Urriaren 2a gregoriotar egutegiaren urteko berrehun eta hirurogeita hamabostgarren eguna da, 276.a bisurteetan. 90 egun falta dira urtea amaitzeko.
|
|
|
._Part_of_a_water_clock_(detail).jpg)
Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.
Gertaerak
Euskal Herria
- 1576 – Sorginkeria egotzitza 41 pertsona heriotzara zigortu zituen Uztaritzen epaile batek. Lanetabarta etxeko Marie de Chorropique, auzipetu nagusia, sutan erre zuten, eta beste 40ak hil. Haurrak akelarreetan erabiltzeko hiltzea egotzi zieten.
- 1978 – ETAk, Ramón Quintero Avila goardia juratua hil zuen Lizarran.
- 1980 – ETAk Ramon Coto Abad hil zuen Bilbon, eta Benito Morales Fabian taxi gidaria Errenterian.
- 2007 – Batasuneko nazioarteko bozeramaile eta Amnistiaren Aldeko Mugimenduen eledun Joseba Alvarez eta Oihana Agirre atxilotu zituzten Donostian Espainiako Poliziak. Bi egun barru, gartzeleratu zituzten.
- 2009 – Somaliar piratek Alakrana euskal arrainontzia bahitu zuten Indiako ozeanoan.
Mundua
- 1724 – Muhammad bin Nasir Omango Iman berria hautatu zuten, bere anaia Saif bin Sultan II.a kanporatu eta gero.
- 1936 – Beren borondatearen kontra frankisten Sanjurjoren Tertzioan erreklutatutako ehunka ezkertiar espetxeratu zituzten Zaragozan.
- 1958 – Gineak independentzia lortu zuen Frantziatik.
- 2001 – Swissair hegazkin konpainia suitzarrak porrot egin zuen.
- 2006 – Amishak bizi ziren herrixka baten Charles Carl Roberts izeneko gizon batek bost emakume gazte erail zituen.
Arte eta kultura
Euskal Herria
Mundua
- 1955 – Alfred Hitchcock Presents telesailaren lehenengo atala estreinatu zen.
- 1957 – David Lean ingeles zinema zuzendariaren The Bridge on the River Kwai filma estreinatu zen.
- 1998 – Fernando León de Aranoa espainiar zinema zuzendariaren Barrio filma estreinatu zen.
Zientzia eta teknologia
Euskal Herria
- 2023 – Gaitu proiektua aurkeztu zen Donostiako Tabakalera zentroan.
Mundua
Kirolak
Euskal Herria
Mundua
Jaiotzak
Euskal Herria
- 1828 – Charles Floquet, euskal herritar politikaria, Frantziako Lehen Ministroa (h. 1896).
- 1861 – Jean-Blaise Adema, lapurtar euskaltzain, idazle eta apaiza (h. 1936).
- 1895 – Joseph Abeberri, lapurtar politikaria (h. 1944).
- 1897 – Angel Olarte Arnaiz, arabar margolaria (h. 1924).
- 1899 – Angel Martínez Baigorri, nafar apaiza, idazlea eta poeta (h. 1971).
- 1916 – Angel Sukia, euskal apaiz, artzapezpiku eta kardinala (h. 2006).
- 1921 – Rosario Aranburu, gipuzkoar erraketista (h. 2015).
- 1925 – Marcelino Garde, euskal idazle eta euskaltzalea (h. 1990).
- 1926 –
- José Luis Sanz-Magallón, euskal herritar arkitekto eta margolaria (h. 2000).
- Émile Temime, lapurtar historialaria, Espainiako Gerra Zibilean aditua (h. 2008).
- 1932 – Angel Ibisate, arabar apaiza eta euskaltzain urgazlea (h. 2020).
- 1934 – Jean Garaialde, lapurtar golflari ohia.
- 1940 – Angel Ruiz Erentxun, nafar politikari eta abokatua.
- 1949 – Antton Ibarguren Jauregi, gipuzkoar abokatu eta politikari abertzalea (h. 1989).
- 1951 – Jean-Louis Cazes, lapurtar futbolari ohi eta entrenatzailea.
- 1961 – Andoni Egaña, gipuzkoar bertsolaria, lau aldiz Euskal Herriko Bertsolari Txapelketa Nagusiaren irabazle, euskal idazlea, gidoilaria eta Euskaltzain urgazlea.
- 1968 – Begoña Durruty, nafar irakaslea, ilustratzailea eta idazlea.
- 1971 – Andoni Goikoetxea Gabirondo, gipuzkoar etakidea eta segalaria.
- 1972 – Unai Sordo, bizkaitar sindikalista, Euskadiko Langile Komisioetako idazkari nagusia.
- 1973 – Mikel Arana, gipuzkoar politikaria, Ezker Batua-Berdeak alderdiko koordinadore nagusi ohia.
- 1974 – Aitziber Olaizola, gipuzkoar bolaria, Hiru Txirlo modalitatean Euskal Herriko txapelduna.
- 1978 – Julen Mendoza, gipuzkoar abokatu eta politikaria, Errenteriako alkatea.
- 1986 – Nora Galparsoro, gipuzkoar ingeniaria eta politikaria.
- 1988 – Mikel Abaroa, bizkaitar futbolaria.
Mundua
- 1538 – Karlos Borromeo, italiar kardinal nepotea (h. 1584).
- 1754 – Louis de Bonald, frantziar filosofo eta politikari kontraiuraultzailea (h. 1840).
- 1772 – Samuel Taylor Coleridge, ingeles kritikari, filosofo eta olerkaria (h. 1834).
- 1787 – Thomas Price, galestar historialari eta idazle elebiduna (h. 1848).
- 1798 – Karlos Alberto Sardiniakoa, Sardiniako erregea (h. 1849).
- 1822 – Jan Kappeyne van de Coppello, Herbehereetako lehen ministroa (h. 1895).
- 1832 – Edward Burnett Tylor, ingeles antropologoa (h. 1917).
- 1835 – Louis Antoine Ranvier, frantziar histologoa (h. 1922).
- 1839 – Hans Thoma, alemaniar margolaria (h. 1924).
- 1842 – Louis Palander, suediar marinel eta esploratzailea (h. 1920).
- 1843 – Kaarlo Bergbom, finlandiar antzerki zuzendaria, Finlandiako Antzerki Nazionalaren sortzailea (h. 1906).
- 1847 – Paul von Hindenburg, Weimar Errepublikako bigarren presidentea (h. 1934).
- 1851 – Ferdinand Foch, Frantziako Mariskal Nagusia (h. 1929).
- 1852 – William Ramsay, gas nobleak aurkitu zituen eskoziar kimikaria, 1904ko Kimikako Nobel Saria (h. 1916).
- 1869 – Mahatma Gandhi, indiar ekintzaile bakezalea (h. 1948).
- 1871 – Cordell Hull, estatubatuar politikaria, 1945eko Bakearen Nobel Saria (h. 1955).
- 1879 – Wallace Stevens, estatubatuar olerkaria (h. 1955).
- 1883 – Margarita Fofanova, errusiar militante boltxebikea (h. 1976).
- 1890 – Groucho Marx, estatubatuar umorista eta aktorea (h. 1977).
- 1896 – Jacques Duclos, frantziar politikaria (h. 1975).
- 1897 – Bud Abbott, estatubatuar aktore eta ekoizlea (h. 1974).
- 1898 – Emilia Elias Herrando, espainiar maistra eta pedagogoa (h. 1976).
- 1901 – Alice Prin, Montparnasseko Kiki, frantziar modelo, gaueko-klubeko abeslari, aktore eta margolaria (h. 1953).
- 1902 – Leopold Figl, Austriako kantzilerra (h. 1965).
- 1904 –
- Graham Greene, ingeles idazlea (h. 1991).
- Lal Bahadur Shastri, Indiako lehen ministroa (h. 1966).
- 1907 –
- Víctor Paz Estenssoro, Boliviako presidentea (h. 2001).
- Alexander Robertus Todd, eskoziar biokimikaria, 1957ko Kimikako Nobel Saria (h. 1997).
- 1909 – Alex Raymond, estatubatuar marrazkigilea, komikigintzan eragin handia izan duena (h. 1956).
- 1911 – Tilly Fleischer, xabalina, pisu eta disko jaurtiketan espezializatutako alemaniar kirolaria (h. 2005).
- 1917 – Christian de Duve, belgikar biologoa, 1974ko Medikuntzako Nobel saria (h. 2013).
- 1920 – Tun Tin, Birmaniako lehen ministroa (h. 2020).
- 1921 – Wanda Półtawska, poloniar psikiatra eta idazlea (h. 2023).
- 1925 – José Cardoso Pires, portugaldar idazlea (h. 1998).
- 1926 – Jan Morris, britainiar historialari eta bidaia idazlea (h. 2020).
- 1930 – Antonio Gala, espainiar idazlea (h. 2023).
- 1932 – Ruairí Ó Brádaigh, irlandar errepublikar politikari eta militar buruzagia (h. 2013).
- 1933 –
- John Gurdon, britainiar biologoa, 2012ko Medikuntzako Nobel Saria.
- Michel Plasson, frantziar orkestra-zuzendaria.
- 1935 – Omar Sívori, argentinar futbolari eta entrenatzailea (h. 2005).
- 1936 – Fernando Sánchez Dragó, espainiar idazlea (h. 2023).
- 1940 – Andrés Salcedo, kolonbiar esataria, berriemailea, idazlea, musikagilea, aurkezlea eta kirol-kazetaria (h. 2022).
- 1941 – Héctor Cavallero, argentinar politikari sozialista (h. 2020).
- 1943 – Paul Van Himst, belgikar futbol jokalari eta entrenatzaile ohia.
- 1944 – Alzhan Zharmukhamedov, sobietar saskibaloi jokalaria (h. 2022).
- 1945 – Don McLean, estatubatuar abeslari eta egile abeslaria.
- 1947 - Hélène de Monferrand, frantziar eleberrigilea (h. 2022).
- 1948 – Donna Karan, estatubatuar moda-diseinatzailea.
- 1949 –
- Annie Leibovitz, estatubatuar argazkilaria, bere lana Washington-eko National Portrait Galleryn jarrita ikusi zuen lehen emakumea.
- Carlos Slepoy, argentinar abokatua eta giza eskubideen aldeko ekintzailea (h. 2017).
- 1951 –
- Romina Power, estatubatuar aktorea eta abeslaria.
- Sting, britainiar musikaria eta The Police taldeko ahotsa.
- 1954 – Lorraine Bracco, estatubatuar aktorea.
- 1955 – Susi Sánchez, espainiar antzezlea.
- 1959 – Luis Fernández, frantziar-espainiar futbolari ohi eta entrenatzailea.
- 1960 – Joe Sacco, maltar-estatubatuar kazetari, gidoilari eta komikigilea.
- 1962 –
- Jeff Bennett, estatubatuar aktorea.
- Joe Lara, estatubatuar aktorea eta abeslaria (h. 2021).
- 1963 –
- Ibtisam Barakat, palestinar-estatubatuar kazetaria, idazlea, poeta, artista, itzultzailea eta hezitzailea.
- Maria Ressa, Filipinetako kazetaria, 2021eko Bakearen Nobel Saria.
- 1967 –
- Thomas Muster, austriar tenislari ohia.
- Ardem Patapoutian, armeniar jatorriko estatubatuar biologo molekular eta neurozientzialaria, 2021eko Medikuntzako Nobel Saria.
- 1968 – Jana Novotná, txekoslovakiar tenislaria (h. 2017).
- 1970 – Maribel Verdú, espainiar aktorea.
- 1971 – Jordina Sales i Carbonell, kataluniar historialari eta arkeologoa, antzinako kristautasunean aditua.
- 1973 –
- Tara Moss, kanadar-australiar supermodelo ohia eta idazlea.
- Valentina Petrillo, italiar atleta paralinpikoa.
- 1974 – Thais Villas, espainiar kazetaria.
- 1975 – Rie Yamaki, japoniar futbolari ohia.
- 1978 – Ayumi Hamasaki, japoniar abeslari eta konpositorea.
- 1979a - José Antonio Morante Camacho, Morante de La Puebla, espainiar toreatzailea.
- 1983 – Miho Fukumoto, japoniar futbolaria.
- 1984 –
- Marion Bartoli, frantziar tenislari ohia.
- Iwan B, bretainiar abeslaria.
- 1989 - Marlie Packer, Ingalaterrako errugbilaria.
Heriotzak
Euskal Herria
- 1824 - Juan Antonio Aboitiz, bizkaitar abade katolikoa eta bertso sortzailea (j. 1751).
- 1870 – Pedro Jose Samper, nafar idazlea eta apaiza (j. 1815).
- 1895 – Juan Jose Alkain, gipuzkoar bertsolaria (j. 1829).
- 1914 – Joe Anduran, lapurtar errugbilaria, Bois-Bernarden (j. 1882).
- 1941 – Juan Carlos Guerra, gipuzkoar historialaria eta legegizona (j. 1860).
- 1943 – Luis Maria Unamuno, bizkaitar agustindar fraide eta botanikaria, onddotan aditua (j. 1873).
- 1971 –
- Pedro José Galíndez, Peru Galindez, euskal kirolari eta abokatua (j. 1892).
- Zacarias Zuza, nafar apaiza eta olerkaria, Bahía Blancan (j. 1896).
- 1976 – Tomás López Sellés, nafar etnologoa, monumentu megalitikoetan aditua (j. 1906).
- 1991 – Manu Badiola, gipuzkoar alpinista, Makalun (j. 1955).
- 2022 – Koldo Zubeldia, gipuzkoar idazlea (j. 1957).
- 2023 – Xabier Mendiguren Bereziartu, gipuzkoar idazle eta itzultzailea (j. 1945).
Mundua
- 829 – Mikel II.a, Bizantziar enperadorea (j. 770).
- 1264 – Urbano IV.a, Aita santua (j. c. 1195).
- 1568 – Ashikaga Yoshihide, Ashikaga shogunerriko hamalaugarren shoguna (j. 1538).
- 1588 – Bernardino Telesio, errenazimentuko filosofo naturalista (j. 1509).
- 1709 – Ivan Mazepa, ukrainar kosakoen atamana (j. 1639).
- 1721 – Benoît Audran Zaharra, frantziar grabatzailea (j. 1661).
- 1764 – William Cavendish (Devonshireko IV. dukea), Britainia Handiko lehen ministroa (j. 1720).
- 1804 – Nicolas-Joseph Cugnot, frantziar ingeniaria, lurrunez zebilen automobilaren asmatzailea.
- 1853 – François Arago, frantziar fisikari, politikari eta astronomoa (j. 1786).
- 1863 – Justinus van der Brugghen, Herbehereetako lehen ministroa (j. 1804).
- 1892 – Ernest Renan, flandriar filosofoa, historiolaria eta idazlea (j. 1823).
- 1906 – Adelaida Muñiz y Más, espainiar antzerkigile, poeta, kazetari eta piano-jotzailea (j. ?).
- 1920 – Max Bruch, alemaniar konpositore erromantiko, irakasle eta orkestra zuzendaria (j. 1838).
- 1921 – Gilen II.a Württembergekoa, Württembergeko azken erregea (j. 1848).
- 1927 – Svante Arrhenius, suediar kimikaria, 1903ko Kimikako Nobel Saria (j. 1859).
- 1933 – Elizabeth Thompson, ingeles margolari eta idazlea (j. 1846).
- 1946 – Ignacy Mościcki, Poloniako presidentea (j. 1867).
- 1957 – Luigi Ganna, italiar txirrindularia, Italiako Giroaren lehen garailea (j. 1883).
- 1958 – Marie Stopes, britainiar idazle, paleobotanikari, ikertzaile, eugenizista eta emakumeen eskubideen defendatzailea (j. 1880).
- 1960 – Claro M. Recto, filipinar politikaria (j. 1890).
- 1968 – Marcel Duchamp, frantziar-estatubatuar artista eta xakelaria (j. 1887).
- 1969 – Katharine Susannah Prichard, australiar idazlea (j. 1883).
- 1973 – Paavo Nurmi, finlandiar atleta, Olinpiar Jokoen historiako atletarik onenenetarikoa (j. 1897).
- 1985 – Rock Hudson, estatubatuar aktorea (j. 1925).
- 1986 – Nestor Bihonda, burundiar elizgizona (j. 1924).
- 1987 – Peter Brian Medawar, brasildar-britainiar medikua, 1960ko Medikuntzako Nobel Saria (j. 1915).
- 1990 – Xosé María Díaz Castro, galiziar idazle eta itzultzailea (j. 1914).
- 1991 –
- Maria Aurèlia Capmany, kataluniar eleberrigile, antzerkigile eta saiogilea, feminista, kultur ekintzaile eta antifrankista (j. 1918).
- Dimitrios I.a Konstantinoplakoa, Konstantinoplako patriarka ekumenikoa (j. 1914).
- 1992 – Bogdan Suchodolski, poloniar filosofoa (j. 1903).
- 1996 – Robert Bourassa, Quebeceko lehen ministroa (j. 1933).
- 1998 – Gene Autry, estatubatuar country kantautore eta aktorea (j. 1907).
- 2002 – Heinz von Foerster, austriar-estatubatuar filosofo eta fisikaria (j. 1911).
- 2005 – August Wilson, estatubatuar antzerkigilea (j. 1945).
- 2006 – Paul Halmos, hungariar-estatubatuar matematikaria (j. 1916).
- 2014 – György Lázár, Hungariako lehen ministroa (j. 1924).
- 2015 – Eric Arturo Delvalle, Panamako presidentea (j. 1937).
- 2016 – Neville Marriner, britainiar orkestra zuzendari eta biolinista (j. 1924).
- 2017 –
- Edgardo Antoñana, argentinar esataria, kazetaria, telebista ekoizlea eta telebistako eta irratiko aurkezlea (j. 1955).
- Klaus Huber, suitzar musikagilea (j. 1924).
- Tom Petty, estatubatuar musikari, egile-abeslari, musika-jotzaile eta ekoizlea (j. 1950).
- 2018 – Jamal Khaxoggi, arabiar kazetaria eta The Washington Post egunkariko zutabegilea, Saudi Arabiaren Istanbulgo kontsul-etxean eraila (j. 1958).
- 2019 – Tiny Hill, zeelandaberritar errugbilaria eta errugbi aukeratzailea (j. 1927).
- 2020 –
- Héctor Cavallero, argentinar politikari sozialista (j. 1941).
- Claude Vigée, alsaziar olerkigile, itzultzaile eta idazlea (j. 1921).
- 2021 –
- Benedita Barata da Rocha, portugaldar-frantziar immunologoa (j. 1949).
- Michel Tubiana, frantziar legelari eta abokatua, Euskal Herriko bake prozesuan aritutakoa (j. 1952).
- 2022 –
- Sacheen Littlefeather, estatubatuar aktorea, modeloa eta Amerindiarren eskubide zibilen aldeko aktibista (j. 1946).
- François Remetter, frantziar futbol atezaina (j. 1928).
- 2024 –
- Guido Carlesi, italiar txirrindularia (j. 1936).
- Daniel Williams, Grenadako 4. gobernadore orokorra (j. 1935).
- Josefa Juncal Barreiro, Xosefa de Bastavales, galiziar panderojolea (j. 1932).
Jaiak eta urteurrenak
- Sehaska egutegiko izendegia: Nagore, Olazti eta Olaitz.
- Indarkeriarik Ezaren Nazioarteko Eguna
Kanpo estekak
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
