Urriaren 2

Urriaren 2a gregoriotar egutegiaren urteko berrehun eta hirurogeita hamabostgarren eguna da, 276.a bisurteetan. 90 egun falta dira urtea amaitzeko.

Jaiotzak Euskal Herrian Charles Floquet Jaiotza: Donibane Garazi, 1828 Heriotza: rue de Lille, 1896ko urtarrilaren 18a Angel Sukia Jaiotza: Zaldibia, 1916 Heriotza: Donostia, 2006ko uztailaren 13a Émile Temime Jaiotza: Baiona, 1926 Heriotza: Marseilla, 2008ko azaroaren 18a Andoni Egaña Jaiotza: Zarautz, 1961 Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Munduan Mohandas Karamchand Gandhi Jaiotza: Porbandar (en) , 1869 Heriotza: Gandhi Smriti (en) , 1948ko urtarrilaren 30a Graham Greene Jaiotza: Berkhamsted, 1904 Heriotza: Vevey eta Corseaux, 1991ko apirilaren 3a Sting Jaiotza: Wallsend, 1951 Paul von Hindenburg Jaiotza: 6 Podgórna Street in Poznań (en) , 1847 Heriotza: Ogrodzieniec (Kisielice), 1934ko abuztuaren 2a Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Artikulurik ez duten Urriaren 2ko jaiotzak Andreas Gryphius • Cigoli • Alisson Becker • Eskuz gaurkotu Heriotzak Euskal Herrian Cristóbal Rojas Sandoval Jaiotza: Hondarribia, 1502ko ekainaren 26a Heriotza: Sevilla, 1580 Miguel Okendo Jaiotza: Donostia, 1534 (egutegi gregorianoa) Heriotza: Donostia, 1588 Xabier Mendiguren Bereziartu Jaiotza: Ezkio, 1945eko uztailaren 13a Heriotza: Donostia, 2023 Juan Carlos Guerra Jaiotza: Donostia, 1860ko abenduaren 27a Heriotza: Arrasate, 1941 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Munduan Marcel Duchamp Jaiotza: Blainville-Crevon, 1887ko uztailaren 28a Heriotza: Neuilly-sur-Seine, 1968 Ernest Renan Jaiotza: Tréguier, 1823ko otsailaren 28a eta 1823ko otsailaren 27a Heriotza: Parisko 5. barrutia, 1892 Svante Arrhenius Jaiotza: Wik Castle (en) , 1859ko otsailaren 19a Heriotza: Stockholm, 1927 François Arago Jaiotza: Estagel, 1786ko otsailaren 26a, 1786ko otsailaren 27a eta 1786 Heriotza: Paris, 1853 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Artikulurik ez duten Urriaren 2ko heriotzak Samuel Adams • Vasily Shukshin • Giya Kancheli • John Marin • William Ellery Channing • Marek Edelman • Johann Caspar Bluntschli • Brian Friel • Heinz G. Konsalik • Oskar Lange • Eskuz gaurkotu

Gertaerak Indarkeriarik Ezaren Nazioarteko Eguna Saladin I.a 1187 - Saladin agintari musulmanak (irudian) Jerusalem hartu zuen, gurutzatuak 88 urtez hiriaren jabe izan ondoren. 1928 - Josemaría Escrivá aragoitarrak Opus Dei ordena laiko katolikoa sortu zen. 1958 - Gineak independentzia lortu zuen Frantziatik. 2009 - Somaliar piratek Alakrana euskal arrainontzia bahitu zuten Indiako ozeanoan. + Gertaera gehiago... Egutegia Txantiloi:Urri2025 Aurreko eta hurrengo urteetan 2022: Igandea 2023: Astelehena 2024: Asteazkena 2026: Ostirala 2027: Larunbata 2028: Astelehena Izendegia Santutegia: Daturik ez (gehitu) Seaska egutegia: Nagore, Olazti eta Olaitz.

Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.

---

Gertaerak

Euskal Herria

• 1576 – Sorginkeria egotzitza 41 pertsona heriotzara zigortu zituen Uztaritzen epaile batek. Lanetabarta etxeko Marie de Chorropique, auzipetu nagusia, sutan erre zuten, eta beste 40ak hil. Haurrak akelarreetan erabiltzeko hiltzea egotzi zieten.
• 1978 – ETAk, Ramón Quintero Avila goardia juratua hil zuen Lizarran.
• 1980 – ETAk Ramon Coto Abad hil zuen Bilbon, eta Benito Morales Fabian taxi gidaria Errenterian.
• 2007 – Batasuneko nazioarteko bozeramaile eta Amnistiaren Aldeko Mugimenduen eledun Joseba Alvarez eta Oihana Agirre atxilotu zituzten Donostian Espainiako Poliziak. Bi egun barru, gartzeleratu zituzten.
• 2009 – Somaliar piratek Alakrana euskal arrainontzia bahitu zuten Indiako ozeanoan.

Mundua

• 1724 – Muhammad bin Nasir Omango Iman berria hautatu zuten, bere anaia Saif bin Sultan II.a kanporatu eta gero.
• 1936 – Beren borondatearen kontra frankisten Sanjurjoren Tertzioan erreklutatutako ehunka ezkertiar espetxeratu zituzten Zaragozan.
• 1958 – Gineak independentzia lortu zuen Frantziatik.
• 2001 – Swissair hegazkin konpainia suitzarrak porrot egin zuen.
• 2006 – Amishak bizi ziren herrixka baten Charles Carl Roberts izeneko gizon batek bost emakume gazte erail zituen.

Arte eta kultura

Euskal Herria

Mundua

• 1955 – Alfred Hitchcock Presents telesailaren lehenengo atala estreinatu zen.
• 1957 – David Lean ingeles zinema zuzendariaren The Bridge on the River Kwai filma estreinatu zen.
• 1998 – Fernando León de Aranoa espainiar zinema zuzendariaren Barrio filma estreinatu zen.

Zientzia eta teknologia

Euskal Herria

• 2023 – Gaitu proiektua aurkeztu zen Donostiako Tabakalera zentroan.

Mundua

Kirolak

Euskal Herria

Mundua

Jaiotzak

Euskal Herria

• 1828 – Charles Floquet, euskal herritar politikaria, Frantziako Lehen Ministroa (h. 1896).
• 1861 – Jean-Blaise Adema, lapurtar euskaltzain, idazle eta apaiza (h. 1936).
• 1895 – Joseph Abeberri, lapurtar politikaria (h. 1944).
• 1897 – Angel Olarte Arnaiz, arabar margolaria (h. 1924).
• 1899 – Angel Martínez Baigorri, nafar apaiza, idazlea eta poeta (h. 1971).
• 1916 – Angel Sukia, euskal apaiz, artzapezpiku eta kardinala (h. 2006).
• 1921 – Rosario Aranburu, gipuzkoar erraketista (h. 2015).
• 1925 – Marcelino Garde, euskal idazle eta euskaltzalea (h. 1990).
• 1926 –
  • José Luis Sanz-Magallón, euskal herritar arkitekto eta margolaria (h. 2000).
  • Émile Temime, lapurtar historialaria, Espainiako Gerra Zibilean aditua (h. 2008).
• 1932 – Angel Ibisate, arabar apaiza eta euskaltzain urgazlea (h. 2020).
• 1934 – Jean Garaialde, lapurtar golflari ohia.
• 1940 – Angel Ruiz Erentxun, nafar politikari eta abokatua.
• 1949 – Antton Ibarguren Jauregi, gipuzkoar abokatu eta politikari abertzalea (h. 1989).
• 1951 – Jean-Louis Cazes, lapurtar futbolari ohi eta entrenatzailea.
• 1961 – Andoni Egaña, gipuzkoar bertsolaria, lau aldiz Euskal Herriko Bertsolari Txapelketa Nagusiaren irabazle, euskal idazlea, gidoilaria eta Euskaltzain urgazlea.
• 1968 – Begoña Durruty, nafar irakaslea, ilustratzailea eta idazlea.
• 1971 – Andoni Goikoetxea Gabirondo, gipuzkoar etakidea eta segalaria.
• 1972 – Unai Sordo, bizkaitar sindikalista, Euskadiko Langile Komisioetako idazkari nagusia.
• 1973 – Mikel Arana, gipuzkoar politikaria, Ezker Batua-Berdeak alderdiko koordinadore nagusi ohia.
• 1974 – Aitziber Olaizola, gipuzkoar bolaria, Hiru Txirlo modalitatean Euskal Herriko txapelduna.
• 1978 – Julen Mendoza, gipuzkoar abokatu eta politikaria, Errenteriako alkatea.
• 1986 – Nora Galparsoro, gipuzkoar ingeniaria eta politikaria.
• 1988 – Mikel Abaroa, bizkaitar futbolaria.

Mundua

• 1538 – Karlos Borromeo, italiar kardinal nepotea (h. 1584).
• 1754 – Louis de Bonald, frantziar filosofo eta politikari kontraiuraultzailea (h. 1840).
• 1772 – Samuel Taylor Coleridge, ingeles kritikari, filosofo eta olerkaria (h. 1834).
• 1787 – Thomas Price, galestar historialari eta idazle elebiduna (h. 1848).
• 1798 – Karlos Alberto Sardiniakoa, Sardiniako erregea (h. 1849).
• 1822 – Jan Kappeyne van de Coppello, Herbehereetako lehen ministroa (h. 1895).
• 1832 – Edward Burnett Tylor, ingeles antropologoa (h. 1917).
• 1835 – Louis Antoine Ranvier, frantziar histologoa (h. 1922).
• 1839 – Hans Thoma, alemaniar margolaria (h. 1924).
• 1842 – Louis Palander, suediar marinel eta esploratzailea (h. 1920).
• 1843 – Kaarlo Bergbom, finlandiar antzerki zuzendaria, Finlandiako Antzerki Nazionalaren sortzailea (h. 1906).
• 1847 – Paul von Hindenburg, Weimar Errepublikako bigarren presidentea (h. 1934).
• 1851 – Ferdinand Foch, Frantziako Mariskal Nagusia (h. 1929).
• 1852 – William Ramsay, gas nobleak aurkitu zituen eskoziar kimikaria, 1904ko Kimikako Nobel Saria (h. 1916).
• 1869 – Mahatma Gandhi, indiar ekintzaile bakezalea (h. 1948).
• 1871 – Cordell Hull, estatubatuar politikaria, 1945eko Bakearen Nobel Saria (h. 1955).
• 1879 – Wallace Stevens, estatubatuar olerkaria (h. 1955).
• 1883 – Margarita Fofanova, errusiar militante boltxebikea (h. 1976).
• 1890 – Groucho Marx, estatubatuar umorista eta aktorea (h. 1977).
• 1896 – Jacques Duclos, frantziar politikaria (h. 1975).
• 1897 – Bud Abbott, estatubatuar aktore eta ekoizlea (h. 1974).
• 1898 – Emilia Elias Herrando, espainiar maistra eta pedagogoa (h. 1976).
• 1901 – Alice Prin, Montparnasseko Kiki, frantziar modelo, gaueko-klubeko abeslari, aktore eta margolaria (h. 1953).
• 1902 – Leopold Figl, Austriako kantzilerra (h. 1965).
• 1904 –
  • Graham Greene, ingeles idazlea (h. 1991).
  • Lal Bahadur Shastri, Indiako lehen ministroa (h. 1966).
• 1907 –
  • Víctor Paz Estenssoro, Boliviako presidentea (h. 2001).
  • Alexander Robertus Todd, eskoziar biokimikaria, 1957ko Kimikako Nobel Saria (h. 1997).
• 1909 – Alex Raymond, estatubatuar marrazkigilea, komikigintzan eragin handia izan duena (h. 1956).
• 1911 – Tilly Fleischer, xabalina, pisu eta disko jaurtiketan espezializatutako alemaniar kirolaria (h. 2005).
• 1917 – Christian de Duve, belgikar biologoa, 1974ko Medikuntzako Nobel saria (h. 2013).
• 1920 – Tun Tin, Birmaniako lehen ministroa (h. 2020).
• 1921 – Wanda Półtawska, poloniar psikiatra eta idazlea (h. 2023).
• 1925 – José Cardoso Pires, portugaldar idazlea (h. 1998).
• 1926 – Jan Morris, britainiar historialari eta bidaia idazlea (h. 2020).
• 1930 – Antonio Gala, espainiar idazlea (h. 2023).
• 1932 – Ruairí Ó Brádaigh, irlandar errepublikar politikari eta militar buruzagia (h. 2013).
• 1933 –
  • John Gurdon, britainiar biologoa, 2012ko Medikuntzako Nobel Saria.
  • Michel Plasson, frantziar orkestra-zuzendaria.
• 1935 – Omar Sívori, argentinar futbolari eta entrenatzailea (h. 2005).
• 1936 – Fernando Sánchez Dragó, espainiar idazlea (h. 2023).
• 1940 – Andrés Salcedo, kolonbiar esataria, berriemailea, idazlea, musikagilea, aurkezlea eta kirol-kazetaria (h. 2022).
• 1941 – Héctor Cavallero, argentinar politikari sozialista (h. 2020).
• 1943 – Paul Van Himst, belgikar futbol jokalari eta entrenatzaile ohia.
• 1944 – Alzhan Zharmukhamedov, sobietar saskibaloi jokalaria (h. 2022).
• 1945 – Don McLean, estatubatuar abeslari eta egile abeslaria.
• 1947 - Hélène de Monferrand, frantziar eleberrigilea (h. 2022).
• 1948 – Donna Karan, estatubatuar moda-diseinatzailea.
• 1949 –
  • Annie Leibovitz, estatubatuar argazkilaria, bere lana Washington-eko National Portrait Galleryn jarrita ikusi zuen lehen emakumea.
  • Carlos Slepoy, argentinar abokatua eta giza eskubideen aldeko ekintzailea (h. 2017).
• 1951 –
  • Romina Power, estatubatuar aktorea eta abeslaria.
  • Sting, britainiar musikaria eta The Police taldeko ahotsa.
• 1954 – Lorraine Bracco, estatubatuar aktorea.
• 1955 – Susi Sánchez, espainiar antzezlea.
• 1957 – Wade Dooley, ingeles errugbilari ohia.
• 1959 – Luis Fernández, frantziar-espainiar futbolari ohi eta entrenatzailea.
• 1960 – Joe Sacco, maltar-estatubatuar kazetari, gidoilari eta komikigilea.
• 1962 –
  • Jeff Bennett, estatubatuar aktorea.
  • Joe Lara, estatubatuar aktorea eta abeslaria (h. 2021).
• 1963 –
  • Ibtisam Barakat, palestinar-estatubatuar kazetaria, idazlea, poeta, artista, itzultzailea eta hezitzailea.
  • Maria Ressa, Filipinetako kazetaria, 2021eko Bakearen Nobel Saria.
• 1967 –
  • Thomas Muster, austriar tenislari ohia.
  • Ardem Patapoutian, armeniar jatorriko estatubatuar biologo molekular eta neurozientzialaria, 2021eko Medikuntzako Nobel Saria.
• 1968 – Jana Novotná, txekoslovakiar tenislaria (h. 2017).
• 1970 – Maribel Verdú, espainiar aktorea.
• 1971 – Jordina Sales i Carbonell, kataluniar historialari eta arkeologoa, antzinako kristautasunean aditua.
• 1973 –
  • Tara Moss, kanadar-australiar supermodelo ohia eta idazlea.
  • Valentina Petrillo, italiar atleta paralinpikoa.
• 1974 – Thais Villas, espainiar kazetaria.
• 1975 – Rie Yamaki, japoniar futbolari ohia.
• 1978 – Ayumi Hamasaki, japoniar abeslari eta konpositorea.
• 1979a - José Antonio Morante Camacho, Morante de La Puebla, espainiar toreatzailea.
• 1983 – Miho Fukumoto, japoniar futbolaria.
• 1984 –
  • Marion Bartoli, frantziar tenislari ohia.
  • Iwan B, bretainiar abeslaria.
• 1989 - Marlie Packer, Ingalaterrako errugbilaria.

Heriotzak

Euskal Herria

• 1824 - Juan Antonio Aboitiz, bizkaitar abade katolikoa eta bertso sortzailea (j. 1751).
• 1870 – Pedro Jose Samper, nafar idazlea eta apaiza (j. 1815).
• 1895 – Juan Jose Alkain, gipuzkoar bertsolaria (j. 1829).
• 1914 – Joe Anduran, lapurtar errugbilaria, Bois-Bernarden (j. 1882).
• 1941 – Juan Carlos Guerra, gipuzkoar historialaria eta legegizona (j. 1860).
• 1943 – Luis Maria Unamuno, bizkaitar agustindar fraide eta botanikaria, onddotan aditua (j. 1873).
• 1971 –
  • Pedro José Galíndez, Peru Galindez, euskal kirolari eta abokatua (j. 1892).
  • Zacarias Zuza, nafar apaiza eta olerkaria, Bahía Blancan (j. 1896).
• 1976 – Tomás López Sellés, nafar etnologoa, monumentu megalitikoetan aditua (j. 1906).
• 1991 – Manu Badiola, gipuzkoar alpinista, Makalun (j. 1955).
• 2022 – Koldo Zubeldia, gipuzkoar idazlea (j. 1957).
• 2023 – Xabier Mendiguren Bereziartu, gipuzkoar idazle eta itzultzailea (j. 1945).

Mundua

• 829 – Mikel II.a, Bizantziar enperadorea (j. 770).
• 1264 – Urbano IV.a, Aita santua (j. c. 1195).
• 1568 – Ashikaga Yoshihide, Ashikaga shogunerriko hamalaugarren shoguna (j. 1538).
• 1588 – Bernardino Telesio, errenazimentuko filosofo naturalista (j. 1509).
• 1709 – Ivan Mazepa, ukrainar kosakoen atamana (j. 1639).
• 1721 – Benoît Audran Zaharra, frantziar grabatzailea (j. 1661).
• 1764 – William Cavendish (Devonshireko IV. dukea), Britainia Handiko lehen ministroa (j. 1720).
• 1804 – Nicolas-Joseph Cugnot, frantziar ingeniaria, lurrunez zebilen automobilaren asmatzailea.
• 1853 – François Arago, frantziar fisikari, politikari eta astronomoa (j. 1786).
• 1863 – Justinus van der Brugghen, Herbehereetako lehen ministroa (j. 1804).
• 1892 – Ernest Renan, flandriar filosofoa, historiolaria eta idazlea (j. 1823).
• 1906 – Adelaida Muñiz y Más, espainiar antzerkigile, poeta, kazetari eta piano-jotzailea (j. ?).
• 1920 – Max Bruch, alemaniar konpositore erromantiko, irakasle eta orkestra zuzendaria (j. 1838).
• 1921 – Gilen II.a Württembergekoa, Württembergeko azken erregea (j. 1848).
• 1927 – Svante Arrhenius, suediar kimikaria, 1903ko Kimikako Nobel Saria (j. 1859).
• 1933 – Elizabeth Thompson, ingeles margolari eta idazlea (j. 1846).
• 1946 – Ignacy Mościcki, Poloniako presidentea (j. 1867).
• 1957 – Luigi Ganna, italiar txirrindularia, Italiako Giroaren lehen garailea (j. 1883).
• 1958 – Marie Stopes, britainiar idazle, paleobotanikari, ikertzaile, eugenizista eta emakumeen eskubideen defendatzailea (j. 1880).
• 1960 – Claro M. Recto, filipinar politikaria (j. 1890).
• 1968 – Marcel Duchamp, frantziar-estatubatuar artista eta xakelaria (j. 1887).
• 1969 – Katharine Susannah Prichard, australiar idazlea (j. 1883).
• 1973 – Paavo Nurmi, finlandiar atleta, Olinpiar Jokoen historiako atletarik onenenetarikoa (j. 1897).
• 1985 – Rock Hudson, estatubatuar aktorea (j. 1925).
• 1986 – Nestor Bihonda, burundiar elizgizona (j. 1924).
• 1987 – Peter Brian Medawar, brasildar-britainiar medikua, 1960ko Medikuntzako Nobel Saria (j. 1915).
• 1990 – Xosé María Díaz Castro, galiziar idazle eta itzultzailea (j. 1914).
• 1991 –
  • Maria Aurèlia Capmany, kataluniar eleberrigile, antzerkigile eta saiogilea, feminista, kultur ekintzaile eta antifrankista (j. 1918).
  • Dimitrios I.a Konstantinoplakoa, Konstantinoplako patriarka ekumenikoa (j. 1914).
• 1992 – Bogdan Suchodolski, poloniar filosofoa (j. 1903).
• 1996 – Robert Bourassa, Quebeceko lehen ministroa (j. 1933).
• 1998 – Gene Autry, estatubatuar country kantautore eta aktorea (j. 1907).
• 2002 – Heinz von Foerster, austriar-estatubatuar filosofo eta fisikaria (j. 1911).
• 2005 – August Wilson, estatubatuar antzerkigilea (j. 1945).
• 2006 – Paul Halmos, hungariar-estatubatuar matematikaria (j. 1916).
• 2014 – György Lázár, Hungariako lehen ministroa (j. 1924).
• 2015 – Eric Arturo Delvalle, Panamako presidentea (j. 1937).
• 2016 – Neville Marriner, britainiar orkestra zuzendari eta biolinista (j. 1924).
• 2017 –
  • Edgardo Antoñana, argentinar esataria, kazetaria, telebista ekoizlea eta telebistako eta irratiko aurkezlea (j. 1955).
  • Klaus Huber, suitzar musikagilea (j. 1924).
  • Tom Petty, estatubatuar musikari, egile-abeslari, musika-jotzaile eta ekoizlea (j. 1950).
• 2018 – Jamal Khaxoggi, arabiar kazetaria eta The Washington Post egunkariko zutabegilea, Saudi Arabiaren Istanbulgo kontsul-etxean eraila (j. 1958).
• 2019 – Tiny Hill, zeelandaberritar errugbilaria eta errugbi aukeratzailea (j. 1927).
• 2020 –
  • Fadma Abi, marokoar zirujaua eta unibertsitateko irakaslea (j. ?).
  • Héctor Cavallero, argentinar politikari sozialista (j. 1941).
  • Claude Vigée, alsaziar olerkigile, itzultzaile eta idazlea (j. 1921).
• 2021 –
  • Benedita Barata da Rocha, portugaldar-frantziar immunologoa (j. 1949).
  • Michel Tubiana, frantziar legelari eta abokatua, Euskal Herriko bake prozesuan aritutakoa (j. 1952).
• 2022 –
  • Sacheen Littlefeather, estatubatuar aktorea, modeloa eta Amerindiarren eskubide zibilen aldeko aktibista (j. 1946).
  • François Remetter, frantziar futbol atezaina (j. 1928).
• 2024 –
  • Guido Carlesi, italiar txirrindularia (j. 1936).
  • Daniel Williams, Grenadako 4. gobernadore orokorra (j. 1935).
  • Josefa Juncal Barreiro, Xosefa de Bastavales, galiziar panderojolea (j. 1932).

Jaiak eta urteurrenak

• Sehaska egutegiko izendegia: Nagore, Olazti eta Olaitz.
• Indarkeriarik Ezaren Nazioarteko Eguna

Kanpo estekak

• Datuak: Q2932
• Multimedia: 2 October / Q2932

Urriaren 1 | Urteko egutegi | Urriaren 3