachodzi proces akumulacji osadów aluwialnych^[2].

Ujście Nilu, przykład ujścia deltowego

Typy ujść

Ze względu na budowę wyróżnia się dwa główne typy ujść rzecznych^[2][5].

Ujścia deltowe

Osobny artykuł: Delta rzeki.

Ujścia deltowe to ujścia w postaci kilku odnóg, stworzone przez osadzające się aluwium (głównie żwir, piasek, muł oraz glina). Osadzanie zachodzi dlatego, że w dolnym odcinku rzeka zaczyna stopniowo zwalniać, co powoduje opadanie niesionych przez nią materiałów na dno^[6]. W ten sposób tworzy się równina^[7] o charakterze bagiennym^[6]. O kształcie delt decyduje głównie zarys linii brzegowej, a o jej wielkości – ilość osadów niesionych przez rzekę. Rzeki o ujściach typu deltowego to np. Amazonka, Nil, Ganges^[2]. Delty mogą tworzyć się w zatoce i mieć częściowo zamknięty charakter. Takie ujścia mają np. Wisła, Dniepr, Ob czy Jenisej. Innego rodzaju delty wychodzą w głąb morza, jak w przypadku Rodanu, Wołgi, Missisipi lub Rzeki Żółtej^[5].

La Plata, największe na świecie estuarium

Ujścia rzeczne bez delt

Osobny artykuł: Estuarium.

Niektóre rzeki z różnych powodów nie tworzą delt w odcinku ujściowym. Podobnie jak delty mogą one tworzyć zatoki (np. Boh, Tamiza) lub nie (często dotyczy to małych rzek)^[5]. Estuaria to ujścia rzeczne o lejkowatym kształcie. Formują się one, kiedy dno akwenu jest głębokie, a pływy lub prądy morskie na tyle duże, że podmywają osady rzeczne, uniemożliwiając tym samym powstanie delty^[2][8]. Warunki panujące w estuariach sprawiają, że występują tam jedynie gatunki o wysokiej tolerancji na zmiany w zasoleniu i temperaturze wody^[2]. Przykładami estuariów są m.in. ujścia Loary, Łaby Tamizy, czy wspólne ujście Parany i Urugwaju (La Plata)^[8].

Zobacz też

• Liman